Тоқ ішек аурулары

Кіріспе

Тоқ ішектің анық кеңуімен көрінетін, оның эвакуаторлы жүйесінің бұзылуымен жүретін ауру. Іштің қатуымен және іштің ісуімен көрінеді. Гиршпрунг ауруы туа пайда болған патология болып табылады. Көбінесе желі жас балалармен және жас өспірімдерде кездеседі, үлкендерде сирек.
Этиология және патогенез.Ауру тоқ ішектің вегативті нерв жүйесінің бұзылуының дамуымен кілегей астындағы жүйке өрімдерінің және бұлшықет аралық ганглионарлы клеткалардың жетілмеуінен немесе толық болмаунан байланысты.
Патотологоанатомиялық көрінісі. Гистологиялық зертеулер кезінде тоқ ішектің кең бөліктерінде бір уақытта склерозбен бірге бұлшықет талшықтарының гипертрофиясы анықталады және олардың байланысу ткандерінің орын ауысуы. Бұл ішек қабырғасының бірден қалыңдауына алып келеді.

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық Университеті.

_________________________________ка федрасы

Реферат

Тақырып: Тоқ ішек аурулары

Студенттің аты-жөні: Аширбекова Н.Б.
Оқытушының аты-жөні:
Факультет:Емдеу ісі
Курс:5
Тобы:520

Алматы 2005 ж
Жоспары:

I.Тоқ ішекке жпалпы түсінік.
II.Гирипрунг ауруы
1. Этиология және потогенезі
2. Патологоанотомиялық көрінісі
3. Клиникалық көрінісі.
4. Асқынулары.
5. Емі.
III.Қабыну аурулары. Бейспецификалық жаралы колит.
1. Этиологиясы.
2. Патогенезі.
3. Клиникалық көрінісі.
4. Асқынулары.
5. Қосымша зерттеу мәліметтері.
6. Дифференциалдық диагнозы.
7. Емі.
IV.Тоқ ішектің дивертикуласы және дивертикулезы.
1. Этиология және патогенезі.
2. Патаанатомиялық көрінісі.
3. Клиникалық көрінісі.
4. Емі.
V.Полиптер тоқ ішектің және тік ішектің полипозы.
1. Ювенильді полиптер.
2. Гиперпластикалық полиптер.
3. Аденамотозды полиптер.
4. Түкті полип.
5. Түктік ісік.
6. Көптік полипоз.
7. Емі.
VI.Тоқ ішек рагы.
1. Тоқ ішек рагының түрлері.
2. Емі.

Тоқ ішек
Тоқ ішек соқыр ішектің жалғасы, тоқ және тік. Тоқ ішек ұзындығы -1-2
м, диаметрі-4-6 см.Ішектің ұзынша бұлшықеттері бір-біріне ленталар үш түрлі
параллельді орналасқан (бос, шашыранды, майлы), олардың әр қайсысының ені 1
см. Тоқ ішектің шыға берісі мезоперитонеальды орналасқан. Тоқ ішектің шғыа
берісінің оң жақ қабырға астында бауырлық бүгіліс түзеді және көлденең тоқ
ішектің ұзындығы 50-60 см-ге өтеді.

