Дивидендтік саясат

Пән: Менеджмент
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

КіріспеДивидендтік саясат
Негізгі бөлімЕрікті дивидендтік теориясыАртықшылықты дивиденттер теориясы.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Дивидендтік саясатты жасаудың негізгі мақсаты меншік иелерінің жасаудың ағымдағы пайданы пайдалану және оның болашақта өсуі мен кәсіпорынның нарықтық құнының барынша өсуі және оның стратегиялық дамуын қамтамасыз ету үшін қажетті үйлесімді орнату.

Компанияның Дивидендтік саясат туралы ережесі дивидендтердің мөлшерін белгілеу механизмінің айқындығын және оларға төлем жасау тәртібін қамтамасыз етеді. Ереже акционерлердің әл-ауқатын көтеру және компанияның капиталдандырылуының өсуін қамтамасыз етеді, сонымен бірге заңға және шағын заң актілеріне негізделген дивидендтік саясаттың нақты ережелерін қалыптастырады. Осы ережелер дивидендтерді төлем жасауға, төлем жасау шарттарын, дивидендтердің мөлшері есебінің тәртібін, дивидендтерді төлеу тәртібін, оның ішінде оларға төлем жасау мерзімі, орны және нысанын реттеуге бағытталған.

Нарықтық экономикасы дамыған елдерінде оптималды дивидендтік саясат қалыптастыруға көптеген теориялық зерттеулер арналған. Олардың ішінде дивиденд саясатын қалыптастыру механизмімен байланысты ең көп тараған теорияларға жататындар:

Ерікті дивидендтік теориясы. Оның авторлары Ф. Модильяни және М. Миллердің тұжырымдауынша таңдалған дивидендтік саясат не кәсіпорынның нарықтық құнына (акцияның бағасына), не меншік иесінің ағымдағы немесе болашақтағы кезеңдегі тұрмыс жағдайына ешқандай әсерін тигізбейді, өйткені бұл көрсеткіш үлестірілген пайдаға емес, қалыптастырылған сома көрсеткіштеріне байланысты. Осыған сәйкес дивидендтік саясат теориясының пайданы басқару механизмі енжарлық рөл атқарады. Соның өзінде олар өз теориясына көптеген шектеулер жасаған, сондықтан көптеген нақтылы практикада пайданы басқаруды қамтамасыз етуі мүмкін емес. Аталған кемшіліктеріне қарай, практикада қолдануда Модильяни және Миллер теориясы дивидендтік теорияны қалыптастыру механизмнің оптималды шешім қабылдауды іздестірудің басталған жері ретінде қаралады. Бұл теорияның маңызы акционерлердің игілігіне дивиденд әсер етпейді, табысты қайта инвестициялау тиімді талдау айқындаған.

Соның нәтижесінде, дивиденд төленеді мына жағдайда табыстың есебінен қайта қаржыланса, инвестициялық проектіге қолайлы және тағы басқа табысты қайта инвестициялауды қолдану орынды, дивидендтің барлығы төленбейді, керісінше, инвестициялық проектіге икемді болмаса, табыстың барлық көлемі дивидендке төленеді. Мысалы ретінде 1 кестеде келтірілген.

Капиталдың бағасы - 16%, Инвестициялау қызметінің займдық көлемінің оптималдылығы- 30%, таза жылдық табыс- £ 350. 000. Бұл жағдайда компания, табыстарын келесі жобаларға инвестициялайды: А, В, С, олардың табысы >= 16 %, оған қажет £ 300. 000, £ 90. 000 заемдық қаражат көлемінде түседі. Дивиденд төлеуге қалған қаражат құрайды (350. 000-(300. 000-90. 000) ) = £ 140. 000

Бұл теорияның кемшілігі салыққа қатыстың жоқтығын және қосымша акцияларды шығаруға шығынның жоқтығы. Сонымен қатар табысты инвестициялау процесі тәуекелділікпен қатысы жоқтығын айтқан.

Артықшылықты дивиденттер теориясы. «Аспандағы тырнадан гөрі қолда бар сары шымшық артық» оның авторлары - М. Гордон және Линтнердің тұжырымдауынша, ағымдағы табыстың әрбір бірлігі (дивиденд түрінде төленген) жайына қарай, ол «тәуекелдіктен тазартылған» әруақытта болашаққа бөлінген табыстан артық болады. Осы теорияға сәйкес пайданы капитализациялаумен салыстырғанда дивидендтік төлемді көбейту дұрысырақ.

