Кітапхананы автоматтандыру процессі
Кіріспе
I Негізгі бөлім. Кітапхананы автоматтандыру процессі
1.1 Кітапханалық.библиографиялық процесстерді автоматтандыру жүйесін жобалау
1.2 Кітапхананы автоматтандыру жүйесін жобалау түрлері
1.3 Кітапхана кәсібінде Интернетті пайдалану
1.4 Құжаттарды өңдеудің қазіргі кездегі қолданылатын әдістері
I I Негізгі бөлім. MS ACCESS мәліметтер базасы
2.1 MS ACCESS ТЕ МЕНЮ КОМАНДАЛАРЫН ТАҢДАУ
2.2 MS ACCESS.тепараметрлердібаптау
2.3 MS Access бағдарламасында кестелер құру
2.4 ACCESS кестелеріне өрістер қосу
3.1 Мәліметтер қорының классификациясы
3.2 МҚБЖ функциясы, мәлiметтер қорының басқару жүйесi
3.4 Бағдарламалық Өнімді сипаттау
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Қосымша
I Негізгі бөлім. Кітапхананы автоматтандыру процессі
1.1 Кітапханалық.библиографиялық процесстерді автоматтандыру жүйесін жобалау
1.2 Кітапхананы автоматтандыру жүйесін жобалау түрлері
1.3 Кітапхана кәсібінде Интернетті пайдалану
1.4 Құжаттарды өңдеудің қазіргі кездегі қолданылатын әдістері
I I Негізгі бөлім. MS ACCESS мәліметтер базасы
2.1 MS ACCESS ТЕ МЕНЮ КОМАНДАЛАРЫН ТАҢДАУ
2.2 MS ACCESS.тепараметрлердібаптау
2.3 MS Access бағдарламасында кестелер құру
2.4 ACCESS кестелеріне өрістер қосу
3.1 Мәліметтер қорының классификациясы
3.2 МҚБЖ функциясы, мәлiметтер қорының басқару жүйесi
3.4 Бағдарламалық Өнімді сипаттау
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Қосымша
Кітапхананы автоматизациялау қазіргі заман кітапханасының практикасында елеулі орын алады. Ол көптеген мамандар мен оқырмандардың қызығушылығын туғызып отыр.
Қазіргі кітапханалар ақпарат сақтау қоймалары емес, олар мемлекет пен қоғамның өркендеу дәрежесінің көрсеткіштерінің бірі болып табылады. Себебі кітапхана адам білімінің қайнар көзі ғана, ол ғылыми техникалық және әлеуметтік прогресс элементтерінің бірі. Мамандардың айтуы бойынша «кітапхананы ақпараттандыру ісі мемлекетіміздің және біздің қоғамымыздың ақпараттандыру саласындағы проблемаға айналып отыр».
Қазіргі кітапханалар ақпарат сақтау қоймалары емес, олар мемлекет пен қоғамның өркендеу дәрежесінің көрсеткіштерінің бірі болып табылады. Себебі кітапхана адам білімінің қайнар көзі ғана, ол ғылыми техникалық және әлеуметтік прогресс элементтерінің бірі. Мамандардың айтуы бойынша «кітапхананы ақпараттандыру ісі мемлекетіміздің және біздің қоғамымыздың ақпараттандыру саласындағы проблемаға айналып отыр».
1. «Информатизация библиотечной деятельности как аспект Государственной политики библиотечного дела». Кузминь Е.И., Тула – 1993 г.
2. «Основные положения и принципы разработки автоматизированных библиотечно – информационных систем и сетей», Шрайберг Я.Л., Москва – ГПНТБ – 2000г.
3. «Технические средства библиотечной работы», Соколова А.В., Москва – книга 1985г.
4. «Интернет ресурсы и услуги для библиотек», Шрайберг Я.Л. Ганчеров Ь.В., Москва – ГПНТБ, России – 2000г.
5. «Библиотечные компьютерные сети: Россия и Запад. Современные тенденции корпоративной работы библиотек в сетях передачи данных.», Москва – Либерия, 1998г.
6. «Автоматизация в библиотеке.», Алешин Л.И., Москва – ИПО Профиздат МГУКИ – 2002г.
7. Питер С. Роуз. Банковский менеджмент: - Москва, 1995 г.
8. Сейткалимов А.Г. Управление банковской ликвидностью и методы её анализа: - Алматы, 1998 г.
9. Стоянова Е.С. Финансовый менеджмент: - Москва, 1998 г.
10. Шеремет А.Д., Щербакова Г.Н. Финансовый анализ в коммерческом банке: - Москва, 2000 г.
11. Шойбеков Р., Қазбеков М. Русско-казахский словарь: - Алматы, 1996 г.
12. Банк жүйесінде қолданылатын терминдер сөздігі / Құраст.: Ә.Сембина, Б.Назыкеева, - Алматы, 1995 ж.
13. Управление коммерческим банком в условиях переходной экономики // Финансы и кредит, 2000 г. №7, с51-59.
14. Архангельский А.Я. «Программирование в Delphi 6» издат. Бином – 2003г.
15. Симонович С.В. «Информатика, базовый курс» издат. Питер – 1999г. Санкт-Петербург
16. Фаронов В. «Программирование баз данных в Delphi 6» издат. Питер – 2002г. Санкт-Петербург
2. «Основные положения и принципы разработки автоматизированных библиотечно – информационных систем и сетей», Шрайберг Я.Л., Москва – ГПНТБ – 2000г.
3. «Технические средства библиотечной работы», Соколова А.В., Москва – книга 1985г.
4. «Интернет ресурсы и услуги для библиотек», Шрайберг Я.Л. Ганчеров Ь.В., Москва – ГПНТБ, России – 2000г.
5. «Библиотечные компьютерные сети: Россия и Запад. Современные тенденции корпоративной работы библиотек в сетях передачи данных.», Москва – Либерия, 1998г.
6. «Автоматизация в библиотеке.», Алешин Л.И., Москва – ИПО Профиздат МГУКИ – 2002г.
7. Питер С. Роуз. Банковский менеджмент: - Москва, 1995 г.
8. Сейткалимов А.Г. Управление банковской ликвидностью и методы её анализа: - Алматы, 1998 г.
9. Стоянова Е.С. Финансовый менеджмент: - Москва, 1998 г.
10. Шеремет А.Д., Щербакова Г.Н. Финансовый анализ в коммерческом банке: - Москва, 2000 г.
11. Шойбеков Р., Қазбеков М. Русско-казахский словарь: - Алматы, 1996 г.
12. Банк жүйесінде қолданылатын терминдер сөздігі / Құраст.: Ә.Сембина, Б.Назыкеева, - Алматы, 1995 ж.
13. Управление коммерческим банком в условиях переходной экономики // Финансы и кредит, 2000 г. №7, с51-59.
14. Архангельский А.Я. «Программирование в Delphi 6» издат. Бином – 2003г.
15. Симонович С.В. «Информатика, базовый курс» издат. Питер – 1999г. Санкт-Петербург
16. Фаронов В. «Программирование баз данных в Delphi 6» издат. Питер – 2002г. Санкт-Петербург
Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 49 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 49 бет
Таңдаулыға:
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
I Негізгі бөлім. Кітапхананы автоматтандыру процессі
1.1 Кітапханалық–библиографиялық процесстерді автоматтандыру жүйесін
жобалау
1.2 Кітапхананы автоматтандыру жүйесін жобалау түрлері
1.3 Кітапхана кәсібінде Интернетті пайдалану
1.4 Құжаттарды өңдеудің қазіргі кездегі қолданылатын әдістері
I I Негізгі бөлім. MS ACCESS мәліметтер базасы
2.1 MS ACCESS те меню командаларын таңдау
2.2 MS ACCESS-тепараметрлердібаптау
2.3 MS Access бағдарламасында кестелер құру
2.4 ACCESS кестелеріне өрістер қосу
3.1 Мәліметтер қорының классификациясы
3.2 МҚБЖ функциясы, мәлiметтер қорының басқару жүйесi
3.4 Бағдарламалық өнімді сипаттау
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Қосымша
КІРІСПЕ
Кітапхананы автоматизациялау қазіргі заман кітапханасының
практикасында елеулі орын алады. Ол көптеген мамандар мен оқырмандардың
қызығушылығын туғызып отыр.
Қазіргі кітапханалар ақпарат сақтау қоймалары емес, олар мемлекет пен
қоғамның өркендеу дәрежесінің көрсеткіштерінің бірі болып табылады. Себебі
кітапхана адам білімінің қайнар көзі ғана, ол ғылыми техникалық және
әлеуметтік прогресс элементтерінің бірі. Мамандардың айтуы бойынша
кітапхананы ақпараттандыру ісі мемлекетіміздің және біздің қоғамымыздың
ақпараттандыру саласындағы проблемаға айналып отыр.
Көрініп отырғандай кітапхананы автоматизациялау бұл жағдайдың
актуализациясына көмектеседі. Осыған орай кітапхана жұмысы жүйесі
автоматизациялауды өңдеу принциптерін құру және эффективті функциялау
мемлекет пен қоғамның қатысына тәулді маңызды мақсаттың бірі. Өзіміздің
елде және басқа елдердегі кітапхана жүйесін автоматтандыруды жобалау және
эксплутациялау тәжербиесіне қарамастан, бізде әдейі осы түрдегі ақпараттық
жүйені құратын, дайындалған мамандардың жоқтын қасы. Бұл мақсаттың негізгі
аспекттері болып максимальды технологиялық және программалық – ақпараттық
қамсыздандыруды біріктіріп өңдеу және қолдану.
Қоғамымыздың ғылыми техникалық прогресінің негізгі бағыты болып -
өндірістер, кәсіпорындар, тағы басқа әртүрлі ауданда технологиялық
процестерді автоматизациялау жұмыстарын комплексті жүргізу.
Айтылған проблемалардың барлығы көптеген білім, техника, өндірістік
және шаруашылық кәсіптер, тағы басқа салаларына байланысты. Негізінен осы
салаларда бірнеше ондаған жылдар бойы автоматизацияланған басқару жүйесін
(АСУ) белгілі процесстер бойынша эффективті қолданып келді.
Автоматтандырылған басқару жүйесінің негізгі құрылу принциптері мен
функциялары кітапхана ісінде де сөзсіз пайдалану, кітапханалық –
библиографиялық кәсіпте автоматизация әдістері мен құралдарын пайдалану –
кітапхана ісінің негізгі, маңызды факторы кітапханаға жаңа ақпараттық
технология (ЖАТ) енгізу.
Кітапханалық – библиографиялық автоматтандыру процесстерінің
сәтсіздікке ұшырауы көбіне кітапхана басқарушыларының осы салада қажетті
білімдерінің болмауында, көптеген кітапхана мамандары өзінің кәсібіне ЖАТ –
ны қалай және қандай түрін қолдану керек деген сұрақтарына жауап іздеуде.
Бұл проблемаға оқу әдістемесі шығарылды. Онда кітапхана
автоматизациясы әртүрлі техникалық құралдармен қамтамасыз ету, тиімді
қолдану, біріншіден оқырмандарға қызмет ету және осымен қатар кітапхана
жұмысшыларының қауіпсіздігін ұйымдастыру сұрақтары көрсетілді. Бірақ айтып
кететін жағдай – бұларды шешу тек бар рессурстаремн программалық –
техникалық құралдармен емес, кітапхана жұмысшыларының және олардың
квалификацияларына байланысты. Қазіргі заманғы кітапхана ұйымдастыру
жоспарының біріншісіне айналып отыр, осыған орай кітапхана жұмысшылары
релевантты, ақпаратты қолдану мен табуы қажет. Бұл керекті білім алуды
қазіргі және болашақ мамандарға да талап етіледі.
Менің дипломдық жұмысымда технологиялық процесстерді кітапхана
оқырмандарына қолдану мақсатында қазіргі заманғы технологиялық құралдарды
дамыту, оқып үйренуге негізделген.
1. КІТАПХАНАНЫ АВТОМАТТАНДЫРУ ПРОЦЕССІ
1. КІТАПХАНАЛЫҚ – БИБЛИОГРАФИЯЛЫҚ ПРОЦЕССТЕРДІ АВТОМАТТАНДЫРУ ЖҮЙЕСІН
ЖОБАЛАУ
Қазіргі заман кітапханасы – ақпараттық, мәдени ағарту, кей кезде
ғылыми – зерттеу, әлеуметік ақпарат институты, мәдениет, білім кәсіптерінің
осы бағыттағы мақсаттағы мекемесі. Ол көптеген ұқсас процестер мен
тармақтардың ішкі және сыртқы байланыстар иемденген өте күрделі құрылым.
Кітапхана қолданушылары – кітапхана кәсібіндегі негізгі обьект. Ал ол
ақпараттық жүйеге қатысты немесе ақпаратты қолданушыға керекті субьект
қолданушы ұғымы оқырман түсінігін беред, МБА абоненті -
қатысушылар, яғни ақпараттық орталықтармен кітапхана ресурстарын
қолданушылар немесе мекемелер.
