Баспахананың жалпы сипаттамасы

Пән: Құрылыс
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

I. Баспахананың жалпы сипаттамасы

Баспахана, типография (гр. тyпос - қолтаңба және гр. грапһ - жазамын) - баспа өнімдерін (газет, кітап, журнал, т. б. ) шығаратын өнеркәсіптік полиграфиялық кәсіпорын. Онда офсеттік баспа басым болса, әдетте, фабрика деп аталады. Баспаның бірнеше түрін қолданатын ірі Баспахана полиграфиялық комбинат болып саналады. Шығаратын өнімінің сипатына қарай Баспахана газеттік, газет-журналдық, кітаптық, бланктік болып, ал орналасу мекені мен жұмыс көлеміне қарай орталық, облыстық, қалалық, аудандық болып бөлінеді.

Баспахана құрамына, негізінен, компьютерлік (бояу реттейтін, сұлба, суреттер салатын), терімдік, баспа қалыбын әзірлейтін цинкографиялық, парақтық немесе ротациялы машиналармен басып шығаратын, бетті бүктеп, түптейтін өндірістік цехтар енеді. Баспаханада негізгі цехтармен қатар, жөндеу-механикалық цех, қағаз және түптеу материалдарын әзірлейтін цех, лаборатория, сондай-ақ, қағаз, материал, шала өнім мен даяр өнімдер сақталатын қоймалар болады.

Қазіргі ірі және орташа Баспаханалар баспа қалыбын әзірлеу, басып шығару және өнімдерді өңдеу үшін сан алуан жабдықтармен қамтамасыз етілген. Өте дәл технол. жабдықтардың көмегімен күрделі процестер жүргізудің нәтижесінде сапалы баспа қалыптары әзірленеді. Газет-журнал, кітап, т. б. жазық (парақтық) не ротациялы машинада, ал мұқаба, әр түрлі суреттер шағын форматты парақтық офсеттік машинада басылады. Өңдеу цехтарында баспа парақтарын бүктеуге, тігуге, кесуге, блоктауға, т. б. арналған машиналар пайдаланылады. Кітап басатын ірі Баспаханалар тәулігіне ондаған, жүздеген мың дана кітап шығарады.

Қазақстанда алғашқы Баспаханалар 20 ғасырдың басында ұйымдастырыла бастады. Солардың бірі Бөкей ордасында құрылған (1910) Орда баспаханасы. Кеңес өкіметі жылдарында Қазақстанның ірі қалаларында, барлық облыс орталықтары мен аудандарында Баспаханалар ашылды. 20 ғасырдың 80-жылдары елімізде 57 республикалық, 16 облыстық, 14 қалалық, 197 аудандық Баспаханалар болды.

Қазақстан Республикасының тәуелсіз мемлекеттігін жариялап (1991), ел экономикасының нарықтық қатынастарға көшуіне орай әр түрлі меншік нысанындағы ірілі-ұсақты Баспаханалар саны күрт көбейді. 20 ғасырдын соңында олардың ең ірілері негізінен газет-журнал басып шығаратын респ. “Дәуір” баспаханасы, кітап-журнал басылымдарын басып шығаратын респ. “Кітап” өндірістік бірлестігі және негізінен мектеп оқулықтарын басып шығаратын “Атамұра” корпорациясы болды. Сондай-ақ, республикаға белгілі “Киік” жарнама агенттігі, “Жеті жарғы” жабық акционерлік қоғамы, қазақ-американдық бірлескен “Франклин” Баспаханасы әр түрлі баспа өнімдерін шығарады.

Аймақтық БАҚ
"Бастау" газеті

Баспахана тарихынан

Баспахана тарихы, оның өткен жылдары сонау тереңнен сыр шертеді. Тарихи құжаттарға сүйенсек, баспахананың іргетасы 1932 жылдың басында қаланған. Содан кейін аудандық партия мен атқару комитеті органы болған апталық газет шыға бастады. Сол кездерде баспахана мен редакция бір мекеме болып, «Екпінді еңбек газетінің редакциясы» деп аталған.

