Қазіргі байланысты ұйымдастыруды талдау

Кіріспе
ҚАЗІРГІ БАЙЛАНЫСТЫ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫ ТАЛДАУ
Байланыс магистралы сипаттамасы
1.1.1 К.60п аппаратурасы туралы қысқаша мәлімет
1.1.2 ТОБЖ.ны жүргізу үшін арнажолды таңдау
Критикалық талдау
Байланыс саласының ғылыми және техникалың дамуы
Қойылған мәселені негіздеу

АРНАЛАР САНЫН ЕСЕПТЕУ ЖӘНЕ ТАРАТУ ЖҮЙЕСІН ТАҢДАУ
Қажетті арналар санын және тарату жылдамдығын есептеу
Тарату жүйесін таңдау
Жабдықтың конструктивтік ерекшеліктері
SIEMENS AG фирмасының SMA.1/4 R2 тарату аппаратурасы техникалық аппаратурасы
Байланыстың жобаланатын схемасы

КАБЕЛЬДІ ТАҢДАУ ЖӘНЕ ТАЛШЫҚТЫ ОПТИКАЛЫҚ ТАРАТУ ЖҮЙЕСІ (ТОТЖ) ЕКІНШІЛІК ПАРАМЕТРЛЕРІН ЕСЕПТЕУ
Жобаланатын талшықты оптикалық байланыс жолы (ТОБЖ) үшін кабельді таңдау
Регенерациялық учаске ұзындығы
Оптикалық талшықтар негізгі типтері
Талшық көрсеткіштерін есептеу және оптикалық кабель типін таңдау
Талшықтың сәулежол дисперсиясын есептеу
Талшықта сәулеленудің таралуының сәулелеік талдауы
ТОТЖ регенерация учаскесі ұзындығын есептеу
ТОК.гі SZ . құрылымын есептеу
Талшықты оптикалық жүйелердің сенімділігін есептеу
ТОТЖ параметрлерін есептеу
3.10.1 Қабылдағыш сезімталдығын есептеу
3.10.2 ОТ жалғаушылары өшуін есептеу
3.10.3 Энергетикалық потенциалды есептеу

ЭЛЕКТР ҚОРЕКТЕНУДІ ЕСЕПТЕУ
Жобаланатын жабдықтың электр қоректенуін есептеу
Токты тармақтау желісін ұйымдастыру
Токты тармақтау желісін есептеу

КАБЕЛЬДІ САЛУ
Жобаланатын магистралдың ерекшеліктері
Дайын траншеяға турбаны салу
Турбаны механизациялау жүргізіп салу
Темір жол, автомобильдік жол және су өткелі арқылы өтелерді ұйымдастыру
Горизонтальды . бағытталған бұрғылауы бар машинаны пайдаланумен кедергі арқылы өтпені ұйымдастыру
Турбаларды бір.бірімен жалғау
Турбаларды калибрлеу (өлшемдеу)
Камераларды орнату және монтаждау
Турбаны кабельді үрлеу технологиясы

БИЗНЕС ЖОСПАР
Бизнес жоспар мақсаты
Компания және сала
Қызмет . өнім
Маркетинг
Капиталдық салымдарды есептеу
Өндірістік жоспар
Қаржылық жоспар
6.8.1 Табыстар
6.8.2 Эксплуатациялық шығындар

ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ
Өндірістік қауіпті және зиянды факторларды талдау
Өндірістік санитария
7.2.1 Найзағайдан қорғану
7.2.2 Электр қауіпсіздігі
7.2.3 Өндірістік жарықтандыру
Автоматты бақылау жүйесіндегі оператор үшін оптималды жұмыс істеу шарттарын қамтамасыз ету

ҚОРЫТЫНДЫ

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында заманға сәйкес телекоммуникациялық желілерді құру үшін байланыс желілері инфрақұрылымын модернизациялауды іске асыру қажет. Бұл үшін, сондай-ақ абоненттердің бүкіл байланыс сапасына және жеке құрылғылардың сапасына абонеттердің өсәп келе жатқан талаптарын қамтамасыз ету үшін цифрлық коммутациялық техниканы, таратудың цифрлық жүйелерін және цифрлық арналарды ендіру керек.
Сонымен бірге толық цифрлыққа көшу байланысты ұйымдастырғандағы экономикалық шығындарды азайтуға қажет. Сондықтан да цифрлық коммутациялық техниканы ендіру ақпараттың қандай да болмасын түрін өңдеуге іс жүзінде мүмкәіндік береді және де абоненттерге көптеген қосымша қызметтерді ұсынады. Бірақ та, осыдан басқа жолдық құрылыстардың реконструкциясы қажет, өйткені оларды модернизацияламай, байланыстың жоғары сапасын қамтамасыз ету мүмкін емес.

1. Слепов Н.Н. Синхронные цифровые сети SDH – М: ЭКО-ТРЕНДЗ, 1999
2. Кемельбеков Б.Ж., Мышкин В.Ф., Хан В.А. Волоконно-оптические кабели. – М: Изд. НТЛ, 1999
3. Убайдуллаев Р.Р. Волоконно-оптические сети. –М: ЭКО-ТРЕНДЗ, 1999
4. http://old.ruslan-com.ru/SDH/sma16.html
5. Гроднев И.И. Волоконно-оптические линии связи – М: Радио и связь, 1990
6. Техническое описание радиорелейного оборудования STM1
7. Принцип построения сетей и систем с использованием радиорелейного оборудования STM1. Техническое описание
8. Бутусов М.М. и др. Волоконно-оптические системы передачи – М: Радио и связь, 1992
9. Ким Л.Т. Синхронные, асинхронные и плезиохронные системы передачи. Электросвязь, 1998, №1
10. Ким Л.Т. Синхронные линейные тракты. Электросвязь, 1991, №6
11. Замрий А.А. Проектирование цифровых каналов передачи. Методические указания к курсовому проектированию. – Алматы: АИЭС, 1998
12. Техническое описание Siemens. Public Communication Network Group
13. Попов Б.В. Строительство и техническая эксплутация волоконно-оптических линий связи – М: Радио и связь, 1996
14. Баклашов Н.И., Китаев И.Ж. Охрана труда на предприятиях связи и охрана окружающей среды – М: Радио и связь, 1989
15. Носов Г.Я. Техника безопасности и противопожарная техника на предприятиях связи – М: Связь, 1972
16. ВСН 45.122.-77. Инструкция по проектированию искусственного освещения предприятий связи – Алматы: АИЭС, 1994
17. Экономика предприятия. Под ред. О.С. Срапионова. – М: Радио и связь, 1998
18. СТП 786-01-07-97. Стандарты предприятия. – Алматы: АЭИ, 1997
19. Мешковский К.А. Синхронные цифровые сети SDH. Москва, 1997
20. Айзерберг Ю.Б. Справочная книга по светотехнике. – М., 1983
21. Кноринг Г.М. Справочная книга для проектирования электрического освещения. – М., 1978
22. Производственное освещение. Методические указания к выполнению раздела «Охрана труда» в дипломном проекте. – А., 1989

Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 101 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе
1 ҚАЗІРГІ БАЙЛАНЫСТЫ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫ ТАЛДАУ
1.1 Байланыс магистралы сипаттамасы
1.1.1 К-60п аппаратурасы туралы қысқаша мәлімет
1.1.2 ТОБЖ-ны жүргізу үшін арнажолды таңдау
1.2 Критикалық талдау
1.3 Байланыс саласының ғылыми және техникалың дамуы
1.4 Қойылған мәселені негіздеу

2. АРНАЛАР САНЫН ЕСЕПТЕУ ЖӘНЕ ТАРАТУ ЖҮЙЕСІН ТАҢДАУ
2.1. Қажетті арналар санын және тарату жылдамдығын есептеу
2.2. Тарату жүйесін таңдау
2.3 Жабдықтың конструктивтік ерекшеліктері
2.4 SIEMENS AG фирмасының SMA-14 R2 тарату аппаратурасы техникалық
аппаратурасы
2.5 Байланыстың жобаланатын схемасы

