Cілтілік және сілтілік жер металдардарға сипаттама

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Жоспары:

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бөлім

Cілтілік және сілтілік жер металдардарға сипаттама
Cілтілік және сілтілік жер металдарының препараттары
Препараттардың қолданылуы

ІІІ. Қорытынды

ІV. Пайдаланған әдебиеттер

Добавить свое объявление
Загрузка . . .

Кіріспе

Қазіргі кезде минералдық заттардың торша ішіндегі таралуы әртүрлі деңгейде екені белгілі болып отыр. Мысалы, калийдің концентрациясы торшаның басқа бөліктеріне қарағанда митохондрияларында жоғары, ал натрийдің концентрациясы торша ядросында көп жинақталған.

Минералды заттар фармокологиялық тұрғыдан 2 топқа бөлінеді:

Сілтілік және сілтілік жер металдарының препараттары
Ауыр металдардын препараттары

Сілтілік және сілтілік жер металдарының тұздары.

Тұздар дегеніміз қышқылдардағы сутегі йондарын металл иондарымен алмастыру арқылы алынатын заттар. Олардың катиондарына электрондар өте нашар байланысады, сол себепті бос куйіндегі негіздік металдар ертінділерде энергияның өте көп мөлшерін жоғалтып алады. Негіздік металдардың атомдары электрондарды өздеріне байланыстыра алмайды. Сыртқы электрондарын оңай береді де, бұл металдардың атомдары тотықсыздандырғыш ретінде әсер етеді.

Тұздар организмге молекулярлы күйінде және иондарға диссоцияланған күйінде де әсер ете береді. Олардың әсері тұздардың қасиеті мен күшіне және ұлпалардың ерекшелігіне байланысты. Тұздардың барлығы да ұлпалардың осмостық қысымына әсер етеді. Қалыпты жағдайда барлық ұлпалардағы осмостық қысым бір деңгейде болады, ал олардың өзгеруі зат алмасудың бұзылып ұлпалар қызметінің нашарлауына әкеп соқтырады.

Жануарлар ұлпалары мен сұйықтықтарындағы осмостық қысым бір деңгейде. Ол хлорлы натрийдің 0, 9% -ды ерітіндісінің қысымына сәйкес келеді. Осмостық қысымның өзгеруі организмге келіп түсетін су мен еріген кристаллойдтардың, әсіресе тұздардың мөлшеріне көп байланысты. Осмостық қысым деңгейі сонымен бірге көптеген мүшелердің, атап айтқанда: өкпенің, бүйректердің, тері бездерінің, орталық жүйке жүйесінің реттеп отыратын қызметіне байланысты. Бірақ осмостық қысым деңгейін реттеп отыратын басқа да механизмдер бар. Мысалы, су мен белсенді заттардың организмнен бөлінуі өте баяу жүреді, ал бұл заттар бөлініп біткенше, осмостық қысым қайта қалпына келеді.

Сілтілік металдар тобы: Li, Na, K, Rb, Cs. Бұл металдар сумен әрекеттескенде сілті түзеді, сондықтан сілтілік металдар деп аталады. Сілтілік металдарға тән көптеген ортақ қасиеттер бар. Сілтілік металдар жұмсақ, ауадағы оттек әсетінен тез тотығады. Сондықтан сілтілік металдарды керосин астында сақтайды. Сілтілік металдар аса белсенді болады. Сумен шабытты әрекеттесіп, сілті мен сутек газын бөледі. Сілтілік металдар физикалық және химиялық қасиеттері ұқсас нағыз металдарға тән - жай заттар және жалпы формуласы R2O сәйкес келетін негіздік оксидтер, ROHсәйкес келетін сілтілер түзеді.

2. Сілтілік жер металдар. Оларға:
3. Галогендер. («Галоген» сөзі туғызушы деген мағына береді) . Галогендерге жататындар: фтор, хлор, бром, йод. Бұлар осы аттас құрамы екі атомнан тұратын жай заттар: F2, Cl2, Br2, I2 түзеді. Фтор мен хлор өткір иісті газдар. Бром сұйық, йод қатты зат. Барлық галогендер улы. Бром мен йодты аузы берік жабылатын ыдыста сақтайды. Галогендер қатынасатын тәжірибе тек қана тартпа шкафта жасалады. Галогендер өте белсенді типтік бейметалдар тобын құрайды. Галогендердің жоғары оттекті қосылыстарындағы валенттігі VII. Бәрі де ұшқыш сутекті қосылыс түзеді, онда І валентті көрсетеді. Галогендер металдармен әрекеттесіп, фторидтер, хлоридтер, бромидтер, йодидтер деп аталатын тұздар түзеді. Мысалы, натриймен NaF, NaCl, NaBr, NaI.
4. Халькогендер:
5. Салғырт газдар.
Химиялық қасиеттерінде ұқсастық болуына орай біріккен химиялық элементтер тобы - ұқсас элементтер немесе табиғи ұяластар тобы деп аталады.
Сілтілік металдар мен галогендердің қасиеттерін салыстырғанда қарама - қайшы заңдылық байқалады. Шынында, алғашқысы - нағыз металдар, ал кейінгісі - нағыз бейметалдар тобын құрайды. Әрқайсысында өзіне тән заңдылық бар. Мәселен, сілтілік металдардың атомдық массалары артқан сайын металдық қасиеті күшейеді, ал галогендерде бейметалдық қасиет әлсірейді.

