Арысқұм мұнай кенінің бұрғылау, қондырғысының жаңартылған қосалқы элементтерін электр энергиясымен қамтамасыз ету
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 4
МӘСЕЛЕНІ ҚОЮ ЖӘНЕ ЗЕРТТЕУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
Құмкөл (Арысқұм) кен орнының бұрғылау жабдықтарының технологиялық процесстері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
6
Арысқұм кен орын электрмен жабдықтауды жобалау
Арысқұм кен орынын кеңейтудің негізгі жоспары ... ... ... ... ... ... ..
7
АРЫСҚҰМ КЕН ОРНЫНЫҢ ЭЛЕКТР ҚОНДЫРҒЫЛАРЫНЫҢ КӨРСЕТКІШТЕРІН ЕСЕПТІК ЗЕРТТЕУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
8
Күштік электрқондырғыларының қуаттылық көрсеткіштерін есептік зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
8
Электрқондырғыларының толық қуаттылық күшін есептеу .SE= PE/COS(a) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
13
Қоректену көзін есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
Реактивті қуаттылықтың компенсациясы
Күш беру трансформаторларының саны мен қуатын есептеу 14
БҰРҒЫЛАУ ҚОНДЫРҒЫСЫНЫҢ ЭЛЕКТРЛІК ЖҮЙЕСІН МОНТАЖДАУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
16
Сыртқы электрлік жүйе және ішкі электрлік жүйе ... ... ... ... ... ... ... 16
Арысқұм кен орнының бұрғылау қондырғыларының электрлік схемасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
21
Қысқа тұйықталу тогын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 23
Электр аппаратурасы мен жабдықтарын таңдау ... ... ... ... ... ... ... .. 25
Айыру, жекелеу (изоляция)
Реле қорғаныспен күштік трансформаторды қорғау және автоматтандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
28
БІР ФАЗАЛЫ БАСҚАРМАЛЫ ТҮЗЕТКІШТЕРДІҢ ЕСЕПТІК ЗЕРТТЕУІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
32
Трансформаторды жобалау үшін берілгендерді есептеу ... ... ... ... ... 32
Түзеткіштің есептемесі және сипаттамасының тұрғызылуы. Қуат коэффициентін есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 34
Тиристорлардағы орташа тоқтың есептелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 43
Жобалық өлшемдерді түзету режимі үшін есептеу ... ... ... ... ... ... ... 45
Параллель қосылған шұрықша санын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... 48
Тізбекте қосылған шұрықша санын есептелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... 51
Күштік сұлбаны құрастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 53
Түрлендіргіш сипаттамасының есептелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 55
Қуат коэффициенттерінің есептелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 57
Инвертордың қуат коэффициенттінің есептелуі ... ... ... ... ... ... ... ... 58
Бір фазалы түрлендіргіштер бойынша есептеу (арнайы тапсырма) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 59
Электр құрал жабдықтарының экономикалық есебі ... ... ... ... ... ... . 61
Электр құрылымының қауіпсіздігін қамтамасыз ету ... ... ... ... ... 63
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 65
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 66
МӘСЕЛЕНІ ҚОЮ ЖӘНЕ ЗЕРТТЕУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
Құмкөл (Арысқұм) кен орнының бұрғылау жабдықтарының технологиялық процесстері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
6
Арысқұм кен орын электрмен жабдықтауды жобалау
Арысқұм кен орынын кеңейтудің негізгі жоспары ... ... ... ... ... ... ..
