Молибден және вольфрам
Жоспар:
1. Молибден және вольфрам
2. Химиялық және физикалық қасиеттері
Ерте заманнан гректерге қорғасынның минералы - галенит РbS белгілі болды. Сол заманда минералдың аталуы - «молибдена», ал таза қорғасынның аталуы - «молибдос». Түріне қарай галенитқа өте ұқсас графит, сонымен қатар басқа минерал-молибденит МоS 2 . XVIII ғасырға дейін молибденитті графиттен және галениттен айыру өте қиын болды. Молибденитті осы минералдар сияқты қаламдарда пайдаланды. Грек тілінде қалам - «молибдос» деп аталады.
1778 жылы швед химигі Шееле «молибдена» аталған минералда жаңа элемент ашты, осы элементті молибден деп атады. Бірнеше жыл өткен соң басқа ғалымдар (Пеллетье, Гьельм) молибденді металл түрінде бөліп алды.
Вольфрамның тарихы келесідей: табиғатта қалайы минералы касситеритпен қатар ауыр, қара немесе сары түсті тастар кездесіп жүрді. Осы тастар ХVІ-ХVШ ғасырларда металлургтарға белгілі болды: тастар касситеритпен кездескенде қалайының шығу мөлшерін азайтып, «жеп тастап» жүргендей болды. Осыдай осы кенді - ауыр тас -"tungsten" деп скандинавтың металлургтері атады, "вольфрам" деп (сөздерден "wolf" (қасқыр) және "rаһm" (көбік), яғни көбік қасқыр сияқты қалайыны жеп тастайды) Орталық Еуропада атады. Осы күндерге дейін минерал "волчец" деп аталып жүрді. Осы «ауыр тасты» қалайының темірмен және мышьякпен қосылыстары немесе құрамында темір мен қалайы бар марганецтің кендері деп молибденат және вольфрамат саналды, 1781 жылы швед химигі Шееле тексеріп, бұл сары түсті ауыр минерал - кальцийдің белгісіз қышқылдың қосылысы деп ашты. Екі жыл еткен соң испандық ғалымдар ағайынды Эльхиор осы минералдан Шееле айтып кеткен жаңа элементті ашты, бұл минералдың құрамында жаңа элементпен қатар темір және марганец бар екенін анықтады, жаңа элементтің қасиеттерін зерттеп, оны "вольфрам" деп атады.
Молибден және вольфрам сирек элементтер болса да жер қыртысында таралуын мырышпен, мыспен, қорғасынмен т. б. элементтермен салыстыруға болады. Молибденнің және вольфрамның технологаясы, әсіресе металлургаясы туралы бірнеше монографияларда толық жазылған.
Молибден және вольфрам периодтық жүйенің алтыншы тобына, хром топшасына қатынасады. Молибденнің атомдық массасы 95, 95, ядросының заряды 42. Вольфрамның атомдық массасы 183, 82, ядроның заряды 74.
Электрондық құрылыстары: молибден - 2, 8, 18, 13, 1; вольфрам - 2, 8, 18, 32, 12, 2. Осы электрондық құрылысына байланысты молибден мен вольфрам ауыспалы валенттілік көрсетеді, ең тұрақты валенттілік 4 және 6. Жоғары валенттілігіне байланысты молибден мен вольфрам қосылыстарында көбінесе оттекті анион түрінде МоО 4 және WО 4 2- болады. Молибден мен вольфрамның көп қасиеттері бірдей, сондықтан табиғатта бірге кездескенде, оларды бір-бірінен бөлу қиын. Бұл жағдайдың себебі атомдық және иондық радиустарының жақындығы, алты валентті молибден және вольфрам иондарының радиустары бірдей - 0, 50 А°, төрт валентті иондарының радиустары да бірдей - 0, 68 А°, ал атомдар радиустарының айырмашылығы тек қана 0, 01А° (вольфрам 1, 41, молибден 1, 40) .
Молибден мен вольфрамның радиустары жақын болғандықтан әр түрлі қосылыстарда олар бір-бірін изоморфты алмастырады. Бірақ кейбір қасиеттерінің бір-бірінен айырмашылығы бар.
