Көмірсулардың алмасуы

1. Көмірсулардың алмасуы
2. Көмірсулардын жіктелуі
3. Дисахаридтер және полисахаридтер
Пайдаланған әдебиеттер

Көмірсулар химиялық табиғаты бойынша альдегидті және кетонды көп атомды спирттер болып табылады. Олардың жалпы формуласы - Сn (Н20)n. Көмірсулар табиғатта ең көп таралған қосылыстар, әсіресе өсімдіктердің құрамында 70 - 80% - ке дейін (салмағына шаққанда), ал адам және жануарлар ағзасында 2% - ке дейін болады.
Көмірсулардың адам ағзасы үшін маңызы зор. Қалыпты жағдайда ағзаның тәулігіне жұмсаған қуатының 60 - 70% көмірсулар арқылы өтеледі. Әсіресе мидың, қан жасушаларының, бүйректің т.б. қызметіне қажет қуат. 1г көмірсу тотыққанда 4,1 ккал (17,15 кДж) қуат бөлінеді. Адам мен жануар ағзасында көмірсулар бейорганикалық, заттардан пайда болмайды. Сондықтан олар көмірсуларды тек тағам арқылы енгізеді. Бірақ та жануарлардан алынған азықтарда көмірсулардың мөлшері аз. Мысалы, бірталай уақыт тұрып қалған етте, балық етінде гликогеннің қалдығы, ізі ғана кездеседі. Егер де 200-300 г - дай піскен бауыр желінсе, ағзаға тек қана 4 - 15 г гликоген түседі, ал 0,5 лсүт ішкенде 25 г лактоза енгізіледі.

1.Мецлер Д. Биохимия. Т.1-3. М., Мир, 1981
2.Сейтов З.С. Биологиялық химия. Алматы, Қайнар,1992ж.
3.Сеитов З.С. Биохимия. –Алматы: Агроуниверситет, 2000.
4.Кнорре Д.Г., Мызина С.Д. Биологическая химия: Учеб.для хим., биол.имед.спец.вузов. 3-е изд., испр.-М.: высш.шк., 1998
5. Ленинжер А. Биохимия, М., Мир, 1974

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
1. Көмірсулардың алмасуы
2. Көмірсулардын жіктелуі
3. Дисахаридтер және полисахаридтер

КӨМІРСУЛАРДЫҢ АЛМАСУЫ
Көмірсулар химиялық табиғаты бойынша альдегидті және кетонды көп атомды спирттер болып табылады. Олардың жалпы формуласы - Сn (Н20)n. Көмірсулар табиғатта ең көп таралған қосылыстар, әсіресе өсімдіктердің құрамында 70 - 80% - ке дейін (салмағына шаққанда), ал адам және жануарлар ағзасында 2% - ке дейін болады.
Көмірсулардың адам ағзасы үшін маңызы зор. Қалыпты жағдайда ағзаның тәулігіне жұмсаған қуатының 60 - 70% көмірсулар арқылы өтеледі. Әсіресе мидың, қан жасушаларының, бүйректің т.б. қызметіне қажет қуат. 1г көмірсу тотыққанда 4,1 ккал (17,15 кДж) қуат бөлінеді. Адам мен жануар ағзасында көмірсулар бейорганикалық, заттардан пайда болмайды. Сондықтан олар көмірсуларды тек тағам арқылы енгізеді. Бірақ та жануарлардан алынған азықтарда көмірсулардың мөлшері аз. Мысалы, бірталай уақыт тұрып қалған етте, балық етінде гликогеннің қалдығы, ізі ғана кездеседі. Егер де 200-300 г - дай піскен бауыр желінсе, ағзаға тек қана 4 - 15 г гликоген түседі, ал 0,5 л сүт ішкенде 25 г лактоза енгізіледі. Тәулігіне ағзаға 450-600 г көмірсу қажет. Бұл мөлшерді тек жануарлар - дан алынған азықпен қамтамасыз ету мүмкін емес. Сондықтан тағамдық заттар арқылы адам ағзасына қажетті негізілетін негізгі көмірсу-крахмал. Ол бидайдың, арпаның, күріштің, жүгерінін дәндерінде, картопта қор ретінде жинақталады.
Көмірсулардың кейбір өкілдері жүйке импульсының берілуіне, антиденелердің түзілуіне, қан топтарынын даралануына қатысып ерекше қызмет атқарады.
Әр түрлі бездердің бөліп шығаратын сөлдерінің құрамына кіріп, кейбір көмірсулар қорғаныштық қызмет атқарады.
Көмірсулар ағзадағы жасуша мембранасының және нуклеин қышқылдарының (ДНК, РНК), нуклеопротеидтердің, ферменттердің, мононуклеотидердің (АТФ, АДФ, АМФ, ГТФ т.б.) құрамына кіріп құрылыс заты ретінде пайдаланылады.
Құрамының ерекшелігіне байланысты көмірсулар 2 топқа бөлінеді: қарапайым және күрделі. Қарапайым көмірсуларды моносахаридтер деп атайды. Моносахаридтердің адам ағзасы үшін маңыздысы пентозалар мен гексозалар. Күрделі көмірсуларға дисахаридтер мен полисахаридтер жатады.

