Еңбек қызметі ұғымы және мазмұны

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

Еңбек қызметі ұғымы және мазмұны.
Кәсіпорын күрделі социотехникалық жүйе ретінде.
Еңбек бөлісі және кооперация, олардың қажеттілігі.
Еңбек бөлісі мен кооперацияның бүгінгі тенденциялары.
Еңбек қызметін ұйымдастыру құрылымдарын құру.

Еңбек қызметін ұйымдастыру

Еңбек қызметі ұғымы және мазмұны. Еңбек қызметін еңбектің кез келген түрімен айналысу деп анықтауға болады (өндірістік, педагогикалық, ғылыми қызмет) . «Қызмет» ұғымы еңбектің екі маңызды ерекшелігін білдіреді:

Адамның еңбектің затына ықпал ету белсенділігі дәрежесін.
Жұмыс барысында жұмсалатын ақыл-ой.

Кейде «еңбек» және «жұмыс» деген сөздер синоним ретінде қолданылады (неміс - арбайт, француз - тревиль) .

Еңбек қызметінің мәнін қос міндетті шешу объективтік қажеттілігі белгілейді:

А) адамдардың еңбек элементтерімен өзара әрекетін орнату;

Б) ортақ іске қатысушылар арасында еңбек қатынастарын қалыптастыру, бұл еңбек қызметінің затын құрайды.

Еңбек қызметін ұйымдастыру міндетінемына мәселелерді шешу міндеті кіруге тиіс:

Еңбек субъектін белгілеу (яғни жұмысшы және ұжым) .
Оны қажетті несиемен және еңбек құралдарымен қамтамасыз ету.
Еңбекке қолайлы жағдай туғызу.
Еңбек процестерін ұйымдастыру.
Еңбекке ақы төлеу.

Орыстың «организация» (ұйымдастыру) сөзі «organso» латын тілінен аударғанда дұрыс тіземін, жөнге саламын деген ұғымды білдіреді.

Сөйтіп, ұйымдастыру белгілі мақсатқа жету жүйесін құру және жетілдіруге бағытталған саналы қызметтің үрдісі мен нәтижесі деп түсініледі.

Әрекет етуді ұйымдастырудың әр түрлі теориялары мен тәжірибесі бар. Ұйымдастыру теориясы мен практикасы проблемаларын әзірлеудің ғылыми бағыттары арасында праксеология тиімді практикалық қызметтің принциптері мен әдістері туралы ғылым ерекшеленеді.

Ұйымдастыру ұғымы объектісіне байланысты бөлінеді: еңбекті, өндірісті және басқаруды ұйымдастыру. Сонымен қоса еңбекті ұйымдастыру өндірісті ұйымдастырудың бөлігі, ал ұйымдастырудың өзі - басқару функциясы ретінде жиі зерттеледі.

Өндірісте жұмыс істейтіндердің еңбегі тиімді болады, егер оны ұйымдастырудың өндіріс пен басқаруды ұйымдастырумен бірге, кешенді түрде қаралса деп санайды.

Өндірісті ұйымдастыру өндіріс құралдарын ұйымдастыру деп түсіндіріледі (еңбектің заттық элементтері, оларды процестерді кеңістікте және уақыты бойынша үйлестіру) .

Басқаруды ұйымдастыру тиісті функцияларды орындау жүйесін құру және басқарудың ұйымдастыру құрылымын қалыптастыру арқылы басқару қызметін ұйымдастыру деген ұғымды білдіреді.

Нарық қатынастарына көшумен өндірісті басқарудың рөлі мен сипаты өзгереді, кәсіпорын (мемлекеттің қарамағында болмаса) материалдық ресурстарына қажет қорды орталықтан алмайды, өз бетімен іздеп табуға мәжбүр болады. Әдетте мұны еңбекті ұйымдастыру емес, өндіріс пен басқаруды ұйымдастыру міндеті деп санайды. Бұл екі категорияны бір бірінен айырудың орынсыз екендігін дәлелдейді. Мұндай жағдайда еңбекті ұйымдастыру жайында сөз қозғаудың да қажеті жоқ.

Сонымен, ұйымдастыру ұғымын еңбекті, өндірісті және басқаруды ұйымдастыру, бөлу осы ұғымдардың мазмұны мен мәніне сәйкес келмейтін ескі дәстүрлі көзқарас болып табылады. Барлығы еңбек қызметіне қатысты болуына байланысты ұйымдастыру жайында нәтижесі адам қызметінің барлық саласындағы түрлі жүйелер болып табылатын (білім беру, өндірістік, басқару, коммерциялық, экономикалық, әлеуметтік, шаруашылық және т. б. ) жалпы адам шығармашылығының ерекше түрі ретінде сөз қозғалуы мүмкін.

Кәсіпорын күрделі социотехникалық жүйе ретінде. Жүйе деген не? «Жүйе» деген ұғымның кең мағынасы бір-бірімен байланысы, қатынасы бар, белгілі тұтастық және бірлік құрайтын элементтер жиынтығы дегенді білдіреді. Жүйе сонымен қатар ұйымдастыру заты мен өнімі болып табылады.

Жүйе ұйымдастыру заты мен өнімі ретінде, ұйымдастырудың осы интеграциялық қасиеті - осы екі нәрсені біріктіру-ұйымдастыру теориясының түйіні деп санауға болатын жүйелер теориясына сүйенеді.

Кез келген жүйенің аса маңызды қасиеті - оның әрекет етудің өзгеріп отыратын жағдайына икемделу мүмкіндігі.