Бірақта бұл теорияның қарсыластары көптеген жағдайларда дивиденд түрінде алынған табыстар бәрібір акцияға қайта инвестицияланады деп тұжырымдайды. Жоғарыда аталған теорияның оппоненттерінің ойынша дивидендтік саясат акционерлердің игілігіне әсер етеді. Бұл теорияның мақсаты инвесторлар болашақта ағымдағы дивидендтерді қалайды, бастапқы тәуекелді минималдау принципіне, акционерлердің капиталына мүмкін теңестірілген үлесі. Содан басқа, компаниялар табысты инвестициялауға мақсатталған инвесторларға қатысты тұрақсыздылық деңгейін азайтады ағымдағы дивиденд төлеуде: оларды инвестицияланған капиталға норма аз табысы қанағаттандырады, акционерлік қоғамның нарықтық бағасының өсуіне әкеледі. Керісінше, егер дивиденд төленбесе онда тұрақсыздылық өседі, акционерлердің норма табысы қолайлы және өседі, акционерлік қоғамның нарықтық бағасының төмендеуіне әкеледі.

Екінші көзқарас көп қолданылды. Соған байланысты келесі факт, қандайда бір бірлік нысандандырылған алгоритм дивидендтік саясатта анықталған өндірім - көптеген факторлармен анықталады, сонымен қатар қиын нысандандырылған, мысалы психологиялық. Сондықтан әр компания өзіне тән субъективті саясатын таңдау қажет. Екі негіз қалаушы вариантты ерекшелесе болады, дивидендтік саясатты оптималды таңдау процесінде таңдалады. Олар өзара байланысты және қамтамасыздандырылған қорытынды:

Акционерлердің жиынтық игілігін барынша көбейту;
Компанияның қызметін қаржыландыру жеткіліктілігі;

Дивидендтік саясатта барлық элементтер қарастырылады: дивиденд көздері, төлеу тәртібі, дивиденд төлеу түрі және т. б.

Дивидендтерді азайту теориясы немесе салық теориясының артықшылығы. Бұл теорияға сәйкес дивидендтік саясаттың тиімділігі меншік иесінің ағымдағы және болашақ табыстарынан салықтық төлемдерді азайту критерийлерімен анықталады. Өйткені ағымдағы табыстарға алынатын дивиденд түрінде салық салу әруақытта болашақтікімен салыстырғанда жоғары болады. Дивидендтік саясат дивидендтік төлемді азайтуды қамтамасыз етіп, соған сәйкес пайданы барынша капитализациялау арқылы, меншік иесінің жинақ табысын салықтан қорғау үшін қажет. Бірақта дивидендтік саясатқа мұндай әдіс көптеген табыстары шамалы ұсақ акционерлерді қанағаттандырмайды, өйткені олар тұрақты түрде түсімге ағымдағы дивидедтік түсімге тұрақты түрде мұқтаждық етеді.

Аталған теорияларды практикада қолдану дивидендтік саясатты қалыптастырудың үш әдісін жасауға мүмкіншілік тудырады - «консервативті», «бірыңғай», «агрессивті». Аталған әрбір әдіске белгілі дивидендтік саясат типі сәйкес келеді, 2 кестеде келтірілген.

Дивидендтік саясатқа әсер етуші объективті және субъективті сипаттар бар. Солардың негізгісін қарастырайық:

1. Құқықтық шектеу сипаты.

Фирмалардың меншікті капиталы ірі үш элементтерден тұрады: акционерлік капитал, эмиссиялық табыс, үлестірілмеген пайда. Көптеген мемлекеттерде дивиденд төлеуге заңдылықпен екі схеманың біреуіне рұқсат берілген - не тек таза пайдадан, немесе пайдадан және эмиссиялық табыстан.

Сонымен дивидендтік саясатқа тікелей қатысты үш жалпы ереже бар:

а) таза пайда ережесі

б) капиталдың эрозиялану ережесі

в) төлеуге қабілетсіз ережесі

Бірінші ережеге сәйкес дивидендтер тек қана ағымдағы және өткен кезеңдердегі пайдадан ғана төленуі мүмкін; дегенмен ереже бірдей айтылғанымен, оның талқыламасының біршама айырмашылығы бар. Айталық, Англияның заңы бойынша компанияларда эмиссиялық табыс үлестірмеген қорға жатады және дивиденд төлеуге пайдаланылмайды; қол сұғылмайтын тек баланстық бағаланған жарғы капиталы. Екінші ереже, бірінші ережеге сай - дивидендті жоғары капиталы есебінен төлеуге тыйым салынады. Үшінші ережеге сәйкес төлем қабілетсіз компания дивидендті төлемейді: Ұлттық заңдарда басқадай да дивиденд төлеуге шек қоюшы жайлар бар. Сонымен қатар, акционерлердің тек қана алған дивидендтерге табыс салығы салынуына қарай дивидендке үлестірілмеген пайдаға салынатын салық төмендетілген мөлшерлемемен салынады.