Гиршпрунг ауруы.
Тоқ ішектің анық кеңуімен көрінетін, оның эвакуаторлы жүйесінің
бұзылуымен жүретін ауру. Іштің қатуымен және іштің ісуімен көрінеді.
Гиршпрунг ауруы туа пайда болған патология болып табылады. Көбінесе желі
жас балалармен және жас өспірімдерде кездеседі, үлкендерде сирек.
Этиология және патогенез.Ауру тоқ ішектің вегативті нерв жүйесінің
бұзылуының дамуымен кілегей астындағы жүйке өрімдерінің және бұлшықет
аралық ганглионарлы клеткалардың жетілмеуінен немесе толық болмаунан
байланысты.
Патотологоанатомиялық көрінісі. Гистологиялық зертеулер кезінде тоқ
ішектің кең бөліктерінде бір уақытта склерозбен бірге бұлшықет
талшықтарының гипертрофиясы анықталады және олардың байланысу ткандерінің
орын ауысуы. Бұл ішек қабырғасының бірден қалыңдауына алып келеді.
Клиникалық көрінісі және диагностикасы. Гиршпрунг ауруының негізгі
симптомдары болып: іш қату, іштің желденуі және аурусынуы болып табылады.
Іш қату табанды сипатта болады және бала туылған уақыттан бастап немесе
ерте жас уақытта пайда болады. Іш қату ұзақтығы бірнеше күннен бірнеше айға
дейін. Іш қатумен бірге көбінесе Гиршпрунг ауруының симптомы іштің желденуі
болып табылады, кейде ол науқастың тыныс алуын қиындатады. Іштің желденуі
клизма көмегімен ішекті тазаласа да қалып қояды. Іш қату салдарынан және
іштің желдеуінен іштің барлық аймағының ауырсынуы пайда болады, ішекті
тазалағаннан кейін жоғалуда. Науқаста әлсіздік, жүрек айну, құсу, тәбеттің
төмендеуі болады.Кейде іш қату іш өткумен ауысады, бірнеше күнге дейін
созылады және қалжырауға алып келеді.
Қарағанда үздіксіз метеоризм болуынан іштің үлкеюі айқындалады.
Ішектің тұзағында желденген газбен пальпаторлы тығыз нәжіс массасын
анықтайды. Тік ішке саусақпен тексергенде артқы өтудің тонус сфинктерінің
күшеюі, артқы өтуде бос ампула анықталады. Ректороманоскопия кезінде тік
ішете спазм көрінеді, ректоскоп өтуі қиын болады, содан ол кеңейген бөлігі
бүлінеді. Тік ішектің бұл бөлігінде әрқашан нәжіс массасымен толған .
Ирригоскопия диаметрі айрықша 10-15 см құрайтын, тоқ ішектің кеңейген
аймағының созылуына және орналасуы, аймақтың тарылуын көрсетуге мүмкіндік
береді.
Тік ішектің трансанальды биоспиясы айтарлықтай онша диагноз
бермейді.Гистотлогиялық зерттеулер кезінде биоптатта аганглиоз,
парасимпатикалық ганглилерде холинэстеразоннның активтілігінің жоғарылауы
көрінеді. Бұл науқас үлкен жастағыларға қолданылады. Биопсия әсіресе
ішектің зхақымдалған бөлігінде резекция тепе теңдңгңн анықтау кезінде
бағалы болып келеді.
Асқынулары. Гиршпрунг ауруы ішек өткізгіштігінің асқынуымен, ішек
перфорациясының, қан кетуінен, энтероколитпен сипатталады.
Емі:Хирургиялық емді тоқ ішектің кеңейген Олкомпенсирленген бөлімінде
және аганглионарлы аймақтың алып тастауымен аяқталады, ішек өткізгіштігінің
қалпына келтіруі үшін Консервативті емді тек операцияға дайындфқ этапы
ретінде қарастырады.
Қабыну аурулары.
Бейспецификалық жаралы колит.- тік және тоқ ішек кілегей қабығының
жаралы – деструкциялық зақымдануына және соның салдарынана ішектің
