Н.C. Xрущев кезіндегі Қазақстан экономикасы мен 50-60 жылдардағы Қазақстанның ішкі жағдайы



Кіріспе 2
Негізгі бөлім 4
2.1. Тақ үшін күрес және десталинизацияның басталуы 4
2.2. Н.С. Хрущев кезіндегі Қазақстан экономикасы мен 50.60 жылдардағы Қазақстанның ішкі жағдайы 9
2.3 60 жылдардағы техникалық прогресс 11
2.4 1965 жылғы шаруашылық реформасы 13
Қорытынды 15
Пайдаланған әдебиеттер тізімі 16
Кеңес елінде 20-жж. ортасында әбден күшіне мінген қатты әміршіл-әкімшілдік жүйе 30-40 және 50 жж. Бас кезінде өзінің шарықтау шыңына жетті. Адамның бас бостандығын тұншықтыру, оның құқын есепке алмау, адамдарды өндіріс құралдарынан алыстату, мемлекетті басқару билігіне ықпал жасау саясатын қалыптастыру сияқты теріс құбылыстар оған толық дәрежеде тән еді. Елде И.В.Сталиннің жеке басына табыну бел алды. Қандай да болсын табыстың бәрі оның басшылық жасай білуіне, ал ірі кемшіліктер мен лоқылықтар ″халық жауларына″ таңылды немесе үнсіз қалдырылды. Мұның бәрі республиканың қоғамдық-саяси дамуына теріс әсер етіп, ауыр зардаптарға ұшыратты. Даңғаза саяси айдар таңуды пайдаланған әртүрлі ұрандардың көлеңкесінде заңдылық бұзылып, өкімет билігі теріс қолданылып жатты. Сөйтіп, саяси жүйе өзінің іштей дамуға қабілетсіз екеін көрсетті.
1) Мұхамеджанұлы И. “Тарихи зерттеулер” Алматы,1992
2) Мұқанов М.С. “Қазақ жерінің тарихы” Алматы,1994
3) “Қазақстан тарихы көне заманнан бүгінге дейін” (очерк) Алматы “Дәуір баспасы”,1994
4) Райханов Н. “Тың игерудің оңы мен солы”
5) Биқай Ф. “Тыңды бағындырған тағдырлар”

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:   
ЖОСПАР
Кіріспе 2
Негізгі бөлім 4
2.1. Тақ үшін күрес және десталинизацияның басталуы 4
2.2. Н.С. Хрущев кезіндегі Қазақстан экономикасы мен 50-60 жылдардағы
Қазақстанның ішкі жағдайы 9
2.3 60 жылдардағы техникалық прогресс 11
2.4 1965 жылғы шаруашылық реформасы 13
Қорытынды 15
Пайдаланған әдебиеттер тізімі 16

Кіріспе

Кеңес елінде 20-жж. ортасында әбден күшіне мінген қатты әміршіл-
әкімшілдік жүйе 30-40 және 50 жж. Бас кезінде өзінің шарықтау шыңына жетті.
Адамның бас бостандығын тұншықтыру, оның құқын есепке алмау, адамдарды
өндіріс құралдарынан алыстату, мемлекетті басқару билігіне ықпал жасау
саясатын қалыптастыру сияқты теріс құбылыстар оған толық дәрежеде тән еді.
Елде И.В.Сталиннің жеке басына табыну бел алды. Қандай да болсын табыстың
бәрі оның басшылық жасай білуіне, ал ірі кемшіліктер мен лоқылықтар ″халық
жауларына″ таңылды немесе үнсіз қалдырылды. Мұның бәрі республиканың
қоғамдық-саяси дамуына теріс әсер етіп, ауыр зардаптарға ұшыратты. Даңғаза
саяси айдар таңуды пайдаланған әртүрлі ұрандардың көлеңкесінде заңдылық
бұзылып, өкімет билігі теріс қолданылып жатты. Сөйтіп, саяси жүйе өзінің
іштей дамуға қабілетсіз екеін көрсетті.
Қалыптасқан дәстүр бойынша, партия органдарының басшылық ролі олардың
қоғам өмірінің барлық жақтарына тікелей, таза әміршіл-әкімшілік араласуы
деп түсінілді. Мемлекеттік органдардың құзырына жататын мәселелерді шеше
отырып, Коммунистік партия халық шаруашылықтың және әлеуметтік-мәдени
міндеттерді орындауға мемлекеттік және қоғамдық ұйымдарды барынша
тартқанмен, осы арқылы олардың дербестігінен айырды.
Кеңес қоғамы дамуының соғыстан кейінгі жоспарлары демократияға қарсы,
тоталитарлық Сталиндік социализмнің үлгісіне үлесіп жатты. Бірақ соғыстан
барлық ауыртпалықтары мен тапшылықтарын бастарынан өткізген халық соғыстың
алдындағы жылдардағыдай емес, басқаша еді. Қоғамдық өмірде бейбіт көңіл-
күйдің қалыптасуына байланысты белгілі дәрежеде құндылықтар қайта
бағаланды. Замандастарымыздың санасында әлеуметтік бағдарламаларға,
демократияға бет бұру тәсілінің арасындағы өсе түскен қарама-қайшылық
соғыстан бейбітшілікке көшу кезеңінің нақты көрінісі болды.
Алайда қоғамдық сананың барлық дәрежесінде әлеуметтік жаңғырудың
комплексті бағдарламаларына көшуге сірескен қоғамдық –саяси құрылым кедергі
жасады. Мұның үстіне аса ауыр соғыстағы жеңіс соғыстан кейінгі кезенде
басшылықтың жұмыс істеп тұрған жүйесі тиімді деген сенім туғызды, ал
басшылардың көпшілігі басқарудың әкімшілік тәсілдері мінсіз деп пайымдады.