Кәсіпорын меншік капиталы 3 элементтен тұрады : акционерлік капитал, эмиссияланған табыс, таратылмаған табыс.

Көптеген мемлекеттерде заңда екі схеманың біреуін таңдауға рұқсат берілген - дивиденд төлеуге шығымдалады тек табыстан, немесе пайдадан эмиссиялық табыстан.

2. Келісім- шартты шектеу сипаты.

Көптеген елдерде төленетін дивидендтердің көлемі арнайы келісім- шартымен сол уақытта реттеледі, егер коммерциялық кәсіпорын ұзақ мерзімді несие алғысы келсе. Мұндай қарызға қызмет етуді қамтамасыз ету үшін келісім-шартта: қайта инвестицияланбаған табыстың минималды пайызы, максималды табыс пайызы, дивиденд төлеуге бағытталған, әлбетте үлестірілмейтін пайданың төменгі шегі қаралады.

3. Өтемділіктің жетіспеушілігіне байланысты шектеу .

Жоғарыда ескерткендей ақшадай түрде дивидендтер тек сол уақытта төленеді, егерде фирманың есеп шотында ақшасы болса. Теориялық тұрғыдан қарағанда коммерциялық мекемелер дивидендті төлеуге несие алуына болады, бірақ та ол қосымша шығындармен байланысты. Сонымен, коммерциялық мекемелер пайдалы болуы мүмкін, бірақ дивиденд төлеуге дайын болмауы мүмкін, себебі нақтылы ақша қаражатының болмауы себебінен.

Қазақстанда кәсіпорындардың өзара төлем қабілетінің болмауы жағдайына байланысты мұндай жағдайлардың болуы мүмкін. Дивиденд ақшалай форма түрінде төленеді, тек мына жағдайда кәсіпорын есеп шотында ақшасы болса және ақша эквиваленті, айырбасталатын ақшалар, төлеуге жеткілікті болады. Теорияда кәсіпорын дивиденд төлеу үшін несие алуына болады, бұл әрқашан мүмкін бола алмайды, одан басқа қосымша шығындармен байланысты. Соның нәтижесінде кәсіпорын табысты бола алады, дивиденд төлей алмайды, себебі нақты ақша қаражаттарының жоқтығынан. Ресейде төлемқабілеттігі төмен ондай жағдай болуы мүмкін.

Мұндай жағдай альтернативті бола алады:

Дивиденд, вексель немесе қолхат формасында төленеді, тағы басқа дивидендке куәлік;

Компанияның меншік акцияларын екі нарықта сатып алу;

Бірінші жағдайда бәрі түсінікті болса, ал екіншісіне түсініктеме қажет. Мына жағдайда қолданылады, егер компания меншік акцияларын сатып алуға аз ақша қаражаттары қажет болса, акционерлерге дивиденд төлеу жағдайына қарағанда.

4. Өндірістің ұлғаюымен байланысты шектеу.

Көптеген компаниялар, кәсіпорындар бастапқы қалыптасу кезінде өндіріс қуатын кеңейтуге байланысты қаржы көздерін іздестіру проблемасымен әуре болуда. Қаржы ресурстарының қосымша көздері- өндіріс көлемін жоғарғы қарқынмен дамытатын фирмаларға - қосымша өндіріс қуатын алуға, сондай-ақ салыстырмалы түрде шамалы қарқынмен дамитын фирмаларға да, оның материалдық техникалық базаларын жаңартуға қажет. Бұл жағдайда көбінесе дивиденд төлеуге шек қойылады. Практикада құрылтайшылардың құжаттарында өндірісті дамытуға байланысты, ағымдағы пайданың бөлігін минималды жасап, қалғанын өндірісті дамытуға қайта қаржыландыруға бағыттайды.

5. Акционерлердің мүддесіне байланысты.

Жоғарыда айтылған дивиденд саясатының негізінде жалпыға белгілі қаржыны басқару принципінің кілті- акционерлердің жинақ табысын барынша молайту. Өткен кезеңдегі оның көлемі алынған дивидендтің сомасы мен акцияның бағамдық құнының өсімінің қосындысынан жинақталады. Сондықтан, фирмалардың директорлары және акционерлер дивидендтің оңтайлы мөлшерін анықтай отырып, дивидендтің көлемін фирманың тұтас құнына қалай әсер ететіндігін бағалауы керек. Соңында, нарық бағасымен бағаланған акцияға көптеген факторлар әсер етеді: фирманың жалпы қаржы жағдайы, тауарлар және қызмет көрсету, төленетін дивидендтің мөлшері, олардың өсу қарқыны және тағы басқа.

