Тұтынушылар талғамы туралы

Кіріспе

Нарықтық жағдайда өндірістік өнімнің өсу қарқыны халықтың жалпы сұр-анысымен тығыз байланысты . Егер өндірілген өнімдер ұтымды бағамен сатылып жатса, онда осындай тауарларды өндіруге деген ынта арта түседі.
Сондықтан, тұтынушылардың сұраныстарын зерттеп, олардың қандай заттарды сатып алғысы келетінін дер кезінде анықтаудың зор маңызы бар. Тұтынушылардың нарықтық ортадағы іс-әрекеттері «микроэкономиканың»
Тұтынушылар талғамы атты тарауында зерттеледі.
Тұтынушылар талғамын зерттеу үш кезеңнен тұрады.
Бірінші кезеңде тұтынушылардың көптеген тауарлар құрамының ішінен өзіне қалаулысын қандай принциппен
таңдау керектігі жөнінде мәліметтер келтіріледі.

Пән: Маркетинг
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Тұтынушылар талғамы

Нарықтық жағдайда өндірістік өнімнің өсу қарқыны халықтың жалпы
сұр-анысымен тығыз байланысты . Егер өндірілген өнімдер ұтымды бағамен
сатылып жатса, онда осындай тауарларды өндіруге деген ынта арта
түседі.
Сондықтан, тұтынушылардың сұраныстарын зерттеп, олардың қандай
заттарды сатып алғысы келетінін дер кезінде анықтаудың зор маңызы
бар. Тұтынушылардың нарықтық ортадағы іс-әрекеттері
микроэкономиканың
Тұтынушылар талғамы атты тарауында зерттеледі.
Тұтынушылар талғамын зерттеу үш кезеңнен тұрады.
Бірінші кезеңде тұтынушылардың көптеген тауарлар құрамының ішінен
өзіне қалаулысын қандай принциппен
таңдау керектігі жөнінде мәліметтер келтіріледі. Осы тұр-ғыда, егер А,
В, С тауарлар құрамы берілген болса, онда
олардың ең жақсысын таңдау әр адамның кейбір ерек-
шеліктеріне байланысты болады. Сондықтан оны тұ-
тынушылар қалауын анықтау кезеңі деп атаймыз.
Тұтынушылардың тауарлары құрамын дұрыс анықтауы
олардың тек қалауларына тәуелді емес, өйткені өзі ұн-
атқан тауарларын сатып алуға тұтынушының қаражаты
жетпеуі мүмкін . Демек , тұтынушының таңдауының қа-
лыптасуына оның жалпы табысының шектеулі екендігі
үлкен әсерін тигізеді. Егер табыс көлемі тұрақты бо-
лып , заттардың заттардың бағасы өсетін болса , онда
тұтынушының сатып алу қабілеті кемиді . Бұл жағыдай
тұтынушының нарықтық ортадағы ісәрекетін түбегейлі
өзгеріп, оның талғамының басқаша түрде қалыптасуына
әкеліп соғады. Сондығтан тұтынушылар талғамы зерт-
теудің осы екінші кезеңінде бюджеттің шектеулілгі жә-не оның
түтынушының талғамына тигізетін әсері
туралы мәліметтер қараластырылады.
Үшінші кезең тікелей тұтынушылар таңдауын зерттеуге
бағытталады. Үшінші кезеңде жоғарғыда келтірілген
түтынушылардың нарықтық ортадағы іс-әрекеті шек-
тейтін жағыдайлар ескеріп, тұтынушы қаражаты же-
тетін және оған ең көп пайдалылық алып келетін
тауарлар құрамы анықталады. Егер тұтынушыға ең
көп пайдалылық алып келетін және оның бюджетін
қанағаттандыратын тауарлар құрамы анықталатын бол-
са, онда бұл жағыдай тұтынушының теңдестік жағдай
деп аталады.

1. Тұтынушылыр қалауы

Бір тауардың екінші тауарға қарақанда пайдалырақ
екендігі анықтау үшін ешқандай өлшем бірлігін пайда-
лану мүмкін емес. Ол тек салыстырмалы түрде ғана
айтылатын ұғым. Заттың пайдалылығы адамның қажет-
тілігін қаншама қанағаттандыратындығына байланысты.
Сондығтан ол әр адамның психалогиасына өмір сүру
ерешеліктеріне байланысты бщлады.
Жалпы жағыдайда тауарлар құрамы берілген болса,
онда пайдалылығын сан түрде анықтау үшін пайда-
лылық функциясын қолданады. Ол функция х, у
тауарлары үшін былай жазылады:

U = U( x , y)

Бұл функция тұтынушы Х , У тауарларын тұтынған-
да қол жеткізетін ең жоғары пайдалылығын бейне-
лейді.
Егер пайдалылық функциясы тұрақты бір санға тең болса,
немесе:

U = U(x, y) = Cо - const ,

онда жазықтықта бұл функцияның графигі 1-сурет-
те бейнелегендей болады. Ол талғамсыздық қисығы
деп аталып, бірдей пайдалылық әперетін тауарлар құр-
амының жиынтығын көрсетеді. Мысалы, тұтынушы бір
аптада Х және У тауарларын тұтынады деп жорамал-
дайық . Х – алма, У – алмұрт болсын.
Х – алма саны;
У – алмұрт саны.
1-кестеде 1-суретті салуға негіз болған мәлімметтер
жинақталған.