Алғашқыда бас редактор және баспахана меңгерушісі болғандардың бірі - Жүніс Тыналин. Кейінде, елуінші жылдары, баспахана бөлініп, оның алғашқы басшылары Ли Чен Ен (1949 ж. ), Мирошниченко (1950-1953 ж. ж. ), К. Қалиев (1955ж. ) болған. 1955 жылы басшылыққа Рыспай Бейсембаев келіп, 1985 жылға дейін еңбек етіп, зейнеткерлікке шыққан. Соғыс және еңбек ардагері Р. Бейсембаевтың барлық мағыналы ғұмыры осы салаға арналған. Кейінде бұл мекемені Серік Бейсеков (1985-1987ж. ж. ), Елена Бейсекова (1987-1990 ж. ж. ), Гарифулла Шаяхметов (1990-1992 ж. ж. ), Любовь Желдібаева (1992-1995 ж. ж. ), Сарқыт Дәркенбаева (1995-2008ж. ж. ), Бисара Тастанова (2008-2012ж. ж. ) басқарса, үстіміздегі жылдың басынан баспахана тізгіні С. Дәркенбаеваның қолына тиді. Жетпісінші жылдардың басында редакция қалалық кеңестің оң жағына, ал теру мен басу цехынан тұратын баспахана үйі болса қарсы бетке орналасқан еді (қазір оның орны жып-жылмағай тегіс) . Ал сексенінші жылдары орталықта қос қабатты, әдемі баспахана бой көтеріп, қолданысқа берілді.
Қазіргідей емес, аптасына үш рет шығатын, әрқайсысы төрт беттік қазақ-орыс тіліндегі газеттің барлық материалы бүгінгідей компьютерде емес, түгелдей баспахананың қорғасын құймалы линотип машинасында терілетін. Содан кейін ғана басу цехында басылатын.
1990 жылдарда нарықтың нағыз қатаң сыңына бетпе-бет келіп, қаржы-қаражаттың тапшылығын сезінген, дағдарыстың әбден ширыққан, күйзелістің күйік дәмі шыққан кезеңде «Білекті бірді жығады, білімді мыңды жығады» деген қағиданы ұстанған ұжымдағы он адам өздерінің білімдері мен ұзақ жылғы жинақтаған тәжірибелерін сарқа пайдаланып, баспахананың отын өшіріп, жарығын сөндірмеген еді. Сол тұстағы білікті баспагерлердің қатарында Мақыш Бибаланова, Орынбала Дарымбаева, Любовь Желдібаева, Галина Таранова, Владимир Пушкарев, Шолпан Оразғалиевалар болды.
Мекемелер жабылып, тапсырыстар болмай қалған қиын кезде аудандық баспахананың құрылтайшылығымен 1999 жылдың маусымында «Бастау» газеті жарық көрді. Оның атауына танымал ақын, журналист Ордаш Кендірбаевтың «Бастау» атты өлеңдер жинағы таңдап алынды. Содан бері аталмыш басылым ауданымыздың қоғамдық-саяси өміріне белсене қатысып, көркем мазмұнымен оқырман жүрегіне жол тауып келеді.
Үлкен таралыммен шығатын газетпен қатар баспаханада түрлі бланкілер, шақыру билеттері, альбомдар, буклеттер, кітапшалар шығарылып, кітап пен құжаттар түптеу полиграфиялық жұмыстары атқарылады. Күні кеше ғана шағын техникалық баспагерлік құрал-жабдықтарымен жұмыс істеген мекеме бүгінгі күні материалдық-техникалық базасын жаңартып, кәсіби полиграфиялық деңгейге дейін көтеріліп, аудан көлемінде мемлекеттік бюджетке таза табыс келтіріп отырған кәсіпорынның бірі. Оның дәлілі - көптеген Республикалық, облыстық байқаулардың жеңімпазы болды. Солардың ішінде «Алтын сапа» конкурс-көрмесінде сапа көрсеткіштері бойынша жүлделі орын және «Үздік кәсіпкер» т. б. атақтарды иеленді. Нарықтық кездегі небір қиындықтарды жеңе білген баспахана ұжымы жыл сайынғы көрсеткіштерін табыспен аяқтап жүр. Сонымен қатар, басқа да техникалық-экономикалық көрсеткіштері де жоғары.

Сейсенбі, 10 Қаңтар, 2012 Ұлу жылының алғашқы күндері облыс үшін үлкен жаңалықтармен басталды. Солардың бірегейі бұған дейін «Егемен Қазақстан» газеті Астанада басылып, екі күннен кейін ғана қызылжарлық оқырмандармен қауышса, енді 5 қаңтардан бастап, жергілікті жерде басылып, сол күні-ақ жаңалықтармен құлақтанатын болды.
«Қазпошта» АҚ облыстық филиалының деректеріне сүйенсек, Қызылжар өңірінде еліміздің бас басылымының таралуы жыл өткен сайын артып келеді. 2003 жылы бар-жоғы 2279 данамен таралса, биыл 7000 болды. Бұл - 220 мың қазағы бар өңір үшін өте жақсы көрсеткіш. Және де жергілікті тұрғындар санына шаққанда республикада үштікке ілінеді деген сөз. Бұл орайда, облыс әкімі Серік Біләловтың әртүрлі деңгейдегі ұйымдастырушылық жұмыстарының ықпалын айта кеткен жөн. Серік Сұлтанғазыұлының облысқа басшылық еткен тұсында газеттің тиражы 2 мыңға артты. Петропавл қаласында да, аудандар бойынша да таралымның әлдеқайда көбейгені байқалады.
Сонымен, «Полиграфия» АҚ-та «Егемен Қазақстан» газетінің №3 саны басылып шығып, сол күні-ақ байланыс бөлімшелеріне, аудандарға жөнелтілді. Тұсаукесер рәсімде акционерлік қоғам президентінің міндетін атқарушы Светлана Широкова 110 жылдық бай тарихы бар кәсіпорында 100-ден аса адамның жұмыс істейтінін, аптасына 19 газеттің 70 мың тиражбен басылатынын, енді бұл қатарға еліміздегі маңдайалды басылымның қосылғанын мәртебе санайтынын жеткізді. Цех меңгерушісі Александр Оченаштың айтуынша, шетелдік құрал-жабдықтар орнатылған цехта газетті еш кідіріссіз басудың барлық мүмкіндіктері жасалған. Жұмыс екі ауысымда ұйымдастырылған. Міне, қондырғы іске қосылуы мұң екен, бас-аяғы 20 минуттың ішінде таралымы 7 мыңнан асатын басылым лезде-ақ алғашқы оқырмандар қолына тиді. Солардың бірі талай жыл «Егеменнің» Солтүстік Қазақстан, Павлодар облыстарында меншікті тілші қызметін атқарған Ожан Қали ақсақал бұл үдерісті бүгінгідей ақпараттар тасқынында жаңалықтар көшінен қалдырмаудың ұтымды тәсілі ретінде қарастыратынын айтса, байырғы оқырмандарымыз қатарынан көрініп келе жатқан «Асыл мұра» орталығының қызметкерлері Қайролла Мұқанов пен Таңат Сүгірбаев, ел газетінің қуанышын бөлісуге сонау Жамбыл ауданынан арнай келген «Ауыл арайы» газетінің редакторы Әсет Мұстафин жағымды жаңалыққа ортақтасты.
Жаңа жылдағы жаңалықпен аудандағы оқырмандарымыз да құлақтанып, ортақ қуанышқа ортақтастығын білдірісіп жатты. P. S. Сондай-ақ жыл басынан бері «Егемен Қазақстан» газеті республикамыздың Қостанай, Атырау қалаларында да басылып жатқандығын оқырмандарға қуанышпен хабарлап айтқымыз келеді.

***

«Егемен Қазақстан» басылымының бүгінгі санында «Халық сайлауды жақсы қабылдады» деген мақала берілген. Кеше Мемлекет басшысы, «Нұр Отан» ХДП-ның Төрағасы Нұрсұлтан Назарбаев партия Төрағасының бірінші орынбасары Бауыржан Байбекті қабылдады. Кездесу барысында Б. Байбек партияның «Қазақстан - 2050» Стратегиясын түсіндіру және іске асыру жөніндегі жұмысы, «Нұр Отан» ХДП XV съезіне дайындық барысы және саяси Доктрина жобасын әзірлеудің аяқталғаны туралы баяндады. Партия Төрағасының бірінші орынбасары «Нұр Отан» ХДП-ның бастамасы бойынша Демократиялық күштердің жалпыұлттық коалициясының отырысы өткеніне тоқталды. Оның қорытындысында жетекші саяси партиялар мен қоғамдық бірлестіктер елімізде жүргізілген жергілікті өзін-өзі басқару және әкімшілендіру жүйесі реформаларына қолдау білдірді.

- Жалпыұлттық коалицияның отырысы барысында біз барлық партиялармен сайлаудың ашықтығы және заңдылығы туралы мониторинг жасау, оларға жергілікті маңызы себебінен партиялық тұрғыдан басымдық берілмейтіні жөніндегі уағдаластыққа қол жеткіздік. Жалпы айтарлықтай тәртіп бұзушылықтар тіркелген жоқ, халық сайлауды жақсы қабылдады, - деді Б. Байбек. «Нұр Отан» ХДП Төрағасының бірінші орынбасары партия жұмысының негізгі пішімі жаңартылғаны туралы да хабардар етті.

Бұдан бұрын Республикалық конкурстық комиссияның жұмыс қорытындысы бойынша 30758 адам білім беру гранттарының иегері атанғанын, оның ішінде қазақ бөліміне - 21064, орыс бөліміне - 9694 адам білім гранттарына ие болғанын хабарлаған болатынбыз. «Егемен Қазақстан» газетінің бүгінгі санында 2013 жылғы білім гранттары иегерлерінің тізімі жарияланып отыр.

***

«Шыңжаң газеті» қазақ редакциясы бөлімінің редакторы Жайырбек Мұхаметханұлы бағдарламаның газеттік нұсқасын авторлар рұқсат етсе, баспаға дайындап беруге әзір екенін мәлімдеді. «Сондай-ақ мақалаларды көшіріп басып, ұлттық классикалық өнерімізді Аспанасты елінде насихаттауға белсене кірісетінін айтып, сүйінші хабар жеткізді. Әріптесіміз осыған дейін «Айқын» газетінің «Танымал әннің тарихы» айдарын Қытайдағы «Халық» баспасынан шығарып, көпшілікке таратқан болатын», - деп жазады «Айқын» газеті «Телқоңыр кітап болып шықпақ» деген мақалада.

Осы басылымда «Өскемен өзгеріп келеді» деген мақала көпшілік назарына ұсынылып отыр. Шығыстың өркениетті де өндірісі дамыған аймағы Өскемен бүгінде өзгеше реңкке баянып, барынша дамып келеді. Шаһар халқының тұрмыс-тіршілігі де жақсарды. Өндіріс көлемі артып, 312, 8 млрд теңгені құрады. Бұл өткен жылмен садыстырғанда, қомақты, 9 пайызға көп. Бұл жайында толық білгіңіз келсе, газеттің бүгінгі санын қарап шығыңыз.

II. «Егемен Қазақстан» баспасы

«Егемен Қазақстан» - Қазақстан Республикасында жарыққа шығатын мемлекеттік ресми баспасөз құралы. Басылым негізінен ресми ақпаратты, жаңадан қабылданған құқықтық актілерді және басқа да ресми ақпаратты жариялайды. Газет 1919 жылдың 17 желтоқсанынан бастап аптасына 5 рет шығарылады. Алғашқы атауы "Ұшқын" болатын.

II. 1. «Егемен Қазақстан» баспасы тарихы

«Егемен Қазақстанның» алғашқы саны 1919 жылдың аяғында Орынборда жарыққа шықты. Содан бері ұжымдастыру кезеңі де, сталиндік қуғын-сүргін кезеңі де, соғыс жылдары мен соғыстан кейінгі қиын кезең де газеттің тұрақты түрде жариялануына кедергі бола алмады. Тек атауы ғана «Ұшқын», одан кейін «Еңбек Туы», «Еңбекші қазақ», «Социалистік Қазақстан» және соңғы жылдары «Егемен Қазақстан» болып өзгерді.

Бұл газетте қазақ зиялы қауымының негізгі шығармашылығы жинақталған. Олар газетте алғашқы күндерден бастап-ақ жұмыс істеді: алғашқы кезде газетте қазақ зиялыларының күшті шығармашылық тобы жинақталды. Газеттің алғашқы редакторларының бірі Сәкен Сейфуллин болды. Мұнда Мұхтар Әуезов, Бейімбет Майлин, Ғабит Мүсірепов, Ілияс Жансүгіров секілді біртуарлар жұмыс істеді және шығармаларын жариялады.

«Егемен Қазақстан» мектебінен сандаған журналистер өтті. Әрине, уақыт өткен сайын республикада заман талабына сай және күшті болуы мүмкін қазақ тілді жаңа газеттер пайда болды, бірақ «Егемен Қазақстан» әрдайым тұрақты жариялануы мен объективтілігімен ерекшеленеді.

86 жылдың ішінде газеттің кеңсесі түрлі қалаларда орналасты, ең алдымен Орынборда, Қызылордада, содан кейін Алматыда, ал қазір тарихы газеттің сарғайған беттерінде сақтаулы тәуелсіз мемлекетіміздің бас қаласы - Астанада.

Күн көру деген бар. Өмір сүру деген бар. Ішкен ас, киген киімді қанағат тұтып, жанын баққанына жағасы жайлау болып жүре беретіндердің күн көруі мен елмен етене есеюге, мемлекетпен бірге тыныстауға тырысатындардың өмір сүруінің арасында айырма және бар. Әрине, тіршіліктің қатал заңы алдымен күн көрудің қамын ойлаттырады адамға. Соның өзінде де қай заманда болсын, қай қоғамда болсын адамның адамдығы, кісінің кісілігі бәрінен бұрын елім деген, жерім деген, елінің, жерінің қамын жеген перзенттік парызынан, сол сынақтағы парасат-пайымынан танылмақ. Жүз мыңдаған жандардың жеке-жеке сынақ сәттері жинала-жинала келіп, елдік сынына ұласары бар. Қазіргі таңда біздің қазақ дәл сондай сынға түсіп тұр. Ол - ел болудың, ел бола алудың, ел болып қала алудың сыны. Шүкіршілік деп айтайық, сыры да көп, қыры да көп, шарты да шаш-етектен сол сыннан халқымыз абыроймен өтіп жатыр. Азаттықтың азапты да ғажапты сапарына, тәуелсіздіктің тар жол, тайғақ кешуіне өзімізбен қатар түскен елдердің арасында еңсеміз биік, омырауымыз озық, жер-жаһанның алдында жүзіміз жарқын. Қазақтың атқа қонғаны анық, дүниежүзілік ұлы додаға кеуделей кіргені күмәнсіз. Елбасымыз Қазақстан әлемдегі бәсекеге қабілетті елу елдің қатарына енуі керек дегенде осыны ескеріп отыр. Бұл сөзді Нұрсұлтан Назарбаевқа сеніммен айтқызатын жайдың бірі - қазақтың намысшылдығы.

Жыл сайын баспасөзге жазылу науқаны жүріп жатқан тұста біз оқырман ағайынға сөз арнаймыз. Газетіміздің қадыр-қасиетін насихаттаймыз, өнегелі өткені мен бүгінгі биігін, кемел келешегін көрсетеміз. Ондағы мақсатымыз - бас басылымның соңғы жылдары бірнеше еседен артып кеткен, сөйтіп жүз жетпіс мыңан асқан таралымын қолдан келгенінше өсіре түсу.

Сонда біз не үшін қалаймыз таралымның өскенін?

Біз мұны бас басылым таралымының өскені - елдік сананың биіктегенінің бір өлшемі екенін білгендіктен де қалаймыз. Біз мұны жазылым қарқынының артуы - ел халқының әл-ауқаты артқанына даусыз дәлелдердің бірі болатынын білгендіктен де қалаймыз. Біз мұны осы сипаттағы газеттердің таралымы артқан сайын елдің ертеңгі күнге сенімі беки түсетінін, ал адамды сенімнен айыру оның қанатын қайырумен тең күнә екенін білгендіктен де қалаймыз. Біз мұны осылай ету дәл өзімізге қосымша жұмыстан басқа көп ештеңе бере қоймайтынын біле тұра қалаймыз. Сол қалауымыз жылдан-жылға болып келе жатыр.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.