стенозына т, тесілуіне, қан кетуге, сепсиске, т.б. алып келуі мүмкін
созылмалы мендейтін ауру.
Бұл ауру жас шақта, 20-40 жас аралығында пайда болады және әйелдерде
1.5 есе жиі кездеседі. Көбіне шалдығатын дамыған елдердің қала тұрғындары
миллион тұрғынға шаққандағы кездесу жиілігі 30-270 шамасында. Темекі
тартатын адамдардың арасында 2 есе сирек байқалған.Таралуы жер бетінде
бірдей емес, ең жиі шалдығатын Скандинавия, Солтүстік Америка, Канала,
Израиль тұрғындары. Таралу ерекшелігі этностық, гкенетикалық ықпалдармен
байланыстырады.
Соңғы жылдары бұл аурудың егде жастағыларға (60 жастан асқан) және
балаларға жиіленуі байқалған.
Этнологиясы. Аурудың даму себептері белгісіз. Себептері шектік
инфекция (бактериялы,вирустар), кейбір дәрмектер, тағамдық аллергия,
стрестік ықпалдар, өсімдік талшықтарының тапшылығы.
Патогенезі. Бейспецификалық жаралы колиттің патогенезі толық
анықталмаған. Оның болуына келесі механизмдер қатысады:
- ішек дисбактериозы- тоқ ішектің микрофлоралық құрамының
бұзылысы;
Құрамы өзгерегн микрофлора уытты, алергендік әсер етіп, ішек қабырғасының
қабындыруы;
- тоқ ішек кілегей қабығының белктық молекулаларымен бактериялық
антигендерге өткізгіштігінің артуы;
- зақымданған ішек қабырғасыгна ішектік аутоантигендердің бөлінуі,
оған аутоантиденелердің түзілуі;
- тоқ ішектің қабырғаснда иммундық комплекестердің жиналуы және
түзілуі, осыдан иммундық қабынудың дамуы;
- аутоиммундық процесстің өрістеуінен ішектен тыс зақымданулардың
пайда болуы.
Бұл аурда қабыну процесі кілегей қабықтан басталады – эпитемит пен
крипталардың диструкциясына. Аурудың ары қарай дамуында да басым
зақымданатын – кілегей қабық. Кілегей қабықтың меншікті пластинкасы,
крипталары лейкоциттермен инфильтрациясы (криптит) микроабцеске, яғни крипт
– абцеске алып келеді. Крипт – абцестер жарылып, микроскопиялық жарадарға
айналады. Микроскопиялық жаралардың бір – бірімен ұласуынан көзге
көрінетінждей ірі жаралар қалыптасады.
Сонымен криптиттің, крипт – абцестердің дамуы және олардың
жараға айналуы – бейспецификалық жаралы колитке тән ерекшелік. Қабыну
процесі кілегей қабықты зақымдармен шектеледі, бірақ ауру барысында
деструкциялық процесс бұлшықеттік, сероздық қабықтарға терңдейді және
тамырлардың бойын қуалап тарайды. Кейде жараның сероздық қабыққа дейін
тереңдеуі ішектің тесілуіне әкеледі.
Ремиссия кезінде жаралар грануляцияланады, беті эпителитпен қапталып
жазылады, бірақ аурудың әр өршуінен кейін кілегей қабықтың атрофиясы
мендейді, криптттердің саны азаяды. Жүре бара ішек қабырғасының табиғи
архитектоникасы бұзылады, псевдополиптер пайда болады, терең жаралардан
қалған тыртықтар ішектің структурасына әкеледі.
Тоқ ішектің дистальді бөлігі басым зақымданады. Процесс көбіне тік
ішектен басталып, біртіндеп жоғарылайды. Оның тарау аумағы тоқ ішекпен
(проктит), проктосигмандитпен шектелуі мүмкін. Тоқ ішек 100%, яғни міндетті
түрде зақымданады. Сырқаттың ауыр түрінде патологиялық процесс тоқ ішектің
сол жақ бөлігін (панколит), кейде мықанішектің терминалды бөлігін және
аппендиксті қамтуы мүмкін.