Таза молибден - ақ, жылтыр металл, созымды, қатты. Молибденнің тығыздығы 10, 2г/см 3 , ұнтақ түрінде молибден қара-сұр түсті. Молибденнің балқу температурасы өте жоғары: 2890К (2617°С) . Буының қысымы келесідей:
Меншікті электркедергісі: 5, 1·10 -6 Ом-см (20 0 С) .
Молибден ауада жәй температурада тотықпайды, 600°С температурадан жоғары металл тотығып, молибден оксиді түзіледі МоО 3 . Таза оттекте молибден 500°-600°С температурада жанып кетеді, 700 0 С температурада суының буымен тотығып, МоО 2 түзіледі:
Мо + 2Н 2 О ↔︎ МоО 2 + 2Н 2
Қышқылдардың әсеріне молиден вольфрамға қарағанда тұрақсыздау: 110 0 С температурада молибден сұйытылған азот қышқылында тез коррозияланады, концентрлі азот қышқылы басқа күшті тотықтырғыштарға ұқсас молибденді пассивтендіреді. Молибден патша сұйығында, фтор және азот қышқылдарының қоспаларында және азот пен күкірт қышқылдарының қоспаларында оңай ериді.
Сұйытылған сілті ерітінділер молибденге әсер етпейді, бірақ сілтілердің балқымасында жәй ериді. Тотықтырғыштардың қатысында сілтілермен балқу жеңілдеу өтеді.
Вольфрам - ең ауыр металл, оның тығыздығы 19, 3г/см 3 . Вольфрам ең қиын еритін металл. Оның балқу температурасы 3377°С, қайнау температурасы 5800°С. Бу қысымы келесідей:
Таза вольфрам - ақ немесе ақ-жылтыр түсті металл, оның түрі платинаға ұқсас, қаттылығы 350кг/мм 2 , меншікті электркедергісі 5, 5ом см (20°С) .
Ауада вольфрам өзгермейді, бірақ ұнтақ түрінде ылғалды ауада вольфрам жай тотығады. 700°С температурада вольфрам сумен әрекеттесіп, диоксид түзеді:
W + 2H 2 O 700°C WО 2 + 2Н 2
Қышқылдар вольфрамға әсер етпейді. Концентрлі азот қышқылы және патша сұйығы вольфрамның бетін тотықтырады, ал фтор және азот қышқылдарының қоспасында вольфрам ериді. Вольфрам сонымен қатар қаныққан қымыздық қышқылдың ерітіндісінде сутек пероксиді (30%-тік ерітіндісі) қатынасында ериді, бұл жағдайда вольфрамның қымыздық қышқылымен комплексті қосылысы түзіледі. Сілтілердің ерітіндісі вольфрамға әсер етпейді, бірақ тотықтырғыш қосқанда, мысалы, сутек пероксиді немесе аммонийдің пероксосульфаты, вольфрам аммиактың ерітіндісінде ериді, себебі тотықтырғыш қосқанда жақсы еритін вольфрамның оксиді түзіледі:
WО 3 + 2NН 4 ОН → (NH 4 ) 2 WO 4 + H 2 O
Сілтілердің балқымасында ауа қатысында вольфрам жай ериді:
W + КОН + 1, 5О 2 → К 2 WО 4 + Н 2 О.
Тотықтырғыштардың қатынасынца вольфрам сілтілермен немесе содамен жақсы балқиды, бұл жағдайда вольфрамды қышқылдың тұздары түзіледі.
Оттекпен қосылыстары
Алты валентті молибденнің оксиді МоОз - молибден қышқылының ангидриді. Ақшыл-жасыл зат, қыздырғанда сарғаяды, балқу температурасынан төменірек болса, ұшып кетеді.
МоО 3 - тің балқу температурасы 795 0 С, қайнау температурасы 1151 0 С.
Суда молибден оксиді аздап ериді. Әдебиетте ерігіштік туралы әр түрлі мағлұматтар бар 0, 4г/л, 1, 07г/л, 2 г/л. Ыстық суда (79°С) молиден оксидінің ерігіштігі 21, 06 г/л.