Кітапхана құрылымы түсінігі олардың функциялармен өкілеттіліктері
бөлінген бір бірімен қатысты бөлімдердің жиынтығы. Құрылым кітапхана
типінен, олардың мақсатынан, кітап фондының үлкендігінен, оқырмандарға
қызмет ету сипаттамасы мен көлеміне байланысты. Демек кітапхананы
функцианалдау ішкі микро ортаға (бөлме, материалдық – техникалық база,
жұмысшылар, фонд және тағы басқалар) ғана емес сыртқы макро ортаға да
(оқырмандар, басқа кітапханалар мен ақпараттық орталықтар, жоғарыдағы
администрация, жеке адамдар мен ұйымдар және тағы басқалар) байланысты.
Бұндай әдіс – амалдарға байланысты кітапхана – бұл өзінің құрамында
көптеген элементтер бар, мысалы: жоспарлы шара комплекстер жиынтығы,
материалды – техникалық, ақпараттық және адам ресурстар қолданушыларды
керекті ақпаратпен қамтамасыз ететін бір жерде жиналған жүйесі бар ішкі
және сыртқы байланыстарды иемденген күрделі механизм, яғни жүйе. Бұл
жағдаймен келісе отырып кітапхана күрделі обьект болып табылады, бірақ
кейбір мамандар, - кітаппханалар жеке зерттеу обьектісі болып табылмайды,
кітап, кітапхана және оқырман арасындағы комплексті құрады, - деп қате
ойлайды. Бұндай амал қазіргі кітапхана ісімен оны автоматтандыру
процесстерінің дамыту талаптарына сәйкес келмейді.
Кітапхананы автоматтандыру (бұл жағдайда компьютерлік және
телекомуникациялық технологиялар) тек уақыт ағымы емес. Бұл жағдайда
автоматтандыру екі анықтауыш иемденеді: қажеттілік және практикалық
қолдану.
Бұл кәсіпті жобалауда ішкі ортамен қатар сыртқы орта обьектілері де
қарастырылады. Кітапханалық макроортасы болып: оқырмандар мен олардың
сұраныстары; ақпараттарды тасымалдаушылармен (ақпарат туралы ақпарат)
ақпараттық ағымдар; кітапхананы басқарудың ішкі органдары. Жұмысты дұрыс
ұйымдастырудың маңызды жағы болып – жұмысшының рациональды жұмыс істеуіне
және пайдаланушыларды қанағаттандыру үшін кітапхананы төрт жүйеге бөлу Ю.Н.
Столяров профессоры ұсынған құрылымдық – функцияналдық сызбасы алынды. Ол 1
– суретте көрсетілген.
1 – сурет. Кітапхана құрылымы схемасы.
Осыдан кейін элементтерін: оқырман - қолданушы контингенті,
ктапханашы - кітапхана персоналына және фондты - кітапхана
персоналына және фондты - кітапхана фондына ауыстырады.
Бұдан басқа варианттары бар. Мысалы кітапхана бес – элементтік, одан
басқа алты – элементтік жүйесі бар. Бесінші элемент болып (Н.И. Тюлин және
тағы басқа) анықтамалық – іздеу аппаратты қарастырылады, ал алтыншы элемент
болып (Н.С. Карташов) ұсынған кітапханалық білім. Бірнеше авторлар соңғы
элементтердің орнына бесінші элементті немесе оның алдындағыларды қосады.
Я.Л. Шрайберг бесінші элементті құрылым ұсынды. Оның төртінші
элементі – ақпараттық компоненті, оған анықтамалық іздеу аппараты,
ақпараттық жүйе және кітапхана фондының компьютерлік түрдегі мәліметтер
базасы. Ал бесінші элемент – инфрақұрылым, органдар мен басқару
аппараттары, бөлме, кітап қоймалары, компьютерлер, байланыс жүйесі,
автомобильдер, тағы басқа техникалық, технологиялық, офистік және көмекші
құралдары, қолданушыға қызмет етуге арналған тағы басқа құрылғылар.
Негізгі функцияны ескере отырып – ақпарат қолданушының сұраныстарын
қамтамасыз ету үшін – кітапхананың негізгі үш элементтен құрылған (ақпарат,
кітапхана, қолданушы) техникалық құралдармен автоматтандырылған ізденіс
жүйесі ретінде қарастыруға болады. Құрылымдық сызбасы 2 – суретте
көрсетілген.
2 – сурет. Ізденіс құрылымы.
Барлық айтылған элементтерде кітапхананың материалды – техникалық
базасымен байланыстары көрінген. Негізгі бөлімі кітапхананы автоматтандыру
жүйесі мен құралдарына негізделген.
1.2 КІТАПХАНАНЫ АВТОМАТТАНДЫРУ ЖҮЙЕСІН ЖОБАЛАУ ТҮРЛЕРІ
Кітапханалық – библиографиялық автоматизацияны жүргізу үшін оған
зерттеу жүргізу барысында арнайы типтік құжат жүргізу қажет. Бұл құжатта
негізгі жүргізу керек шараларды бекітеміз: кітапхананы зерттеу, арнайы жоба
өңдеу, жүйеге мамандандырылған эксплутация жүргізу. Бұл жұмыста
ұйымдастырылған жобалау арқылы жүргізуге болады.
Обьектті жобалау – оның модельдерін жүргізу процессі. Жобалау кезінде
мәліметтер ретінде текстік, графикалық және тағы басқа түрде жазылады.
Мұндай жоба тек кітапхана жұмысшыларына ғана емес, оны қаржыландыратын
адамдарға да қажет.
Жобалаудың бірнеше түрі бар: негізгі жұмыстарды жобалау, диаграмма
көмегімен жоспарлау, календарлық және жоспарлау.
Бірінші әдіс. Негізгі жұмыстарды жоспарлау. Негізгі істелу керек
процедуралар мен кәсіптің түрлері көрсетілген, мақсаттарға жету мерзімдерін
бекітеді. Бұл әдіс мысалы: № 1 – ші кестеде көрсетілген.
Мерзімі Процедуралар Процедура реализациясы
Ақпан Компьютерлерді алу және Жұмыс орындары мен кабельдік
құру қосылыстарды дайындау.
Жұмысшыларды ПК – да жұмыс
істеуге үйрету.
Наурыз ПО АИБС – ны алу Жұмысшыларды ПО – да жұмыс
істеуге үйрету
Сәуір АИБС – мен жұмыс Автоматтандырылған
процесстеді мамандандырылған
эксплутация.
Екінші әдіс. Календарлық жоспарлау – бірінші әдіске ұқсас, бірақ
кәсіп түрлерінің орнына мерзім және период тізімі көрсетіледі.
Үшінші әдіс. Желілік жоспарлау – жобаның бітуіне қажетті жұмыс
этаптары мен олардың арасындағы ішкі байланыс. Бұл әдіс жобаның өңделуіне
керекті білім мен уақытты талап етеді. Негізгі фактордың бірі болып жер
жүзіндегі барлық ақпараттық ағым болып табылады. Күнсайын актуальды болып:
1. керекті ақпаратты жылдам және бір уақытта алу;
2. қолданушылар қажет етпейтін ақпарат ағымынан сақтану.
Бұл процесстерді кітапхана автоматизация құрылғылары иемденеді.
Кітапхана кооперациясын басқару децентрализация жағдайы кітапхана
процесстерін, административті – басқарушылық, мәдениет – күнделікті және
тағы басқа кәсіптерді шешу үшін қажет.
Автоматтандырылған кітапханалық жүйе - адам - машиналық жүйе болып
табылады. Мына жағдайларды ескерген жөн: ең жақсы құрылған программалық
және аппараттық қамсыздандыру жоспарланып отырған шаралардың технологиялық
өңдеуден өткізбей автоматтандыру мүмкін емес.
1.3 КІТАПХАНА КӘСІБІНДЕ ИНТЕРНЕТТІ ПАЙДАЛАНУ
Кітапхана жүйесінде қолданылатын форматтар. Дүние жүзінде кітапхана
процесстерін автоматтандыру проблемасын өте ертеден айналысады.
1965 жылы АҚШ кітапхана конгресімен ЭВМ – де форматтарға бөлінген
библиографиялық мәліметтерді жазу жобаланғаны белгілі. Әрбір жазу
библиографиялық құжаттарға тиесілі сәйкес келеді.
Бұл формат MARC – атын иемденеді. Ол машина оқитын каталог
түсінігін береді. Бұл формат кітапхана және библиографиялық МҚ – ғы негізгі
құрылған электрондық каталог болады.
XX – ғасырдың 70 – ші жылдарының соңында АҚШ, ҰлыБритания, Францияда,
Канадада және Жапонияда кітапхана жұмыстары компьютерлер енгізу концепциясы
енгізілді. Бұл елдерде өздерінің MARC секілді форматтары құрылды. Қазірде
осыған ұқсас форматтарды Еуропаның кітапхана жүйесінде шамамен 70%
қолданылады.
1980 жылы автоматтандырылған кітапхана жүйесінде планетадағы басқа
елдермен қарым – қатынас жасайтын универсалды формат шығарылды.
Ол UNIMARC - деп аталды. Библиографиялық мәліметтерді автоматты
түрде өңдеу үшін шығарылған халықаралық формат.
Бұл формат мәліметтердің ішкі жүйесіндегі формат болып табылады және
мәліметтердің айырбасталуын қамтамасыз етеді. Бұл форматқа MARC – секілді
коммуникативті форматтардың барлығы да конверттеледі.
Еуропа елдерінің көбісі UNIMARC форматына библиографиялық
ақпараттарды алуға болатын коммунативті формат ретінде қарайды, ол
америкалық контингентте, басқа дүние бөліктерінде ішкі жүйелік және
коммуникативті формат USMARC форматты өріс алған.
Осыдан кейін кітапханалардың дамуына байланысты кітапханада
процедуралар мен процесстерге жеке автоматтандыру сипаттамасы аяқ алды.
Мир сериялы есептеу машинасының шығуымен ТМД елдерінде
автоматтандырылған жұмыс орны термині пайда болды. Автоматтандырылған
жұмыс орындарын (АЖО) математиктер мен инженерлер иемденді. Бұл терминге
сәйкес келетін 70 – жылдары шетелдерде work station термині пайда болды.
Осыдан кейін кітапхана жұмысшыларының ЭЕМ – мен қамсыздандырылған жұмыс
орындары кітапхананың АЖО – сы деп атады. Көбіне олар кітапхана жұмысының
орындалатын функцияларына байланысты аталады, мысалы: комплектеуші АЖО
немесе өңдеуші АЖО және тағы басқа.
1.4 ҚҰЖАТТАРДЫ ӨҢДЕУДІҢ ҚАЗІРГІ КЕЗДЕГІ ҚОЛДАНЫЛАТЫН ӘДІСТЕРІ
Қазіргі заманда құжаттарды өңдеу және сұраныс беру әдістеріне мысал
ретінде осыған ұқсас функцияларды орындайтын ИНФОМАГ қызметі ұйымын
қарастырайық.
1993 жылы ИНФОМАГ қызметі құрылған болатын. Ол журнал тақырыптарын,
ғылыми ақпараттарды, сонымен қатар мәтінмен толтырылған ғылыми
бюллетеньдердің таратушы болады. Мәліметтер қоймасында өзіне қызықты
тақырыптарды, мақала және ғылыми – техникалық журналдарды оқитын
оқырмандарды қанағаттандырады. Бұл қызмет өзінің материалдарын серверге
енгізеді. Одан басқа ол сұранысы көп материалдарды электрондық почта арқылы
жібереді. Қолданушылар үшін ИНФОМАГ қызметі жіберетін материалдардың
барлығы ақысыз. ИНФОМАГ қызметі Білім Министрлігінің қолдауын алған
бірден бір қызмет.
Қызметтің жіберетін материалдары WWW серверінде және электрондық
почтаның серверлерінен табуға болады. ИНФОМАГ өзінің қолданушыларына 200
– ге жуық әртүрлі материалдарды ұсынады. Бұлар 150 – ге жуық орысша және
шетелдік ғылыми – техникалық журналдар, 7 – толық мәтіндік ғылыми
бюллетеньдер, кітапханаға түскен кітаптар тізімі және тағы басқа
материалдар, берілетін мәтіндердің тақырыбы, көбінесе жаратылыстану
ғылымдары мен гуманитарлық материалдар.
ИНФОМАГ өзінің материалдарымен қолданушылардың екі категориясын
қамтамасыз етеді.
1. ТСР ІР протоколы бойынша Интернетке қосылған, олар серверден
оқып және материалдары көшіруге мүмкіндіктері бар.
2. Негізгі қолданушылар категориясы тек электрондық почта, бұлар
үшін ИНФОМАГ жіберетін материалдарын ұсынады. Олардың әр
қайсысы осы немесе бөтен материалдары алдын ала жазылу арқылы
ала алады.
ИНФОМАГ - ауыл тұрғындарына да белгілі. Онда негізгі қолданушылар –
ауыл ғалымы немесе оқытушы, ақпараттық орталықтар мен ірі оқу орындары мен
институттар.
Бұл қызметтің негізгі материалдарын алудың үш көзі бар:
1. Журнал редакциялары.
2. ВИНИТИ және БЕН.
3. Интернет.
Көп редакциялар Интернетке қосылмаған және электрондық почтаға
өздерінің жарнамаларын бере алмайды. Сондықтан тақырыптар редакциядан
алынады, содан соң оны өңдеу керек. Ал ол өте қиынға соқтырады, себебі
журнал редакциялары өздерінің мәліметтерін стандартқа сәйкес емес форматпен
жазады. Форматтар нөмірден – нөмірге өткен кезде өзгеруі мүмкін.