7
АРЫСҚҰМ КЕН ОРНЫНЫҢ ЭЛЕКТР ҚОНДЫРҒЫЛАРЫНЫҢ КӨРСЕТКІШТЕРІН ЕСЕПТІК ЗЕРТТЕУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
8
Күштік электрқондырғыларының қуаттылық көрсеткіштерін есептік зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
8
Электрқондырғыларының толық қуаттылық күшін есептеу .SE= PE/COS(a) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
13
Қоректену көзін есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
Реактивті қуаттылықтың компенсациясы
Күш беру трансформаторларының саны мен қуатын есептеу 14
БҰРҒЫЛАУ ҚОНДЫРҒЫСЫНЫҢ ЭЛЕКТРЛІК ЖҮЙЕСІН МОНТАЖДАУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
16
Сыртқы электрлік жүйе және ішкі электрлік жүйе ... ... ... ... ... ... ... 16
Арысқұм кен орнының бұрғылау қондырғыларының электрлік схемасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
21
Қысқа тұйықталу тогын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 23
Электр аппаратурасы мен жабдықтарын таңдау ... ... ... ... ... ... ... .. 25
Айыру, жекелеу (изоляция)
Реле қорғаныспен күштік трансформаторды қорғау және автоматтандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
28
БІР ФАЗАЛЫ БАСҚАРМАЛЫ ТҮЗЕТКІШТЕРДІҢ ЕСЕПТІК ЗЕРТТЕУІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
32
Трансформаторды жобалау үшін берілгендерді есептеу ... ... ... ... ... 32
Түзеткіштің есептемесі және сипаттамасының тұрғызылуы. Қуат коэффициентін есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 34
Тиристорлардағы орташа тоқтың есептелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 43
Жобалық өлшемдерді түзету режимі үшін есептеу ... ... ... ... ... ... ... 45
Параллель қосылған шұрықша санын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... 48
Тізбекте қосылған шұрықша санын есептелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... 51
Күштік сұлбаны құрастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 53
Түрлендіргіш сипаттамасының есептелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 55
Қуат коэффициенттерінің есептелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 57
Инвертордың қуат коэффициенттінің есептелуі ... ... ... ... ... ... ... ... 58
Бір фазалы түрлендіргіштер бойынша есептеу (арнайы тапсырма) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 59
Электр құрал жабдықтарының экономикалық есебі ... ... ... ... ... ... . 61
Электр құрылымының қауіпсіздігін қамтамасыз ету ... ... ... ... ... 63
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 65
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 66
Қазақстан табиғи және ең үлкен энергетикалық қорға ие. Біздің елді мекенде мұнай және газ өндіретін орындар бар, яғни мұнай шығаратын он елдің бірі екенімізді көрсетеді. Қазақстанда сонымен қатар қорға: көмір, уран, алтын, минералды байлықтар бар. Бізде күндік және желдік энергияны пайдлануға үлкен мүмкіндік бар.
Бұған қарамастан бірнеше жыл қатарынан өз қажеттілігімізге пайдалана алмай отырмыз. Сонымен қатар, кеңес кезеңінде құрылған орналасу жүйесінің салдарынан. Біздің даму жоспарымызды іске асыру үшін үлкен қаражат алу біздің мүмкіншілігіміздің кенет төмендеуі халықаралық саудада мұнаймен газды эксперттеуде қажетті коммуникацияның ұқсастық сипатта болмауынан[1].
Стратегияға келесі элементтерге энергетикалық ресурстар қолданылады.
Бірінші. Өзіміздің қорымызды ұтымды және тез пайдалану үшін ірі капитал мен ноухоу, үздік халықаралық технологияларды тарту мақсатында басты халықаралық мұнай кампанияларымен ұзақмерзімді келісімшартқа отырамыз. Біз бірқатар ірі келісім шарттарға қол қойдық, ал қалғандары дайындық үстінде.
Біздің табиғи қорымызды пайдалану үшін біз анық келісімге қызығушылық танытамыз. Қазақстан мүддесіне жауап беру ең үздік әлемдік тәжірибеге сәйкестік келеді.
Бұл біздің кіріс пен әділдік келісім шартының келісімділігі, және де әлемдік қоғамның қоладануы.
Бұған қарамастан бірнеше жыл қатарынан өз қажеттілігімізге пайдалана алмай отырмыз. Сонымен қатар, кеңес кезеңінде құрылған орналасу жүйесінің салдарынан. Біздің даму жоспарымызды іске асыру үшін үлкен қаражат алу біздің мүмкіншілігіміздің кенет төмендеуі халықаралық саудада мұнаймен газды эксперттеуде қажетті коммуникацияның ұқсастық сипатта болмауынан[1].
Стратегияға келесі элементтерге энергетикалық ресурстар қолданылады.