Негізгі бөлім

2.1. Тақ үшін күрес және десталинизацияның басталуы

Соғыстан кейінгі жылдары жұмысшы табының әлеуметтік белсенділігі арта
түсті, бұл белсенділік Ұлы Отан соғысындағы жеңістің, "Хрущевтік
жылымықтың", шаруашылық реформасының және т.б. әсері еді. Жұмысшылар
жарыстың бұрыңғы түрлерін жетілдіріп, жаңа түрлерін ұсынды. Техникалық
жаңалықтармен еңбектің тәсілдері мен жағдайының жақсаруымен тығыз
байланысты өндіріс жаңашылдарының қозғалысы кеңінен өрістеді. Партия
сьездерінің құрметіндегі жарыстар, сондай-ақ мерекелік вахталар кеңінен
өріс алды.
Соғыстан кейінгі жылдары пісіп-жетіліп келе жатқан қоғамда өзгеріс
қажет деген түсінікті әкімшілік жүйе идеологиялық және қудалау сипатындағы
бірсыпыра шаралардың көмегімен шебер тұншықтырып тастады. Бірақ 40-
жылдардың ортасындағы және 50-жылдардың басындағы рухани көңіл-күй
тұншықтырылғанмен жойылмаған еді.
Сталин өлген алғашқы жылдардың өзінде-ақ (1953ж. наурыз) жасалуы
мүмкін өзгерістің сипаты туралы екі бағыт, екі көзқарас белгілі болды. 1953-
1954 жж. Социалистік қоғамдағы қарама-қайшылықтардың сипаты, жеке адам мен
халық бұқарасының тарихтағы рөлі, теория мен практиканың ара қатынасы,
басшылықтың коллективтілігі және басқалар туралы айтыстар өрістеді.
Л.П. Берияның қылмысты іс-әрекетін үзілді-кесілді тоқтату қоғамдық
өмірді демократияландыру жолындағы маңызды кезең болды. И.В. Сталиннің
өлімімен және Л.П. Берияны өкімет билігінен тайдырумен байланысты КСРО-да
өмір сүрген қандыбалақ тәртіптің ең қаратүнек беттерінің бірі аяқталды.
Елдегі демократиялық қайта құру процесі неғұрлым қарқынды жүре
бастады. Бірақ И.В. Сталиннің өлімі ол құрған әміршіл-әкімшілдік жүйенің
күйреуі емес еді. Мыңдаған сотталған адамдар бұрынғыша лагерлерде отырды,
ал адам құқының аяққа басылуына Сталиннің өзі сияқты қатысты болған
көптеген саяси қайраткерлер жоғары үкімет орындарында отыра берді.
Республиканың қоғамдық өміріне тың және тыңайған жерлерді игеру үлкен
әсерін тигізді. Тың жерлерді игерудің қарсаңында кадрлар өзгертілді.
Қазақстан Компартиясының VII сьезінде Ж. Шаяхметовтың орнына Қазақстан
Компартиясының бірінші секретары болып П.К Пономаренко, секретары болып
Л.И. Брежнев сайланды. Ж. Шаяхметовты орнынан алу Қазақстан партия ұйымының
коммунистердің пікірі сұралмастан, Кремльде шешілді.
1956 ж. Ақпанда Москвада КОКП-ның ХХ сьезі өтті, оның өзекті мәселесі
Сталинның жеке басына табынуды жою болды. КОКП Орталық Комитетінің Бірінші
секретары Н.С. Хрущев бастаған коммунистер бастаған партиясы И.В. Сталиннің
жеке басына табынушылықтың шығу себептеріне, мәні мен көріністеріне және
оның салдарына талдау жасауға тырысты.
И.В. Сталинге табынушылыққа, шағын топтың тежеусіз билігіне қарсы
күресуге бел байлаған Н.С. Хрущев пен оның серіктерінің ерлігі мен
батылдығын атап айта отырып, авторитарлық жүйені сындыру аяғына дейін
жеткізілмегенін атап көрсету қажет.
Мыңдаған кінәсіз сотталған адамдарды лагерлерден босатып, партияның
кейбір көрнекті қайраткерлерін ақтап, мемлекеттік және партиялық аппарат
кешікпей бұл реформаны доғарды. Әлі де кінәсіз сотталған адамдар түмелерде
қалды, Л. Троцкийдің, Л. Каменевтің Г. Зиновьевтің, Н. Бухариннің қызметіне
саяси әділ баға берілмеді. Өткен тарихтың қайғылы беттері: Қазан
төңкерісінің тарихы, азамат соғысының, 30-жылдардағы ашаршылықтың және
шаруаларды қырып-жоюдың себептері мен сипаты туралы айтылмады немесе