Басты проблема журнал тақырыбы библиографиялық форматтарының әр түрлі
жазылуы. Бұл кезде бір журнал нөмірінен көлем бірлігіне көшу, екінші
мақаланың библиографиялық жазылуына өту. Бұл қызмет өзінің ИНФОМАГ ішкі
стандартын шығарады.
Интернетте қолданылатын библиографиялық ақпараттың үш негізгі типін
айтып кетуге болады:
1. Журналдар тақырыбы.
2. Абстрактты журналдар мақаласы.
3. Журналдардың, газеттердің және кітаптардың толық мәтіндік
электрондық версиялары.
Журнал тақырыптары Интернетке көптеген қызметтер енгізеді. Мысалға
Elsevier және Springer Verlag қызметтерін айтуға болады. Мұндай қызметтер
қолданушыларға ақысыз Интернет арқылы қызықты, керекті журналдардың
барлығын дерлік алуға болады.
ИНФОМАГ қызметі параметрлері бойынша айтылған қызметтерге
жақынырақ, тек басқа қызметтерден таратылатын материалдар саны сәл азырақ.
Үшінші типтегі қызметтер салыстырғанда аз санды және абстрактты
мақалалардың таратылуымен және ақылы түрде қағаз көшірмелерін шығарумен
айналысады.
Бұл жерде тағы Libweb желісі туралы айтып кеткен жөн. Libweb желісі
UNIMARC халықаралық форматы мен RUSMARC форматын қолдануға жоспарланған.
Бұл желі Интернет арқылы Books in Print электронды каталогы арқылы
қамтамасыз етуі қажет.
Соңынан бұндай электрондық (цифрлық, вертуальдық, гибритты және т.б.)
кітапханаларды функцияналдау мынадай проблемалардың шешілуін қажет етеді:
авторлық құқық, көшірмеге құқық, МҚ құқықтық қорғау және тағы басқа. Мұндай
кітапханалардың негізгі сервисі болып мәліметтерді жариялау, іздеу және
шығару табылады. Бұл кітапханалардың коммуникациялық негізі – Интернет.
Қашық библиографиялық МҚ – на өту үшін on – лайн режиміндегі HTTP
және Z 3950 протоколын пайдаланамыз. Осындай кітапхана мен оқырмандардың
қатынасы мәліметтерді беру протоколдарының стандартизациясын, интерфейсті
технологияларды және тағы басқа программалық – техникалық және
ұйымдастырулық сұрақтарды қажет етеді.
1.5 КІТАПХАНАДА ҚОЛДАНЫЛАТЫН НЕГІЗГІ ҚҰРЫЛҒЫЛАР
Кітапханада қолданылатын құралдарға мыналар жатады:
1. Автоматтандырылған телефондық, телеграфтық байланыс,
фототелеграф.
2. Диспетчердің және деректордың оперативтік байланысы.
3. Радиофикация, үнжазба және т.б.
Кәсіпорындарда телефондық станцияны пайдалану жоғарыда айтылып кетті.
Айта кететін жай, соңғы кезде офистік радио телефондық жүйенің пайда болуы.
Олар базалық блоктың ретранстрляторлардың (32 радио зонаға дейін)
абоненттің тұрақты байланысын қамтамасыз етеді, кәсіпорын территориясында
базалық блоктан бір километрге дейін, яғни абоненттің максималдық қатынасы
екі километр зонадағы радиотелефондарының саны отыз алтыға дейін,
радиоканал саны – қырық құрайық.
Диспетчерлік байланысты кітапханада қолдану фондынан кітаптарды алу,
кафедраға беру, құжаттарға сұраныс енгізу, басқармалық талаптарына
мерзімінде және сапалы кітарханалық процесстерді басқару үшін және тағы
басқа үшін бір жақты немесе екі жақты қатты сөйлеу байланыстары, телефон
байланысы, пневно – почта, факс, ЭЕМ және басқа оргтехника құралдары
қолданылады. Айтылып кеткен құралдардың негізгі түрлері басқаруды
циркулярлы байланысын иемденген.
Радиофикация, үн күшейткіш және үн жазу құрылғылары, біріншіден
кітапхана жұмысшыларына және оқырмандарға әртүрлі жағдайларда жарияларды.
Мысалы: көрмелер немесе мәдени шаралар, төтенше жағдайлар және тағы басқа.
Екіншіден, үн – бейне шығару жүйелері және үн – бейне жазу
кітапханаларда кеңінен қолданылады. Аудио визуальды материалдардың
көшірмесін алу, кітапханадағы оқырманды қызықтыратын мәліметтер үйге де
беріледі.
Үшіншіден, бұл құрылғылар мәдени шараларды және оқу сабақтарын
жүргізгенде қолданылады. Мысалы концерттерді сүйемелдеу үшін. Сонымен қатар
орындауларды жазу үшін қажет.
Төртіншіден, кітапханада магнитті және сол сияқты тасымалдаушылармен
жұмыс істеу үшін, мысалы: CD ROM – дағы әртүрлі ақпараттар.
Үн күшейткіш аппаратурасына күшейткіш құрылғылары, үн колонкалары,
микрофондар, сөзбен музыка тасымалдаушылар жатады.
Үн шығару және жазу аппаратурасына теледидарлар, бейне магнитафондар
және бейне плейерлер жатады. Аппаратураны таңдау әртүрлі факторға
байланысты: бөлме көлемі, оқырмандар саны, күнделікті және соңғы сұраныстар
және тағы басқалар.
Кітапханалық фондтарда лакундарды тиімді толтыру, қаржылық шығымды
үнемдеу, сақтау көлемін көбейту қазіргі замандағы ақпарат тасымалдаушыларды
қолдану жағдайында мүмкін. Сақтау ауданының жетіспеушілік проблемасы өте
қолайсыз болып табылады. Себебі, көптеген басылымдардың шығару қағаздарының
нашар болуы (әсіресе газеттер), интенсивті қолдану кезінде одан да бетер
нашарлайды.
Ақпаратты қазіргі замандағы тасымалдаушыларға көшіру оның сақталуын
және тез арада табылуын қамтамасыз етеді.
Компактты лазерлік дискілер (Compact disc – Read Only Memory, CD ROM)
бастапқы кезде жоғарғы сапалы үн тыңдармандарына жасалған. 1985 жылы
мәліметтер қоймасы бар CD ROM пайда болды. Олар компьютерлік құрылғылар
нарығында етек жайып, көптеген кітапхана фондын толтыруда. Кейбір
кітапханада CD ROM саны жүздеген, ал кейбіреулерінде - 1100 – ден астам.
Өзінің кіші көлемінің, үлкен сыйымдылығының сенімділігі мен көп
жылдамдығыныңарқасында ішкі есте сақтау құрылғысы ретінде табысты
пайдалынады.
Компьютерде CD ROM құрылғысының болуы дискілерді қолдануға, музыка
тыңдауға, әртүрлі МҚ – мен және мультимидиялық энциклопедиялармен жұмыс
жасауға, тілдер үйренуге және тағы басқа мүмкіндіктер береді.
CD ROM технологиясы үлкен массивті мәтіндік, графикалық, аудио және
видио ақпараттарды сақтауға және шығаруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар
олар үнемі өңдеп отыруды қажет етпейді. Олар: интерактивті анықтама
бөлімдері, энциклопедиялар мен жолсілтеушілер, күнделікті және тағы басқа
жүйелерді үйрететіндер. Кітапханада олар толық мәтіндік түрде, мәнжазбалық,
библиографиялық және анықтамалық мәліметтер қоры түрінде қолдануға қолдау
алды.
Қарапайым компакт дискілер құрылғылар иілгіш дискілер дисководына
ұқсамайды, себебі бұл дискілерге ақпаратты жазуға мүмкін емес.
Тасымалдаудың жай жылдамдығы дискінің өзіндегі мәліметтердің дұрыс
ұйымдастырылуын қажет етпейді, олай болмаған жағдайда мәліметтерді
тасымалдаудағы кідіру 0,75 сикундіне дейін жетеді. Айтып кететін жағдай
компакт дискілер 150 мың мәтіндік бет сиғызады. Мысалы ол жеті құран
кітабына эквивалентті.
Басында компакт дискілер тек қана музыка тыңдармандарына арналып
шығарылған болатын. Ең бірінші 1982 жылы Бетховеннің тоғызыншы симфониясын
сиғызу керек болды. Оның жүру ақысы 73 минут, сондықтан бұл диск 74 минутқа
арналды (74 минут, 33 секунд), бұл 640 Мбайт құрайды. Осылай Қызыл кітап
атты стандарт дискілер пайда болды. Берілген специфика минимальды тәртіппен
сапалы үн жазуын регламенттеді. Мысалы аудио компакт дискілерінің мынадай
сипаттамалары бар: олардың көлемі, мәліметтерді кодтау әдісі және бірдей
спиральды жолақ қолдану.
MS ACCESS
2.1 Меню командаларын таңдау
MS Access-пен өзара әрекет ағымдағы менюден командаларды таңдау арқылы
жүзеге асырылады. Командалардың көпшілігі иерархиялық болып табылады.
Осылай командалардың бірін таңдау нәтижесінде экранда оның жандандырылған
менюі шығады.
Windows-те жұмыс істейтін басқа бағдарламаларға ұқсас MS Access менюі
нақты жағдайға байланысты өзгеріп отырады. Әрбір типтің терезесіне берілген
типтің объектісіне пайдаланылатын өзінің командалар және функциялар жиыны
сәйкес келеді. MS Access 2000-ның әдеттегі менюі автоматты түрде басталады
және оның жиі пайдаланылатын командалары бар. Жұмыс кезінде айқын іс-
әрекетті орындау үшін меню командаларын пайдаланасыз. Осы кезде MS Access
2000 меню мазмұны жиі қолданылатын командалар мен батырмалар
бейнеленетіндей өзгереді.
Егер менюден алдында пайдаланбаған команда таңдалынса, ол орнатылған
менюге қосылады. Егер команда жұмыстың бірнеше сеансы кезінде пайдаланылмай
қалса, MS Access оны бапталған менюден жояды.
Меню жолынан командаларды таңдау үшін келесі тәсілдердің бірін
пайдалануға болады:
• Ең қарапайым тәсілі тышқанды қолдану арқылы жүргізіледі. Командаларды
орындау үшін тышқанның меңзерін қажетті командаға апарып, тышқан
батырмасын басыңыз.
• Егер перне тақтаны пайдаланғыңыз келсе, алдымен меңзерді жол менюіне
апарыңыз. Ол үшін F10 немесе Alt пернесін басыңыз. Сосын сәулелі
нұсқағышты қажетті командаға апарып, Enter пернесін басыңыз.
• Сәулелі нұсқағышты жылжыту үшін ← және → пернелерін қолданыңыз. ←
пернесін басқанда, ағымдағының сол жағындағы командаға барасыз. Егер
команда ең соңғы сол жағында болса, жүйелік менюге баруыңызға қажет, ←
пернесін қайта басу оң жақтағы командаға апарады, яғни командаларды
айналып шығасыз. → пернесінің қимылы да дәл осындай.
• Командаларды таңдаудың альтернативті тәсілі – пернетақта көмегімен
Alt+ оның атының асты сызылған символын басыңыз. Бұл тәсілмен таңдау
кезінде командалар Enter пернесін баспай-ақ орындалады.
1-суретте Сервис командасын таңдау нәтижесі көрсетілген. Бапталған менюдің
командалары қанық түсте екенін ескеріңіз.
Жандандырылған меню командаларының келесі деңгейдегі жандандырылған
менюі бар болуы мүмкін. Мұндай опциялар } символымен белгіленген. Сонымен
қатар командалардың бірқатарының атынан соң көп нүкте (...) қойылған. Бұл
команданы таңдау нәтижесінде MS Access операцияларды жалғастыру үшін диалог
терезесін ашады, онда нақты параметрлердің маңызы көрсетілген. Оларды
таңдау нәтижесінде қосымша символдары жоқ командалар ғана бірден
орындалады.
Жандандырылған менюден опцияларды таңдау прецедурасы меню командаларын
таңдаумен бірдей, тек ← және → пернелерінің орнына ↑ және ↓ пернелерін
қолданамыз. Егер команданы атының бірінші әріпі бойынша таңдасаңыз, онда
Alt пернесін баспаймыз.
Сервис жандандырылған меню
Командаларды таңдаудан бас тарту
Экранға шыққан жандандырылған менюдің опцияларын таңдаудан бас тарту үшін
келесі тәсілдердің бірін таңдау керек:
• Ecs пернесін басып, алдыңғы деңгейдегі менюге шығасыз. Бұл кезде
жандандырылған менюде (немесе менюде) сәулелі нұсқауыш таңдауға себеп
болған төменгі деңгейдегі жандандырылған менюді шақыру опциясында
орналасады.
• F10 пернесін басыңыз, нәтижесінде барлық екпінді жандандырылған
менюлер экраннан жойылады.
• Алдыңғы деңгейдегі жандандырылған менюлердің бірінен кез-келген
опцияларды тышқанмен басыңыз. Таңдалынған команда орындалады, ал
барлық жандандырылған менюлер экраннан жойылады.