3 КАБЕЛЬДІ ТАҢДАУ ЖӘНЕ ТАЛШЫҚТЫ ОПТИКАЛЫҚ ТАРАТУ ЖҮЙЕСІ (ТОТЖ)
ЕКІНШІЛІК ПАРАМЕТРЛЕРІН ЕСЕПТЕУ
3.1 Жобаланатын талшықты оптикалық байланыс жолы (ТОБЖ) үшін
кабельді таңдау
3.2 Регенерациялық учаске ұзындығы
3.3 Оптикалық талшықтар негізгі типтері
3.4 Талшық көрсеткіштерін есептеу және оптикалық кабель типін
таңдау
3.5 Талшықтың сәулежол дисперсиясын есептеу
3.6 Талшықта сәулеленудің таралуының сәулелеік талдауы
3.7 ТОТЖ регенерация учаскесі ұзындығын есептеу
3.8 ТОК-гі SZ - құрылымын есептеу
3.9 Талшықты оптикалық жүйелердің сенімділігін есептеу
3.10 ТОТЖ параметрлерін есептеу
3.10.1 Қабылдағыш сезімталдығын есептеу
3.10.2 ОТ жалғаушылары өшуін есептеу
3.10.3 Энергетикалық потенциалды есептеу

4 ЭЛЕКТР ҚОРЕКТЕНУДІ ЕСЕПТЕУ
4.1 Жобаланатын жабдықтың электр қоректенуін есептеу
4.2 Токты тармақтау желісін ұйымдастыру
4.3 Токты тармақтау желісін есептеу

5 КАБЕЛЬДІ САЛУ
5.1 Жобаланатын магистралдың ерекшеліктері
5.2 Дайын траншеяға турбаны салу
5.3 Турбаны механизациялау жүргізіп салу
5.4 Темір жол, автомобильдік жол және су өткелі арқылы өтелерді
ұйымдастыру
5.5 Горизонтальды - бағытталған бұрғылауы бар машинаны пайдаланумен
кедергі арқылы өтпені ұйымдастыру
5.6 Турбаларды бір-бірімен жалғау
5.7 Турбаларды калибрлеу (өлшемдеу)
5.8 Камераларды орнату және монтаждау
5.9 Турбаны кабельді үрлеу технологиясы

6 БИЗНЕС ЖОСПАР
6.1 Бизнес жоспар мақсаты
6.2 Компания және сала
6.3 Қызмет - өнім
6.4 Маркетинг
6.5 Капиталдық салымдарды есептеу
6.7 Өндірістік жоспар
6.8 Қаржылық жоспар
6.8.1 Табыстар
6.8.2 Эксплуатациялық шығындар

7. ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ
7.1 Өндірістік қауіпті және зиянды факторларды талдау
7.2 Өндірістік санитария
7.2.1 Найзағайдан қорғану
7.2.2 Электр қауіпсіздігі
7.2.3 Өндірістік жарықтандыру
7.3 Автоматты бақылау жүйесіндегі оператор үшін оптималды жұмыс
істеу шарттарын қамтамасыз ету

ҚОРЫТЫНДЫ

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ

Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында заманға сәйкес
телекоммуникациялық желілерді құру үшін байланыс желілері инфрақұрылымын
модернизациялауды іске асыру қажет. Бұл үшін, сондай-ақ абоненттердің
бүкіл байланыс сапасына және жеке құрылғылардың сапасына абонеттердің
өсәп келе жатқан талаптарын қамтамасыз ету үшін цифрлық
коммутациялық техниканы, таратудың цифрлық жүйелерін және цифрлық
арналарды ендіру керек.
Сонымен бірге толық цифрлыққа көшу байланысты ұйымдастырғандағы
экономикалық шығындарды азайтуға қажет. Сондықтан да цифрлық
коммутациялық техниканы ендіру ақпараттың қандай да болмасын
түрін өңдеуге іс жүзінде мүмкәіндік береді және де абоненттерге
көптеген қосымша қызметтерді ұсынады. Бірақ та, осыдан басқа
жолдық құрылыстардың реконструкциясы қажет, өйткені оларды
модернизацияламай, байланыстың жоғары сапасын қамтамасыз ету мүмкін
емес.
Желінің жолдық бөлігін цифрлықтау жоғары жылдамдықты алуды
арналардың жақсы өткізгіштік қабілетін өте жоғары сенімділікте
қамтамасыз етеді.
Қазақстан Республикасы желілерінде таратудың цифрлық жүйелерін
(ТЦЖ) ендіру олардың таратудың аналогтық жүйелеріне қарағандағы
артықшылықтарымен түсіндіріледі, олар: бөгеуліктерге жоғары орнықтылық,
тарату сапасының байланыс жолы ұзындығына тәуелсіздігі, ТЦЖ
арналары көрсеткіштері тұрақтылығы, дискреттік сигналдарды тарату
үшін арналар өткізгіштік қабілетін пайдалану тиімділігі, таратылған
сигналдарды математикалық жөңдеудің қарапайымдылығы өте жоғары технико-
экономикалық көрсеткіштері.
1. ҚАЗІРГІ БАЙЛАНЫСТЫ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫ ТАЛДАУ

1.1 Байланыс магистралы сипаттамасы

Қазіргі уақыттағы Байгарин – Қандыағаш байланыс бөлігін қарайық.
Мұнда К-60, К-60П аналогтық тарату жүйелері жұмыс істейді, олар
таратудың симметриялық кабельдік жолдарын пайдалануға арналған. Жол
түрі - симметриялы – қосақты және мысты өзекшелері бар кабельдер –
МКС - 4×4×1,2, МКПАБ-7×4×1,05; 3КП (3КВ) 1××11,2; КСПП КСПП5) 1×4×1,2;
ПСПП (КСПП5) 1×4×0,9 (К-60П-4 типті НУП аппаратураны қолданумен).
Байланыс жүйесі екі кабельді, бір жолақты.
Ақырғы жабдықталу комплектациясы: СВКО – енгізу – кабельдік
жабдығы, дистанциялық қоректендіру тағаны СДП, жолдық күшейткіштер және
корректорлар тағаны СЛУК-ОП, генераторлық жабдық СУГО-1-5, топтық
түрлендіргіштер тағаны СГП, жекелей түрлендіру жабдығы СПП-60,
қызметтік байланысқа арналған жабдық ССЕ-7 немесе ССЕ-8, бастапқы
топтарды ажыратып – қосу тағаны СКП-1, бастапқы топтар транзиті
тағаны СТПГ, телебақылау жабдығы, өлшеу жабдығы.
Бағыттаушы орта ретінде МК САПБ - 4×4×1,2 типті кабель
пайдаланылады, оның талшықтары диаметрі 1,2 мм төрт симметриялы
төрттігі бар. Кабельдің негізгі электрлік көрсеткіштері:

- номиналды толқындық кедергісі ( кГц-те) Ом;
- 1 кГЦ-тегі өшу коэффициенті 0,38 дБкм;
- сынақтық кернеуі кВ тұрақты токта.