біржақты көрсетілді. Сталиннен кейін жасаған басшылық қадамдарының
жартыкештігі мынадан да көрінді: чечендерді, ингуштерді, қалмақтарды,
балқарларды өз Отандарына қайтара отырып, олар карейлердің, немістердің,
қырым татарларының, месхеттік түріктердің құқықтарын қалпына келтірмеді.
Елдің экономикалық жағынан артта қалу себептеріне талдау жасау
талпыныстарына шұғыл тиым салынды.
КОКП Орталық Комитеті мен Кеңес үкіметі 1954 және 1956 жж. артық
орталықтандыруды жоюға және одақтас республикалардың құқын кеңейтуге
бағытталған шаралар комплексін жүргізе отырып, қабылдаған бірсыпыра
құжаттарында жарияланған егемендікті жоққа шығарды. Экономика саласында
жалпы бағытты белгілеу, кадрларды тағайындау мен ауыстыру және басқа
көптеген мәселелер шағын топтың қолында болды, республикалар бұлардан шет
қала берді.
Еңбекшілердің өздері де қоғамды басқарудан шет қалдырылды. Қоғамның
құрылымы бұрынғыша жоғарыдан төменге қарай деген принципі бойынша құрылған-
ды, ол бойынша адамдарға тек жоғарыда қабылданған шешімдерді ғана
орындаудан басқа жол қалмады. Фашистік Германияны жеңгеннен туған халықтың
бойындағы ынта-жігер қажушылықпен ауыса бастады. Қоғамдық белсенділіктің
кейбір көріністері көбіне Жоғарғы Кеңестің сайлауы кезінде байқалды.
Іс жүзінде бүкіл үкімет билігін партиялық және шаруашылық аппарат өз
қолына жинап алды. Әміршіл-әкімшілдік жүйеге тығыз кіріктірілген
кәсіподақтар мен комсомол құқықтар мен инициативадан жұрдай еді. Алайда
халық болашаққа деген сенімі мен жақсы өмірге деген үмітін жоғалтпады.
Кешікпей саяси тұрғыда басқаша ойлаушылар да тұншықтырыла бастады.
Қоғамның ақаулықтарын ашық айтқан адамдар қудаланды. Бірақ басқаша
ойлайтындарға бұрыңғы әдістермен тиым салу мумкін болмады, сондықтан саяси
айыптау неғұрлым жасырын жүргізілді.
Сталиндік тәртіптің дөрекі көріністерін жоюдың өзі жеткілікті, сонда
кеңес адамдарының бостандық алған күш-жігері коммунизмнің көзге көрініп
тұрған шептеріне жеткізеді деген жалған үміт те ескі жүйенің сақталып
қалуына көп дәрежеде көмектесті. Бұған КОКП XXI сьезінің (1959 ж.)
шешімдері дәлел, онда социализм толық та түпкілікті жеңді және "Коммунистік
қоғам құрылсын кеңінен жүргізу" дәуірі басталды деп жарияланды. XXII сьезд
қабылдаған КОКП Бағдарламасында да теориялық проблемаларға осындай атүсті
қараушылық орын алды.
КОКП бұрынғыша Кеңестер жұмысына қатаң бақылау жасады, шаруашылық,
ғылыми, оқу, әскери, қоғамдық мекемелер мен ұйымдардың жұмысын дербес
бағыттап отырды.
1964 жылғы шешімдерден басталған саяси бағыт реформаларды жүзеге
асыруда өткенде өзін өзі ақтамаған көзқарастар негізінде туды. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Қазақ әдебиеті. Хрущевтың реформасы және оның Қазақстанға әсері. 1965 жылғы экономикалық реформа және оның аяқталмауы
Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі ССРО және дүниежүзілік қоғамдастық
Экономика ілімі классиктерінің еңбегіндегі ұдайы өндіріс теориясы
Ауа температурасының режимі
Қазақстан мен Қытай арасындағы экономикалық байланыс
Қазақстан қазіргі заман тарихы пәннің лекция сабақтарының әдістемелігі
Тұрғын үй нарығы
Жапониядағы ғылыми-техникалық прогресстің жалпы дамуы
Қазақстандағы экономикалық өсудің негізін қалаған экономикалық реформалардың талдауы
Мемлекеттің монетарлық саясатын қалыптастыру негідері және оны жүзеге асыру тетіктері
Пәндер