Көмірсулардын жіктелуі
Көмірсулар
Полисахаридтер
Полисахаридтер
Дисахаридтер
Дисахаридтер
Триозалар

Тетрозалар

пентозалар
Триозалар

Тетрозалар

пентозалар
Моносахаридтер
Крахмал
Гликоген
Клетчатка
Крахмал
Гликоген
Клетчатка
гексозалар
гексозалар
Рибоза

дезексирибоза
Рибоза

дезексирибоза
Сахароза
Лактоза
Мальтоза
Сахароза
Лактоза
Мальтоза
Глюкоза

Фруктоза
Галактоза
Манноза
Глюкоза

Фруктоза
Галактоза
Манноза

Моносахаридтер немесе қарапайым қанттар - қатты, суда жақсы еритін, дәмі тәтті, кристалды заттар. Құрамында бес және алты көміртегі атомдары бар моносахаридтер ерітіндіде тұйық тізбекті (циклді) түрінде кездеседі.
Гексозалардың ішіндегі ең маңыздысы глюкоза -- С6Н12О6, оны жүзім қанты деп атайды. Ол ақ түсті, дәмі тәтті, суда жақсы еритін кристалдық зат. Глюкоза - альдегидті спирт, молекуласының құрылысы.
СН2ОН
СН2ОН
Н Н Н Н ОН О
Н

ОН
Н

ОН
О
О
Н

НО
Н

НО

y
y

Н
ОН Н
Н
ОН Н
C C C C C C
Н ОН
Н ОН
ОН 0 Н 0 Н ОН Н Н
Глюкоза молекуласының құрамында альдегид тобы болғандықтан, ол күміс оксидінің аммиакты ерітіндісімен күміс айна реакциясы және мыс гидроксидімен Фелинг реакциясын береді.
Глюкоза -- көп атомды спирт, сондықтан ол спирттерге тән қасиеттерді көрсетеді: металдармен алкоголяттар: қышқылдармен күрделі эфир түзеді.
Фруктоза - глюкозаның изомtрі, глюкозамен бірге тәтті жемістерде, балдың құрамында болады. Фруктоза -- кетонды спирт, оның құрылысы: C Н О

Фрукюза глюкоза тәрізді алкоголяттар жөне эфирлер түзеді.
ДИСАХАРИДТЕР - түссіз, суда жақсы еритін, дәмі тәтті кри - сталды заттар. Олардың құрамында екі молекула моносахаридтер ангидрин байланысы арқылы жалғасқан, жалпы формуласы С12Р22-О11 Дисахаридтерге сахароза, лактоза, мальтоза жатады.
Сахароза қант қызылшасында және қант қамысында болады.
Оның құрылыс формуласы:

О
О
СН2ОН О
Н
СН2ОН О
Н
СН2ОН

Н
СН2ОН

Н
Н НОН2С
Н НОН2С
Н

ОН
Н

ОН

ОН Н

Н ОН
ОН Н

Н ОН
О
О

ОН Н
Н ОН
ОН Н
Н ОН

Лактоза (сүт қанты) глюкоза және галактозадан құралған. Ол көп мөлшерде сүттің құрамында, әсіресе әйел сүтінде - 5.5 -- 8.4% Сиыр сүтінде 4-5,5% кездеседі.
Мальтозаның құрамына екі молекула глюкоза кіреді.
ПОЛИСАХАРИДТЕР (крахмал, гликоген, целлюлоза) - жоғары молекулалы заттар. Олар жүздеген не мындаған моносахаридтердің қалдықтарынан тұрады. Полисахаридтердің жалпы формуласы (С6Р10О5) күрылыс формуласы.
О
О
СН2ОН СН2ОН СН2ОН
СН2ОН СН2ОН СН2ОН

Н Н Н Н Н Н Н Н
Н Н Н Н Н Н Н Н
О
О
О
О
Н
Н

ОН Н ОН Н ОН Н
ОН Н ОН Н ОН Н

Н ОН Н ОН Н ОН
Н ОН Н ОН Н ОН

Крахмал салқын суда ерімейтін, дәмсіз, ақ ұнтақ зат. Ыстық су - да коллоидты ерітінді түзеді. Крахмал астық дәндерінде күріште (85% дейін), бидайда (75% дейін), жүгеріде (72%) және картоп түйнектерінде (24% дейін) қоректік зат болып жинақталады.
Адам ағзасында жоғары аталып отырған моносахридтердің ішінде тек қана глюкоза барлық ұлпалардың қ ұрамында, қанда -3,33 - 5,55 мольл немесе 60 - І0 (1мг % кездессе, полисахридтерден тек гликоген қор заты ретінде бауырда (салмағының 5-тен 10% дейін), бұлшық етте - 0,1- 0,3%, мидың құрамында 0,2% жинақталады.
Тағаммен қабылданатын күрделі көмірсулардың құрылысы ағзадағы көмірсулардан өзгеше. Сондықтан тамақпен енгізілген көмірсулар физикалық, химиялық түрде өнделеді. Мысалы, крахмалдың қалай қорытылатынына тоқталайық (төменгі кестеде көрсетілген)
Қорытылу арқылы түзілген және тағаммен енгізілген моносахаридтердің, сіңу жылдамдықтары әртүрлі. Мысалы, глюкозаның сіңіру жылдамдығы 100 - ге тең болса, галактоза - 110, фруктоза - 43, манноза - 19, ксилоза - 15 т.б. Моносахаридтер сіңірілмес бұрын фосфорланады, ол үшін қуат (АҮФ) жұмсалады. Моносахаридтер қанға негізінен глюкоза ретінде сіңеді. Қанға сіңірілген глюкоза қақпалық вена арқылы бауырға барады. Сіңірілген глюкозаның тағдыры қандай?

Крахмалдың қорытылу кезеңдері

Слекей сөліндегі амилазаның әсерінен (рН=6.8=Na+;Cl-
Слекей сөліндегі амилазаның әсерінен (рН=6.8=Na+;Cl-
Крахмал + nH2O
Крахмал + nH2O
I Қорытылу
I. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.