• Меню жолынан команданы тышқанмен басыңыз. Бұдан барлық екпінді
жандандырылған менюлер экраннан жойылады, ал таңдалынған команда
орындалады.
• Тышқанмен жұмыс аймағының кез-келген бос жерін басыңыз.
Файл менюі
Бұл менюдің Создать және Открыть командалары жаңа деректер қорын
құруға немесе бар деректер қорын ашуға арналған. Сізге таныс баспа, алдын
ала көру, терезелерді жабу командаларынан басқа, меню деректер экспорты мен
импорты, сол сияқты сыртқы кестелермен (MS Access, dBASE, MS Visual FoxPro
және т.б.) байланыс орнату командаларынан тұрады.
Менюдің төменгі жағынан өзіңіз жұмыс істеген деректер қорларының
аттары табылады. Егер деректер қорын ашқыңыз келсе, алдымен берілген
тізімді қарап алыңыз. Егер ол тізімде бар болса, оны Деректер қорының
файлын ашу диалог терезесінен іздеудің қажеті жоқ. Деректер қорының атын
меню пунктінен таңдайсыз немесе оның номерін тересіз, сосын деректер қоры
ашылады. Файл менюінің төменгі жағында Выход командасы бар. Ол ағымдағы
терезеден емес, MS Access-тен толық шығуды білдіреді. Егер жұмыс істеп
отырған терезеңізді ғана жапқыңыз келсе, Закрыть командасын таңдаңыз.
Access бағдарламасының Файл мәзірінің ішіндегі бұйрықтар тізімі:
Құру командасы ДҚ файлын бос күйінде немесе Access бағдарламасындағы дайын
құрылымдарды (Адрестік кітап,кітапша, жеке мүлік,негізгі қорлар т.с.с)
пайдаланатын шебер арқылы құруға мүмкіндік береді .
Ашу командасы ДҚ файлынашуға мүмкіндік береді.ДҚ-ын ашу терезесінің,
Microsoft бағдарламалары үшін стандартты, файлды іздеу құралы бар. Жаңа
файлды ашу алдында осыған дейін ашық тұрған ДҚ автоматты түрде жабылады.
Сыртқы берілгендер командасында екі ішкі команда Импорт; Кестесімен
байланыс. Бұл екі команда ДҚ-ның Кесте құру тақырыбында қарастырылған.
Жабу командасы ДҚ-мен жұмысты тоқтатады. Бұл команда қазіргі Windous 95
жүйелерінде қажет емес файлды автоматты түрде жабуға да болады, оның
функциясы Access-ті бастапқы қалыпқа келтіру үшін қолданғанда ғана
пайдалы.
Сақтау командасы ДҚ файлын сақтайды. Ол Access-тегі деректерді автоматты
түрде сақтау процедурасы болғандықтан қолданыла бермейді.
Сақтауэкспорт командасы Access кестелеріндегі деректерді Excel-дің жұмыс
кітабы файлына көшіруге немесе олардың текстік құжаттар ретінде сақтауға
мүмкіндік береді.
HTML форматында сақтау командасы гипертекстік құжаттарды құру үшін
Публикация шеберін іске қосады.
Беттер параметрлері командасы беттің параметрлерін орнату және принтерді
таңдау үшін қолданады. Алдын ала көру командасы беттерді баспаға басу
алдында көру үшін қажет. Бұл команданың әрекеті есеп жапсырмасындағы Көру
батырмасы сияқты.
Баспаға басу командасы деректерді қағазға басумен қатар принтердің
параметрлерін де анықтауға мүмкіндік береді.
Жіберу командасы Access обьектісін электрондық почта арқылы жіберу үшін
қажет.
ДҚ қасиеттері командасыҚасиеттер терезесін ашады. Мұнда бірнеше жапсырмалар
орналасқан. Олардың әрқайсысын аша отырып ондағы сервистік мүмкіндіктерді
пайдалануға болады. Мысалы файлды іздеу кезінде осы терезедегі файл
қасиеттерін қолданған пайдалы. Жоғарыда аталған командалармен қатар Файл
мәзірінің соңында соңғы ашылған бірнеше файлдар тізімі де көрініп
тұрады.Олардың сұхбаттық терезені қолданбай-ақ тез арада ашуға болады.
Түзету менюі
Деректер қорының терезесінде Правка менюі Windows-те жұмыс істеген
басқа қосымшалардан белгілі Вырезать, Копировать, Вставить, Удалить,
Переименовать командаларынан тұрады. Создать ярлык командасы таңдалынған
объектіге жарлық құруға арналған. Басқа режимдерде жұмыс істегенде, бұл
менюде екпінді объектілерді түзету үшін жаңа командалар пайда болады.
Жарлық жасау командасы ДҚ-ның кесте, сұраныс, форма сияқты обьектілер үшін
жарлық жасауға қолданылады. Ол Windows –тың жұмыс столында орналасу мүмкін.
Яғни, жарлық Access–ті жүктеу, керекті ДҚ-ын ашу және қажетті обьектіге
кіру сияқты әрекеттер жиынтығын тышқан батырмасын шерту арқылы орындауға
мүмкіндік жасайды.
Жою командасы белгіленген обьектіні жояды, ал Атын өзгерту командасы
обьектінің атын редакциялауға мүмкіндік жасайды. Егерде Access -те кесте,
сұраныс немесе форма обьектілері ашылған болса, онда Түзету мәзірінің түрі,
басқаша көрсетілгендей болады. Мұндағы арнайы кірістіру командасы өзімен
аттас терезені ашады. Ол терезеде басқа бағдарламада обьектінің кестесіне
кірістіру әрекеттері анықталады. Деректерді кестеге кірістіру өрісінің
типіне байланысты болғандықтан, текстік және OLE типтеріндегі өрістерге
кірістіру алгаритімдері әр түрлі. Обьектіні текстік типтегі өріске
кірістіру алгаритмі:
1. Word құжатындағы текст мазмұнын алмасу буферіне жіберу.
2. Кестеде обьект кірістіретін текстік типті өріс ұяшығын белгілеу.
3. Түзету мәзірінде Арнайы кірістіру командасын беру.
4. Арнайы кірістіру терезесінде TEXT параметрін таңдап, Ok батырмасын
шерту.
Осы қадамдар орындалғаннан кейін буфердегі обьект кесте өрісінде берілген
ұяшыққа ендіріледі. Обьектіні OLE типіндегі өріске кірістіру алгаритімі:
1. Обьектіні таңдап алмасу буферіне жіберу.
2. Кестеде обьект кірістірілетін OLE типті ұяшығын белгілеу.
3. Түзету мәзірінде Арнайы кірістіру командасын беру
4. Егер обьект құжаты Word құжаты болса, онда аталған редактормен
параметрді таңдап, OK батырмасын шерту.
5. Егер обьекте сурет болса, онда Picture параметрін таңдап, батырмасын
шерту.
Буферден қосу - кестеге жаңа жазбалар қосу командасы. Ол үшін кестеде
жазбаларды немесе олардың бір бөлігін белгілеп, оны алмасу буферіне
жіберген соң Буферден қосу командасын беру қажет. Жаңадан қосылған
жазбаларда буферде бар деректер ғана жазылады, ал оның есептегіш өрісіндегі
мәндерді автоматты түрде қойылады. Кірістіру мәзіріндегі жазбаларды жою мен
белгілеуге арналған командалардың әрекеттері өз атауларымен толық
анықталған.
Іздеу командасы арқылы Өрісте іздеу терезесі ашылады. Осы терезедегі үлгі
қатарына ізделінетін белілгендердің бір үзіндісін енгізген соң қажетті
параметрді анықтап, Іздеу батырмасын басу қажет. Егер іздеу параметрі дұрыс
берілмесе, онда бағдарлама ізделінеді үзінді бар болғанның өзінде де, оны
таба алмауы мүмкін. Сондықтан да, қолданушы Іздеу терезесіндегі параметрді
дұрыс анықтай білу керек.
Ауыстыру командасы арқылы Өрісте ауыстыру терезесі пайда болады. Бұл
жоғарыда айтылған терезеге ұқсас, айырмашылығы үлгіні ауыстыратын текст
жолын енгізуде ғана.
Өту командасы кесте бойымен жылжу үшін ыңғайлы. Бұл команданың өзінде ішкі
командалар бар. OLEDDEбайланыстары ағымдық кестеде ең болмаса бір байланыс
анықталған жағдайда ғана қолданылады. Бұл команданың қызметін Арнайы
кірістіру командасында қолданылады. Обьект командасының ішкі командалары
бар. Олар қандай да бір обьект енгізілген ұяшық таңдалған жағдайда ғана
жұмыс істейді.
Түр менюі
Таблица және список командалары деректер қорының терезесінде
объектілерді бейнелеу тәсілін анықтайды. Кестелер таңдағанда, кесте
түріндегі деректер қоры объектілері туралы нақты ақпарат деректер қорының
терезесінде шығады. Егер бұл ақпараттың сізге қажеті болмаса, онда менюдің
Список командасын таңдасаңыз, ақпарат жоғалады.
Кірістіру менюі
Деректер қорының терезесіндегі Кірістіру менюі жаңа объектілерді –
кестелерді, сұраныстарды, пішіндерді, есеп берулерді, деректерге қатынау
бетін деректер қорының терезесіне кірістіру үшін арналған. Мұны диалог
терезесінде саймандар тақтасындағы Создать батырмасы арқылы жылдам әрі оңай
орындауға болады. Деректер қорына объектілерді қосудың альтернативті
мүмкіндігін Вставки меню командалары орындайды.
Сервис менюі
Microsoft Office қосымшасымен жұмыс істесеңіз, Сервис менюінде
өзіңізге таныс Орфография және Автозамена командаларымен кездесесіз.
Сонымен қатар, бұл менюде деректер қорын басқару командалары да бар.
Олардың көпшілігімен келесі тарауларда танысасыз, ал қазір осындайлардың
бірі – Параметры командасын қарастырайық. Бұл команданы таңдағанда, экранда
6-суретте көрсетілген диалог терезесі ашылады. Таңбашаны тышқанмен баса
отырып, әрбір жүйелердің логикалық топталған параметрлерінен тұратын
жапсырмаларды таңдай аласыз.
MS Access параметрлерін баптау
Жоғарыда көрініс мәзірі көрсетілген. Бұл мәзірдің ДҚ обьектілері
командасында ДҚ-ғы кесте, сұраныс, форма т.с.с жапсырмаларды таңдауға
мүмкіндік беретін ішкі командаларыбар. Одан кейін Үлкен белгілер, Майда
белгілер, Тізім, Кесте деп аталатын төрт команда арқылы ДҚ
жапсырмаларындағы ақпараттардың көрсетілу әдістерін беруге болады. Мұндағы
Кесте командасы ДҚ-ның әр бір обьектісін толық сипаттайды,яғни олардың
сипаты, өзгертілген мерзімі, құрылған мерзімі сияқты параметрлерін
көрсетеді. Көрініс мәзірінің Белгілерді реттеу командасы осы жағдайға
арналған. Оның атауы бойынша, Типі бойынша, Құрылған мерзіме бойынша,
Өзгертілген мерзімі бойынша және Автоматты түрде деген ішкі командалардың
біреуін қолдана отырып, ДҚ обьектілерінің терезеде көрсетілуін реттеуге
болады. Access ДҚ-нан өрістер тізімін ашуға мүмкіндік береді. Ал, егерде
байланысқан бірнеше кестелердегі өрістерді қолдану қажет болса, онда оларды
біріктіретін сұранысты қолдану керек. Көрсетілген тізімді таңдалған өріс
Word құжатның курсоры тұрған жеріне орналасады. Өріс атаулары, тектен
ажыратылу үшін, бұрыштық жақшалар арасында жазылады. Access-тегі қажетті
өрістер Word-қа кірістіріліп болған соң қолданушы өз құжатының қандай түрге
айналғанын көруіне болады. Осы мақсатқа арналған Өрісберілгендер батырмасы
Word өрістері батырмасының оң жағында орналасқан) өрістер атаулары мен
олардың деректері жазылған құжаттар арасында бірінен-бірі ауысуға мүмкіндік
береді.
Саймандар менюі
Жұмыстың әрбір режиміне өзінің саймандар тақтасы сәйкес. Пішіндерді,
есеп берулерді және сұраныстарды құру кезінде қолданылатын саймандар
тақтасы келесі тарауларда қарастырылады. Қазір жиі қолданылатын 3-суретте
көрсетілген Деректер қоры саймандар тақтасымен танысамыз.
Саймандар тақтасының батырмалары келесі қызметтерді атқарады:
Батырмалар Аты Атқаратын қызметі
Создать Жаңа деректер қорын құрады
Открыть Бар деректер қорын ашады
Сохранить Ағымдағы объекті сақтайды
Печать Құжатты баспаға жібереді
Предварительный Құжатты алдын ала көру терезесін
просмотр ашады
Орфография Орфографияны тексереді
Вырезать Ерекшеленген мәтінді немесе
ерекшелен-ген объектілерді жояды
және оларды буферге орналастырады
Копировать Буферге ерекшеленген мәтіннің немесе
ерекшеленген объектілердің
көшірмесін ғана апарып салады.
