Адам экологиясы



Қазіргі кездегі экология ғылымы ғаламдық барлық ғылымдардың салаларына араласа отырып экономикалық, әлеуметтік, рухани мәселелердің негізін қамтитын, соның ішінде коғам мен адамның арақатынасының себептерін анықтайтын күрделі ғылым.
Әсіресе қоғам арасындағы саясаттың бағытына да араласатын, соның ішінде табиғатты қорғау, қалпына келтіру мәселелері жөнінен экологиялық сараптама, білім беру экологиялық шешімдерге негіз болатын ғылым.
Кез келген экологиялық мәселелерді шешу үшін адамдардың әрекетімен болып жатқан ғылыми жетістіктердің барлығына, болашақ ұрпақтың сақталуына, денсаулығына, болашағына тұжырымдама беретін адам экологиясы. Осыған байланысты адам экологиясының қалыптасуын айту үшін алдымен "экология" терминінің шығуына тоқталу керек.
Экология термині ғылымда XIX ғасырда қолданыла бастады. Алғаш рет бұл терминді ғылымға 1866 ж. Э.Геккель енгізді. Дәлірек айтсақ ғылымда "Метрическая книга" еңбегі 14 қыркүйек күні енгізілді. Осы күні Э. Геккель "Жалпы морфологияға кіріспе" еңбегіне алғы сөз жазып, организмдердің қоршаған ортасы ғылымын "Экология" деп жазды. Грек тілінен аударсақ "эйкес" - үй, "логос" - ілім деген мағынаны білдіреді, яғни өз үйіңді тану.
Алғашқы кездерде экология термині тек қана өсімдіктер мен жануар-лардың арасындағы байланысты білуге қолданылды, кейінірек Геккельдің өзі бұл терминді "биономия" деп өзгертті. Биономия түсінігі ғылымға 1802 ж. Ж. Ламмарк енгізген болатын Осы терминдердің нәтижесінде жаңа "биоэкология" термині пайда болды. Өз уақытында биоэкология термині ғылыми әдебиеттерде ғана қолданылып, бұл атау жан-жақты мағына беретіндігі ретінде ғана қалып қойды. Негізінен биоэкология жануар мен өсімдік арасындағы байланысты, олардың өмір сүру ортасын зерттеумен шектелді. Ол кезең үшін экология тар шеңберде биологиялық ұғымды тұжырымдаған. Қоршаған ортаның бүкіл табиғи байланысы, сол сияқты адам