1.1.1 К-60п аппаратурасы туралы қысқаша мәлімет

60-арналы аппаратурасы электронды шамдарға негізделген. Магистралды
желілерде қызмет көрсетілмейтін пункттерде К-24-60 типті шамды
күшейткіштермен күшейтіледі, ал ішкі зоналық желілерде транзисторлық
күшейткіштерге негізделіп шығарылған К-60-2м аппаратурасымен күшейтіледі.
К-60п аппаратурасы жартылай өткізгіштер аспаптарға негізделіп шығарылған,
ол 12225 кГц спектрінде жұмыс істеп, тоналды жиіліктегі (ТЖ) 60-арнаны (әр
арнада тарату жолағы 300-3400 Гц) қамтамасыз етеді.
ТЖ арналар жүйелері мәліметтерді таратудың тоналды телеграфтау
жүйелері көмегімен екінші ретті тығыздау үшін қолдана алады. Ал 2 немесе 3
ТЖ арнаны біріктіру арқасында телебейне сигналдарын тарату үшін қолдалынуы
мүмкін. Байланыс арақашықтығы 12500 км түзеді. Бұл қашытықта әр 2500 км
сайын ТЖ бойынша 4 күре жолды ұйымдастыруға болады.
К-60 станциясы мынадай бес бағаналардан тұрады: 60-арнаға жеке дара
жабдық бағанасы (СИП-60 және СТВ-ДС-60); Топтық түрлендіру бағанасы (СГП),
СУГО және сызықты күшейткіштер мен тексеруші жиіліктер (СЛУК-ОП) бағанасы.
СТВ-ДС-60 бағанасының көмегімен 2 ТЖ өткізгіш арналарын
ұйымдастыруға болады. Бұл бағана тек екі өткізгіш арналарына қолмен
қызмет көрсетуге ғана қажет. Арналарды жартылай автоматты және автоматты
қызмет көрсету үшін СТВ-ДС-60 бағанасын қолданудың қажеті жоқ.
СИП-60 бағанасы тарату пунктінде 12 телеграф арналарды стандартты 60-
108 кГц біріншілік топтар спектріне түрлендіру үшін және 5 бірінішілік
топтарды алу үшін, сонымен қатар қабылдағышта кері түрлендіру үшін
арналған. Бұл түрлендірулер жеке дара тасушы жиіліктердің көмегімен
жүзеге асады. Тасушы жиіліктер СУГО- генераторлы жабдық бағанасынан
беріледі. СИП-60 бағанасында біріншілік топтың 84,14 кГц топтық тексеруші
жиілігі енгізіледі.
СИП-60 аппаратурасында арналық фильтрлер қолданылады.
СГП бағанасы таратушы аппаратурасында 5 бірінішілік топты (60-108
кГц) негізгі екіншілік топқа (312-552 кГц) түрлендіру үшін және содан кейін
сызықты 12-252 кГц спектрге түрлендіру үшін арналған, ал қабылдағышта кері
үрдіс жүргізіледі. СГП бағанасында екіншілік топтың 411,86 кГц топтық
тексеруші жиілігі енгізіледі.
СГП аппаратурасы 2-вариантты сызықты спектрді алуға мүмкіндік береді.
Олар негізгі және инверсті вариант болып табылады. Негізгі және инверсті
варианттар К-60п жүйелердің кабелдің біртөрттігінде болатын өзара ауыспалы
сөйлесулерден қорғанысты қамтамасыз етеді.
Генераторлы жабдық ретінде унификацияланған генераторлы жабдық СУГО
қолданылады. СУГО барлық кабельді байланысты (симметриялы, коаксиалды,
радиорелейлі байланыс жолдарында) тығыздаушы аппаратурасында қолданылады.
СЛУК-ОУП станциялары үшжиілікті АРУ (Басқарудың автоматикалық
реттегіші) және екіжиілікті АРУ болып шығарылады. Магистраль бойымен АРУ-
мен жабдықталған күшейткіштер былай орналастырылады: жердегі АРУ-мен әр НУП-
та, екіжиілікті АРУ-мен әр ОУП (қызмет көрсетілетін пунт) 250-300 км сайын
және де үшжиілікті АРУ-мен әр ОУП-та 500-600 км сайын.
Күре жолдың амплитудалы-жиіліктік сипаттамаларын теңестірілуі сызықты
теңестіргіштермен жүзеге асырылады. Олар НУП-тардың кірісінде
орналастырылады. К-60п күшейткіштері үшін әр 60-80 км сайын, ал ОУП-тар
үшін күре жолдың АЖС-н косинусты түзеткіштер қолданылады. Олар әр 250-300
км сайын ОУП-ң кірісіне орналастырылады.
НУП-дың күшейткіштерін қоректтендіру сым-жер сұлбасы бойынша жүзеге
асырылуы мүмкін. Екі ОУП аралығында, яғни бір алыстан қоректендіру
секциясында сым-жер сұлбасы бойынша К-60п жүйесінің 12 НУП-қа дейін бола
алады. Кейбір жағдайда бір алыстан қоректендіру секцияда НУП-тардың саны
14-ке дейін болуы мүмкін. Бірақ мынадай шарт орындалуы қажет, әр күшйту
учаскесінде электрленген темір жолдардан келетін айнымалы токтың ЭҚК-і 70
В –тен аспауы тиіс. НУП-та бір жүйенің күшейткіштері тізбектеліп қосылады.
НУП күшейткіштерінің қысқыштарында қоректену кернеулігі 36 В құрауы қажет.
Егер де алыстан қоректендіру сым-сым сұлбасы бойынша орындалатын болса,
шеткі станцияларда: кіріс-кабелді құрылғысы, алыстан қоректендіру бағанасы
(СПДМ), қызмет көрсетуші байланысының унификацияланған коммутациялы-
шақырушы аппаратурасы (УКВСС), телемеханика құрылғысы, телебақылау
құрылғысы, біріншілік топтың коммутациялау бағанасы (СКП-1 50 біріншілік
топ үшін) және екіншілік топтың коммутациялау бағанасы (СКВК-30 екіншілік
топ үшін) орналасады.
ОУП қызмет көрсетілетін күшейту пункттерде екіжиілікті немесе
үшжиілікті АРУ-сы бар қызмет көрсетілетін күшейту станция бағанасынан (СЛУК-
ОУП) тұрады. Осы пункттерде сондай-ақ қосымша құрылғылар орналастырылады,
олар: кіріс-кабелді құрылғысы, алыстан қоректендіру бағанасы, қызмет
көрсетуші байланысының унификацияланған коммутациялы-шақырушы аппаратурасы
(УКВСС), телемеханика құрылғысы, телебақылау құрылғысы.
НУП-тар 2 немесе 4 жүйеге арналған аралық қызмет көрсетілмейтін
күшейткіш бағаналарынан, кіріс-каблді құрылғысынан және қолға алып жүретін
телефонды аппараттан тұрады. Қызметкерлерге арналған байланысының
күшейткіштері СПУН-К-60п-ге кіреді. Телемеханика және телебақылау
құрылғылары да СПУН-К-60п станциясының құрамына кіреді.
СЛУК (Сызықты күшейту және түзету бағанасы) тексеруші жиіліктерді
беру РВЧС-160 кабелі арқылы іске асады, кабель ұзындығы 50 м-ден аспауы
қажет.
СГП мен СЛУК-ОП таратушы күре жолының кірісіне және СГП қабылдауыш
күре жолының кірісіне тегіс сатылы деңгейді реттеуіш алдын алған, (1,7 дб
аралығында). СИП-60 пен СГП аралығындағы СГП мен транзиттік құрылғылар
арасындағы байланыстырушы кабелдердің өшулілігі 0,3-0,4 дб-ден артық емес
және ол таратушы мен қабылдаушының күшейткіштерімен күшейтіліп
компенсацияланады.

1.1.2 ТОБЖ-ны жүргізу үшін арнажолды таңдау

Бәрінен бұрын, жол арнажолын таңдау, араларында байланыс
қамтамасыз етілуге тиіс байланыс орындарының орналасуымен
анықталады. Әдетте арнажолдардың бірнеше варианттары қарастырылады
және техника – экономикалық салыстыру негізінде ең ыңғайлысы
(оптималдысы) таңдап алынады.
Арнажолды таңдай алғанда қамтамасыз ету керек:
- арнажолдың ең қысқа ұзындығы;
- құрылыстың бағасын (нарқын) күрделендіретін және өсіретін
кедергілердің (өзендер, карьерлер, жүргін жолдар және басқа
кедергілер) ең аз саны;
- құрылысты салғанда механизацияны максималды қолдану;
- эксплуатациялық қызмет көрсетудегі ең жақсы қолайлықты
(жайлылықты) жасау;
- күшті токтар қондырғылары мен атмосфералық электренуден
қорғануды жүзеге асыруда ең аз шығындар;
Осы талаптарға талаптарға байланысты автомобильдік жолдар боймен
кабельді жүргізуге қолайлы деп табылды. Осы арқылы кабель
жүргізілетін жерлерге тән қызмет көрсетілетін регенерациялық
орындарға (НРП) техникалық персоналдық келіп-кету жолдары
қамтамасыз етіледі де, байланыс желісі істен шыққанда жолдағы
бұзылысты оперативті жөндеу мүмкіндігі бар.
Арнажол жүргізілетін жол үстінде елді мекендердің болуы
қызмет көрсетілмейтін мүмкіндігін және бұрыннан істеп тұрған
телекоммуникация бөлімдерін пайдалану мүмкіндігін қамтамасыз етеді.
Бұл өз кезегінде құрылыс жұмыстары көлемін магистрал құрылысына
шығындардың азаюына әкеледі. 1.1 – суретте Байганин және
Қандыағаш елді мекені арасында автожол мен жобаланатын арнажол
сұлбасы көрсетілген.