Бірінші. Өзіміздің қорымызды ұтымды және тез пайдалану үшін ірі капитал мен ноухоу, үздік халықаралық технологияларды тарту мақсатында басты халықаралық мұнай кампанияларымен ұзақмерзімді келісімшартқа отырамыз. Біз бірқатар ірі келісім шарттарға қол қойдық, ал қалғандары дайындық үстінде.
Біздің табиғи қорымызды пайдалану үшін біз анық келісімге қызығушылық танытамыз. Қазақстан мүддесіне жауап беру ең үздік әлемдік тәжірибеге сәйкестік келеді.
Бұл біздің кіріс пен әділдік келісім шартының келісімділігі, және де әлемдік қоғамның қоладануы.
1. Зимин Е. Н., Преображенский В. М., Чувашев И.И. Электрооборудование промышленных предприятий и установок. -М.: Энергоиздат, 1981.
2. Зимин Е. Н., Чувашев И. И., Электрооборудование промышленных предприятий. Ч.1.-М.: Стройиздат, 1977.
3. Справочная книга для проектирования электрического освещения. -Л.: Энергия, 1976.
4. Липкин Б.Ю.. Электрооборудование промышленных предприятий и установок .- М.: Высшая школа, 1972.
5. Липкин Б. Ю. Электроснабжение промышленных предприятий, - М.: Высшая школа, 1990.
6. Каганов И. Л. Курсовое и дипломное проектирование, - М.: ВО. Агропромизат, 1990.
7. Иванченко Г.Е. Электрооборудование в строительстве, - М.: Высшая школа, 1986 г.
8. Некрутман СВ., Кирпичников В. П. Электрическое оборудование предприятий общественного питания. - М.: Экономика,, 1981.
9. Правила устройства электроустановок (ПУЭ) М; «Энергоатомиздат» 1986 г.
10. Правил а технической эксплуатации электроустановок потребителей и Правила техники безопасности при эксплуатации электроустановок потребителей М.; «Энергоатомиздат» 1987 г.
11. Справочник по монтажу электроустановок промышленных предприятий. По общей редакции Н.С Мовсесова и A.M. Храмушина; «Энергия» 1976г.
12. Городецкий С А Монтаж силовых трансформаторов напряжением до 110 кв. М; «Энергия» 1972г.
13. Электротехнический справочник в 3 томах по общей редакций профессоров МЭУ М.; «Энергоатомизат» 1986г.
14. Справочник по электроснабжению и электрооборудованию в 2 томах по общей редакции А.А.Федорова М.;
«Энергоатомиздат» 1987 г.
15. справочник по электроснабжению и электрооборудование промышленных предприятий под редакцией Е.М.
Зименкова, Г.В.Розенберга, Е.М.Фескова.;
«Энергоатомиздат» 1983 г.
16. М.С.Исивов Монтаж осветительных электроустановок«Высшая школа» 1984 г.
17. Каменов В.Н. Пусконаладочные работы при монтаже электроустановок М.; «Колос» 1972 г.
18. А.А.Пястолов Монтаж эксплуатация и ремонт
электрообрудования М.; «Колос» 1981г.
19. Г.П. Егоров Устройство, монтаж, эксплуатация и ремонт промышленных электроустановок М.; «Высшая школа»
1974 г.
20. В.И. Смирнов Монтаж электрических установок М.; Энергия 1976г.
21. E.Т. Нейштадт; Лабораторный практикум по предмету «Монтаж, эксплуатация и ремонт электрооборудования предприятий и
установок» Москва, «Высшая школа», 1991 г.
22. В.Н. Смирнов, Б.А. Соколов, Н. Б. Соколова Монтаж электрических установок М.; «Энергоиздат» 1982г.
23. А.Ф.Зюзин, A.M. Вишток, Н.З. Покопов Монтаж эксплуатация и ремонт электрооборудования
промышленных предприятий и установок М.; «Высшая школа» 1971г.
24. Б.А. Киязевский, Л.Ертупковский Монтаж и эксплуатация промышленных электроустановок М.; «Высшая школа»
1984г.