Адам экологиясы

Қазіргі кездегі экология ғылымы ғаламдық барлық ғылымдардың салаларына
араласа отырып экономикалық, әлеуметтік, рухани мәселелердің негізін
қамтитын, соның ішінде коғам мен адамның арақатынасының себептерін
анықтайтын күрделі ғылым.
Әсіресе қоғам арасындағы саясаттың бағытына да араласатын, соның
ішінде табиғатты қорғау, қалпына келтіру мәселелері жөнінен экологиялық
сараптама, білім беру экологиялық шешімдерге негіз болатын ғылым.
Кез келген экологиялық мәселелерді шешу үшін адамдардың әрекетімен
болып жатқан ғылыми жетістіктердің барлығына, болашақ ұрпақтың сақталуына,
денсаулығына, болашағына тұжырымдама беретін адам экологиясы. Осыған
байланысты адам экологиясының қалыптасуын айту үшін алдымен "экология"
терминінің шығуына тоқталу керек.
Экология термині ғылымда XIX ғасырда қолданыла бастады. Алғаш рет бұл
терминді ғылымға 1866 ж. Э.Геккель енгізді. Дәлірек айтсақ ғылымда
"Метрическая книга" еңбегі 14 қыркүйек күні енгізілді. Осы күні Э. Геккель
"Жалпы морфологияға кіріспе" еңбегіне алғы сөз жазып, организмдердің
қоршаған ортасы ғылымын "Экология" деп жазды. Грек тілінен аударсақ "эйкес"
- үй, "логос" - ілім деген мағынаны білдіреді, яғни өз үйіңді тану.
Алғашқы кездерде экология термині тек қана өсімдіктер мен жануар-
лардың арасындағы байланысты білуге қолданылды, кейінірек Геккельдің өзі
бұл терминді "биономия" деп өзгертті. Биономия түсінігі ғылымға 1802 ж. Ж.
Ламмарк енгізген болатын Осы терминдердің нәтижесінде жаңа "биоэкология"
термині пайда болды. Өз уақытында биоэкология термині ғылыми әдебиеттерде
ғана қолданылып, бұл атау жан-жақты мағына беретіндігі ретінде ғана қалып
қойды. Негізінен биоэкология жануар мен өсімдік арасындағы байланысты,
олардың өмір сүру ортасын зерттеумен шектелді. Ол кезең үшін экология тар
шеңберде биологиялық ұғымды тұжырымдаған. Қоршаған ортаның бүкіл табиғи
байланысы, сол сияқты адам әрекетінің басымдылығы мен соның ішінде ғылыми-
техниканың қоғам өміріне жедел енуімен XX ғасырдың орта шенінен бастап
географиялық ортаның күрт өзгеруі - экология терминіне жаңаша ғылыми
көзқарасқарас қалыптастырды. Ғылымның барлық салаларының жетістіктерінде -
экология кең етек жая бастады. Соңғы он жылдың ішінде экология ғылымының
жаңа құрылымы қалыптасты. Бүгін күрт өзгерген экологиялық мәселелерді
шешуде адамның өзі жасап отырған күрделі ғылыми жетістіктерін ендігі жерде
табиғи ортаны, адам баласының болашағын сақтау, табиғатты қорғау және
тиімді пайдалану үшін керек. Себебі, адам мен қоршаған ортаның арасындағы
байланыс XX ғ. ортасына дейін ғылымда қарастырылмаған.
Ғылыми тұрғыдан адам экологиясын зерттеу кейінгі жылдары ғана қолға
алынды. Себебі қоршаған ортаның табиғатының бұзылуы адам баласының
денсаулығына зиян әкелгендігі анықталды. Адам - табиғаттың туындысы, онсыз
өмір сүре алмайды.
Адам экологиясын ғылыми тұрғыдан қарастыруға, оны зерттеуге үлкен әсер
еткен XX ғ. өмірге келген "Қоршаған орта түсінігі". Соның нәтижесінде
адамның өмір сүріп жатқан жері, оның үйі, сол үйдің тұрақты таза болуы
адамға байланысты. Егер оны адам қорғамаса, жағдай жасамаса, онда ертең
құлауы мүмкін.
Соңғы кездерде орта жағдайына болжам жасайтын ғылыми орталықтардың
пайда болуы, қалыптасқан экологиялық мәселелерге бақылау жасау, баға беру
және толық кешенді болжам жасауға мүмкіндік беріп отыр. Кезіндегі
"Ноосфера" ұғымы бүгінгі күні "нооэкология" ұғымына айналды. Ноэкологияны
грек тілінен аударсақ "Ноо - ақыл ой, адамның рухани байлығы, күші" деген
мағынаны білдіреді. Ал литосфера, гидросфера, атмосфера, биосфера деген
бірін-бірі толықтырушы, күрделі байланыстағы - географиялық орта -
табиғаттың бүкіл қалыптасуы осы ортада жүреді. Аталған табиғи ортаны
адамның ақыл-ойы арқылы басқаруын В.И.Вернадский
-"ноосфера" деп, терминді тұжырымдаған болатын. Кейінгі экология ғылымының
қалыптасуына, дамуына байланысты ноосфера - нооэкология деп орынды аталып
жүр.
Адам - биоәлеуметтік тіршілік иесі, яғни табиғаттан пайда болып, соның
ішінде өмір сүреді, есейеді, қартаяды, аяғында табиғаттың заңды-лығына сай
өледі. Бірақ осы аралықта өмір сүру деңгейінің әлеуметтік жағын өзгерте
алады.
Адамдар табиғатты өзгерте отырып, әрекеттінен пайда болған ерекше жаңа
қоршаған ортаны қалыптастырады. Сол ортаның адам өміріне қолайлы не
қолайсыз әсер ету деңгейін "Адам экологиясы" зерттейді.
Адамдарға табиғи ортадан басқа әлеуметтік-мәдениеттілік ортасы да
қажет. Себебі, адам өткен өмірінің тарихын білмей болашағы болмайды. Осының
нәтижесінде экология және мәдениет проблемасы пайда болды. Біздің
түсінігіміздегі жақсы және жаман деген идеяларымыз адамгершілік негізіне
жатады. Бұл да болса экология және адамгершілік сферасына жатады. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Адамдардың табиғатпен арақатынастары
Қазіргі заман экологиясының ХІХғасыр және ХХ ғасырдың бас кезіндегі экологиясынан айырмашылығы неде? Экологияның қандай ғылымдармен байланысы бар? Қазіргі экологияның негізгі бөлімдерін атаңыз
Экология ғылымы туралы ақпарат
Экологияның қалыптасу тарихы мен кезеңдері туралы ақпарат
Экологияның қалыптасу тарихы мен кезеңдері жайлы ақпарат
Экологияның қалыптасу тарихы және кезеңдері туралы ақпарат
Экологияның қалыптасу тарихы мен кезеңдері. Қазіргі таңдағы экология ғылымының құрылымы туралы ақпарат
Экологияның қалыптасу тарихы және кезеңдері жайлы мәлімет
Экологияның қалыптасу тарихы және кезеңдері
ЭКОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУ КЕЗЕҢДЕРІ
Пәндер