1.1 – сурет. Байганин – Шұбарқұдық – қандыағаш арнажолы

Оптикалық кабельдің жерасты салыну тереңдігі электрлік
кабельдердікі сияқты 1,2 м-ге тең. Суы бар кедергілер арқылы
кабельдік өтпелерді су асты арқылы өткізіп салу, көмір үстімен
немесе тіректерге іліп қою арқылы жасауға болады. Ең сіңімдісі су
асты арқылы өткізіп салу.
Құрылысты және смета қаржылық есептеулерді ұйымдастыру жоспарын
жасау үшін құрылысқа керекті жүктердің келіп түсу жолдарын
дәлелдейді, бұрыннан тұрған қоймаларды мүмкіндіктерін жүкті түсіру
аймақтарын, жаңа аудандар мен қоймаларды орналастыру, қоймаларға
затты жеткізу әдістері мен оған дейінгі қашықтықтарды, жергілікті
материалдар бағаларын қарастырады.
Мекенді ел картасына қарасақ (1.1 – сурет) арнажолдың көңілге
қонымды тек бір варианты көрініс тұр. Ол Байганин мекені,
Шұбарқұдық мекені, Қандыағаш мекендерін жалғап тұрған автожол
боймен кабельді жүргізу варианты. Магистралдың жалпы ұзындығы 138
шақырым, әрбір жол бөлігінде қашықтықтар: Байганин - Шұбарқұдық – 68
км; Шұбарқұдық – Қандыағаш - 70 км; Байганин – Жарқамыс – 85 км;
Байганин - Тасқопа – 35 км; Шұбарқұдық – Болгарко – 36 км. Магистраль
арнажолы автомобильдік жол өсінен 30-60 м қашықтықта салынады.

Ақтөбе облысының жер беті рельефі жазықты болып табылады, бұл
кабельді негізінен механизацияланған әдіспен салуға мүмкіндік
береді. Толығынан арнажолдың салу ұйымдастыру мәселесі, теміржол
өтпелерін ескеру және де кабельді механикалық әдіспен жүргізіп
салу әрі қарайғы бөлімдерде қаралған.

1.2 Критикалық талдау

Алдында айтып өткендей, берілген байланыс бөлігінде қосымша
байланыс арналарына қатты қажеттілік туындады, яғни байланыс
жолының өткізгіштік қабілетін арттыру. Сонымен қатар, айта кететін
нәрсе осы байланыс бөлігінде байланыс сапасы ойдағыдай болмай тұр.
Сондықтан, осы жобада келесі мәселелерді қарастырған жөн:
Талшықты оптикалық байланыс жолын (ТОБЖ) жүргізу үшін арна жолды
(трассаны) таңдау; табылатын ТОБМ-да байланыс арналарына сұранысты
анықтау; тарату аппаратурасын таңдау; оптикалық талшық пен оптикалық
кабель маркасын таңдау; оптикалық талшықтың дисперсиялық
қасиеттерін есептеу және нақты дисперсия мен жолдағы сигнал өтуін
анықтау, осы деректер бойынша регенерациялық бөлік ұзындығын
анықтау.