1-кесте
Жиын У алмұрт Х алма
А1 10 4
А2 6 5
А3 3 6
А4 1 7

А1 жиынындағы 4 алма мен 10 алмұрт және А2 жи-
Ындағы 5 алма мен 6 алмұрт тұтынушы үшін бірдей
Пайдалылық әпереді. Демек талғамсыздық қисығының
бойында жатқан А3 және А4 жиындағы да тұтыну-
шыға бірдей пайдалылық әпереді деп қоры тынды жа-
сауға болады.
Талғамсыздық қисықтарының жалпы қасиеттері:
1. Талғамсыздық қисығы неғұрлым координаттар осі-
нен алыс орналасса, солғұрлым осы қисықтық бой-
ында жатған жиынтығтар тұтынушыға көп пайда әке-
леді. 2-суреттен төмендегі шарттың дұрыстығы көрін-
еді.
u1 u2 u3u4

.Бір жазықтықтағы талыамсыздық қисықтары қиылы-
спайды.
3-суретте көрсетілген А жиыны талғамсыздық қисы-
қтарына ортақ қиылысу нүктесінде орналасқан. А
жиыны u1 талғамсыздық қисығында орналасқандықтан
тұтынушы А мен В-ны айырмайды. Соған ұқсас u2
қисындағы С жиынын А жиынымен айырмайды деген
тұжырым шығады. Бұдан айтйтынымыз тұтынушы В
мен С жиындарын бір-бірімен айырмашылық жасамай-
ды.
Бір ескере кететін нәрсе , егер Х және У кәдімгі тау-
ар болса, онда тұтынушы В-дан гөрі, С-ны қалайды,
себебі С жиынында Х-пен У-тің мөлшері көп 3- суретке
қарап, С-жиынында У тауарының 3 бірлігі, Х тауарлар-
ырың 6 бірлігі бар екенін, ал В жиынында Х тауарлар-
ның тек қана 5 бірлігі және У тауарының 2 бірлігі бар екенін
анықтаймыз. Тұтынушы бір уақытта B-ға
қарағанда С-ны қалай отырып және олардың арасында
айырмашылық жасай алмауы талғамсыздық қисықтары-
ның қиылысуын жоққа шығарады.

1-суретте бейнеленген талғамсыздық қисығын пай-
далана отырып, тауардың бір-бірін қалай алмастыраты-нын зерттеуге
болады.
Ол үшін алмастырудың шекті нормасы деп алатын
көрсеткіш ендіріп, оны МRSxy деп белгілейміз. Бұл
көрсеткіш былай анықталады.

MRSxy= - YX=MUxMUy.

Бұл жердегі MUx,MUx - сәйкес түрде X,Y тауардың
шекті пайдалықтарын көрсетеді.
Шекті пайдалылық - тауардың қосымша бірлігін тұ-
тынған кездегі тұтынушыға әкелетін қошымша пайдалы-
лығы.
Талғамсыздық қисығының бойындағы алмастырудың
Шекті нормасын игіліктердің шекті пайдалығымен бай-
ланыстыруға болады. Жиындағы у тауарының шамасын
у-ке азайтсақ, бұл тұтынушыға зиян келтіреді. Пайдалы-
лықтың азаю мөлшері у MUу-ке тең болады. Тытыну-
шы бұрынғы қанағаттандыру жағдайына жеткізу үшін
у-тің азайған шамасын Х тауарымен толтырамыз, сонда
пайдылық мөлшері; х МUХ тең болып өседі.
Ауыстырудің шекті нормасы талғамсыздық қисығы-
ның бойымен төмен қарай жылжығанда бірте-бірте аз-
аяды. Себубі тұтынуші Х тауарының шамасы көбейткен
сайын бұл тауардың әрбір қошымша бірлігі аз шекеі
пайдалылық әкеледі. 4-суретте А1-А4 ніктелері арасын-
дағы ауыстырудың шекті нормалары көрсетілген. 2-
кестеде 4-суретте бейнеленген талғамсыздық қисығы-
ның әрбір нүктесінде МRSXY-ті есептеуге пайдаланған
мәліметтер берілген.

3-сурет.Талғамсыздық қисықтар- 4-сурет.Талғамсыздық
ының қиылысу қарама-қайшы- қисығының бойымен
лықты білдіртеді. MRSxy азаюы.

2-кесте

Жиын У Х MRSxy
А1 10 4
А2 6 5 4бірлік У-ті 1 бірлік Х-ке
А3 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.