Таным мәселелері

Кіріспе

Жоғары тарауда болмыс мәселелерін талдап, «Дүние қалай құрылған?», деген сұраққа жауап беруге тырыстық. Енді уақыт екінші үлкен сұраққа жауап беруді талап етеді. Осы өзімен-өзі өмір сүріп жатқан Дүниені адам танып-біле ала ма? Әрине, біз бұл сұраққа оң жауап қайтарамыз. Тек болмыс шеңберіндегі заттар мен құбылыстардың ішкі сырын ашу арқылы ғана адам оны ерікті түрде шығармашылық жолмен қайта өзгерте алады. бізді айнала қоршаған «екінші табиғат» - неше түрлі машиналар мен механизмдер, электр станциялары, байланыс жүйелері т.с.с. – адамның дүниетаным мүмкіндігі, рух құдіретінің шынайы көріністері.
Таным деп біз адамның айнала қоршаған ортаны зерттеудегі ерекше рухани іс-әрекетін айтамыз. Ол әрқашанда даму үрдісінде.
Қайсыбір тіршілік сияқты, адам да айнала қоршаған ортаның шеңберінде өмір сүреді. Алайда оның өмір сүру тәсілі басқа тіршіліктерден мүлде өзгеше. Егерде қайсыбір жануар өзінің дене құрылысы мүмкіндігіне сай айнала қоршаған ортаға бейімделген, дүниедегі сан алуан құбылыстардың ішінде тек өз тіршілігіне тікелей, я болмаса жанама қытысы бар заттар мен құбылыстарды ғана сезініп, тек соған сәйкес өмір сүретін болса, адам дүниеге өз санасы арқылы универсалды, яғни жан-жақты қарай алады.

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

№ 4 Эпистемология. Таным мәселелері

1 Таным. Танымның практикалық табиғаты, құрылымы
2 Танымдағы ақиқат мәселесі
3 Таным деңгейлері мен әдістері
4 Ғылым, техника және білім философиясы