1.3 Байланыс саласының ғылыми және техникалың дамуы

Байланыс саласының дамуы халық шаруашылығында тиімді басқару үшін,
мемлекеттік аппаратың нақты жұмыс істеу үшін, халықтың барлық мәдени-
тұрмыстық мұқтаждықтарын өтеу үшін үлкен және мемлекеттік қорғанулығын
жоғарлату үшін үлкен маңызды орын алады.
Бірінші байланыс жолдары электрлі телеграфпен бірге ойлап шығарылған,
яғни 150 жыл бұрын ойлап табылған. Бірінші байланыс жолдары – кабелді
болған. Бірақ жер асты кабелдерінің конструкциясының жетілмегендігінен
олардың орнын әуе байланыс жолдары басып алды. Ең тұңғыш, үлкен
қашықтыққа созылған әуе байланыс жолы 1854 жылы Петербург пен Варшава
қалаларын байланыстырды, XIX ғасырдың 70 жылдардың басында Петербург
қаласынан Владивосток қаласына дейін ұзындығы 10000 км телеграфтық әуе
байланыс жолы салынды, 1939 жылы эксплуатацияға дүниедегі ұзындығы бойынша
ең маңызды Мәскеу-Хабаровск жоғарыжиілікті, ұзындығы 8300 км телефонды
магистраль салынды.
Бірінші кабелді байланыс жолдарының ойлап шығарылуы орыс ғалымның
атымен П.Л. Шиллингпен байланысқан, 1812 жылы Петербургте Шиллинг теңіз
миналарын оқшауланған өткізгішті сымды қолданып, жарған.
1851 жылы Мәскеу мен Петербург қалалар арасында темір жол салына
басталды, сонымен бірге осы қалаларды байланыстыратын гуттаперчадан
жасалған оқшаулағышпен оралған телеграфты кабель салынған. Бірінші су асты
кабелдері 1852 жылы Северная Двина және 1879 жылы Баку мен Красноводск
қалаларын қосып Каспий теңіздің астымен салынған. 1866 жылы Франция мен
АҚШ мемлекеттерін байланыстыратын трансатлантиялық магистраль жұмыс істей
бастады.
Осыдан 100 жылдан көбірек 1882-1884 жылдарда Ресейдегі тұңғыш қалалық
телефонды желілер салына басталды. Олар Мәскеуде, Петроград қаласында, Рига
қаласында, Одесса қаласында салынған. 90 жылдарда мәскеу мен Петроград
қалаларында әуеге 54 өзекшеге дейін баратын тұңғыш кабелдері ілінген. Ал
1901 жылы жер асты қалалық телефонды желілерінің салынуы басталды. XIX
ғасырдың басына жататын бірінші байланыс кабелдердің конструкциясы
телефондық сигналдарды кішкентай аралыққа тарата алатын болды. Олар
өзекшелері әуе-қағазды әдіспен оқшауланып, жұптық иілген қалалық телефонды
кабелдер болған. 1900-1902 жылдарда сигналдарды тарату қашықтығын ұзарту
үшін бірнеше сәтті қадамдар жасалған. Бірінші әдісті Пупиннің ойлағаны
бойынша жасады. Пупин бойынша кабельдің индуктивтілігін арттыру үшін
тізбекке индуктивтілік катушкалары қосылды; екіншісінде Краруп бойынша тоқ
өткізгіш өзекшелерді ферромагнитпен орау қарастырылды. Сол кезеңде осындай
әдістердің көмегімен телеграф және телефон байланыс сигналдардың қашықтыққа
беру ұзындығы бірнеше рет өсті. Электронды шамдардың ойлап шығарылуы, ал
1912-1913 жылдарында өндірілгеніне себепті байланысхникасының дамуында ең
маңызды кезең басталды. 1917 жылы В.И. Коваленков ғылымы электронды
шамдарының негізінде күшейткішті ойлап шығарды да, оны байланыс жолында
тексеріп көрді. 1923 жылы Харьков-Мәскеу-Петроград телефонды байланыс
жолында электрошамды күшейткіштер көмегімен жұмыс істей бастады.
ХХ ғасырдың 30-шы жылдарында көпарналы тарату жүйелердің дамуы
басталды. Кейінірек тарату жиіліктердің спектрін арттыру үшін және
байланыс жолдарының қабілеттілігін арттыру үшін жаңа типті кабельдер ойлап
шығарылған, олар коаксиалды кабелдер деп аталды. Бірақ оларды жаппай
өндіріп шығаруды тек 1935 жзылы ғана бастады, оның себебі, сол жылы жаңа
жоғарысапалы диэлектриктердің ойлап шығарылуы болды. Олар: эскапон типті
диэлектрик, жоғарысапалы керамика, полистироль, стирофлекс және т.б. Осы
кабельдер (коаксиалды) электромагнитті энергияны токтың жиілігі бірнеше
миллион герцке дейін тарата алады және өз бойымен үлкен қашықтықтарға
теледидар бағдарламаларын тарата алады. 1936 жылы жоғарыжиілікті
телефондау үшін 240 арнаға арналған коаксиалды кабель байланыс жолы
салынған. 1856 жылы салынған бірінші трансатлантиялық су асты кабелмен тек
телеграфты байланысты ғана жүзеге асыраған болатын, тек 1400 жыл өткеннен
соң 1956 жылы Еуропа мен АҚШ-ты байланыстыратын теңіз астымен өтетін
коаксиалды кабель салынғаннан кейін, осы екі материк арасында көпарналы
телефондық байланыс пайда болды.
1965-1967 жылдарда кеңжолақты ақпараттарды таратуда бірінші толқын
өткізгішті (волновод) байланыс жолдары және жоғарыөткізгішті криогенді
кабелді байланыс жолдары ойлап табылған. Олардың өшуліктері өте кішкентай
болды.
1970 жылдан бастап жарық өткізгіштері мен оптикалық кабелдер активті
түрде ойлап шығарыла басталды. Олар көзге көрінетін және инфрақызыл сәуле
шығарушы толқын диапазондарын пайдаланды.
Бұл ғылымның бағыты және техникасы енді ғана дамуда болды, бірақ 80
жылдарына таман осы даму үрдісінің нәтижесінде оптикалы-талшықтық
байланыс жүйелері шығарылып, реалды жағдайларда тексерілді.
Оптикалы-талшықты кабелдерді өндіру өте актуалды болып табылады. Оның
себебі, мыс пен қорғасын ресурстары әлемдік өндіру балансында шектеулі
болып табылады. Ортақ мыс ресурстарының 50 %, ал қорғасынның 25 % кабелді
өндіріске жұмсалады. Ал оптикалы кабелдер мыстан жасалған электрлік
кабелдерден ерекшелігі дефицит материалдар мен металдарды керек етпейді,
қымбат емес шыны мен пластмассадан жасалынады.
Оптикалық кабелдердің электрлік кабелдерге қарағанда мыстың
экономиясынан басқа мынадай артықшылықтары бар:
- ақпараттың үлкен ағындарын тарату және кеңжолақтылық;
- өшуліктің аздылығы және үлкен жиілік диапазондарында жиілікке
тәуелсіздігі;
- сыртқы электромагниттік өрістерден қорғанулығы;
- кішігабариттылығы және жеңілдігі (оптикалы кабелдердің массалары
электрлік кабелдерден 10..12 есе кіші)
- қауіпсіздік техникасының сенімділігі (қысқа тұйықталудың жоқтығы,
жанбайтындығы)
Ақпараттың әр түрін қашықтыққа беру үшін адамзат бұрыңғы заманнан
жарықтың көмегімен пайдаланып тарататын. Ақпаратты қашықтыққа беру
ұзындығын үлкейту үшін қабылдап-қайта таратушы посттарының тізбектерін
пайдаланған. Осылайша ХIX ғасырдың басында Петербург пен Варшава арасында
1200 км семафорлық байланыс тізбегі қолданылған. Әр 40 км сайын биік
бағаналарда құрылғылар орналасқан, олар таратылған жарық жарық
сигналдарын ретрансляциялаған. Осындай тізбекпен кішігірім ақпаратты
тасымалдау үшін бірнеше сағат күту керек болған. Содан басқа ақпаратты
тарату ауа райына тәуелді болды (тура көрініс болмағанда тізбек жұмысын
жалғастыра алмады) және бөгеулік пен рұқсатсыз пайдаланудан қорғанулығы
болған жоқ.
А.С Попов радиобайланысты ойлап шығарғаннан кейін оптикалық семафорлы
байланыс жолдарын салуды тоқтатты. Қазіргі заманда байланысты орнату үшін
қайтадан жарықты қолданып жатқанына біз куәгер болып отырмыз. Бірақ қазіргі
жарық тарату технологиясы жаңа негізінде қазіргі замандағы ғылыми
жетістіктерін пайдаланып орындалып отыр, олар: кванттық физика,
оптоэлектроника, радиотехника.
Техника-экономикалық анализ көрсеткендей, оптикалық-талшықты
кабелдерді болашақта жаппай өндірсе, олар электрлік кабелдерге бәсеке
құрайды. Оптикалы-талшықты кабель әсіресе байланыс шоғырларының үлкен
жерлерінде өте пайдалы.
Оптикалық жүйелердегі және оптикалық кабелдердің маңызды даму факторы
оптикалық кванттық генератордың – лазердің пайда болуы болды. Кеңес
Одағының ғалымдары, академиктері Басов пен Прохоров көмегімен,
оптоэлектроника мен квантты техника облысында негізгі зерттеулер
жүргізілді.
Байланыс мақсаты үшін диапазондарды игеруде бірінші жұмыстар ХХ
ғасырдың 60 жылдарында басталды. Күре жол есебінде жерге жақын атмосфера
қабаттары және периодты түзетуші жарық өткізгіштер, және сәулелі линзалар
мен айналардың көмегімен бағыттау қолданылды. Ашық атмосфералы байланыс
жолдары метеорологиялық жағдайларға тәуелді болды және байланысқа қажетті
қорғанушылығын қамтамасыз ете алмады. Дискретті түзетулері бар линзалы
жарық өткізгіштер өте қымбатқа түсті және линзаларды егжей-тегжей
юстирлеуді қажет етті, сәулені автоматты түрде басқаруды керек етті. Олар
байланыс желілерінде практикалық орнын таба алмады.
Жоғарғы сенімділікті оптикалық талшықты кабелді жүйелердің шығарылуы
ХХ ғасырдың 70 жылдардағы аз шығынды оптикалық талшықтың өңдеуіне
байланысты болды. Осындай талшықтар-арнайы жабдықты және оптикалық
кабелдерді күре жолдардың тарату жүйелердің элементтерін
(генератор,фотоқабылдағыш,разьемных и неразьемных соединителем және т.б)
шығаруға себеп берді.
Осындай жүйелердің практикалық қолдану орны-телефонды желі, кабелді
теледидар, есептеу техникасы технологиялық үрдістерді бақылау және басқару
т.с.с.
Қазіргі заманда оптикалық кабелдер және оптикалық жүйелер зертханалы
тәжірибелер кезеңнен шығып практикалық енгізілу кезеңіне келді. Бірінші
кезекте оптикалық кабелдер АТС-ді жалғайтын байланыс жолдарын құру үшін
және қала шеттеріне баратын байланыс жолдарын құру үшін қолданылады. Олар
металл сиымдылықты мыс сымдары бар кабелдердің орнын басып жатыр.
Оптикалық кабель кең жолақты ақпаратты жергілікті жүйеде телебейнелеу,
деректемелерді тарату желілері, бейнетелефон сигналдарын тарату үшін
қолданылады. Оптикалық кабель байланыс жүйелері зоналы және магистралды
желілерде кең қолданылады.
Қазіргі кезде таратудың цифрлық әдістері және ақпаратты цифрлық өңдеу
кеңінен қолданып жатыр. Біріншілік цифрлық жүйелер ақпаратты төменгі жиілік
телефон кабелдерінен тасымалдау үшін арналған, ал жоғары реттілік цифрлық
жүйелер жоғары жиілікті кабелдермен, коаксиалды, оптикалы-талшықты байланыс
жолдарымен және де жерсеріктік, радиорелейлі байланыс жолдарымен ақпаратты
тасымалдайды.