Жүйе ұйымдастыру өнімі ретінде ұйымдастыру статистикасын (инженерлік термин) білдіреді, ол құрылған жүйе мақсатына сәйкес екіндігімен сипатталады. Оны құру, яғни дамыту, өзгерту, бейімдеу процесі ұйымдастыру динамикасын сипаттайды.

Кәсіпорын теория тұрғысынан күрделі социотехникалық жүйе деп танылады, онда көптеген өндірістік және функциялық кіші жүйелер көмегімен мақсаттары мен міндеттерін іске асыруға бағытталған детерминистік (өзгеру) процестер жүзеге асырылад. Сол себептен жүйе құрудың мақсатын айқындап алу қажет, яғни өндірілетін өнімнің, атқарылатын жұмыс пен көрсетілетін қызметтердің сипатын, мазмұнын және көлемін, сонымен бірге жүйенің құқықтық статусын анықтап алу қажет (заңды тұлға, ішкі өндірістік және функциялық құрылымдар, басқару органдары) .

Ұйымдастыру жүйелері ерекше рөл атқарады. Өндіріс кәсіпорындарына қатысты олар технологиялық, экономикалық және әлеуметтік жүйелерді реттеп, тұтас жүйеге біріктіреді. Егер қажетті функция болса, онда оны жүзеге асыратын жүйе де болуға тиіс - жүйе қалыптастыру принципі осы.

Экономикалық және әлеуметтік жүйелер (ЭӘЖ), жұмысшыларды ресурстарды сақтауға, өнімнің өзіндік құнын төмендетуге, сапасын арттырып пайданы өсіруге материалдқ тұрғыдан ынталандыру негізді шаруашылық механизмінің қалыпты әрекет етуі және кәсіпорынның тиімі жұмыс істеуін қамтамасыз ететін экономикалық тетіктер мен ынталандырулар (ережелер мен нормалар) .

Әр жүйе дербес болғанымен біріккен жағдайда ғана тиімді әрекет ете алады.

Ұйымдастыру сапасын өлшемі, жүйенің интеграциялану дәрежесі ұйымдастыру сапасын ең басты өлшемі болып танылу тиіс. Толық интеграцияланған жүйе (еңбек ресурстары мен өндіріс құралдарының жиынтығы, өндіріс, еңбек және басқару процестерін ұйымдастыру әзірлігі, өндірістік және функциялық бұйымдарда еңбек қызметін ұйымдастыру) - ұмтылатын үлгі осы.

Еңбек бөлісі және кооперация, олардың қажеттілігі. «Еңбек бөлісі» деп қызметкерлердің еңбек функцияларын жекеленуі және олардың ортақ қызмет барысында бөлінуін түсінеді. «Кооперация» ұғымы жұмысшылардың өнімнің белгілі түрлерін өндіру, қызмет көрсету немесе жұмыс атқару бойынша еңбек қызметінің жалпы процесіне қатысуын білдіреді. Еңбек бөлісі мен кооперацияның объективтік қажеттілігі кәсіпорынның мамандануына байланысты және жұмысшылар мен бөлімшелердің мамандануын, құзырының аясын анықтап алмай, ортақ жұмысқа қатысушылардың өзара бірігіп әрекет етуін қамтамасыз етпей еңбек тиімді болмайтынымен белгіленеді.

Еңбек бөлісінің негізгі белгілері болып:

А) технологиялық;

Б) функциялық;

В) кәсіби біліктілік белгілері саналады.

Жұмысшыларға қатысты технологиялық еңбек бөлісі кең дамыған, мамандар мен қызметкерге функциялық. Орындалатын жұмыс пен атқарылатын міндеттер шеңберінде кәсіби-біліктілік белгісі қолданылады.

Еңбек бөлісі мен кооперацияның бүгінгі тенденциялары. Еңбек бөлісі мен кооперацияның стратегиясы мен тактикасын қазіргі заманға сай етіп әзірлегенде қолданылып жүрген әр категорияны бөлек қарау тәжірибесінен өзгеше, жұмысшылардң барлық категорияларының еңбек қызметі процестерінің мазмұнын жүйелік байланысында талдау нәтижесіне сүйенген жөн. Жұмысшылар да, қыметкерлер де технологиялық және функциялық белгілер бір-бірімен тығыз байланысуы қажет. Еңбек бөлісі дамыған сайын, ұлттық өндіргіш күштерінің даму деңгейі арта түседі деген белгілі ережені бүгін ескі деп тану керек. Еңбек бөлісінің бүгінгі негізгі тенденцияларының ішінде жұмысшылардың еңбек функцияларын өнімніңбелгілі түрі ішіндегі алмасуы негізіндегі кәсіби бағыт бағдарының кеңеюін атап көрсетуге болады (мысалы, ауыл шаруашылық өнімді өндіру және қайта өңдеу, өндіріс және сауда) .

Еңбек қызметін ұйымдастыру құрылымдарын құру. Еңбек қызметінің әр жүйесі белгілі бір ұйымдастыру нысанын, құрылымын қажет етеді. Ол жүйенің атқару және басқару бұйымдарының жиынтығы мен өзара байланысының, олардың құқықтық және экономикалық қатынастарын, еңбек бөлісі мен кооперация нысандарын білдіреді. Мысалы, ұйымдастыру құрылымына өндірістік құрылым мен басқару құрылымы кіреді. Біріншісі өндірістік бөлімшелердің құрамын, олардың мамандануын және өзара байланысын сипаттайды. Екіншісі - басқару буындары мен жеке лауазым иелерін құру, олардың міндеттерін, құқықтары мен жауапкершілігін, бағыныштылығы мен өара әрекеті.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.