Молибден оксиді сумен әрекеттескенде молибден қышқылы түзіледі:
МоО 3 + Н 2 О → Н 2 МоО 4 .
Сонымен қатар молибден қышқылын молибдаттардын ерітіндісіне қышқылдарды қосқанда алуға болады:
Na 2 МоO 4 + 2НС1 → Н 2 МоО 4 + 2NаС1.
Молибден қышқылы екі гидрат түзеді: дигидрат МоО 3 ·2Н 2 О немесе Н 2 МоO 4 Н 2 O, сары түсті және моногидрат МоО 3 Н 2 О немесс Н 2 МоО 4 ақ түсті. Қыздырғанда (60°С) дигидрат моногидратқа ауысады, 115-130°С температурада қыздырғанда моногидрат ангидридке алмасады:
МоО 3 ·2Н 2 О 60°C МоO 3 Н 2 O 115°-130° МоО 3 .
Молибден қышқылы және молибден оксиді амфотерлі қасиеттер көрсетеді (вольфрамнан айырмашылығы), сілтілер мен әрекеттескенде молибдаттар түзіледі (молибден қылының тұздары) :
МоО 3 + 2NaOH → Na 2 MoO 4 + Н 2 О;
Натрий молибдаты
МоО 3 + 2NH 4 OH → (NH 4 ) 2 MoO 4 + Н 2 О;
Аммоний молибдаты
H 2 MoO 4 + 2NaOH → Na 2 MoO 4 + 2Н 2 О;
H 2 MoO 4 + 2NH 4 OH → (NH 4 ) 2 MoO 4 + 2Н 2 О.
Олар сондай-ақ минералды қышқылдарда да ериді, бұл оның вольфрам қосылыстарынан айырмашылығы; осы айырмашылықты тәжірибеде пайдаланады:
MoO 3 +H 2 SO 4 → (MoO 2 ) SO 4 + H 2 O
Молибдениль сульфаты
Н 2 МоО 4 + Н 2 SО 4 → (МоO 2 ) SO 4 + 2Н 2 О.
Молибден қышқылы амфотерлі қасиетіне байланысты сілтілі және бейтарап ерітінділерде МоО 4 2- - молибдат анион, әлсіз қышқылды ерітінділерде Мо 2 О 7 2- - парамолибдат анион, ал күшті ерітінділерде МоО 2 2+ - молибденил катион түрінде өмір сүреді.
Молибден қышқылы және молибден (VI) иондарының ерітіндідегі күйі туралы бірнеше пікір бар. Екі мысал келтірейік. Ю. В. Морачевский және Л. И. Лебедева осындай қорытындыға келді: ерітіндіде бірдей молибденнің (VI) катиондық және аниондық түрлері өмір сүреді. Олардың арасында сутек иондарының қатысуымен әрекеттесу болуы мүмкін:
Н 2 МоО 4 ↔︎ Н + + НМоО 4 -
Н 2 МоО 4 + Н + → НМоО 3 + + Н 2 О;
НМоO 4 + НМоО 3 + → Н 2 Мо 2 О 7 .
К. Б. Яцимирский және И. И. Алексеева осындай пікірге келді: молибден қышқылының концентрациясы 10 -4 М сапасынан төменірек болса, әлсіз қышқылды ерітінділерде ол жай молекула түрінде өмір сүре алады, ал жоғары концентрацияда молибден қышқылының полимерленуі басталады. Полимерлену рН-қа байланысты: қышқылды ерітінділерде (рН<4) гомонуклеарды комплекстер түзіледі - (Н 2 МоО 4 ) n рН 4-6 аралығында - (Н 2 МоО 4 ) n-1 ( МоО 4 ) (n+1) қосылыстар түзіледі, рH>6, 5 болғанда полимерлену жоқ.