1.4 Қойылған мәселені негіздеу

Бұл дипломдық жобада К-60п аппаратураны сипаттау, цифрлы тарату
жүйелерін (ЦТЖ) және аналогты тарату жүйелерін (АТЖ) анализдеу қажет. ЦТЖ-
ң аналогты тарату жүйесіне қарағанда басты артықшылығын көрсету, цифрлық
жабдықты қолдануды негіздеу қажет.
Талшықты оптикалық байланыс жолдарын жобалауға қарай тарату
жүйелердің оптикалық кабелдің маркасын, регенерациялық учаскесінің қажет
ұзындығы есебін таңдау. Сонымен бірге, оптикалық кабелдің негізгі
параметрлерінің есебін жүргізу қажет. Нәтижесінде жобаланып отырған
талшықты оптикалық байланыс жолының сенімділігін бағалау керек.
Дипломдық жобаның соңғы бөліміне Еңбекті қорғау сабағының талшықты
оптикалық байланыс жолын пайдалануда қауіпсіздік шаралары тақырыбында және
де Өндірістік экономика сабағының талшықты оптикалық байланыс жолының
экономикалы тиімді салуын анықтау тақырыбында тапсырманы орындау қажет.
Қазіргі таңдағы жүйенің анализі және оның сындық анализінің жоғарыда
көрсетілген факторларына сүйеніп кез-келген адам симметриялы кабелмен бірге
аналогты тарату жүйесі қазіргі таңда оларға жүктелген жүктемеге шамасы
келмейтіні түсінеді.
Кабелді байланыс технологиясының жетілу үрдісі үдей түсуде. Оптикалы
және квант-оптикалық технологияларының тез қарқынмен жетілуінің арқасында
қазіргі кездегі талшықтық-оптикалық тарату жүйесінің өткізу қабілеті 11
Тбитс дейін жетуі мүмкін. Жаңа технологиялар мен байланыс қызметтерінің
(интернет, электронды пошта, IP-телефония, интерактивті цифрлы теледидар,
технологиялық, заңгерлік, әкімшілік, қаржылық ақпаратты тарату,
дистанционды медициналық қызмет көрсету, Ethernet және т.б. берілгендерді
компьютерлік желілер таратуды қолдану) кең тарауы осы қызметтерді
тұтынушылар санының тез өсуімен ұласады. Соған орай, осы жағдайда барлық
деңгейге шығу желісі кабелді сегменттің өткізу қабілеттілігінің жоғарлауы
айтарлықтай, яғни магистралды деңгейден абоненттік деңгейге дейін.
Осы аймақтағы компаниялар санының өсуінің себебімен, сиымдылығы үлкен
байланыс желіні ұымдастыру қажет. Берілген арнаның көп жүктелуіне қарай
қазіргі кезде жұмыс істеп тұрған сыйымдылық операторлардың қажеттіліктерін
қанағаттандырмайды. Арна ұйымдастырушы аппаратура ескірген, АТЖ қазіргі
таңға сәйкес келмейді, сондықтан да оларды қазіргі уақыт талабына сай
кішігірім, автоматтандырылған, пайдалануда оңай және ыңғайлы цифрлық жүйеге
ауыстыру қажет.
Кеше ғана пайдалануда болған арналар саны тұтынушылар талабын
қанағаттандыруға жеткілікті болып көрінген, бірақ жергілікті есептеу
желілердің пайда болуы және олардың санының көбеюіне байланысты, ақпаратты
автоматты түрде жинау және т.б. қызметтердің пайда болуына қарай,
қолданыстағы жүйе тұтынушылар қажеттіліктері мен мұқтаждықтарын
қанағаттандыра алмады, яғни ол әлемдік стандарттарға сай бұрынғыдан сапалы
байланысты қамтамасыз ететін жаңа, жетілген жүйеге ауыстыруды қажет етеді.
Жоғарыда көрсетілгендерге қоса, қазіргі кездегі жұмыс істеп тұрған
трасса Ресей Федерациясының территориясымен өтеді. Ол дегеніміз қазіргі
кездегі бар магистралды пайдалануда қосымша қиындықтар туады.
Мен жоғарыда талқыланған проблемаларға сүйене отырып Байгарин –
Қандыағаш учаскесіндегі байланысын жаңарту үшін жобалау тапсырмасын
ұсынамын:
- тарату жүйесі тұтынушылардың уақыт талабына сай қажеттіліктерін
қанағаттандыра алатындай цифрлық тарату жүйелеріне негізделген
болуы керек;
- кабель тарату жүйесінің жоғары өткізу қабілетіне сәйкес болуы
қажет, яғни ол оптикалы кабель болуы қажет;
- магистралды байланыс жолын пайдалануда қиындықтар тумау үшін
кабелді салу трассасы Қазақстан Республикасы территориясымен өтуі
қажет;
- жобаланып отырған ұйымдастыру сұлбасы комбинацияланған яғни нүкте-
нүкте және реттелген сызықты тізбек топологияларымен салынуы қажет,
бұл топологиялар тұрғылықты мекендердің географиялық орналасуының
тура осы топологияларға сәйкес келетіндігіне байланысты.

2. АРНАЛАР САНЫН ЕСЕПТЕУ ЖӘНЕ ТАРАТУ ЖҮЙЕСІН ТАҢДАУ

2.1. Қажетті арналар санын және тарату жылдамдығын есептеу

Байғанин – Қандыағаш елді мекендерін байланыcтыратын арналар саны және
жергілікті желі пункттері негізінен осы мекендердегі халық санына тәуелді
және халықтың жекелеген топтарының өзара байланысқа қызығушылық дәрежесіне
байланысты.
Кез келген елді мекендегі халық саны соңғы халық санағы статистикалық
деректері негізінде анықталуы мүмкін.
Әдетте халық санағы бес жылда бір рет жүргізіледі, сондықтан
перспективті түрде жобалау жасағанда халық өсімін ескеру керек.
Берілген мекендегі және оған бағынышты аймақтағы халық саны, халық
орташа өсімін ескере отырып мына формуладан анықталады.
(2.1)
мұнда Н0 - халық санағы өткізілген уақыттағы тұрғындар саны, адам;
Н- осы мекендегі халықтың орташа жылдық өсімі, 2-3 % алынады;
t - тағайындалған перспективті жобалау жылымен халық санағын өткізу
жылы арасындағы айырма ретінде анықталатын мерзім, жыл.
Перспективті жобалау жылы ағындағы жылмен салыстырғанда 5-10 жыл
алға деп алынады. Егер жобада 5 жылды алға салсақ, онда
t=5+(tn-to), (2.2)
мұнда t0 - жоба құрылған жыл, 2007 ж t0 - Н0 деректерін анықтайтын жыл,
яғни 2003 жыл.
(2.1) және (2.2) формулаларын пайдаланып магистраль арнажолындағы
барлық елді мекендердегі халық санын есептейміз.
Байганин:
t=5+(2005-2003)=5+1=7 жыл;
Ht = 9∙103 ( [1 + ]7 = 10338 адам.
Шұбарқұдық:
t = 5+(2005-2003) = 5 + 1 = 7 жыл;
Ht = 8,5∙103 ( [1 + ]7 = 9764 адам.
Қандыағаш:
t=5+(2005-2003)=5+1=7 жыл;
Ht = 9,6∙103 ( [1 + ]7 = 11027 адам.
Жарқамыс:
t=5+(2005-2003)=5+1=7 жыл;
Ht = 7,4∙103 ( [1 + ]7 = 8500 адам.
Тасқопа:
t=5+(2005-2003)=5+1=7 жыл;
Ht = 4,5∙103 ( [1 + ]7 = 5169 адам.
Болгарка:
t=5+(2005-2003)=5+1=7 жыл;
Ht = 6,8∙103 ( [1 + ]7 = 7811 адам.
Таңдап алынған соңғы және аралық мекендер арасындағы өзара байланыс,
байланыс мекемесінің жобаланатын жылдар алдында алған статистикалық
деректері негізінде анықталады.
Іс жүзінде осы өзара байланысты тартылу коэффиценті Кт арқылы
өрнектейді, кең ауқымда өзгеріп отырады, 0,1%-тен 12%-ке дейін. Жобада
Кт=7% деп аламыз, яғни Кт=0,07.
Таңдап алынған мекендер арасындағы телефондық арналар санын анықтайық.
Телефондық арналар санын есептеу үшін келесі жуықталған формуланы
пайдаланайық:
(2.3)
мұнда α - бекітілген қол жеткізуге және берілген шығындарға сәйкесті
тұрақты коэффицент, әдетте шығындар, 5%-ке тең деп алынады, сонда α -1,3
Кт- тартылу коэффициенті, Кт = 0,07;
у - үлестік жүктеме, яғни бір абонент келтіретін орташа жүктеме, 0,15
Эрл.;
ma және mб – сол немесе басқа ақырғы пунктпен қызмет көрсету
аймағында халық санына байланысты анықталады;
β - бекітілген қол жеткізуге және берілген шығындарға сәйкесті тұрақты
коэффициент, әдетте шығындар 5 %-ке тең деп алынады, сонда β=5,6.
Перспективада, сол және басқа ақырғы АМТС қызмет көрсететін абоненттер
саны, қызмет атқару аймағында тұратын халық санына байланысты анықталады.
Халықтың телефондық аппараттарымен орташа жабдықталу коэффициентін 0,3-
ке тең деп алып, АМТС аймағындағы абоненттер санын келесі формуладан табуға
болады:
m = 0,3 ( Ht
(2.4)