Клиникалық көрінісі.Клиникалық көріністе 2 топ – ішектік және ішектен
тыс белгілерді айырады.
Ішектік белгілердің негізгі симптомдары:
1. Ішектің қан, ірін, кілегей аралас өтуі.
Іш жиі өтеді, көбіне тьүнгі және таңертеңгі мезгілдерде ,тәулілігіне
20 кейде 30-40 ретке дейін. Нәжіскуе араласқан қаннаң көлемі әр түрлі, ауыр
жағдайларды таза қан шығады. Кейбір науқастар тәулігіне 100-300 мл қан
жоғалтады. Нәжісте ірін көп мөлшерде және нәжістің иісі ерекше сасық
болады. Диарея мен қан кету – бұл аурудың басты белгілері. Диареяның басты
себебі – зақымданған ішектің қабырғасында су мен антрий реабсорциясының
тежелуі. Қан кету жараларының қанауынан және тамырларға бой жас дәнекерлік
тіннің жарақаттануынан болады.
Нәжіске қан араласу уақытына қарай жаралы колит келесі түрде басталуы
мүмкін:
- алдымен диарея бодып содан бірнеше күннен кейін кілегей мен қан
бөліне басталуы;
- бірден ректальдік қан кетуден басталады, ал дәреттің бұзылмауы
немесе қоймалжын нәжіс бөлінуі;
- диарея мен ректальдік қан кетудің катар басталуы.
2. Тенезмдер- дәретке жиі жиі отырғысы келуі, отырғанда болмашы
қан, кілегей, ірін бөлінеді(тік ішектің шырт түкіреуі). Бұл тік
ішектің аса белсенді қабынуының белгісі.
3. Іштің ауруы. Іш ұстамалы ауырады. Іштің ауыратын жері
зақымданған тоқ ішетікң проекциясына сәйкес. Тенезмдер мен
ішектің ауруы дефекацияның алдында және дефекация кезінде
күшейеді, ал ішек босағаннан соң басыады. Кейде ауырсыну тамақ
ішкеннен кейін күшейеді.
4. Пальпация кезінде іштің ауырсынуы. Сигма тәрізді тоқ ішекті және
соқыр ішекті пальпациялағанада іштің айқфын ауырсынуы байқалады.
Аурудың асқынбаған түрінде іш астарының тітіркену белгілері
болмайды, бірақ ауру түрінде құрғақ қабырғасының резистенттілігі
анықталады.
5. Интоксикациялық синдром. Дерттің ауыр түрінде дәрменсіздік,
адинамия пайда болады, дене қызуы көтеріледі, тәбет төмендейді,
жүрек айнып, салмақ төмендейді.Көбінде астемизацияның белгілері
байқалады: депрессия, ашушаңдық, жылағыштық т.б.
Ішектен тыс жүйелік зақымданулар:
1. Терінің және кілегей қабықтардың зақымдануы: түйінді эритема (көбіне
балтырлардың алдыңғы бетінде пайда болатын), гангреналық пиодермия,
аяқтарға жара түсуі, аорталық стоматит, тіл шетінің жаралануы.
2. Көздің зақымдануы: ирит, иридоциклит, увеит, эписклерит, кератит,
панофтальмит.
3. Полиартрит – тілерсек, тізе, оралангааралық буындар зақымданады.
Қабынған буындар ауырады, қимылы шамалы шектеледі.Науқастардың
кейбіреінде өтпелі спондилоартрит, сакроилет болады. Сакроилет дерттің
ауыр түрінде кездеседі, кейде жаралы колиттің дамуынан бірнеше жыл
бұрын пайда болады. Буындар өтпелі зақымданады, ремиссия кезінде
буындық өзгерістер толық жойылады.
4. Біріншілік скелероздаушы холонгит(БСХ) – бауыр іші өт түтікшелерінің
облитерациясы, содан холестоздық церроздың дамуы. 75% - да
склероздаушы холонгит жаралары колиттің салдарынан дамиды.
5. Бауырдың зақымдануы – майлы дистрофия, портальды фиброз, созылмалы
гепатит (науқастардың 10 % кездеседі) , бауыр церроы.