Сілтілік металдардың кейбір қасиеттері

Сілтілік металдарда валенттілік электрондары s-деңгейшесінді орналасқан, сондықтан оларды s-элементтері деп те атайды. S элементтері қалыпты жағдайда кристалдық күйде болады, басқа металдарға қарағанда тығыздықтары төмен (27-кесте) . Литий, калий және натрий судан жеңіл (0, 53 - 0, 86 г/см3), сондықтан су бетінде қалқып жүреді. Олардың балқу және қайнау температуралары төмен, бұл олардың кристалдық торларындағы металдық байланыстың әлсіз болуынан. Бұл металдар және олардың қосылыстары жалын түсін төмендегідей өзгертеді: литий - карминс қызыл, натрий - сары, калий - күлгін түске бояйды.

Литийді 1817 жылы А. Арфведсон, рубидий мен цезийді 1861 жылы Р. Бунзен, натрий мен калийді 1807 жылы Г. Дэви ашқан.

Рубидий мен цезий фотоэлементтерді жасауда қолданыс табады, өйткені жарық әсерінен ядросымен нашар байланысқан электрондары оңай үзіліп кетеді.

Сілтілік металдардың ең көп қолданылатын өкілі - натрий. Сондықтан сілтілік металдардың қасиеттерімен осы металдың мысалында танысамыз.

Физикалық қасиеттері ]

Натрий пышақпен оңай кесілетін жұмсақ металл (р =0, 97, г/см ³ ), жаңа кескен кезде жылтырап тұрады, бірақ ауада оңай тотығып күңгірт тартады, сондықтан ол барлық сілтілік металдар сияқты сусыз керосиннің астында сақталады. Электр тоғы мен жылуды өте жаксы өткізеді.

Натриймен жұмыс істегенде аса сақ болу керек, оның түйірін қолмен ұстауға болмайды, себебі ол терідегі сумен әрекеттесіп, оны күйдіреді. Металдың қалдығын кез келген жерге тастауға болмайды. .

Натрийдің қосылыстарының қолданылуы

Натрий ғылым мен техниканың әр алуан саласында қолданылады: ядролық реакторларда жылу тасымалдаушы ретінде, органикалық реакцияларда өршіткі, медицинада радиоактивті изотоп күйінде қолданылады.

Натрий гидроксиді - қағаз, сабын, дәрі-дөрмек, жасанды талшық өндірістерінде, мұнай өнімдерін тазартуда қолданылады.

Натрий хлориді ( аспаздық сода ) - натрий мен хлор, тұздың неорганикалық қосындысы, бұл екі компоненттің түрі бәріне таныс ионмен қосылған ақ кристалл. Тұз натрияның дереккөзі ретінде денсаулық үшін қажет; қан мен басқа да физиологиялық сұйықтықтар оны араластыру ерітіндісі болып табылады. Хлорид натрия - химия өнеркәсібінде кеңінен қолданылатын заттар. Ол хлорды, каусти содасын және сабын, хлорлы ағартқыш, глазурлар мен керамика үшін, ал металлургияда тағамдарды консервілеу, теріні тазарту, жолды мұздан тазарту үшін, суды жұмсарту, өнеркәсіптегі көптеген тағамдарды, яғни минеральды су, ауыз шаятын сұйықтық және ас тұзының құрамының сапасы үшін аса қажет. Тұз теңіз суынан және тұзды құрғақ тұзды көлдерден алынады.