Осы (2.4) формула бойынша магистраль арнажолындағы елді мекендердегі
абоненттер санын есептейік.
Байганин:
m = 0,3 ( 10338 = 3040 аб.
Шұбарқұдық:
m = 0,3 ( 9764 = 2929 аб.
Қандыағаш:
m = 0,3 ( 11027 = 3308 аб.
Жарқамыс:
m = 0,3 ( 8500 = 2550 аб.
Тасқопа:
m = 0,3 ( 5169 = 1551 аб.
Болгарка:
m = 0,3 ( 7811 = 2343 аб.
(2.3) формула бойынша магистраль учаскелеріндегі елді мекендер
арасындағы телефондық арналар санын есептейік
Байганин –Шұбарқұдық (mа = 3040 аб., mб = 2929 аб.):
nтлф =
Байганин- Қандыағаш (mа = 3040 аб., mб = 3308 аб.):
nтлф =
Байганин - Жарқамыс (mа = 3040 аб., mб = 2550 аб.):
nтлф =
Байганин - Тасқопа (mа = 3040 аб., mб = 1551 аб.):
nтлф =
Байганин - Болгарка (mа = 3040 аб., mб = 2343 аб.):
nтлф =
Шұбарқұдық - Қандыағаш (mа = 2929 аб., mб = 3308 аб.):
nтлф =
Шұбарқұдық - Жарқамыс (mа = 2929 аб., mб = 2550 аб.):
nтлф =
Шұбарқұдық - Тасқопа (mа = 2929 аб., mб = 1551 аб.):
nтлф =
Шұбарқұдық - Болгарка (mа = 2929 аб., mб = 2343 аб.):
nтлф =
Жарқамыс - Тасқопа (mа = 2550 аб., mб = 1551 аб.):
nтлф =
Жарқамыс- Болгарка (mа = 2550 аб., mб = 2343 аб.):
nтлф =
Тасқопа- Болгарка (mа = 1551 аб., mб = 2343 аб.):
nтлф =

Арналар санының есептелген мәндері бойынша шығатын және кіретін арналар
матрицасын жасайық та, алынған мәндерді 2.1-кесте түрінде береміз.
2.1-кесте магистраль елді мекендері арасындағы арналар саны
Елді мекен БайганШұбарқҚандыаЖарқамТасқоп Болгар
ин ұдық ғаш ыс а ка
Байганин 26 27 25 20 24
Шұбарқұдық 26 27 24 19 23
Қандыағаш 27 27 20 23 16
Жарқамыс 25 24 20 19 22
Тасқопа 20 19 23 19 18
Болгарка 24 23 16 22 18

Кестедегі арналар саны барлық мәндерін қосып, осы учаскеде байланысты
ұйымдастыруға қажетті арналардың жалпы санын табамыз: Nжалпы = 573.
Осыдан басқа келешекте осы учаскені Супер магистраль шеңберіне қосу
үшін ол арқылы транзистік ағындарды ескеру қажет.
Транзисторға барлығы 302 – мегабиті ағындар (900 арна) алынады.
Талшықты-оптикалық жол салынып жатқандықтан, осы каналдарды 100%
резервтеу керектігін қарастырамыз. Байланысты ұйымдастыру үшін қажетті
арналардың жалпы саны:
Nжол = 900+573 арна (резервтеусіз)
Nжол = 1432·2=2946 арна (толық резервтеумен).
Тағы бір талдау жасайық:
- SDH аппаратурасының STM-1 синхронды транспорттық модулы көмегімен
63-2-мегабитті ағын ұйымдастырылады, осыдан табамыз 63·30=1890 арна, тарату
жылдамдығы-155 Мбитс
- синхронды транспорттық модуль STM-4 көмегімен 63·4=252-2 мегабитті
ағын, немесе 252·30=7560 арна ұйымдастырылады, тарату жылдамдығы 622
Мбитс;
- синхронды транспорттық модуль STM-16 көмегімен 252·4=1008 2-
мегабитті ағын, немесе 1008·30=30240 арна ұйымдастырылады, тарату
жылдамдығы - 2,5 Гбитс.
Есептеуден көрініп тұр, 4946 арнаны ұйымдастыру қажетті. Бұл үшін
синхрон транспорттық модуль STM-4 қажет, ол арналар сана бойынша
жобаланатын талшықты – оптикалық байланыс жолы талаптарына сәйкес келеді.
Есептелген арналар санын негізге ала отырып, ақпаратты тұтынушылықтың
өсуін және осы облыстағы даму перспективасын ескере отырып, дипломдық
жобада STM-4 деңгейіндегі синхрондық цифрлық иерархия аппаратурасын таңдап
аламыз.
STM-4 мультиплексоры 622 Мбитс тарату жылдамдығымен цифрлық ағымды
ұйымдастыруға арналған, ол тосқын ұзындығы 1550 нм бір модалы оптикалық
кабельмен жұмыс істейді. Желіні құру үшін енгізубөлу функциясы бар, PDH
және SDN трибутарлық ағындарға қарапайым қол жеткізуді қамтамасыз ететін
мультиплексор пайдалынылады.

2.2. Тарату жүйесін таңдау

Siemens фирмасының жабдығы әлемде, және біздің елде өзін жақсы
жағынан көрсете білді. Кабель салудың және пайдаланудың жақсы шарттарын
қамтамасыз ету үшін, Siemens фирмасы жабдығын пайдаланған қолайлы,
өйткені ҚР-да осы фирманың көптеген жабдығы орнатылған.
Siemens фирмасы электроника және электроника саласындағы жетекші
компаниялардың біреуі болып табылады. 400000-аса фирма қызметкерлері
әртүрлі бұйымдарды дайындайды және шығарады, жүйелер мен жабдықты жобалайды
және жинақтайды, сондай-ақ өзіне тапсырыс берушілерге олардың
қажеттілігіне қарай бағытталған қызмет көрсетеді.
Жер жүзілік нарықты 11 ең ірі компаниялар алда келеді, SDH жабдығын
дайындап берушілер: Siemens, Alсalet, AT&T, Ericsson, және т.б. іс жүзінде
осы компаниялардың бәрі Қазақстан нарығында орын алады.
Жабдық қоюшы компаниялардың белсенділігі соңғы уақытта айтарлықтай
көтерілді, әртүрлі класстағы жабдықты дайындап қоюға контрактты жасалады,
ондаған емес жүздеген SDN жабдығы комплектеріне сұраныс бар.
SDN жабдығының бес тобын бөліп көрсетуге болады:
- синхронды мультиплексорлар - SMUX немесе SM;
- жолдық арналар жабдығы –SL;
- кросс-коммутаторлар немесе кросс-контейнерлер – SXC;
- синхронды радиорелейлік жолдар –SR;
- басқару жүйелері.

3. Жабдықтың конструктивтік ерекшеліктері

Siemens байланыс желісі функцияналдық мүмкіндіктерін кеңейтуді
қамтамасыз ететін, қол жеткізу, тарату және басқару жүйелері үшін
жабдықтың интеграцияланған тобын ұсынады. Барлық жабдықтың модулдық
архитектурасы, өсіп бара жатқан тұтынушылықты қанағаттандыру үшін
динамикалық ұлғайту мүмкіндіктері және байланыстың жоғары сенімділігін
қамтамасыз етуге құралдары бар.
Магистралдық қажетті сыйымдылығын қамтамасыз ету үшін SL-14
аппаратурасын пайдаланамыз (Synchronous line egnipment for STM-14
signals).
Регенерациялық пункт жабдығы ретінде SMA-14-пен бірге SLТ-14
(Synchronous Line Terminal) аппаратурасы пайдаланылады (2.3 – сурет). у
аралық пукттерде, тарату жылдамдықтары 2 Мбит с, 34 Мбит с, 140 Мбитс,
155 Мбитс ағындардан тұратын тобын бөлуге мүмкіндік береді, және де
жылдамдығы 155 Мбитс ағындарды бөлу электрлік түрде де, сондай-ақ
оптикалық түрде де жүргізілуі мүмкін.
Суреттерден көрініп тұр, SLT-14-ті қолданудың қандай да вариантының
негізгі бөлігі болып SMA-14 синхрондық мультиплексор табылады.
Демультиплексор оптикалық сәулелену қабылдағышы SDH (155 Mbits)
немесе STM-1 сигналы PDH (140 Mbits)-нан сигналда конвертирлейді
түрлендіреді.
Тізбекті параллельді түрлендіргіш SP - STM-1 келіп түсетін
ағынынан әрі қарай өңдеу үшін байттан кейін байт сигналдар ағынын
ұйымдастырады.
Syng - синхросигналдар блогы - синхросигналды бөліп алады да,
коррекция және басқару блогына жібереді.
В1 – байттардың басымдылығын (приоритетін) бағалау блогы - В1
паритетігімен, 1 номерімен STM-1-ге берілген сигналдарды бөліп
алады. Қателер болса сигналдық шина бойынша басқару блогына хабар
береді.
DX – демультиплексор - STM-4 сигналын STM-1 төрт сигналына бөледі.
В – байттар приоритетін бағалау блогы – В1-ге ұқсас сондай
функцияларды орындайды.
Сигналды танушы - таниды және бағыттар бойынша синхронды (155
Мбитс) және плезиохронды (140 Мбитс) сигналдарды таратады.
Sig. slave – коорекция (түзету) блогы – ақпаратты жинайды, алдын ала
өңдеуді жүргізеді және деректерді ZUW – орталық бақылау пунктіне
жібереді.
STM-14 мультиплексоры плезиохронды (140 Мбитс) немесе синхронды (155
Мбитс) сигналды қабылдайды да, синхронды транспорттық модульдарға STM-1
виртуальді контейнер VC-4 арқылы қайта қалпына келтіреді.
Деректердің келіп түскен сигналы (140 Мбитс немесе 155 Мбитс)
амплитудауақыт шешімі схемасында CMIBIN кодерімен декотталады, онда
сондай-ақ жүйелік сағаттар RP8*1 синхронизациялық сигналдары
бөлінеді.

2.4 SIEMENS AG фирмасының SMA-14 R2 тарату аппаратурасы
техникалық аппаратурасы

SDH жабдығын бес топқа бөледі:
- синхронды мультиплексорлар - SMUX немесе SM;
- жолдық арнажолдар жабдығы - SL;
- кросс - коммутаторлар немесе кросс – контейнерлер - SXC;
- синхронды радиорелейлік жолдар - SR;
- басқару жүйелері EM-OS немесе SMN-OS.

Ең кеңінен синхронды мультиплексорлар пайдаланылады, олар жолдық
арнажолдарда және кросс – коммутаторларда қолданылады.
Арнаулы және негізгі функциялары SMA-14 R2 тобы СЦИ – МСЭ
төртінші деңгейіне жатады да, МСЭ, ETSI стандартына сәйкес келеді.
Аппаратура жергілікті, аймақ ішіндегі және магистральдық желілерде
пайдалануға арналған.
Аппаратура типтік блоктардан құралған және комплектациясы
(жинақталуын) мен программалық қамтамасыз ету сәйкесті версиясына
байланысты әртүрлі орындалу варианттары болуы мүмкін:
SMA-1 R2 – СЦИ бірінші деңгейіндегі енгізушығару синхрондық
мультиплексоры;
SMA-4 R2 – СЦИ төртінші деңгейіндегі енгізушығару синхрондық
мультиплексоры;
SMTID R2 – қосарланған ақырғылық синхрондық мультиплексоры.
SMA-14 енгізу шығару синхрондық мультиплексорының екіден жолдық
агрегаттық интерфейстері бар. Олар агрегаттық сигналдарды жасайды,
жолдық, жолдық және компоненттік интерфейстер және компоненттік
интерфейстер арасындпа оперативтік ажыратып қосуды, циркулярлық
таратуды, жолдық және топтық арнажолдарды және жекелеген блоктарды
резервтеуді орындайды. Аппаратураның типтік қолданысы – VC арна
жолдарды резервтеумен сақиналық желілер.
SMA-14 R2 плезиохронды және синхронды 2,140 және 155 Мбитс
компоненттік сигналдарды пайдаланады, агрегатты жолдық сигнал
сыйымдылығы шегінде бір типті компоненттік сигналдарды пайдалануға
рұқсат етіледі.
SMA-14 тобы аппаратурасы көмегімен жолдық (тізбекті) сақиналы
және тармақталған құрылымды желілерді құруға болады.
Аппаратура іште орналасқан микропроцессорлық құрылғылар және
арнайы программалық қамтама көмегімен бақыланады және басқарылады. Оның
басқарудың желілік жүйесіне медиатор арқылы QD2B3 интерфейсі,
жергілікті терминал LCT-ға QD2F интерфейсі, сондай-ақ, станциялық
сигнализацияға интерфейсі бар.
Интерфейс STM-1 оптикалық агрегаттық интерфейс G.957 және G.958
ұсыныстарына сәйкес келеді.
Интерфейстік карталардың қол жеткізу арналары. Қандай да болмасын
деңгейдегі мультиплексорлар үшін қол жеткізу арналары электрлік (PDH)
немесе оптикалық (SDH) болуы мүмкін.
PDH қол жеткізу арналары үшін 2, 34, 140 Мбитс стандартты
жылдамдықтар жиынтығы европалық иерархияға сәйкес келеді, бірақ бұған
8 Мбитс қосылмайды.
Қол жеткізудің оптикалық арналары болуы мультиплексорларды SDH
жолдық арнажолдарда регенераторлар ретінде, сондай-ақ әртүрлі
деңгейдегі сақиналар қосылуы схемаларында пайдалануға мүмкіндік
береді.
Интерфейстік картадағы порттар саны. Ертеректе 2 Мбитс арналар
үшін интерфейстік карталар, ережеге сәйкес, 16 порттан тұратын.
Сондықтан STM-1 деңгейіндегі мультиплексорлар мүмкіншілігін 2 Мбитс
арналарды өңдеуде мүмкіндіктерін пайдалануда 4 карта керек болды.
Қазіргі карталарда порттар саны 21-ге дейін ұлғайды, бұл сол ағынды
үш картамен өңдеуге мүмкіндік береді. Босаған ұяшыққа басқа қол
жеткізу арналары үшін картаны енгізеді немесе 2 Мбитс қосымша
арналарын. 3445 Мбитс арналары үшін картада әдетте 3 порт болады,
ал 140155 Мбитс арналар үшін - 1.
Интерфейстік карталар саны және кіріс бойынша қорғалған режим
типі.
Жақшалардағы сандар негізгі және резервті карталарға жатады
және де соңғыларының саны қол жеткізу арналарын қорғау схемаларына
сәйкес болуы тиіс. Мысалы, егер кіріс бойынша қорғалған режим
типінде төрт+бір көрсетілсе, онда төрт Картаны қорғау үшін тек бір
резервті карта пайдаланылады (25%-дық резервтеу), егер бір+бір болса,
онда 100%-тік резервтеу.

2.1 кесте. – Интерфейстің негізгі параметрлері
Көрсеткіштері S-4.1 L-4.1 L4.2
Лазер түрі MLM MLM SLM
Толқындар диапазоны, нм 1285...13301294...13291500...1570
Спектрдің максималды ені, нм 2,5 1,7 0,5
Бүйірлік модаларды басып тастау, дБм - - (30
Тарату деңгейі, дБм 15...-8 -3 -3...6
Жол өшуі, дБ 0...18 3...30 10...32
Арнажол максималды дисперсиясы, пс.нм 90 130 3500
Сезімталдығы, дБм -32,5 -32,5 -39
Шуылдардан және лазер дисперсиясынан (1 (1 (1
оптикалық қуаттық қосымша шығындары, дБ

Бұғатталмайтын кросс – коммутация мүмкіндіктері. Кестеде белгіленген
немесе STM-N ағындар, 2 Мбитс bkb ағындар эквивалентті санымен,
немесе коммутацияланатын виртуалдық контейнерлер (VC) деңгейімен
берілген, және әдетте мультиплексорға максималды жүктемемен
үйлестіріледі және мультиплексордың өзінің кросс – коммутацияс
мүмкіндігін сипаттайды. Бірақта, мультиплексорды блоктап құрғанда, ол
кросс – коммутатордың блок ретіндегі мүмкіндіктерін сипаттайды.
Жабдықты пайдалану варианттары. Мультиплексорлар терминалдық
мультиплексорлар (ТМ), концентраторлар (Н), регенераторлар (R),
енгізушығару мультиплексорлары (ADM) фнукциясы орындауы мүмкін.
Кейінгілері өз кезегінде жолдық арнажолдарда немесе сақина
топологиясында пайдаланылуы мүмкін.
F интерфейсі. F интерфейсі оператор терминалын қосуға арналған,
ол ретінде әдетте дербес компьютер пайдаланылады. Оның көмегімен
ағымдық жағдайды бақылайды, авариялық сигнализация функциясын іске
асырады және синхрондық мультиплекстор конфигурациясын басқарады. Әдетте
терминалды мультиплексторға V.24RS232C интерфейсі бар және тарату
жылдамдығы 9,6 немесе 19,2 Кбитс тізбекті порт арқылы жалғайды.
Қызметтік арналар. Қызметтік арналар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.