Жоғарыда айтылған дивидендтік саясаттың кілті принципі қаржылық басқару - акционерлердің жиынтық табысын барынша көбейту принципі. Көлемі, дивиденд алынған сомадан өту кезеңінен құралады және акция бағасының бағамдық өсуі. Сонымен дивидендтік оптималдылығын анықтағанда, компанияның басшысы және акционерлер бағалау қажет, дивидендтік компанияның тұтастай бағасы әсері қандай. Соңғысы акционерлердің нарықтық бағасына айқындалады. (Гордон формуласы) көптеген факторларға байланысты, компанияның қаржы жағдайы нарықта тауар және қызметті, дивиденд төлеу көлемі, өсу темпі және тағы басқа. Акционерлер арасында да қарсылықтар болуы мүмкін. Ауқаты жақсы акционерлер табысты қайта инвестициялауға дауыс беруі мүмкін, салықтан жалтару үшін, ауқатты орташа акционерлер басқа көз қарасты ұстауы мүмкін. Дивидендтік саясат мына проблемамен байланысты «разжижения» меншік құқығымен. Жаңа акционерлердің пайда болуын қарастырады, егер жоғарыда дивиденд төленсе, дамып келе жатқан компанияға қаржы ресурстарын көбейту қажет, ережеге сәйкес қосымша эмиссияланған акция шығарады. Соған байланысты әр бір акционердің қатысу үлесін төмендетеді. Оны қаламастан дивиденд көлемі қысқаруы мүмкін.

6. Жарнама-ақпараттық сипатқа шектеу.

Нарықтық экономикада фирмалардың дивидендтік саясаты жөніндегі ақпарат талдаушылармен, менеджерлерімен, делдалдармен және т. б тиянақты бақылап отырылады. Фирмалардың дивидендтің өз уақытында төленбеуі практика жүзінде акцияның нарықтық бағасының төмендеуіне әсер етеді. Сондықтан коммерциялық кәсіпорындар конъюнктуралардың өзгеруіне қарай дивидендтік саясатты тұрақты деңгейде ұстап тұрады.

Дивидендті төлеу күні (мерзімі) - директорлар кеңесінің дивиденд төлеу күні, олардың мөлшері хабарлар күні, олардың мөлшері хабарланған күн. Көптеген фирмалар, компаниялар бұл хабарды қаржы баспасөзінде жариялайды.

Санақ күні - дивиденд алуға құқысы бар акционерлердің тізімге тіркеу күні. Мұндай тізімге тіркеудің қажеттілігі, акцияның нарықтық айналымына сәйкес акционерлер құрамы тұрақты түрде өзгерісте болады. Тізімге тіркеу әлбетте дивиденд төленген күннен бастап 2 - 4 жеті мерзімінде белгіленеді. Дивидендті алуға кімнің қатысы бар екендігін белгілеу үшін экс- дивидендтік күн белгіленеді. Экс-дивидендтік күн әлбетте, дивидендтік тізімге тіркелгеннен кейін төрт күн мерзімінде хабарланады.

Дивидендтік төлем көздері - қоғамның ағымдағы жылдағы таза пайдасы; артықшылықты акциялар бойынша дивидендтер арнайы құрылған қордан төленеді. Сондықтан коммерциялық кәсіпорындар ағымдағы дивидендтердің жалпы сомасын, есептегі кезеңдегі пайдадан асырып төлеуге мүмкіндігі бар. Бірақ базалық болып ағымдағы кезеңдегі таза пайданы бөлу варианты есептелінеді. Осыған байланысты компаниялармен акционерлермен қатынастың тұрақты болуын қалайды.

Пайданы тұрақты пайызбен үлестіру әдісі.

Жоғарыда айтылғандай, таза пайда артықшылықты акцияға (Дрs) дивиденд төлеуге және қарапайым акциялар (Pcs) иелеріне үлестіріледі. Соңғысы, өз кезегінде акционерлердің жалпы жиналысының шешімімен қарапайым акцияға (Дсs) дивиденд төлеуге және үлестірілмеген пайдаға (RP) таратылады.

Дивиденд саясатын сипаттаушы, негізгі аналитикалық көрсеткіштердің бірі қарапайым акцияның пайдаға қатынасымен анықталады «дивидендтік түсім» коэффиценті.

Дсs/ Pcs=k%=const (1)

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.