25. Л.В. Кросташевский. «Монтаж, эксплуатация и ремонт электрооборудования гражданских зданий и коммунальных
предприятий» Москва, «Высшая школа», 1987 г
Егоров « Устройство, монтаж, эксплуатация и ремонт
промышленных электроустановок» Москва, «Высшая
школа», 1974 г.
26. Киреев. «Монтаж и эксплуатация станций подстанций и линий электропередач» Москва, «Высшая школа», 1974 г
2. Зимин Е. Н., Чувашев И. И., Электрооборудование промышленных предприятий. Ч.1.-М.: Стройиздат, 1977.
3. Справочная книга для проектирования электрического освещения. -Л.: Энергия, 1976.
4. Липкин Б.Ю.. Электрооборудование промышленных предприятий и установок .- М.: Высшая школа, 1972.
5. Липкин Б. Ю. Электроснабжение промышленных предприятий, - М.: Высшая школа, 1990.
6. Каганов И. Л. Курсовое и дипломное проектирование, - М.: ВО. Агропромизат, 1990.
7. Иванченко Г.Е. Электрооборудование в строительстве, - М.: Высшая школа, 1986 г.
8. Некрутман СВ., Кирпичников В. П. Электрическое оборудование предприятий общественного питания. - М.: Экономика,, 1981.
9. Правила устройства электроустановок (ПУЭ) М; «Энергоатомиздат» 1986 г.
10. Правил а технической эксплуатации электроустановок потребителей и Правила техники безопасности при эксплуатации электроустановок потребителей М.; «Энергоатомиздат» 1987 г.
11. Справочник по монтажу электроустановок промышленных предприятий. По общей редакции Н.С Мовсесова и A.M. Храмушина; «Энергия» 1976г.
12. Городецкий С А Монтаж силовых трансформаторов напряжением до 110 кв. М; «Энергия» 1972г.
13. Электротехнический справочник в 3 томах по общей редакций профессоров МЭУ М.; «Энергоатомизат» 1986г.
14. Справочник по электроснабжению и электрооборудованию в 2 томах по общей редакции А.А.Федорова М.;
«Энергоатомиздат» 1987 г.
15. справочник по электроснабжению и электрооборудование промышленных предприятий под редакцией Е.М.
Зименкова, Г.В.Розенберга, Е.М.Фескова.;
«Энергоатомиздат» 1983 г.
16. М.С.Исивов Монтаж осветительных электроустановок«Высшая школа» 1984 г.
17. Каменов В.Н. Пусконаладочные работы при монтаже электроустановок М.; «Колос» 1972 г.
18. А.А.Пястолов Монтаж эксплуатация и ремонт
электрообрудования М.; «Колос» 1981г.
19. Г.П. Егоров Устройство, монтаж, эксплуатация и ремонт промышленных электроустановок М.; «Высшая школа»
1974 г.
20. В.И. Смирнов Монтаж электрических установок М.; Энергия 1976г.
21. E.Т. Нейштадт; Лабораторный практикум по предмету «Монтаж, эксплуатация и ремонт электрооборудования предприятий и
установок» Москва, «Высшая школа», 1991 г.
22. В.Н. Смирнов, Б.А. Соколов, Н. Б. Соколова Монтаж электрических установок М.; «Энергоиздат» 1982г.
23. А.Ф.Зюзин, A.M. Вишток, Н.З. Покопов Монтаж эксплуатация и ремонт электрооборудования
промышленных предприятий и установок М.; «Высшая школа» 1971г.
24. Б.А. Киязевский, Л.Ертупковский Монтаж и эксплуатация промышленных электроустановок М.; «Высшая школа»
1984г.
25. Л.В. Кросташевский. «Монтаж, эксплуатация и ремонт электрооборудования гражданских зданий и коммунальных
предприятий» Москва, «Высшая школа», 1987 г
Егоров « Устройство, монтаж, эксплуатация и ремонт
промышленных электроустановок» Москва, «Высшая
школа», 1974 г.
26. Киреев. «Монтаж и эксплуатация станций подстанций и линий электропередач» Москва, «Высшая школа», 1974 г
Ф-ОБ-001033
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
А. ЯСАУИ АТЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАЗАҚ-ТҮРІК УНИВЕРСИТЕТІ
ИНЖЕНЕРЛІК-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ФАКУЛЬТЕТІ
ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ПӘНДЕРІ КАФЕДРАСЫ
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
Арысқұм мұнай кенінің бұрғылау, қондырғысының жаңартылған қосалқы
элементтерін электр энергиясымен қамтамасыз ету
050718- Электрэнергетика
Орындаған студент____________ Байтұрсынов.А.А
Аға оқытушы____________ Асанқұлов .Б
“ Қорғауға жіберілді ”
Хаттама № ____
“____” _________ 2009ж
Кафедра меңгерушісі,
техн.ғ.к.,доцент ________________ Абдикулова З.Қ.
Түркістан – 2009ж.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
1 МӘСЕЛЕНІ ҚОЮ ЖӘНЕ 6
ЗЕРТТЕУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.1 Құмкөл (Арысқұм) кен орнының бұрғылау жабдықтарының
технологиялық процесстері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 6
1.2 Арысқұм кен орын электрмен жабдықтауды жобалау
Арысқұм кен орынын кеңейтудің негізгі 7
жоспары ... ... ... ... ... ... ..
2 АРЫСҚҰМ КЕН ОРНЫНЫҢ ЭЛЕКТР ҚОНДЫРҒЫЛАРЫНЫҢ КӨРСЕТКІШТЕРІН
ЕСЕПТІК
ЗЕРТТЕУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
2.1 Күштік электрқондырғыларының қуаттылық көрсеткіштерін есептік
зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
... ... ... ... ... ... ... ..
2.2 Электрқондырғыларының толық қуаттылық күшін есептеу -SE=
PECOS(a) ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .13
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
2.3 Қоректену көзін 14
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ...
2.4 Реактивті қуаттылықтың компенсациясы 14
Күш беру трансформаторларының саны мен қуатын есептеу
3 БҰРҒЫЛАУ ҚОНДЫРҒЫСЫНЫҢ ЭЛЕКТРЛІК ЖҮЙЕСІН
МОНТАЖДАУ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .16
... ... ... ... ... ... ... ...
3.1 Сыртқы электрлік жүйе және ішкі электрлік 16
жүйе ... ... ... ... ... ... ...
3.2 Арысқұм кен орнының бұрғылау қондырғыларының электрлік
схемасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .21
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ..
3.3 Қысқа тұйықталу тогын 23
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
.
3.44 Электр аппаратурасы мен жабдықтарын 25
таңдау ... ... ... ... ... ... ... ..
3.5 Айыру, жекелеу (изоляция)
Реле қорғаныспен күштік трансформаторды қорғау және
автоматтандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
... ... ... ... ... ... ... ... .. ..
4 БІР ФАЗАЛЫ БАСҚАРМАЛЫ ТҮЗЕТКІШТЕРДІҢ ЕСЕПТІК
ЗЕРТТЕУІ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... .32
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..
4.1 Трансформаторды жобалау үшін берілгендерді 32
есептеу ... ... ... ... ...
4.2 Түзеткіштің есептемесі және сипаттамасының тұрғызылуы. Қуат 34
коэффициентін
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ..
4.3 Тиристорлардағы орташа тоқтың 43
есептелуі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ..
4.4 Жобалық өлшемдерді түзету режимі үшін 45
есептеу ... ... ... ... ... ... ...
4.5 Параллель қосылған шұрықша санын 48
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.6. Тізбекте қосылған шұрықша санын 51
есептелуі ... ... ... ... ... ... . ... ... ..
4.7 Күштік сұлбаны 53
құрастыру ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ...
4.8 Түрлендіргіш сипаттамасының 55
есептелуі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ..
4.9 Қуат коэффициенттерінің 57
есептелуі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .
4.10 Инвертордың қуат коэффициенттінің 58
есептелуі ... ... ... ... ... ... . ... ..
4.11 Бір фазалы түрлендіргіштер бойынша есептеу (арнайы 59
тапсырма) ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
4.12 Электр құрал жабдықтарының экономикалық есебі 61
... ... ... ... ... ... .