6. Нефрит , нефротикалық синдром (сире кездеседі).
7. Тромбофебит, тромбоэмбомеялар.
8. Аутоимммундық гемолиздік анемия.
9. Аутоиммундық цериолдит.
10. Полигиповитаминоз,В12 фолит тапшылықты анемия.
Жай түкедей (фульминатты) жедел барыс тоқ ішектің фотальды зақымдануымен
жүретін деттің ең ауыр түрі. Ауру жай түскендей кенет басталады,3-4
күнніңнемесе 1-2 апталық шамасында клиникалық кәрінісі тез өрістеп ауыр
күйге түсіреді.Интоксикация ауыр, іш жиі өтеді, ішектен тыс жүйелі
бұзылыстар тез қослады.Өмірге қауіп төндіретін асқынулар тез дамиды,
сондықтан көбіне хирургиялық емді қажет етеді.
Жедел барыс. Аурудың бұл түрінде клиникалық көріністер тез дамиды,
жергілікті және жалпы бұзылыстары аыур, асқынулары ерте пайда болады. Тоқ
ішек тотальды зақымданадығ Диарея ауыр болады, ішектен қан мол кетеді.
Диареяның ауыр түрінде, әп 15-20 минут сайын тік ішектен қаг араласа ірін,
кілегей, ұлпалық детрит бөлінеді. Науқас тез арықтайды, кейде аз уақытта
дене салмағының 40-50% -ын жоғалтады. Интоксикация ауыр: тері, кілегей
жамылғылар құрғақ; дене құзуы жоғары; тәбет жойылады, жүрек айнуы
мазалайды.Іштің палпациясында тоқішектің қатты ауырсынуы тән. Ішектің
перфороциясы, перитонит, тоқішектің уытты дилятациясы жиі дамиды.
Созылмалы рецидивтеуші барыс -бейспецификациялық жаралы көмектің ең
жиі түрі, өршулері мен ремиссиялары кездеседі. Ремиссиялары ұзаққа созылады
(2-3, кейде бірнеше жылдарға дейін)
Созылмалы үздіксіз барыс . Егер емді жүргізгеннің өзінде, аурудың
басталуынан содан кейін ремиссия болмаса – ол дерттің үздіксіз барысы
болғаны. Дерттің бұл түрінде өршулері жиі, бірінен соң бірі жалғасады,
ағымы үздіксіз өрбуге бейім, ремиссиялары қысқа және тұрақсыз, асқынулар
жиі дамиды және жүйелік зақымданулар ерте пайда болады.
Асқынулар
Тоқ ішектің перфорациясы . Перфорация жеке жараның немесе уатты
дилятацияның үстінде кезіліп жұқарған ішек қабырғасының тесілуіне болады.
Оның көрінісіне тән белгілер:
- ішектің кенет ауруы;
- Құрсақ қабырғасының локальді немесе жайылма шиырылуы;
- Жағдай төмендеп, интоксикацияның күшейюі;
- Іш қуысының шолу рентгенограммасында бос газдың анықталуы;
- Тахикардияның пайда болуы немесе күшеюі;
- Нейтрофилдерде уытты түйіршіктердің пайда болуы;
- Лейкоцитоздың едәуір жоғарылауы
2. Тоқ ішектің уытты дтлятациясы. Тоқ ішектің бір бөлігінің парезінен
болатын ең ауыр асқынулардың бірі. Тонусы жайылған ішектің бөлігі газға
толып үрленіп аса кеңейеді. Уытты дилятация дамыған кезде іштің өтуі
азаяды, өйткені парезге ұшраған бөліктен нәжістің өтуі баяуланады. Мұндайда
іш өтуінің сиреуі нашар белгі болып табылады. Уытты диляцияға ішектің
дистальді бөлігінің таралуы, ішектің нервтік, бұлшық еттік құрылымдарының
зақымдануы, ішек тонусының жойылуы, токсемия және ішек қабырғаларының
көптеген жаралары алып келеді.
Уақыты дилятация дамыған кезде қызу 38-390С дейін биіктейді, әлсіздік
күшейеді, іш жиі өтеді, қан мен іріңнің бөлінуі көбейеді. Кейде дәретке
отыру жиілігі азаяды, бірақ ол жақсы белгі емес. Іштің ауруы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.