Техникалық молибден оксиді молибдентті NMoS 2 (табиғаттағы молибденнің минералы) күйдіру арқылы алынады:
MoS 2 + 3, 5O 2 → MoO 3 + 2NH 3 ↑ + H 2 O
Tаза молибден (вольфрам) оксиді техникалық оксидінен (ұшқыш қасиеттерін пайдаланып) және аммоний молибдатынан күйдіру арқылы алынады:
(NH 4 ) 2 MoO 4 → MoO 3 + 2NH 3 ↑+ H 2 O
(NH 4 ) 2 WO 4 → WO 3 + 2NH 3 ↑+ H 2 O
Вольфрам оксиді немесе вольфрам ангидриді WO 3 - сары ұнтақ зат, қыздырғанда сарғыш-қызыл түске айналады. Бу қысымы 1357 0 С температурада бір атмосфераға тең, бірақ вольфрам оксидінің ұшуы төменгі температурада басталады. Сондықтан вольфрам оксидін вольфрам қышқылынан алып күйдіргенде температура 800-850 0 С аспау керек.
Вольфрам оксиді суда және қышқылдарда ерімейді, бірақ кейбір әдебиеттерде оның суда ерігіштігі 0, 02 г/л деп көрсетілген. Өте концентрлі тұз қышқылында WO 3 коллоидты ерітінділер береді. Сілтілерде және аммиакта жақсы ериді:
WO 3 + 2NaOH → Na 2 WO 4 + H 2 O
WO 3 + 2NH 4 OH → (NH 4 ) 2 WO4 + H 2 O
Көміртек және сутектің қатысында қыздырса вольфрам оксиді тотықсызданып, карбит немесе таза метал түзеді. Тотықсыздану процесі жүргенде алдымен бірнеше төменгі оксидтер түзіледі (400-700 0 С) .
WO 3 - Вольфрам қышқылының ангидриді, бірақ тура әдіспен - суда ерітіп алуға болмайды (WO 3 суда ерімейді) . Алу жағдайына байланысты әр түрлі фольфрам қышқылдары түзіледі:
- Нормальдік вольфрам қышқылы H2WO4немесе WO3xH2O, бұл қышқыл вольфраматтар күшті қышылдармен әрекеттескенде түзіледі:
Na 2 WO 4 + 2HCl → H 2 WO 4
H 2 WO 4 - сары түсті кристалды зат, күйдіргенде су бөлініп вольфрам оксиді түзіледі (температура қатысында жүреді) :
H 2 WO 4 → WO 3 + H 2 O
- WO3nH2O- ақ аморфты тұрақсыз модификациясы. Бұл қышқыл вольфраматтардан гидролиздеу арықылы немесе сұйытылған қышқылдары қосқанда, ақ түсті тұнба түрінде бөлінеді, қыздырғанда сары түсті модификацияға айналады:
Na 2 WO 4 + 2HCl → WO 3 ·nH 2 O (ақ түсті) + 2NaCl
Na 2 WO 4 + 2H 2 O → WO 3 ·nH 2 O (ақ түсті) + 2NaOH
WO 3 ·nH 2 O (ақ түсті) →WO 3 ·nH 2 O (сары түсті)
- Суда еритін метафольфрам қышықыл 4WO3· H2O бұл қышқылдың изополиқышқылдары қатынасы бар деп қарастыруға болады. Изополиқышқылдардың жалпы формуласы - уЭО3· хН2О (у˃х) .
Вольфрам қышқылдары сәйкес тұздар түзеді - нормальды вольфраматтар (Me 2 WO 4 ) және метавольфраматтар (Me 2 O·4WO 3 ) . Сонымен қатар белгілі тұрақты паравольфраматтар(5Me 2 O·12WO 3 ) - паравольфрам қышқылдың тұздары, бұл қышқыл таза түрінде белгісіз. Технологияда және анализде ең маңыздысы нормальды вольфраматтар және паравольфраматтар болып табылады.
Молибден оксидін МоО 3 сутекпен тотықсыздандырғанда молибденнің төменгі валенттілігіне сәйкес оксидтер түзіледі. Тотықсыздану сызбанұсқасы мынадай:
МоО 3 → Мо 2 О 5 → МоО 2 → Мо 2 О 3 → МоО → Мо.
Глемзердің жұмыстарында алты және бес валентті молибденнің арасында бірнеше оксидтердің түзілуі көрсетілген: Мо 4 О 11 Мо 8 О 23 , Мо 9 О 26 .