Вставить Буфердің мазмұнын қояды. Бұл
батырма-ның нақты іс-әрекеті жұмыс
істеліп жатқан режимге байланысты.
Отменить Соңғы іс-әрекетті болдырмайды.
Формать по образцу Таңдалынған объект үшін ағымдағы
пішінді көшіреді.
Связи с Office Microsoft Office-нің басқа
қосымша-ларымен байланысты жүзеге
асырады.
Анализ Деректер қорының кестелері құрылымын
және таңдалынған объектілердің
шапшаң-дығын таңдайды.
Программа Модульдің терезесін ашады.
Новый объект Деректер қорының жаңа объектісін
құрады.
Свойства Таңдалынған объектінің қасиеттер
терезе-сін ашады \ жабады.
Схема данных Кестелер арасындағы байланысты
құрады және түзетеді.
Помощник Көмекшіні шақырады.
3 Деректер қоры саймандар тақтасы
MS Access-тің басқа да объектілері сияқты, өз қалауыңыз бойынша,
саймандар тақтасының сыртқы түрін баптауыңызға болады. Ол үшін Вид│Панели
инструментов командасын таңдаңыз, экранның төменгі жағында Настройка
командасы бар меню шығады. Бұл команданы таңдағанда экранда саймандар
тақтасының бүкіл тізімінен тұратын Баптау диалог терезесі пайда болады.
Осы уақытта саймандар тақтасында бейнеленгендері ٧ белгісімен көрсетілген.
Создать командасын таңдап, қажет кезінде экранға жаңа саймандар тақтасын
қосасыз.
Саймандар тақтасы экранның жоғарғы жағында үнсіздік бойынша
орналасады, бірақ оны экранның кез-келген жеріне жылжытып, мөлшерін өзгерте
аласыз.
MS Access 2000 саймандар тақтасы менюдегі сияқты автоматты түрде
бапталады және жиі қолданылатын батырмалардан тұрады. MS Access 2000
тақтасын алғаш іске қосқанда жалпы белгілеудегі батырмалар болады. MS
Access 2000 тақта мазмұнында жиі қолданылатын батырмаларды ғана
бейнелейтіндей етіп өзгертеді.
Саймандар тақтасын баптау үшін Настройка менюінен ВидПанели
инструментов командасын орындаңыз, егер керекті тақталар осы кезде экранда
бейнеленбесе, саймандар тақтасын экранға шығару үшін Баптау менюінен
таңдап алып, Настройка диалог терезесінде жалаушаларды орнатыңыз. Сосын
батырмалар категориясы тізімінен тұратын, ал ағымдағы категория үшін
Командалар аймағындағы батырмаларды бейнелейтін Командалар жапсырмасына
көшіңіз
Саймандар тақтасын баптау
2.2 MS ACCESS-тепараметрлердібаптау
MS Access-те сансыз көп әртүрлі баптау параметрлері бар. Сіз жүйелік
файлдардың орналасуын, үнсіздік бойынша қаріп параметрлерін, т.б. көрсете
аласыз. Параметрлерді баптау үшін Сервис Параметры командасын орындау
негізінде ашылатын Параметрлер (5-сурет) диалог терезесі пайдаланылады.
Параметрлер диалогты терезесі
Параметрлерді баптауды жеңілдету үшін олар атқаратын қызметтеріне
қарай топталған, әрбір топ жеке жапсырмаларда бейнеленеді. Төменде
жапсырмалар тізімі және олардың қызметі көрсетілген:
Жапсырма Сипаттама
Түр Экранда қалып-күй жолы, жүйелік және жасырын
объектілер, жүктеу терезесі, сонымен бірге ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
I Негізгі бөлім. Кітапхананы автоматтандыру процессі
1.1 Кітапханалық–библиографиялық процесстерді автоматтандыру жүйесін
жобалау
1.2 Кітапхананы автоматтандыру жүйесін жобалау түрлері
1.3 Кітапхана кәсібінде Интернетті пайдалану
1.4 Құжаттарды өңдеудің қазіргі кездегі қолданылатын әдістері
I I Негізгі бөлім. MS ACCESS мәліметтер базасы
2.1 MS ACCESS те меню командаларын таңдау
2.2 MS ACCESS-тепараметрлердібаптау
2.3 MS Access бағдарламасында кестелер құру
2.4 ACCESS кестелеріне өрістер қосу
3.1 Мәліметтер қорының классификациясы
3.2 МҚБЖ функциясы, мәлiметтер қорының басқару жүйесi
3.4 Бағдарламалық өнімді сипаттау
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Қосымша
КІРІСПЕ
Кітапхананы автоматизациялау қазіргі заман кітапханасының
практикасында елеулі орын алады. Ол көптеген мамандар мен оқырмандардың
қызығушылығын туғызып отыр.
Қазіргі кітапханалар ақпарат сақтау қоймалары емес, олар мемлекет пен
қоғамның өркендеу дәрежесінің көрсеткіштерінің бірі болып табылады. Себебі
кітапхана адам білімінің қайнар көзі ғана, ол ғылыми техникалық және
әлеуметтік прогресс элементтерінің бірі. Мамандардың айтуы бойынша
кітапхананы ақпараттандыру ісі мемлекетіміздің және біздің қоғамымыздың
ақпараттандыру саласындағы проблемаға айналып отыр.
Көрініп отырғандай кітапхананы автоматизациялау бұл жағдайдың
актуализациясына көмектеседі. Осыған орай кітапхана жұмысы жүйесі
автоматизациялауды өңдеу принциптерін құру және эффективті функциялау
мемлекет пен қоғамның қатысына тәулді маңызды мақсаттың бірі. Өзіміздің
елде және басқа елдердегі кітапхана жүйесін автоматтандыруды жобалау және
эксплутациялау тәжербиесіне қарамастан, бізде әдейі осы түрдегі ақпараттық
жүйені құратын, дайындалған мамандардың жоқтын қасы. Бұл мақсаттың негізгі
аспекттері болып максимальды технологиялық және программалық – ақпараттық
қамсыздандыруды біріктіріп өңдеу және қолдану.
Қоғамымыздың ғылыми техникалық прогресінің негізгі бағыты болып -
өндірістер, кәсіпорындар, тағы басқа әртүрлі ауданда технологиялық
процестерді автоматизациялау жұмыстарын комплексті жүргізу.
Айтылған проблемалардың барлығы көптеген білім, техника, өндірістік
және шаруашылық кәсіптер, тағы басқа салаларына байланысты. Негізінен осы
салаларда бірнеше ондаған жылдар бойы автоматизацияланған басқару жүйесін
(АСУ) белгілі процесстер бойынша эффективті қолданып келді.
Автоматтандырылған басқару жүйесінің негізгі құрылу принциптері мен
функциялары кітапхана ісінде де сөзсіз пайдалану, кітапханалық –
библиографиялық кәсіпте автоматизация әдістері мен құралдарын пайдалану –
кітапхана ісінің негізгі, маңызды факторы кітапханаға жаңа ақпараттық
технология (ЖАТ) енгізу.
Кітапханалық – библиографиялық автоматтандыру процесстерінің
сәтсіздікке ұшырауы көбіне кітапхана басқарушыларының осы салада қажетті
білімдерінің болмауында, көптеген кітапхана мамандары өзінің кәсібіне ЖАТ –
ны қалай және қандай түрін қолдану керек деген сұрақтарына жауап іздеуде.
Бұл проблемаға оқу әдістемесі шығарылды. Онда кітапхана
автоматизациясы әртүрлі техникалық құралдармен қамтамасыз ету, тиімді
қолдану, біріншіден оқырмандарға қызмет ету және осымен қатар кітапхана
жұмысшыларының қауіпсіздігін ұйымдастыру сұрақтары көрсетілді. Бірақ айтып
кететін жағдай – бұларды шешу тек бар рессурстаремн программалық –
техникалық құралдармен емес, кітапхана жұмысшыларының және олардың
квалификацияларына байланысты. Қазіргі заманғы кітапхана ұйымдастыру
жоспарының біріншісіне айналып отыр, осыған орай кітапхана жұмысшылары
релевантты, ақпаратты қолдану мен табуы қажет. Бұл керекті білім алуды
қазіргі және болашақ мамандарға да талап етіледі.
Менің дипломдық жұмысымда технологиялық процесстерді кітапхана
оқырмандарына қолдану мақсатында қазіргі заманғы технологиялық құралдарды
дамыту, оқып үйренуге негізделген.
1. КІТАПХАНАНЫ АВТОМАТТАНДЫРУ ПРОЦЕССІ
1. КІТАПХАНАЛЫҚ – БИБЛИОГРАФИЯЛЫҚ ПРОЦЕССТЕРДІ АВТОМАТТАНДЫРУ ЖҮЙЕСІН
ЖОБАЛАУ
Қазіргі заман кітапханасы – ақпараттық, мәдени ағарту, кей кезде
ғылыми – зерттеу, әлеуметік ақпарат институты, мәдениет, білім кәсіптерінің
осы бағыттағы мақсаттағы мекемесі. Ол көптеген ұқсас процестер мен
тармақтардың ішкі және сыртқы байланыстар иемденген өте күрделі құрылым.
Кітапхана қолданушылары – кітапхана кәсібіндегі негізгі обьект. Ал ол
ақпараттық жүйеге қатысты немесе ақпаратты қолданушыға керекті субьект
қолданушы ұғымы оқырман түсінігін беред, МБА абоненті -
қатысушылар, яғни ақпараттық орталықтармен кітапхана ресурстарын
қолданушылар немесе мекемелер.
Кітапхана құрылымы түсінігі олардың функциялармен өкілеттіліктері
бөлінген бір бірімен қатысты бөлімдердің жиынтығы. Құрылым кітапхана
типінен, олардың мақсатынан, кітап фондының үлкендігінен, оқырмандарға
қызмет ету сипаттамасы мен көлеміне байланысты. Демек кітапхананы
функцианалдау ішкі микро ортаға (бөлме, материалдық – техникалық база,
жұмысшылар, фонд және тағы басқалар) ғана емес сыртқы макро ортаға да
(оқырмандар, басқа кітапханалар мен ақпараттық орталықтар, жоғарыдағы
администрация, жеке адамдар мен ұйымдар және тағы басқалар) байланысты.
Бұндай әдіс – амалдарға байланысты кітапхана – бұл өзінің құрамында
көптеген элементтер бар, мысалы: жоспарлы шара комплекстер жиынтығы,
материалды – техникалық, ақпараттық және адам ресурстар қолданушыларды
керекті ақпаратпен қамтамасыз ететін бір жерде жиналған жүйесі бар ішкі
және сыртқы байланыстарды иемденген күрделі механизм, яғни жүйе. Бұл
жағдаймен келісе отырып кітапхана күрделі обьект болып табылады, бірақ
кейбір мамандар, - кітаппханалар жеке зерттеу обьектісі болып табылмайды,
кітап, кітапхана және оқырман арасындағы комплексті құрады, - деп қате
ойлайды. Бұндай амал қазіргі кітапхана ісімен оны автоматтандыру
процесстерінің дамыту талаптарына сәйкес келмейді.
Кітапхананы автоматтандыру (бұл жағдайда компьютерлік және
телекомуникациялық технологиялар) тек уақыт ағымы емес. Бұл жағдайда
автоматтандыру екі анықтауыш иемденеді: қажеттілік және практикалық
қолдану.
Бұл кәсіпті жобалауда ішкі ортамен қатар сыртқы орта обьектілері де
қарастырылады. Кітапханалық макроортасы болып: оқырмандар мен олардың
сұраныстары; ақпараттарды тасымалдаушылармен (ақпарат туралы ақпарат)
ақпараттық ағымдар; кітапхананы басқарудың ішкі органдары. Жұмысты дұрыс
ұйымдастырудың маңызды жағы болып – жұмысшының рациональды жұмыс істеуіне
және пайдаланушыларды қанағаттандыру үшін кітапхананы төрт жүйеге бөлу Ю.Н.
Столяров профессоры ұсынған құрылымдық – функцияналдық сызбасы алынды. Ол 1
– суретте көрсетілген.
1 – сурет. Кітапхана құрылымы схемасы.
Осыдан кейін элементтерін: оқырман - қолданушы контингенті,
ктапханашы - кітапхана персоналына және фондты - кітапхана
персоналына және фондты - кітапхана фондына ауыстырады.
Бұдан басқа варианттары бар. Мысалы кітапхана бес – элементтік, одан
басқа алты – элементтік жүйесі бар. Бесінші элемент болып (Н.И. Тюлин және
тағы басқа) анықтамалық – іздеу аппаратты қарастырылады, ал алтыншы элемент
болып (Н.С. Карташов) ұсынған кітапханалық білім. Бірнеше авторлар соңғы
элементтердің орнына бесінші элементті немесе оның алдындағыларды қосады.
Я.Л. Шрайберг бесінші элементті құрылым ұсынды. Оның төртінші
элементі – ақпараттық компоненті, оған анықтамалық іздеу аппараты,
ақпараттық жүйе және кітапхана фондының компьютерлік түрдегі мәліметтер
базасы. Ал бесінші элемент – инфрақұрылым, органдар мен басқару
аппараттары, бөлме, кітап қоймалары, компьютерлер, байланыс жүйесі,
автомобильдер, тағы басқа техникалық, технологиялық, офистік және көмекші
құралдары, қолданушыға қызмет етуге арналған тағы басқа құрылғылар.