4.13 Электр құрылымының қауіпсіздігін қамтамасыз 63
ету ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .65
... ... ... ... ... ... ... .
Пайдаланылған 66
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
КІРІСПЕ
Қазақстан табиғи және ең үлкен энергетикалық қорға ие.
Біздің елді мекенде мұнай және газ өндіретін орындар бар, яғни
мұнай шығаратын он елдің бірі екенімізді көрсетеді. Қазақстанда
сонымен қатар қорға: көмір, уран, алтын, минералды байлықтар бар. Бізде
күндік және желдік энергияны пайдлануға үлкен мүмкіндік бар.
Бұған қарамастан бірнеше жыл қатарынан өз қажеттілігімізге пайдалана
алмай отырмыз. Сонымен қатар, кеңес кезеңінде құрылған орналасу жүйесінің
салдарынан. Біздің даму жоспарымызды іске асыру үшін үлкен қаражат алу
біздің мүмкіншілігіміздің кенет төмендеуі халықаралық саудада мұнаймен
газды эксперттеуде қажетті коммуникацияның ұқсастық сипатта
болмауынан[1].
Стратегияға келесі элементтерге энергетикалық ресурстар қолданылады.
Бірінші. Өзіміздің қорымызды ұтымды және тез пайдалану үшін ірі
капитал мен ноухоу, үздік халықаралық технологияларды тарту мақсатында
басты халықаралық мұнай кампанияларымен ұзақмерзімді келісімшартқа
отырамыз. Біз бірқатар ірі келісім шарттарға қол қойдық, ал қалғандары
дайындық үстінде.
Біздің табиғи қорымызды пайдалану үшін біз анық келісімге
қызығушылық танытамыз. Қазақстан мүддесіне жауап беру ең үздік әлемдік
тәжірибеге сәйкестік келеді.
Бұл біздің кіріс пен әділдік келісім шартының келісімділігі, және
де әлемдік қоғамның қоладануы.
Екінші. Стратегиялық екінші белгісі мұнай мен газды экспорттау үшін
құбыр өткізгіштік автоматизациясы,жүйесін құру. Тек қана үлкен шешімді
тәуелсіздік экспортының бағыттар ғана бір көршіден және монопольдік
бағалық тұтынушыдан тәуелсіздігіміздің алдын алу.
Үшінші. Ірі әлемдер қоғамының Қазақстанға қызығушылығымен тарту
мақсатында жанармай қорлары біздің стратегия бойынша және әлемдік
жабдықтауы ретінде қолданылады. Бұл жағдайда біздің мұнай газ
өндірісімізде даму инвестиция жасайтын елдер мен кампания қатарына мына
елдер кіреді: АҚШ, Ресей, Қытай, Жапония, Батыс елдер мемлекеттері.
Қазақстанның дамуы мен гүлденуі бұл елдер мен кампаниялардың экономикалық
қызығушылықтары біздің экспортта қордың үнемі және тұрақты болуына
себепші болады.
Төртінші. Тәуелсіздік бәсекелестікті және өзіндік жеткілікті
мәселені жеңіп, ішкі энергетикалық инфрақұрылымды дамыту және құруды
жылдамдатып, шетелдік инвестицияларды өзімізге тартамыз.
Бесіншіден. Бұл ресурс болашақ кірістерді пайдалануда өте-мөте
есептесу стратегиясын көздейді
Стратегиялық қорымыз қатаң бақылау жасап, үнемді болуы, қорды
шаруашылық түрінде пайдалану және оның бір бөлігін болашақ
ұрпақтарымызға қалдыру.
Сызықтық станцияның техникалық бейімделуімен сызықтық станцияның
басты ерекше элементі болып, сызықтық станцияның электр қорығының негізгі
кестесі. Сызық станциясының тұтынушы категориясы, қауіпсіздік техникалары
принципиальді шешімдермен бірге құрал жабдықтармен таңдау болып құру және
таңдау мақсатында ажырамас болып табылады. Сызық станциясының жөндеу
жұмыстарына қамтамасыз ету персонал арқылы болуы не болмауы соңғы
мәліметтерге негізгі әсері бар[2].