Басқа жұмыстарда - молибден оксидінің сутекпен тотықсыздануы төрт сатылы өтетіні туралы (360-690°С) айтылған:
МоО 3 → МоО 2, 98 → МоО 2, 75 → МоО 2 → Мо
Молибденнің диоксиді МоО 2 - қара-қоңыр-күлгін түсті, суда және сілтілерде ерімейді. Сілтілі қасиеттері болғандықтан жай ғана минералды қышқылдарда ериді, әсіресе күкірт қышқылында жақсы ериді. Молибдат ерітіндісінен сірке немесе әлсіз күкіртті қышқыл ортада электролиз өткізгенде MoO 2 катодта қара түсті тұнба түрінде бөлінеді.
Молибдат ерітіндісінде әсерінен
"көк тотық" немесе "молибден көгі" деп аталатын молибденнің бес валентті оксиді түзіледі.
Бұл реакция өте сезімтал (сезімталдығы вольфрамға тән реакциядан да артық), сондықтан аналитикалық химияда молибденді анықтағанда қолданылады.
Мо VI Мо V жұптың тотығу-тотықсыздану потенциалы +0, 5В тең, сондықтан тотықсыздандырғыш ретінде екі валентті қалайы немесе үш валентті титанның ерітінділерін қолдануға болады (олармен салыстырғанда Е° Sn 4+ /Sn 2+ және Ті 4+ /Ті 3+ терістеу) . Сонымен қатар әр түрлі потенциалдары теріс металдарды - қалайы, висмут, қорғасын, кадмий, мырыш және әрбір органикалық қосылыстарды, мысалы глюкозаны пайдалануға болады.
Вольфрамның төменгі оксидтеріне "көк тотық" деп аталатын қосылыстары жатады. Көк тотықтың формуласы W 2 О 5 , бірақ оның құрамы күрделілеу. WО 3 және WО 2 арасында WО 2. 72 немесе W 18 О 49 және WО 2. 9 немесе W 20 О 58 оксидтер түзіледі деп саналады.
Көк тотықты кейде вольфрамо-вольфраматтар (WО 2 ) 2 WО 4 (вольфрам қышқылының вольфрам тұзы) деп қарастырады. Катионның рөлінде вольфрамил ион - WО 2 + .
Көк тотықтар вольфраматтар ерітіндісіне немесе вольфрамның құрғақ қосылыстарына әр түрлі қосқанда түзіледі. W VІ /W V жұптың тотығу-тотықсыздану потенциалы +0, 26В.
Алты валентті вольфрамды тотықсыздандыру үшін қалайы хлориді, фосфоритті қышқыл, хром (II), титан (III) ерітінділерін және металдарды: мырыш, қалайы, қорғасын, темір, алюминий және әр түрлі амальгамаларды қолдануға болады.
байланысты алты валентті вольфрамды бес-, төрт- және үш- валентті күйіне тотықсыздандыруға болады. Натрий вольфраматы ерітіндісіне темір (II) сульфатының ерітіндісін қосқанда, вольфрам (VI) вольфрам (IV) -ге дейін тотықсызданып, тұнбаға қоңыр түсті вольфрам диоксиді түседі:
Na 2 WO 4 + 2FeSO 4 + 2H 2 SO 4 → Fe 2 (SO 4 ) 3 + WO 2 ↓ + Na 2 SO 4 + 2H 2 O
Вольфрамның диоксиді суда ерімейді. Ол ауада қыздырғанда оңай тотығып, WО 3 түзіледі.
Вольфрам диоксиді вольфрам металын WО 3 -ге дейін тотықтырғандағы аралық өнімі немесе керісінше WО 3 -ті сутекпен металға дейін тотықсыздандырғанда түзіледі. Вольфрам диоксиді әлсіз негіз қасиет көрсетеді. Күкірт қышқылында еріткенде қызыл түсті тұз түзіледі W(SО 4 ) 2 . Ауада сілтілермен әрекеттескенде вольфрам диоксиді WО 3 -ке дейін тотығып, сілтілерде еріп, вольфраматтар тузеді.