Негізгі функцияны ескере отырып – ақпарат қолданушының сұраныстарын
қамтамасыз ету үшін – кітапхананың негізгі үш элементтен құрылған (ақпарат,
кітапхана, қолданушы) техникалық құралдармен автоматтандырылған ізденіс
жүйесі ретінде қарастыруға болады. Құрылымдық сызбасы 2 – суретте
көрсетілген.
2 – сурет. Ізденіс құрылымы.
Барлық айтылған элементтерде кітапхананың материалды – техникалық
базасымен байланыстары көрінген. Негізгі бөлімі кітапхананы автоматтандыру
жүйесі мен құралдарына негізделген.
1.2 КІТАПХАНАНЫ АВТОМАТТАНДЫРУ ЖҮЙЕСІН ЖОБАЛАУ ТҮРЛЕРІ
Кітапханалық – библиографиялық автоматизацияны жүргізу үшін оған
зерттеу жүргізу барысында арнайы типтік құжат жүргізу қажет. Бұл құжатта
негізгі жүргізу керек шараларды бекітеміз: кітапхананы зерттеу, арнайы жоба
өңдеу, жүйеге мамандандырылған эксплутация жүргізу. Бұл жұмыста
ұйымдастырылған жобалау арқылы жүргізуге болады.
Обьектті жобалау – оның модельдерін жүргізу процессі. Жобалау кезінде
мәліметтер ретінде текстік, графикалық және тағы басқа түрде жазылады.
Мұндай жоба тек кітапхана жұмысшыларына ғана емес, оны қаржыландыратын
адамдарға да қажет.
Жобалаудың бірнеше түрі бар: негізгі жұмыстарды жобалау, диаграмма
көмегімен жоспарлау, календарлық және жоспарлау.
Бірінші әдіс. Негізгі жұмыстарды жоспарлау. Негізгі істелу керек
процедуралар мен кәсіптің түрлері көрсетілген, мақсаттарға жету мерзімдерін
бекітеді. Бұл әдіс мысалы: № 1 – ші кестеде көрсетілген.
Мерзімі Процедуралар Процедура реализациясы
Ақпан Компьютерлерді алу және Жұмыс орындары мен кабельдік
құру қосылыстарды дайындау.
Жұмысшыларды ПК – да жұмыс
істеуге үйрету.
Наурыз ПО АИБС – ны алу Жұмысшыларды ПО – да жұмыс
істеуге үйрету
Сәуір АИБС – мен жұмыс Автоматтандырылған
процесстеді мамандандырылған
эксплутация.
Екінші әдіс. Календарлық жоспарлау – бірінші әдіске ұқсас, бірақ
кәсіп түрлерінің орнына мерзім және период тізімі көрсетіледі.
Үшінші әдіс. Желілік жоспарлау – жобаның бітуіне қажетті жұмыс
этаптары мен олардың арасындағы ішкі байланыс. Бұл әдіс жобаның өңделуіне
керекті білім мен уақытты талап етеді. Негізгі фактордың бірі болып жер
жүзіндегі барлық ақпараттық ағым болып табылады. Күнсайын актуальды болып:
1. керекті ақпаратты жылдам және бір уақытта алу;
2. қолданушылар қажет етпейтін ақпарат ағымынан сақтану.
Бұл процесстерді кітапхана автоматизация құрылғылары иемденеді.
Кітапхана кооперациясын басқару децентрализация жағдайы кітапхана
процесстерін, административті – басқарушылық, мәдениет – күнделікті және
тағы басқа кәсіптерді шешу үшін қажет.
Автоматтандырылған кітапханалық жүйе - адам - машиналық жүйе болып
табылады. Мына жағдайларды ескерген жөн: ең жақсы құрылған программалық
және аппараттық қамсыздандыру жоспарланып отырған шаралардың технологиялық
өңдеуден өткізбей автоматтандыру мүмкін емес.
1.3 КІТАПХАНА КӘСІБІНДЕ ИНТЕРНЕТТІ ПАЙДАЛАНУ
Кітапхана жүйесінде қолданылатын форматтар. Дүние жүзінде кітапхана
процесстерін автоматтандыру проблемасын өте ертеден айналысады.
1965 жылы АҚШ кітапхана конгресімен ЭВМ – де форматтарға бөлінген
библиографиялық мәліметтерді жазу жобаланғаны белгілі. Әрбір жазу
библиографиялық құжаттарға тиесілі сәйкес келеді.
Бұл формат MARC – атын иемденеді. Ол машина оқитын каталог
түсінігін береді. Бұл формат кітапхана және библиографиялық МҚ – ғы негізгі
құрылған электрондық каталог болады.
XX – ғасырдың 70 – ші жылдарының соңында АҚШ, ҰлыБритания, Францияда,
Канадада және Жапонияда кітапхана жұмыстары компьютерлер енгізу концепциясы
енгізілді. Бұл елдерде өздерінің MARC секілді форматтары құрылды. Қазірде
осыған ұқсас форматтарды Еуропаның кітапхана жүйесінде шамамен 70%
қолданылады.
1980 жылы автоматтандырылған кітапхана жүйесінде планетадағы басқа
елдермен қарым – қатынас жасайтын универсалды формат шығарылды.
Ол UNIMARC - деп аталды. Библиографиялық мәліметтерді автоматты
түрде өңдеу үшін шығарылған халықаралық формат.
Бұл формат мәліметтердің ішкі жүйесіндегі формат болып табылады және
мәліметтердің айырбасталуын қамтамасыз етеді. Бұл форматқа MARC – секілді
коммуникативті форматтардың барлығы да конверттеледі.
Еуропа елдерінің көбісі UNIMARC форматына библиографиялық
ақпараттарды алуға болатын коммунативті формат ретінде қарайды, ол
америкалық контингентте, басқа дүние бөліктерінде ішкі жүйелік және
коммуникативті формат USMARC форматты өріс алған.
Осыдан кейін кітапханалардың дамуына байланысты кітапханада
процедуралар мен процесстерге жеке автоматтандыру сипаттамасы аяқ алды.
Мир сериялы есептеу машинасының шығуымен ТМД елдерінде
автоматтандырылған жұмыс орны термині пайда болды. Автоматтандырылған
жұмыс орындарын (АЖО) математиктер мен инженерлер иемденді. Бұл терминге
сәйкес келетін 70 – жылдары шетелдерде work station термині пайда болды.
Осыдан кейін кітапхана жұмысшыларының ЭЕМ – мен қамсыздандырылған жұмыс
орындары кітапхананың АЖО – сы деп атады. Көбіне олар кітапхана жұмысының
орындалатын функцияларына байланысты аталады, мысалы: комплектеуші АЖО
немесе өңдеуші АЖО және тағы басқа.
1.4 ҚҰЖАТТАРДЫ ӨҢДЕУДІҢ ҚАЗІРГІ КЕЗДЕГІ ҚОЛДАНЫЛАТЫН ӘДІСТЕРІ
Қазіргі заманда құжаттарды өңдеу және сұраныс беру әдістеріне мысал
ретінде осыған ұқсас функцияларды орындайтын ИНФОМАГ қызметі ұйымын
қарастырайық.
1993 жылы ИНФОМАГ қызметі құрылған болатын. Ол журнал тақырыптарын,
ғылыми ақпараттарды, сонымен қатар мәтінмен толтырылған ғылыми
бюллетеньдердің таратушы болады. Мәліметтер қоймасында өзіне қызықты
тақырыптарды, мақала және ғылыми – техникалық журналдарды оқитын
оқырмандарды қанағаттандырады. Бұл қызмет өзінің материалдарын серверге
енгізеді. Одан басқа ол сұранысы көп материалдарды электрондық почта арқылы
жібереді. Қолданушылар үшін ИНФОМАГ қызметі жіберетін материалдардың
барлығы ақысыз. ИНФОМАГ қызметі Білім Министрлігінің қолдауын алған
бірден бір қызмет.
Қызметтің жіберетін материалдары WWW серверінде және электрондық
почтаның серверлерінен табуға болады. ИНФОМАГ өзінің қолданушыларына 200
– ге жуық әртүрлі материалдарды ұсынады. Бұлар 150 – ге жуық орысша және
шетелдік ғылыми – техникалық журналдар, 7 – толық мәтіндік ғылыми
бюллетеньдер, кітапханаға түскен кітаптар тізімі және тағы басқа
материалдар, берілетін мәтіндердің тақырыбы, көбінесе жаратылыстану
ғылымдары мен гуманитарлық материалдар.
ИНФОМАГ өзінің материалдарымен қолданушылардың екі категориясын
қамтамасыз етеді.
1. ТСР ІР протоколы бойынша Интернетке қосылған, олар серверден
оқып және материалдары көшіруге мүмкіндіктері бар.
2. Негізгі қолданушылар категориясы тек электрондық почта, бұлар
үшін ИНФОМАГ жіберетін материалдарын ұсынады. Олардың әр
қайсысы осы немесе бөтен материалдары алдын ала жазылу арқылы
ала алады.
ИНФОМАГ - ауыл тұрғындарына да белгілі. Онда негізгі қолданушылар –
ауыл ғалымы немесе оқытушы, ақпараттық орталықтар мен ірі оқу орындары мен
институттар.
Бұл қызметтің негізгі материалдарын алудың үш көзі бар:
1. Журнал редакциялары.
2. ВИНИТИ және БЕН.
3. Интернет.
Көп редакциялар Интернетке қосылмаған және электрондық почтаға
өздерінің жарнамаларын бере алмайды. Сондықтан тақырыптар редакциядан
алынады, содан соң оны өңдеу керек. Ал ол өте қиынға соқтырады, себебі
журнал редакциялары өздерінің мәліметтерін стандартқа сәйкес емес форматпен
жазады. Форматтар нөмірден – нөмірге өткен кезде өзгеруі мүмкін.
Басты проблема журнал тақырыбы библиографиялық форматтарының әр түрлі
жазылуы. Бұл кезде бір журнал нөмірінен көлем бірлігіне көшу, екінші
мақаланың библиографиялық жазылуына өту. Бұл қызмет өзінің ИНФОМАГ ішкі
стандартын шығарады.
Интернетте қолданылатын библиографиялық ақпараттың үш негізгі типін
айтып кетуге болады:
1. Журналдар тақырыбы.
2. Абстрактты журналдар мақаласы.
3. Журналдардың, газеттердің және кітаптардың толық мәтіндік
электрондық версиялары.
Журнал тақырыптары Интернетке көптеген қызметтер енгізеді. Мысалға
Elsevier және Springer Verlag қызметтерін айтуға болады. Мұндай қызметтер
қолданушыларға ақысыз Интернет арқылы қызықты, керекті журналдардың
барлығын дерлік алуға болады.
ИНФОМАГ қызметі параметрлері бойынша айтылған қызметтерге
жақынырақ, тек басқа қызметтерден таратылатын материалдар саны сәл азырақ.
Үшінші типтегі қызметтер салыстырғанда аз санды және абстрактты
мақалалардың таратылуымен және ақылы түрде қағаз көшірмелерін шығарумен
айналысады.
Бұл жерде тағы Libweb желісі туралы айтып кеткен жөн. Libweb желісі
UNIMARC халықаралық форматы мен RUSMARC форматын қолдануға жоспарланған.
Бұл желі Интернет арқылы Books in Print электронды каталогы арқылы
қамтамасыз етуі қажет.
Соңынан бұндай электрондық (цифрлық, вертуальдық, гибритты және т.б.)
кітапханаларды функцияналдау мынадай проблемалардың шешілуін қажет етеді:
авторлық құқық, көшірмеге құқық, МҚ құқықтық қорғау және тағы басқа. Мұндай
кітапханалардың негізгі сервисі болып мәліметтерді жариялау, іздеу және
шығару табылады. Бұл кітапханалардың коммуникациялық негізі – Интернет.
Қашық библиографиялық МҚ – на өту үшін on – лайн режиміндегі HTTP
және Z 3950 протоколын пайдаланамыз. Осындай кітапхана мен оқырмандардың
қатынасы мәліметтерді беру протоколдарының стандартизациясын, интерфейсті
технологияларды және тағы басқа программалық – техникалық және
ұйымдастырулық сұрақтарды қажет етеді.
1.5 КІТАПХАНАДА ҚОЛДАНЫЛАТЫН НЕГІЗГІ ҚҰРЫЛҒЫЛАР
Кітапханада қолданылатын құралдарға мыналар жатады:
1. Автоматтандырылған телефондық, телеграфтық байланыс,
фототелеграф.
2. Диспетчердің және деректордың оперативтік байланысы.
3. Радиофикация, үнжазба және т.б.
Кәсіпорындарда телефондық станцияны пайдалану жоғарыда айтылып кетті.
Айта кететін жай, соңғы кезде офистік радио телефондық жүйенің пайда болуы.
Олар базалық блоктың ретранстрляторлардың (32 радио зонаға дейін)
абоненттің тұрақты байланысын қамтамасыз етеді, кәсіпорын территориясында
базалық блоктан бір километрге дейін, яғни абоненттің максималдық қатынасы
екі километр зонадағы радиотелефондарының саны отыз алтыға дейін,
радиоканал саны – қырық құрайық.
