Адамзат ақырзаманға күн санап жақындап келеді

Адам өмірі шексіз бе?

Жерден тыс тіршілік иелері бар ма?
Жүздік телефонның зияны
ЛАЗЕР ТАБИҒАТТЫ ҚОРҒАЙДЫ
Аң мен құсы жыртылған, Айналайын, Алтынемел атыңнан

Адамзат ақырзаманға күн санап жақындап келеді


Табиғат апаттарьның көпшілігі (зілзаладан басқасы) адамның әрекеттерінен болады. Болашақта жер шарында қандай ғаламат апаттар болуы мүмкін? Мысалы, ауадағы отгегінің азаюы, озонды кабаттардың бүлінуі, ғаламшардағы ауаның жылынып кетуінен мұхиттар мен өзен суларының тасуы және космостық апаттар болуы ғажап емес. Себебі, казір планета глобалды өзгерістерге ұшырауда. 19б0 жылдан бастап ауарайының орташа температурасы біртіндеп жоғарлауда, яғни жер шарының климаты жылынып барады. Соған байланысты құрылған мемлекетаралык көлемшардың деректері бойынша адамдардың отындарды көп жағуынан атмосфералық ауа біртіндеп жылынып барады. Ондағы ен басты қауіп миллиондаған автокөліктердің мыңдаған өндіріс орышарьшың ауаға көміртегінің қос тотығын бөліп шығаруы, атмосфераның тыс ластануынан озонды кабаттардың бүлінуі болып отыр. Әлемдегі эколог- ғалымдардың зерттеулсрі бойынша, ауа райы жыл сайьн экватордан екі полюске қарай 1,5 шақырым жылдамдықпен жылынып барады. Жапонияның ғылыми-зерттеу институтының мәліметтеріне қарағанда, ауаға көмірқышқыл газы осы қарқынмен ұлғайя берсе, ауаның орташа жылдык температурасы 60-70 жылдан соң 2-3 градусқа жоғарлайды екен. Ал бұл мұхит суларының деңгейін едәуір көтеріп жібереді, өйткені, Солтүстік мұзды мұхиттың мұздары және биік таулардың басындағы калың карлар ериді. | Содан су тасқындары болады.
Тек Америка Құрама Штаттарының ондіріс орындары жыл сайын ауаға 1 миллиард 200 миллион тонна молшерінде әртүрлі улы газдар бөліп шығады. Оның басты себебі, олар отын үшін тас көмірді, газды және мұнайды пайдаланады. Бұл мәліметті біз Ұлыбританияның экс-министрі Гаммердің айтқанынан жиып отырмыз.
Ал қазіргі кезде әлемде жыл сайын жер қойнауынан 5 млрд тонна тас көмір қазып алынады. Осы тас көмірді жаққанда олар оттегімен байланысқа түседі, көміркышқыл газын ауаға бөліп шығарады. Отын жанған кезде алынатын энергияға жылына ауадан 20 млрд тонна оттегі ысырап болады екен. Ал ауадағы оттегінің мөлшері төмендегідей әрбір шаршы см жер бетінде 200 г оттегі бар, ал жер бетінің көлемі 500 миллион шақырым. Сонда жер қойнауынан қазып алынатын тас көмірді жағуға жұмсалатын барлық оттегі 50 мың жылға ғана жетеді екен. Ал одан кейін ауада оттегі болмағандықтан тіршілік тоқтайды.
Бұл жұмсалатьн оттегінің орынын тек қана жасыл өсімдіктер ғана толтыра алады. Өйткені өсімдіктердің жапырақтары арқылы көміркышкыл газы жұтып, ауаға оттегі бөлініп шығарады. Соны біле тұра көптеген мемлекеттерде, соның ішінде біздің елде де орман алқаптары аяусыз кесілуде, басым бөлігі өрттін құрбаны болуда. Осының салдарынан ауаға жыл сайын 10-15 пайыз оттегі бөлінбейді. Ғалымдардың болжамы бойынша бірнеше онжылдықтардан кейін жер бетіндегі оттегі 15-20 пайызға кемиді екен.