Молибдаттар және вольфраматтар
Молибден оксиді МоО 3 сілтілердің ерітінділерінде немесе аммиакта еріп, молибден қышқылының тұздарын - молибдаттарды түзеді. Сілтілердің немесе аммиактың артық мөлшерінде жай (нормальдік) молибдаттар түзіледі, жалпы формуласы Ме 2 МоО 4 (Ме - бір валентті катион) :
MoO 3 + 2NaOH → Na 2 MoO 4 + H 2 O
MoO 3 + NH 4 OH → (NH 4 ) 2 MoO 4 + H 2 O
Сілті және молибден оксидінің арасында қатынасы төмендеген сайын тұздардың құрамы күрделеніп, жалпы формуласы хМе 2 ОуМоО 3 (у>х) тұздар түзіледі. Осы қосылыстар - изополиқышқылдардың тұздары деп саналады, оларды комплексті қосылыстар деп қарастыруға болады. Изополимолибдаттар арасында ең белгілі: димолибдаттар Ме 2 О ·2МоО 3 ·nН 2 О, парамолибдаттар 3Ме 2 О · 7МоО 3 nН 2 О, немесе 5Ме 2 О ·12МоО 3 ·nН 2 О, мета-молибдаттар Ме 2 О·ЗМоО 3· nН 2 О немесе Ме 2 О · 4МоO 3· nН 2 О, 10-молибдаттар (Ме 2 О-ның бір молекуласына МоО 3 -тің 10 молекуласы дәл) және 16-молибдаттар және т. б. Тәжірибеде нормальды молибдаттар және парамолибдаттар, соның ішінде аммоний парамолибдаты пайдаланылады.
Натрий молибдатын Ка 2 МоО 4 молибден оксидін натрий гидроксиді ерітіндісінде ерітіп алуға болады:
MoO 3 + 2NaOH → Na 2 MoO 4 + H 2 O
Нормальды натрий молибдаты ақ түсті, екі түрлі зат. Біріншісінің құрамында екі молекула су бар - Nа 2 МоО 4 -2Н 2 О, екіншісі - сусыз Nа 2 МоО 4 . Сусыз натрий молибдаты 687°С температурада балқиды, судағы молибдаттың ерігіштігі келесі: 0°С температурада - 44, 3г/100г суда, 100°С температурада -83, 8г ериді. Дигидраттың ерігіштігі көбірек: 20°С температурада 86г/100г суда, 100°С температурада - 118 г.
В. И. Спицын және И. М. Кулешов сілті металдардың изополимолибдаттарын толық зерттеді, соның ішінде термиялық анализбен калий, рубидий, цезий молибдаттарын зерттеді. Изополимолибдаттарды 1000-1200°С температурада қыздырғанда олар тұздардың ажыратылуы МоО 3 мөлшеріне байланысты екенін дәлелдеді. Мысалы, үшмолибдат (құрамында үш молекула МоО 3 ) ажыратылмай ұшып кетеді, тетрамолибдаттар ажыратылғанда тек қана МоО 3 ұшып кетіп, соның нәтижесінде қарапайым молибдаттарға айналады.
Аммоний молибдаты (МН 4 ) 2 МоО 4 концентрлі аммиактың ерітіндісі молибден оксидімен әрекеттескенде алынады:
МоО 3 + 2NН 4 ОН → (NН 4 ) 2 МоО 4 + Н 2 О.
Аммоний молибдаты ерітіндісінен аммоний парамолибдатының кристалдары 3(NН 4 ) 2 О·7МоО 3 ·4Н 2 О бөлінеді, егер аммиактың және молибден оксидінің арасында қатынасы 1:1 аздау болса, ерітінділерді буландырғанда немесе жайлап бейтараптандырғанда осы жағдайға жетуге болады.