Диспетчерлік байланысты кітапханада қолдану фондынан кітаптарды алу,
кафедраға беру, құжаттарға сұраныс енгізу, басқармалық талаптарына
мерзімінде және сапалы кітарханалық процесстерді басқару үшін және тағы
басқа үшін бір жақты немесе екі жақты қатты сөйлеу байланыстары, телефон
байланысы, пневно – почта, факс, ЭЕМ және басқа оргтехника құралдары
қолданылады. Айтылып кеткен құралдардың негізгі түрлері басқаруды
циркулярлы байланысын иемденген.
Радиофикация, үн күшейткіш және үн жазу құрылғылары, біріншіден
кітапхана жұмысшыларына және оқырмандарға әртүрлі жағдайларда жарияларды.
Мысалы: көрмелер немесе мәдени шаралар, төтенше жағдайлар және тағы басқа.
Екіншіден, үн – бейне шығару жүйелері және үн – бейне жазу
кітапханаларда кеңінен қолданылады. Аудио визуальды материалдардың
көшірмесін алу, кітапханадағы оқырманды қызықтыратын мәліметтер үйге де
беріледі.
Үшіншіден, бұл құрылғылар мәдени шараларды және оқу сабақтарын
жүргізгенде қолданылады. Мысалы концерттерді сүйемелдеу үшін. Сонымен қатар
орындауларды жазу үшін қажет.
Төртіншіден, кітапханада магнитті және сол сияқты тасымалдаушылармен
жұмыс істеу үшін, мысалы: CD ROM – дағы әртүрлі ақпараттар.
Үн күшейткіш аппаратурасына күшейткіш құрылғылары, үн колонкалары,
микрофондар, сөзбен музыка тасымалдаушылар жатады.
Үн шығару және жазу аппаратурасына теледидарлар, бейне магнитафондар
және бейне плейерлер жатады. Аппаратураны таңдау әртүрлі факторға
байланысты: бөлме көлемі, оқырмандар саны, күнделікті және соңғы сұраныстар
және тағы басқалар.
Кітапханалық фондтарда лакундарды тиімді толтыру, қаржылық шығымды
үнемдеу, сақтау көлемін көбейту қазіргі замандағы ақпарат тасымалдаушыларды
қолдану жағдайында мүмкін. Сақтау ауданының жетіспеушілік проблемасы өте
қолайсыз болып табылады. Себебі, көптеген басылымдардың шығару қағаздарының
нашар болуы (әсіресе газеттер), интенсивті қолдану кезінде одан да бетер
нашарлайды.
Ақпаратты қазіргі замандағы тасымалдаушыларға көшіру оның сақталуын
және тез арада табылуын қамтамасыз етеді.
Компактты лазерлік дискілер (Compact disc – Read Only Memory, CD ROM)
бастапқы кезде жоғарғы сапалы үн тыңдармандарына жасалған. 1985 жылы
мәліметтер қоймасы бар CD ROM пайда болды. Олар компьютерлік құрылғылар
нарығында етек жайып, көптеген кітапхана фондын толтыруда. Кейбір
кітапханада CD ROM саны жүздеген, ал кейбіреулерінде - 1100 – ден астам.
Өзінің кіші көлемінің, үлкен сыйымдылығының сенімділігі мен көп
жылдамдығыныңарқасында ішкі есте сақтау құрылғысы ретінде табысты
пайдалынады.
Компьютерде CD ROM құрылғысының болуы дискілерді қолдануға, музыка
тыңдауға, әртүрлі МҚ – мен және мультимидиялық энциклопедиялармен жұмыс
жасауға, тілдер үйренуге және тағы басқа мүмкіндіктер береді.
CD ROM технологиясы үлкен массивті мәтіндік, графикалық, аудио және
видио ақпараттарды сақтауға және шығаруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар
олар үнемі өңдеп отыруды қажет етпейді. Олар: интерактивті анықтама
бөлімдері, энциклопедиялар мен жолсілтеушілер, күнделікті және тағы басқа
жүйелерді үйрететіндер. Кітапханада олар толық мәтіндік түрде, мәнжазбалық,
библиографиялық және анықтамалық мәліметтер қоры түрінде қолдануға қолдау
алды.
Қарапайым компакт дискілер құрылғылар иілгіш дискілер дисководына
ұқсамайды, себебі бұл дискілерге ақпаратты жазуға мүмкін емес.
Тасымалдаудың жай жылдамдығы дискінің өзіндегі мәліметтердің дұрыс
ұйымдастырылуын қажет етпейді, олай болмаған жағдайда мәліметтерді
тасымалдаудағы кідіру 0,75 сикундіне дейін жетеді. Айтып кететін жағдай
компакт дискілер 150 мың мәтіндік бет сиғызады. Мысалы ол жеті құран
кітабына эквивалентті.
Басында компакт дискілер тек қана музыка тыңдармандарына арналып
шығарылған болатын. Ең бірінші 1982 жылы Бетховеннің тоғызыншы симфониясын
сиғызу керек болды. Оның жүру ақысы 73 минут, сондықтан бұл диск 74 минутқа
арналды (74 минут, 33 секунд), бұл 640 Мбайт құрайды. Осылай Қызыл кітап
атты стандарт дискілер пайда болды. Берілген специфика минимальды тәртіппен
сапалы үн жазуын регламенттеді. Мысалы аудио компакт дискілерінің мынадай
сипаттамалары бар: олардың көлемі, мәліметтерді кодтау әдісі және бірдей
спиральды жолақ қолдану.
MS ACCESS
2.1 Меню командаларын таңдау
MS Access-пен өзара әрекет ағымдағы менюден командаларды таңдау арқылы
жүзеге асырылады. Командалардың көпшілігі иерархиялық болып табылады.
Осылай командалардың бірін таңдау нәтижесінде экранда оның жандандырылған
менюі шығады.
Windows-те жұмыс істейтін басқа бағдарламаларға ұқсас MS Access менюі
нақты жағдайға байланысты өзгеріп отырады. Әрбір типтің терезесіне берілген
типтің объектісіне пайдаланылатын өзінің командалар және функциялар жиыны
сәйкес келеді. MS Access 2000-ның әдеттегі менюі автоматты түрде басталады
және оның жиі пайдаланылатын командалары бар. Жұмыс кезінде айқын іс-
әрекетті орындау үшін меню командаларын пайдаланасыз. Осы кезде MS Access
2000 меню мазмұны жиі қолданылатын командалар мен батырмалар
бейнеленетіндей өзгереді.
Егер менюден алдында пайдаланбаған команда таңдалынса, ол орнатылған
менюге қосылады. Егер команда жұмыстың бірнеше сеансы кезінде пайдаланылмай
қалса, MS Access оны бапталған менюден жояды.
Меню жолынан командаларды таңдау үшін келесі тәсілдердің бірін
пайдалануға болады:
• Ең қарапайым тәсілі тышқанды қолдану арқылы жүргізіледі. Командаларды
орындау үшін тышқанның меңзерін қажетті командаға апарып, тышқан
батырмасын басыңыз.
• Егер перне тақтаны пайдаланғыңыз келсе, алдымен меңзерді жол менюіне
апарыңыз. Ол үшін F10 немесе Alt пернесін басыңыз. Сосын сәулелі
нұсқағышты қажетті командаға апарып, Enter пернесін басыңыз.
• Сәулелі нұсқағышты жылжыту үшін ← және → пернелерін қолданыңыз. ←
пернесін басқанда, ағымдағының сол жағындағы командаға барасыз. Егер
команда ең соңғы сол жағында болса, жүйелік менюге баруыңызға қажет, ←
пернесін қайта басу оң жақтағы командаға апарады, яғни командаларды
айналып шығасыз. → пернесінің қимылы да дәл осындай.
• Командаларды таңдаудың альтернативті тәсілі – пернетақта көмегімен
Alt+ оның атының асты сызылған символын басыңыз. Бұл тәсілмен таңдау
кезінде командалар Enter пернесін баспай-ақ орындалады.
1-суретте Сервис командасын таңдау нәтижесі көрсетілген. Бапталған менюдің
командалары қанық түсте екенін ескеріңіз.
Жандандырылған меню командаларының келесі деңгейдегі жандандырылған
менюі бар болуы мүмкін. Мұндай опциялар } символымен белгіленген. Сонымен
қатар командалардың бірқатарының атынан соң көп нүкте (...) қойылған. Бұл
команданы таңдау нәтижесінде MS Access операцияларды жалғастыру үшін диалог
терезесін ашады, онда нақты параметрлердің маңызы көрсетілген. Оларды
таңдау нәтижесінде қосымша символдары жоқ командалар ғана бірден
орындалады.
Жандандырылған менюден опцияларды таңдау прецедурасы меню командаларын
таңдаумен бірдей, тек ← және → пернелерінің орнына ↑ және ↓ пернелерін
қолданамыз. Егер команданы атының бірінші әріпі бойынша таңдасаңыз, онда
Alt пернесін баспаймыз.
Сервис жандандырылған меню
Командаларды таңдаудан бас тарту
Экранға шыққан жандандырылған менюдің опцияларын таңдаудан бас тарту үшін
келесі тәсілдердің бірін таңдау керек:
• Ecs пернесін басып, алдыңғы деңгейдегі менюге шығасыз. Бұл кезде
жандандырылған менюде (немесе менюде) сәулелі нұсқауыш таңдауға себеп
болған төменгі деңгейдегі жандандырылған менюді шақыру опциясында
орналасады.
• F10 пернесін басыңыз, нәтижесінде барлық екпінді жандандырылған
менюлер экраннан жойылады.
• Алдыңғы деңгейдегі жандандырылған менюлердің бірінен кез-келген
опцияларды тышқанмен басыңыз. Таңдалынған команда орындалады, ал
барлық жандандырылған менюлер экраннан жойылады.
• Меню жолынан команданы тышқанмен басыңыз. Бұдан барлық екпінді
жандандырылған менюлер экраннан жойылады, ал таңдалынған команда
орындалады.
• Тышқанмен жұмыс аймағының кез-келген бос жерін басыңыз.
Файл менюі
Бұл менюдің Создать және Открыть командалары жаңа деректер қорын
құруға немесе бар деректер қорын ашуға арналған. Сізге таныс баспа, алдын
ала көру, терезелерді жабу командаларынан басқа, меню деректер экспорты мен
импорты, сол сияқты сыртқы кестелермен (MS Access, dBASE, MS Visual FoxPro
және т.б.) байланыс орнату командаларынан тұрады.
Менюдің төменгі жағынан өзіңіз жұмыс істеген деректер қорларының
аттары табылады. Егер деректер қорын ашқыңыз келсе, алдымен берілген
тізімді қарап алыңыз. Егер ол тізімде бар болса, оны Деректер қорының
файлын ашу диалог терезесінен іздеудің қажеті жоқ. Деректер қорының атын
меню пунктінен таңдайсыз немесе оның номерін тересіз, сосын деректер қоры
ашылады. Файл менюінің төменгі жағында Выход командасы бар. Ол ағымдағы
терезеден емес, MS Access-тен толық шығуды білдіреді. Егер жұмыс істеп
отырған терезеңізді ғана жапқыңыз келсе, Закрыть командасын таңдаңыз.
Access бағдарламасының Файл мәзірінің ішіндегі бұйрықтар тізімі:
Құру командасы ДҚ файлын бос күйінде немесе Access бағдарламасындағы дайын
құрылымдарды (Адрестік кітап,кітапша, жеке мүлік,негізгі қорлар т.с.с)
пайдаланатын шебер арқылы құруға мүмкіндік береді .
Ашу командасы ДҚ файлынашуға мүмкіндік береді.ДҚ-ын ашу терезесінің,
Microsoft бағдарламалары үшін стандартты, файлды іздеу құралы бар. Жаңа
файлды ашу алдында осыған дейін ашық тұрған ДҚ автоматты түрде жабылады.
Сыртқы берілгендер командасында екі ішкі команда Импорт; Кестесімен
байланыс. Бұл екі команда ДҚ-ның Кесте құру тақырыбында қарастырылған.
Жабу командасы ДҚ-мен жұмысты тоқтатады. Бұл команда қазіргі Windous 95
жүйелерінде қажет емес файлды автоматты түрде жабуға да болады, оның
функциясы Access-ті бастапқы қалыпқа келтіру үшін қолданғанда ғана
пайдалы.
Сақтау командасы ДҚ файлын сақтайды. Ол Access-тегі деректерді автоматты
түрде сақтау процедурасы болғандықтан қолданыла бермейді.
Сақтауэкспорт командасы Access кестелеріндегі деректерді Excel-дің жұмыс
кітабы файлына көшіруге немесе олардың текстік құжаттар ретінде сақтауға
мүмкіндік береді.
HTML форматында сақтау командасы гипертекстік құжаттарды құру үшін
Публикация шеберін іске қосады.
Беттер параметрлері командасы беттің параметрлерін орнату және принтерді
таңдау үшін қолданады. Алдын ала көру командасы беттерді баспаға басу
алдында көру үшін қажет. Бұл команданың әрекеті есеп жапсырмасындағы Көру
батырмасы сияқты.
Баспаға басу командасы деректерді қағазға басумен қатар принтердің
параметрлерін де анықтауға мүмкіндік береді.