Қазақстанда қазір ауаның орташа жылдық температурасы градусқа жоғарылады. Бұл процесс жыл өткен сайын жүре береді. Осыған байланысты біздін еліміз жақын жылдары энергия үнемдейтін тиімді технологияға көшсе жағдай күрт қыйндауы мүмкін. Ол үшін ауаны ластамайтын таза қуат көздерін (галио, жел жөне су эиергиясын) қолдану керек. Буған қоса ауадағы көміркышқыл газын жұтатын жасыл өсімдіктерді пайдалану кәжет. Ол үшін жайылымдарды қалпына келтіріп, егін шөптер егу, орман алқаптарын жасау, көше мен жол бойларына ағаштар отырғызу, орман мен тоғайларды өрттен корғау шараларын жүргізген жөн.
Егер ауадан химиялык элементтердің мөлшері көбейіп кетсе озонды қабат жойылады. Озонды қабат күннен жерге түсетін ультракүлгін сәулелерді ұстап калып отырады. БҮҮ-ның мәліметтері бойынша жақын жылдары озонды кабаттың калдығы 5-10 пайызға кемиді. Ал бұл қауіпті вирусты кеселдерді, терінің қатерлі ісігін көбейтеді. Сонымен қатар, жерде ультракүлгін радиациясының жоғарлауынан өсімдіктерде жүретін фотосинтез реакциясы баяулайды және протеин аз кұрылатындықтан ауылшаруашылық өнімдерін өндіруге көп кедергі келеді. Озонды кабатқа ең қауіпті деп саналатын зат — өндірісте жүрген фреондар, оның құрамына фторхлоруглеродтар кіреді. Бұл заттар тоназытқыш техникаларында, аэрожолдарда, пенопласт жасағанда көп қолданылады. Бір жылда ауаға 10 млл тонна фреон бөлінеді. Олар жерден 20-30 шақырым биіктікке көтеріліп, озонның молекулаларымен байланысып, біртіндеп озонды кабаттарды жоя береді. Озонды қабаттарды ғарышқа ұшырылып жатқан ракеталар да бүлдіреді. Қазір қоғам мен адам табиғатты осылай ластауда.
Ал енді космостық апат туралы қыскаша тоқтала кетейін. Ғаламшар жаралғаннан бері (оған 6 млрд. жыл бойы) космостан жерге метеориттер, астероидтер және кометалар оқтын-оқтын түсіп жатыр. Мысалы, 1908 жылы Сібірге тунгус метеориті, ал 1947 жылы Сихотэ-Алиңді метеориті түсті. Тунгус меторитінің қуаты 12-20 МТ унитротомді болды. 1989 жылы 23 наурыз күні өте үлкен астероид (ұзындығы 800 метр) жерге өте жақын қашықтықта ағып өтті. Егер ол жерге түскенде (оның қуаты 1 мын сутегі бомбасының қуатына тең) миллиондаған адамдар қыруар өлер еді, ал мұхитке түскенде судың деңгейі 100 метрге көтеріліп, жойқын су тасқындары болар еді.
Жалпы жердегі ғаламат апаттар бұдан 65 миллион жыл бұрын болды. Соның салдарынан миллиоңдаған жан-жануарлар (оның ішінде динозаврлар түгел), өсімдіктер жойылып кеткен. Егер қазір жерге аспан әлеміндегі әртүрлі астрофизикалық құбылыстардың әсерінен ұзындығы 1,5-2,0 шақырым ғана космостық денелер (астероидтар, метеориттер немесе кометалар) түсетін болса, онда жер өз орбитасынан шығып кетеді. Сонда жер күнге қарай жақыңдауы немесс алыстауы мүмкін. Егер жер күнге жақындаса бүкіл