Натрий сульфаты . Иіссіз, ашқылтым дәмі бар, түссіз жылтыр кристалдар. Салқын судың 3, ал 33С -дағы судың 0, 3 бөлігінде ериді, спиртте ерімейді. Сактағанда оңай ұшып кетеді. Құрғатылған натрий сульфатының құрамында су мөлшері азайып, натрий сульфатының мөлшері 89% -ға дейін көтеріледі. Мұндай тұзды құрғатылған натрий сульфаты - natui sulfas siccum деп атайды да, оны жартылай дозаларында қолданады. Мұндай күйінде оның әсері күштірек болады. Натрий сульфаты организмде нашар сіңеді, оның әсері осмостық қысымды өзгертуге және сезімтал жүйке рецепторларын т ітіркендіруге негізделген. Натрий сульфаты уыттылығы аз өте күшті іш айдағыш зат. Ас қорыту жүйесінде суды өзіне көп мөлшерде тартып-ұстап тұрады. Соның салдарынан ішектер арқылы сіңбей жинақталған судың мөлшері көбейе түседі. Өте көп мөлшерде жинақталған су аш ішектің қабырғасына қысым түсіреді де, рефлекторлы түрде перистальтиканы күшейтеді. Онан әрі, осы заттардың әсерінен тоқ ішектердің қабырғасына қысым түскеннен соң рефлекторлы түрде дефекация басталады. Бұл құбылыс тұз ерітінділері организмнен толық шығып кеткенге дейін жүре береді. Ескере кететін бір жайт, ол барлық малға бірдей әсер етпейді, ал кейде іш айдағыш әсері болмауы да мүмкін.

Калий тұздары - суда оңай еритін калий не калий-магний минералдарының шөгінді түрінде түзілген хемогендік тау жыныстары. калийтұздары металлургияда, медицинада, пиротехникада, шыны, сабын, өндірісінде, тері илеуде, химия өндірісінде қолданылады. Қазақстанда Калий тұздарының кендері Атырау (Индер және Ақтөбе (Жилянское) облыстарында бар. Қалыпты жағдайда калийдің қан сарысуында мөлшері 0, 02% болады, егер оның мөлшері бұл деңгейден екі есе артып кететін болса, улану белгілері пайда болады. Ол кезде орталық жүйке жүйесі салданып, жүректің жұмысы тоқтап қалуы мумкін.

Калий тұздарымен улану өте сирек кездеседі, себебі олар организмнен бүйректер арқылы тез бөлінеді. Бүйректер арқылы бөліне отырып, диурезді күшейтеді. Оны несеп айдағыш зат ретінде қолдану осыған негізделген. Калий тұздары бауырдағы қабыну экссудаттарын сіңіріп-тарату үшін қолданылады. Сонымен бірге іш өткізгіш және ас қорытуды жақсартқыш заттардың құрамдас бөлігі болып саналады.

Калий хлориді , хлорлы калий, KCl - калий қосылысы, тыңайтқыш. Түйіршіктелген немесе ұнтақ тәрізді, түссіз кристалды зат. Тығыздығы 1, 989 г/см ³ ; балқу t 790 °C; қайнау t 1500°С шамасы. Суда ериді, құрамында 60 - 62, 6% К2О болады. . Негізінен ол калий тыңайтқыштарын және күйдіргіш калий, калий тұздарын алуда қолданылады. Ауыл шаруашылық дақылдары егілетін топырақтың барлық түріне негізгі тыңайтқыш және үстеп қоректендіру үшін қолданылады. Ас қорытуды жақсартатын зат ретінде қолданылады. Ішке бергендегі мөлшері : жылқылар мен сиырларға 5, 0-10, 0, иттерге 0, 1-1, 0, тауықтарға 0, 1-0, 5г.

Калий сульфаты - Каlii Sulfas . Түссіз жылтыр кристалдар. Спиртте ерімейді. Ал судың II бөлігінде ериді. Іш өткізгіш зат ретіндегі дозасы: жылқыларға 50, 0-200, 0, сиырларға 100, 0-300, 0, қойларға 20, 0-50, 0, шошқаларға 10, 0-25, 0, иттерге 5, 0-10, 0.

Хлорлы натрий негізінен ас қорыту бездерінің секрециясын күшейтеді, ал перистальтиканың күшеюі оған қарағанда сиректеу болады. Натрий гидрокарбонаты қарын сөліндегі тұз қышқылын бейтараптайды, бірақ оған аздаған мөлшері ғана жұмсалады.

Натрий гидрокарбонаты организмге тез сіңіп ас қорыту, кеңірдек және басқа да бездерінің жұмысын күшейтеді, бөлінетін өттің мөлшері артады, ферментті құбылыстардың қызметі күшейеді.

Магний тұздары . Магний торшалар мен организм сұйықтықтарында болады. Оның қандағы мөлшері 4мг % аспайды.

Магний сульфаты - magnesii sulfas. Судың бір бөлігінде еритін ащы -тұздылау келген, призма тәрізді түссіз кристалдар. Күре тамырына еккенде организм бірден ұйқыға кетеді, тіпті наркозданады. Қан қысымы төмендейді, тыныс алу мен қан айналуды реттейтін орталықтар әлсірейді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.