Жіберу командасы Access обьектісін электрондық почта арқылы жіберу үшін
қажет.
ДҚ қасиеттері командасыҚасиеттер терезесін ашады. Мұнда бірнеше жапсырмалар
орналасқан. Олардың әрқайсысын аша отырып ондағы сервистік мүмкіндіктерді
пайдалануға болады. Мысалы файлды іздеу кезінде осы терезедегі файл
қасиеттерін қолданған пайдалы. Жоғарыда аталған командалармен қатар Файл
мәзірінің соңында соңғы ашылған бірнеше файлдар тізімі де көрініп
тұрады.Олардың сұхбаттық терезені қолданбай-ақ тез арада ашуға болады.
Түзету менюі
Деректер қорының терезесінде Правка менюі Windows-те жұмыс істеген
басқа қосымшалардан белгілі Вырезать, Копировать, Вставить, Удалить,
Переименовать командаларынан тұрады. Создать ярлык командасы таңдалынған
объектіге жарлық құруға арналған. Басқа режимдерде жұмыс істегенде, бұл
менюде екпінді объектілерді түзету үшін жаңа командалар пайда болады.
Жарлық жасау командасы ДҚ-ның кесте, сұраныс, форма сияқты обьектілер үшін
жарлық жасауға қолданылады. Ол Windows –тың жұмыс столында орналасу мүмкін.
Яғни, жарлық Access–ті жүктеу, керекті ДҚ-ын ашу және қажетті обьектіге
кіру сияқты әрекеттер жиынтығын тышқан батырмасын шерту арқылы орындауға
мүмкіндік жасайды.
Жою командасы белгіленген обьектіні жояды, ал Атын өзгерту командасы
обьектінің атын редакциялауға мүмкіндік жасайды. Егерде Access -те кесте,
сұраныс немесе форма обьектілері ашылған болса, онда Түзету мәзірінің түрі,
басқаша көрсетілгендей болады. Мұндағы арнайы кірістіру командасы өзімен
аттас терезені ашады. Ол терезеде басқа бағдарламада обьектінің кестесіне
кірістіру әрекеттері анықталады. Деректерді кестеге кірістіру өрісінің
типіне байланысты болғандықтан, текстік және OLE типтеріндегі өрістерге
кірістіру алгаритімдері әр түрлі. Обьектіні текстік типтегі өріске
кірістіру алгаритмі:
1. Word құжатындағы текст мазмұнын алмасу буферіне жіберу.
2. Кестеде обьект кірістіретін текстік типті өріс ұяшығын белгілеу.
3. Түзету мәзірінде Арнайы кірістіру командасын беру.
4. Арнайы кірістіру терезесінде TEXT параметрін таңдап, Ok батырмасын
шерту.
Осы қадамдар орындалғаннан кейін буфердегі обьект кесте өрісінде берілген
ұяшыққа ендіріледі. Обьектіні OLE типіндегі өріске кірістіру алгаритімі:
1. Обьектіні таңдап алмасу буферіне жіберу.
2. Кестеде обьект кірістірілетін OLE типті ұяшығын белгілеу.
3. Түзету мәзірінде Арнайы кірістіру командасын беру
4. Егер обьект құжаты Word құжаты болса, онда аталған редактормен
параметрді таңдап, OK батырмасын шерту.
5. Егер обьекте сурет болса, онда Picture параметрін таңдап, батырмасын
шерту.
Буферден қосу - кестеге жаңа жазбалар қосу командасы. Ол үшін кестеде
жазбаларды немесе олардың бір бөлігін белгілеп, оны алмасу буферіне
жіберген соң Буферден қосу командасын беру қажет. Жаңадан қосылған
жазбаларда буферде бар деректер ғана жазылады, ал оның есептегіш өрісіндегі
мәндерді автоматты түрде қойылады. Кірістіру мәзіріндегі жазбаларды жою мен
белгілеуге арналған командалардың әрекеттері өз атауларымен толық
анықталған.
Іздеу командасы арқылы Өрісте іздеу терезесі ашылады. Осы терезедегі үлгі
қатарына ізделінетін белілгендердің бір үзіндісін енгізген соң қажетті
параметрді анықтап, Іздеу батырмасын басу қажет. Егер іздеу параметрі дұрыс
берілмесе, онда бағдарлама ізделінеді үзінді бар болғанның өзінде де, оны
таба алмауы мүмкін. Сондықтан да, қолданушы Іздеу терезесіндегі параметрді
дұрыс анықтай білу керек.
Ауыстыру командасы арқылы Өрісте ауыстыру терезесі пайда болады. Бұл
жоғарыда айтылған терезеге ұқсас, айырмашылығы үлгіні ауыстыратын текст
жолын енгізуде ғана.
Өту командасы кесте бойымен жылжу үшін ыңғайлы. Бұл команданың өзінде ішкі
командалар бар. OLEDDEбайланыстары ағымдық кестеде ең болмаса бір байланыс
анықталған жағдайда ғана қолданылады. Бұл команданың қызметін Арнайы
кірістіру командасында қолданылады. Обьект командасының ішкі командалары
бар. Олар қандай да бір обьект енгізілген ұяшық таңдалған жағдайда ғана
жұмыс істейді.
Түр менюі
Таблица және список командалары деректер қорының терезесінде
объектілерді бейнелеу тәсілін анықтайды. Кестелер таңдағанда, кесте
түріндегі деректер қоры объектілері туралы нақты ақпарат деректер қорының
терезесінде шығады. Егер бұл ақпараттың сізге қажеті болмаса, онда менюдің
Список командасын таңдасаңыз, ақпарат жоғалады.
Кірістіру менюі
Деректер қорының терезесіндегі Кірістіру менюі жаңа объектілерді –
кестелерді, сұраныстарды, пішіндерді, есеп берулерді, деректерге қатынау
бетін деректер қорының терезесіне кірістіру үшін арналған. Мұны диалог
терезесінде саймандар тақтасындағы Создать батырмасы арқылы жылдам әрі оңай
орындауға болады. Деректер қорына объектілерді қосудың альтернативті
мүмкіндігін Вставки меню командалары орындайды.
Сервис менюі
Microsoft Office қосымшасымен жұмыс істесеңіз, Сервис менюінде
өзіңізге таныс Орфография және Автозамена командаларымен кездесесіз.
Сонымен қатар, бұл менюде деректер қорын басқару командалары да бар.
Олардың көпшілігімен келесі тарауларда танысасыз, ал қазір осындайлардың
бірі – Параметры командасын қарастырайық. Бұл команданы таңдағанда, экранда
6-суретте көрсетілген диалог терезесі ашылады. Таңбашаны тышқанмен баса
отырып, әрбір жүйелердің логикалық топталған параметрлерінен тұратын
жапсырмаларды таңдай аласыз.
MS Access параметрлерін баптау
Жоғарыда көрініс мәзірі көрсетілген. Бұл мәзірдің ДҚ обьектілері
командасында ДҚ-ғы кесте, сұраныс, форма т.с.с жапсырмаларды таңдауға
мүмкіндік беретін ішкі командаларыбар. Одан кейін Үлкен белгілер, Майда
белгілер, Тізім, Кесте деп аталатын төрт команда арқылы ДҚ
жапсырмаларындағы ақпараттардың көрсетілу әдістерін беруге болады. Мұндағы
Кесте командасы ДҚ-ның әр бір обьектісін толық сипаттайды,яғни олардың
сипаты, өзгертілген мерзімі, құрылған мерзімі сияқты параметрлерін
көрсетеді. Көрініс мәзірінің Белгілерді реттеу командасы осы жағдайға
арналған. Оның атауы бойынша, Типі бойынша, Құрылған мерзіме бойынша,
Өзгертілген мерзімі бойынша және Автоматты түрде деген ішкі командалардың
біреуін қолдана отырып, ДҚ обьектілерінің терезеде көрсетілуін реттеуге
болады. Access ДҚ-нан өрістер тізімін ашуға мүмкіндік береді. Ал, егерде
байланысқан бірнеше кестелердегі өрістерді қолдану қажет болса, онда оларды
біріктіретін сұранысты қолдану керек. Көрсетілген тізімді таңдалған өріс
Word құжатның курсоры тұрған жеріне орналасады. Өріс атаулары, тектен
ажыратылу үшін, бұрыштық жақшалар арасында жазылады. Access-тегі қажетті
өрістер Word-қа кірістіріліп болған соң қолданушы өз құжатының қандай түрге
айналғанын көруіне болады. Осы мақсатқа арналған Өрісберілгендер батырмасы
Word өрістері батырмасының оң жағында орналасқан) өрістер атаулары мен
олардың деректері жазылған құжаттар арасында бірінен-бірі ауысуға мүмкіндік
береді.
Саймандар менюі
Жұмыстың әрбір режиміне өзінің саймандар тақтасы сәйкес. Пішіндерді,
есеп берулерді және сұраныстарды құру кезінде қолданылатын саймандар
тақтасы келесі тарауларда қарастырылады. Қазір жиі қолданылатын 3-суретте
көрсетілген Деректер қоры саймандар тақтасымен танысамыз.
Саймандар тақтасының батырмалары келесі қызметтерді атқарады:
Батырмалар Аты Атқаратын қызметі
Создать Жаңа деректер қорын құрады
Открыть Бар деректер қорын ашады
Сохранить Ағымдағы объекті сақтайды
Печать Құжатты баспаға жібереді
Предварительный Құжатты алдын ала көру терезесін
просмотр ашады
Орфография Орфографияны тексереді
Вырезать Ерекшеленген мәтінді немесе
ерекшелен-ген объектілерді жояды
және оларды буферге орналастырады
Копировать Буферге ерекшеленген мәтіннің немесе
ерекшеленген объектілердің
көшірмесін ғана апарып салады.
Вставить Буфердің мазмұнын қояды. Бұл
батырма-ның нақты іс-әрекеті жұмыс
істеліп жатқан режимге байланысты.
Отменить Соңғы іс-әрекетті болдырмайды.
Формать по образцу Таңдалынған объект үшін ағымдағы
пішінді көшіреді.
Связи с Office Microsoft Office-нің басқа
қосымша-ларымен байланысты жүзеге
асырады.
Анализ Деректер қорының кестелері құрылымын
және таңдалынған объектілердің
шапшаң-дығын таңдайды.
Программа Модульдің терезесін ашады.
Новый объект Деректер қорының жаңа объектісін
құрады.
Свойства Таңдалынған объектінің қасиеттер
терезе-сін ашады \ жабады.
Схема данных Кестелер арасындағы байланысты
құрады және түзетеді.
Помощник Көмекшіні шақырады.
3 Деректер қоры саймандар тақтасы
MS Access-тің басқа да объектілері сияқты, өз қалауыңыз бойынша,
саймандар тақтасының сыртқы түрін баптауыңызға болады. Ол үшін Вид│Панели
инструментов командасын таңдаңыз, экранның төменгі жағында Настройка
командасы бар меню шығады. Бұл команданы таңдағанда экранда саймандар
тақтасының бүкіл тізімінен тұратын Баптау диалог терезесі пайда болады.
Осы уақытта саймандар тақтасында бейнеленгендері ٧ белгісімен көрсетілген.
Создать командасын таңдап, қажет кезінде экранға жаңа саймандар тақтасын
қосасыз.
Саймандар тақтасы экранның жоғарғы жағында үнсіздік бойынша
орналасады, бірақ оны экранның кез-келген жеріне жылжытып, мөлшерін өзгерте
аласыз.
MS Access 2000 саймандар тақтасы менюдегі сияқты автоматты түрде
бапталады және жиі қолданылатын батырмалардан тұрады. MS Access 2000
тақтасын алғаш іске қосқанда жалпы белгілеудегі батырмалар болады. MS
Access 2000 тақта мазмұнында жиі қолданылатын батырмаларды ғана
бейнелейтіндей етіп өзгертеді.
Саймандар тақтасын баптау үшін Настройка менюінен ВидПанели
инструментов командасын орындаңыз, егер керекті тақталар осы кезде экранда
бейнеленбесе, саймандар тақтасын экранға шығару үшін Баптау менюінен
таңдап алып, Настройка диалог терезесінде жалаушаларды орнатыңыз. Сосын
батырмалар категориясы тізімінен тұратын, ал ағымдағы категория үшін
Командалар аймағындағы батырмаларды бейнелейтін Командалар жапсырмасына
көшіңіз
Саймандар тақтасын баптау
2.2 MS ACCESS-тепараметрлердібаптау
MS Access-те сансыз көп әртүрлі баптау параметрлері бар. Сіз жүйелік
файлдардың орналасуын, үнсіздік бойынша қаріп параметрлерін, т.б. көрсете
аласыз. Параметрлерді баптау үшін Сервис Параметры командасын орындау
негізінде ашылатын Параметрлер (5-сурет) диалог терезесі пайдаланылады.
Параметрлер диалогты терезесі
Параметрлерді баптауды жеңілдету үшін олар атқаратын қызметтеріне
қарай топталған, әрбір топ жеке жапсырмаларда бейнеленеді. Төменде
жапсырмалар тізімі және олардың қызметі көрсетілген:
Жапсырма Сипаттама
Түр Экранда қалып-күй жолы, жүйелік және жасырын
объектілер, жүктеу терезесі, сонымен бірге ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz