Ахмет Байтұрсынұлы - ғалым, ағартушы, қоғам қайраткері

Біз бүгін қилы заманда туып, қиямет кешіп, мерттапқан ғазиз жанның атын ардақтап, аруағын ұлықтауға жиналдық. Ол бізді кешегіні күйзеле еске алып, келешекті толғана пайымдауға мәжбүр етеді. Оның үстіне, адамзат бір ғасыр таусылып, жаңа мың жылдық басталар тұсты тым дегбірсіз-дене күткендей. Ол түсінікті де. Қай межеден де қапы калмастай боп, абайлап аттағанның айыбы жоқ. Ондайда: «Қайтпек керек!» — дейтін сауал: «Бұрынғылар қайткен екен?» — деген сауалға ұласады. Сонда төл тарихында қобалжыған көңіл алаңын толымды жауаппен тойтара алатындай тұрлаулы тұлғалар табылғаны қандай ғанибет!
Құдайға шүкір, қазақ даласы қай заманда да ондай маркасқаларға кенде болмапты. Солардың ішінде дәл осы ғасыр басындағы аңтарылыста жұртына жоралылық көрсете алған жолбасшы топтың өмірі мен өнегесі біз үшін тым қымбат. Өйткені, ол ұрпақ пен бүгінгі ұрпақ, түптеп келгенде, бір арқанның екі ұшын ұстап тұр. Ол — жиырмасыншы ғасыр деп аталатын казіргі жер басып жүрген үрпақ-тардың барған сайын ширыға түскен шытырман тіршілігінің арқауы.
Иә, жиырмасыншы ғасыр адамзатты елендетіп келіп еді, елегіздіріп кетіп барады. Елендеткені — кашаннан қордаланып қалған талай түйін шешілсе, енді шешілер-ау деген үміт мол еді. Елегіздіретіні — соның көбі сол баяғы тылсым жүмбақ күйінде қалып барады. Шүкір ететін нәрсе: жиырмасыншы ғасырға кандай қалыпта аттаса, тап сондай қалыпта қалып қойған бірде-бір халық жоқ. Қазақ та солай! Оны ұқпасақ, бүгін аруағына тәу ете келгсн ұлы тұлғаның ұлылығының неде екенін ұқпағанымыз болар еді.
Ол — кескекті кезенде келелі істер тындырған кемел ер. Кемеңгер. Ұлы тағдырларды ұлан-ғайыр тарих кеңістігінің ұшан қиырларына үңіліп барып ұғына аласың. Сөйтссқ ол кешкен ахуал адамзат басынан әлденеше рет өтіпті. Олардың қай-қайсысы да үйреншікті үрдіспен тіршілік айыру