1 Таным. Танымның практикалық табиғаты, құрылымы
Жоғары тарауда болмыс мәселелерін талдап, Дүние қалай құрылған?,
деген сұраққа жауап беруге тырыстық. Енді уақыт екінші үлкен сұраққа жауап
беруді талап етеді. Осы өзімен-өзі өмір сүріп жатқан Дүниені адам танып-
біле ала ма? Әрине, біз бұл сұраққа оң жауап қайтарамыз. Тек болмыс
шеңберіндегі заттар мен құбылыстардың ішкі сырын ашу арқылы ғана адам оны
ерікті түрде шығармашылық жолмен қайта өзгерте алады. бізді айнала қоршаған
екінші табиғат - неше түрлі машиналар мен механизмдер, электр
станциялары, байланыс жүйелері т.с.с. – адамның дүниетаным мүмкіндігі, рух
құдіретінің шынайы көріністері.
Таным деп біз адамның айнала қоршаған ортаны зерттеудегі ерекше рухани
іс-әрекетін айтамыз. Ол әрқашанда даму үрдісінде.
Қайсыбір тіршілік сияқты, адам да айнала қоршаған ортаның шеңберінде
өмір сүреді. Алайда оның өмір сүру тәсілі басқа тіршіліктерден мүлде
өзгеше. Егерде қайсыбір жануар өзінің дене құрылысы мүмкіндігіне сай айнала
қоршаған ортаға бейімделген, дүниедегі сан алуан құбылыстардың ішінде тек
өз тіршілігіне тікелей, я болмаса жанама қытысы бар заттар мен құбылыстарды
ғана сезініп, тек соған сәйкес өмір сүретін болса, адам дүниеге өз санасы
арқылы универсалды, яғни жан-жақты қарай алады. Сонымен қатар айнала
қоршаған орта нақтылы тарихи өмір сүріп жатқан адамдардың таным
мүмкіндіктері мен оны игеру деңгейінен әрқашанда асып түседі. Олай болса,
ол адамдардың Дүниені зерттеп игеру жолындағы шексіз мүмкіндіктерін
тудырады.
Дүниетанудағы негізгі мақсат – зерттеліп жатқан заттар мен
құбылыстардың ішкі сырын ашу, яғни оларды білу. Білім - әрқашанда шындықтың
идеалдық бейнесі, өйткені бірдемені білу дегеніміз – сол жөнінде идеалдық
түсініктің болуы. Олай болса, танымды күрделі үрдіс, ал білімді белгілі бір
нәтиже ретінде қарауымыз керек.
Танымдардың субъект және объект байланысындағы танымдық процестің
диалектикасын қарастырайық. Философия тарихында әрдайым орталық орындардың
бірін фил-ң құрамдас бөліктері – гносеология не таным теориясы аясында
шешілетін таным проблемалары алып келеді. Таным теориясы танымдық іс-әрекет
заңдары мен заңдылықтарын зерттейді. Әлемді тану мүмкіндіктері және оның
заңдары туралы мәселені фил-қ шешу тарихи өзгеріп отырады, онда әрбір
тарихи дәуірде жекелеген ғылымдар жинақталған дүние туралы білім деңгейі
көрінді. Фил-қ білім араларында таным процесі мазмұны анықталатын танымның
субъект және объектісін қарастырады. Танымның объектісі бп шындықтың өзі
не оның субъектіден тәуелсіз тіршілік ететін үзіндісі бп таб. Объект –
қай затқа бағытталған әрекет. Объект – субъект белсенділігі сіңірілетін
өріс. Таным субъектісі бп өз тарихи дамуындағы адам және адамзат бп таб.
Субъект өзін объектімен байл-п, материалдық, мақсатқа лайықты әрекетті
тасушы ретінде көрінеді. Субъект – мақсатты болжап, шындықтың өзгеруін
жүзеге асыратын белсенді де, дербес тіршілік иесі. Алайда объективті шындық
та субъектінің өзімен белсенді танымдық қатынасқа түсетіндіктен таным
объектісі бды. Осынау ортақ бастау ережелер өздерін ерекше түрде табиғи
жіне әлеуметтік процестерін тану жағдайында көрсетеді. Қоғамның өзі таным
субъектісі бды не оны қалыптастырады және ол субъект ретінде өз бойына
белгілі әлеуметтік құрылымдарға, олардың құндылықтары мен мүдделеріне деген
субъект мазмұнының элементтерін сіңіреді. Сондықтан әлеуметтік танымда
субъект объектіге айрықша қызығушылықпен, тіпті құштарлықпен қарайды.
Объектіні зерттеу оңашаландырылған акт емес; ол сипатына құндылықтар мен
ұжымдық-бейсаналық жігерлі импульстер әсер ететін белгілі контексте жүрде.
Таным дегеніміз ойдың объектіге мәңгі шексіз жақындауы. Танымда сезімдік
және рационалдық танымның деңгейлері бды. Сезімдік таным 3 негізгі формада
жүзеге асады: түйсік, қабылдау, елестету. Сезімдік таным адамның сыртқы
дүниемен тікелей айналысуымен байланысты. Түйсіктер – қарапайым сезімдік
бейнелер, жекелеген материалдық заттар мен құбылыстардың, сапалардың,
қасиеттердің санадағы көріністері. Түйсік негізінде сезімдік танымның
неғұрлым күрделі және неғұрлым биік түрі – қабылдау п.б. ол қасиеттер
жиынтығын қамтып заттың тұтас бейнесін береді. Қабылдаудың тууына тек
түйсік қана қатысып қоймайды, сонымен қатар жады, ой, өткен тәжірбие де
қатысады. Адам санасының қабілеті жадыда сезімдік бейнелерді сақтап, қайта
шығарып, 3-ші сезімдік түрі – елестетуді туғызады. Адам қабылдаулары мен
елестерінің қоймасы жады д.а. түйсік, қабылдау, елестету объективтік
әлемнің субъективті образдары б.таб. олар мазмұны жағ. объективті, түр жағ.
субъективті. Сезімдік таным танымның 1-ші же қажетті сатысы б.таб., бірақ
ол заттардың, құбылыстардың ішкі мәнін түсінуге мүмкіндік бермейді. Ол
міндетті жоғарғы түрі абстрактілі ойлау б.таб-н танымның келесі түрі
рационалды түріне көтеріліп барып шешуге болады. Дамыту процесі 3 түрлі
негізгі формалар арқылы өтетін ойлау мазмұны құрады: ұғым, пікір, ой
түйіндеу. Ұғым – нақты заттар мен құбылыстардың неғұрлым жалпы, мәнді және
қажетті қасиеттері, белгілері көрінетін ойлаудың түрі. Пікір – түсінік
байланысты арқылы заттың өзге бұйымдармен қатысына қарай олардың қайсыбір
белгілері, қасиеттерінің бар немесе жоқтығы белгіленетін ойдың көрсетілу
түрі. Неғұрлым терең және нақты білім ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.