Нормальды аммоний молибдаты үй температурасында жарым-жартылай аммиакты бөліп шығарады, 90°С температурадан жоғары болса - су бөлінеді, ал 150°С температурадан жоғары болса - тұз толық ыдырап, молибден оксиді МоО 3 түзіледі:
(NH 4 ) 2 MoO 4 150°C MoO 3 + 2NH 3 ↑ +H 2 O
Парамолибдаттан үй температурасында аммиак бөлінбейді, ал 150°С температурадан жоғары - оңай ыдырап, молибден оксиді түзіледі:
5(NH 4 ) 2 O·12 MoO 3 150°C 12MoO 3 + 10NH 3 ↑ +5H 2 O
Аммомий парамолибдаты - молибденнің ең маңызды тұзы және молибденнің шикізаттарды өңдегендегі аралық өнімі.
Кальций молибдатын СаМоО 4 мына реакция арқылы алуға болады:
Na 2 МоO 4 + СаС1 2 → СаМоО 4 ↓+ 2NаС1.
Кальций молибдаты - ақ түсті кристалды зат, суда ерімейді (ЕК СаМоСІ4 = ) В. И. Спициын және И. А. Савич кальций молибдатының суда әр түрлі температурада ерігіштігін зерттеді. Кальций молибдатының ерігіштігі мен температураның байланысы 5-суретте келтірілген: тұздың максимальды ерігіштігі 80°С температурада байқалады, ерігіштігі 10, 9 мг молибден 100 г ерітіндіде. 50°С температурадан төмен кальций молибдатының ерігіштігі 80 0 С температураға қарағанда бес есе аздау.
Қорғасын молибдаты РbМоО 4 келесі реакция арқылы түзіледі:
Na 2 MoO 4 + Pb(NO 3 ) 2 → PbMoO 4 ↓ + 2NaNO 3
Молибденді гравиметрлік әдіспен анықтағанда қорғасын молибдатын пайдаланады. Қорғасын молибдаты сары түсті зат, 1089°С температурада балқиды, суда ерімейді (ЕК PbМоО4 = 4, 0-10- 6 ) .
Молибден табиғатта кальций және қорғасын молибдаттары түрінде кездеседі.
Молибдаттардың басқа алыну жолы - қатты фазалы реакция: молибден оксидінің басқа металдардың оксидтерімен немесе тұздармен әрекеттесуі арқылы:
МоО 3 + СаО → СаМоО 4 ;
МоО 3 + Рb → РЬМоО 4 ;
МоО 3 + СuО → СuМоО 4
Кейбір молибдаттардың алынуы және олардың қасиеттері 6-кестеде келтірілген.
Молибдаттардың суда ерігіштігі шамалы (г/л) :
Нормальды вольфраматтар - тұздар, жалпы формуласы МeWО 4 . Бұл тұздардың вольфрамның химиясында және технологиясында маңызы зор.
Суда тек қана сілтілі металдардың және магнийдің вольфраматтары ериді. Осы қасиетті вольфрамның технологиясында және анализде пайдаланады: сілтілі вольфрамат ерітіндісінен ерімейтін сілтілі жер немесе ауыр металдардың вольфраматтарын алуға болады, мысалы:
Na 2 WO 4 + СаС1 2 → СаWО 4 ↓+ 2NаС1
Сілті металдардың вольфраматтарын алу үшін:
- Вольфрам оксидін сілтілі ерітіндіде немесе аммиакта ерітеді:
WO 3 + 2NaOH → Na 2 WO 4 + H 2 O
WO 3 + 2NH 4 OH → (NH 4 ) 2 WO 4 + H 2 O
- Сілтімен немесе содамен ерімейтін вольфраматтарды балқытады, мысалы:
CaWO 4 + Na 2 CO 3 → + Na 2 WO 4 + CaO + CO 2 ↑
CaWO 4 + 2NaOH → + Na 2 WO 4 + Ca(OH) 2 ↓
Балқымаға су қосқанда вольфраматының ерітіндісі пайда болады.
Вольфраматтар әдеттегі температурада тұрақты, табиғатта вольфрам әр түрлі вольфраматтар түрінде кездеседі. Нормальды вольфраматтың ұшқындығы тек қана жоғары температурада байқалады:
Me 2 WO 4 → Me 2 O + WO 3
Молибдаттардың түзілу жағдайлары
... жалғасыСіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz