1916 жылғы ұлт – азаттық көтерілістің шығу себептері

Жоспар.

Кіріспе

1. 1916 жылғы Ұлт . азаттық көтерілістің шығу
себептері.
2. 1916 жылғы Ұлт . азаттық көтерілістің
Қазақстанға таралуы.
3. 1916 жылғы Ұлт . азаттық көтерілістің
нәтйжесі.
4. 1916 жылғы Ұлт . азаттық көтерілістің
тарихи маңызы.

Қорытынды.
Ескертпе (карта).
Пайдаланған әдебиеттер тізімі.

Кіріспе

Қазақстан мен Орта Азиядағы 1916 жылғы Ұлт – азаттық қозғалыс осы ұлан – ғайыр өлкені мекендеуші халықтар өміріндегі асулы кезең болды . Көтерілістің жаппай бұқаралық сипат алуы , қоғамның барлық әлеуметтік топтарын қамтуы , қозғалыс барысында жалпы ұлттық ұрандар көтерілуі және жергілікті халық мүдделерінің ортақтығы елде револяциялық дағдарыстың одан әрі өрлеуіне , халық бұхарасының патша өкіметін қыспаққа алуын күшейтуге әкеліп соқты . 1916 жылғы оқиғаларына байланысты жаңаша ойлау және ақтандақтарды жою тұрғысынан қайта қарастыруды талап ететін көптеген мәселелер бар екенін өмірдің өзі көрсетіп отыр .
1916 жылдың ортасына қарай патша өкіметінің қазақ халқынан тартып алған жерінің жалпы көлемі 45 млн десиятинаға теңелді .
Әлеуметтік және ұлттық езгінің күшеюі , соғыс кесапаты – халық бұхарасының қайыршылануы , қымбатшылық , ашаршылық еңбекшілердің жағдайына ауыр әсер етті өлке халқының әртүрлі топтары тарапынан белсенді наразылық туғызды .
Соғыс Ресей империясында пісіп – жетіліп келе жатқан жалпыға бірдей дағдарыс үрдісін тездетті . Қазақстанның , Орта Азияның барлық дерлік аудандарын қамтыған . 1916 жылғы Ұлт – азаттық көтеріліс соның жарқын көріністерінің бірі болды. Қазақстандағы көтеріліс 1916 жылы 25 маусымдағы патша жарлығы жарияланғаннан кейін басталды, шілденің бас кезінде Қазақстанның барлық аймақтарында дерлік стихиялы наразылықтар басталып, көп ұзамай қарулы көтеріліске ұласты .
1916 жылғы көтерілістің басты мақсаты ұлттық және саяси азаттық болды. Сол арқылы ол қазақ халқының бостандық және тәуелсіздік жолындағы бұрынғы бүкіл күресінің қорытындысын шығарды. Көтерілістің негізгі қозғаушы күші ұлттық шаруалардың қалың тобы, сондай – ақ сол кезде туып келе жатқан жергілікті жұмысшы табының өкілдері, қолөнершілер болды.
1916 жылғы көтеріліс ерекшеліктерінің бірі күреске төменгі топтардың көтерілуі болғаны мәлім. Ауыл мен қыстақтың жоғары үстем топтары айлакерлік жасады, өйткені олар ішінара болыс, старшын, жергілікті апаратының қызметкелері және тағы басқа ретінде басқару жүйесіне тартылған болатын.
Жеке - жеке бұрқ еткен толқулар көп ұзамай қарудың күшімен басып жанышталып, жұмысшыларды реквизициялау мен майданға жөнелту басталды. 6 шілдеде Ақбиіт алқабында болған албан руының 16 болысы өкілдерінің жиналысында көтерілістің Қарқара ошағы басшыларының бірі Жәменке Мәмбетов былай деп мәлімдеді: «Балалар қырылғанша, кәрілердің өлгені жақсы, Ақ патшаның жарлығын орындаймыз » деді.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.


1. Аспендияров С. Д. « Қазақстан тарихы » .
Алматы. 1993 жыл.
2. Амангелді Иманов. « Құжаттар мен материалдар жинағы».
Алматы. 1974 жыл.
3. « Қазақстан тарихы ». Очерк. Алматы. 1993 жыл.
4. « Қазақстан тарихы » 3 том. Алматы 2002 жыл.
5. « Қазақстандағы патша өкіметінің отарлауы ».
Алматы 1993 жыл.
6. Сәбит Мұқанов « Халық мұрасы » Алматы. 1974 жыл.
7. Сүлейменов С. Босин В. Я. « Қазақстандағы 1916 жылғы
көтеріліс » Алматы. 1977 жыл.
8. Пірімбетова Е. Ө. « Қазақстандағы ұлт – азаттық қозғалыс ».
Алматы. 2001 жыл.
9. Т. Рұсқылов. « Таңдамалы еңбектер ».
Алматы. 1984 жыл.
10. Тұрсынов Х. « Орта Азия мен Қазақстандағы 1916 жылғы
көтеріліс ». Алматы. 1987 жыл.
11. Ч. Мусин. « Қазақстан тарихы ».
Алматы. 2005 жыл.
12. 1916 жылғы « Қазақ » газеті. 30 сәуір, 29 қазан.
13. « Қазақстандағы патша өкіметінің отарлауы ».
Алматы. 1993 жыл.