Келесі сұрақтар кіші станция кестесінде туындайды:
1. ГПП да диспечерлік басқармада жоспарды ұйымдастыру.
2. ГПП да жоспар қорында энергия нүктелерін қолдану.
Ажырату және өшіру шинның жиынтыңы қысқа шатасуда әсері, сенімділік
күшінің трансформаторларда таблуы, бұл электрлік кестенің сенімділік
бөлігінде көрсетілген. Басты электрлік кестеде кіші станциялық минимальді
есептеу жиілігі шығарылады. Сенімділік негізі кестесі келесі шарттармен
орындалады, жоғары вольтті сызықтық ажыратусыз кестесін пайдалану.
Күрделі коммунаторлық аппаратураны қолданбау. Үшфазалық
трансформаторды қолдану.
Электр қорының тұрақтылығымен сенімділігін, экономикалық сенімді
мағынасы және апат жабдықтары қанағатты түрде кестеде ескеріледі.
Электрлік энергия – энергия көзінің жайлы және үнемді болып
табылады[3].
Оның арзандылығы, электрлік энергетиканың негізгі жайылу себебімен
араласу, арақашықтығының жүйріктігіне байланысты. Станция алды болып -
электрлік жабдықтар болып табылады, сондықтан кәсіптік персональді
дайындау ең маңызды іс болып табылады. Станция алды жобасында бір типтік
элементтерімен кестелерді қолдануға тырысты, бұл құрылысты арзандатуға
және жеңілдетуге ыңғайлы, бірақ орнықтыру тәжірибесінде және станция
алды жинағын орнату орнымен басқа факторларды ескеру қажет. Трансформатор
күшімен қарастырылған күшке сәйкес болуы керек және станция алды
тұтынушымен салыстырмалы талдау жасау қажет.
Есептеу құрамына мына күштер кіреді: күштілік таңдауы,
трансформатор саны, сызық саны, станция алды ток қабылдау кестесін және
электрлік аппаратураларды таңдау. Олармен бірге станция алды жабдықтаудың
пайдалы кестелері қолданылады. Бұл мақсатпен күштіліктің қысқа шатасудың
есептері жүреді. Бұл жұмысты электр энергиясын үнемі пайдалануы және
станция алды құрылымы сенімділік жұмысы қарастырылады.
Электр қорының ең негізгі оптимальді таңдауына бірнеше нұсқаудың
ішінен техникалық -экономикалық көрсеткіштен ең оптимальді нұсқа
таңдалады[4].
1. МӘСЕЛЕНІ ҚОЮ ЖӘНЕ НЕГІЗДЕУ
1. ҚҰМКӨЛ (АРЫСҚҰМ) КЕН ОРНЫНЫҢ БҰРҒЫЛАУ ЖАБДЫҚТАРЫНЫҢ
ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ПРОЦЕССТЕРІ
Арысқұм кен орны Құмкөл кен орнына кіреді. Арысқұм 1997 жылдан
бастап жұмыс істей бастады. Алғашында Құмкөл территориясында
оналдасқан бұрғылау қондырғыларын және олардың құрған арнайы
бригадаларын пайдаланды.
Кен орны Жосалы елді мекеніне таяу Торғай географиялық
нүктесінде орналасқан. Ал оңтүстік-шығысында Құмкөл кен орны жатыр.
Географиялық жағынан алып қарағанда жер жазық болып кледі, биіктігі
+50 м-ден 100метрге дейін өзгеріп отырады. Ауа-райы континентальды,
тәулігіне бірнеше рет құбылып отырады, жазда температура +30-35°С-қа
жетеді, ал қыста -38-40°С аязды болады. Жылына 150 мм жауын-шашын
жауады, көбінесе жауын-шашын оңтүстік-шығыс бөлігінде болады. Су
жолдары жоқ. Сондықтан да техникалық мұқтаждықтар үшін альтикалық
және сеноманикалық су көздерін пайдаланды[5].
Торғайдың оңтүстігіндегі барлық бұрғылау қондырғылары Арысқұмның
оңтүстік бөлігіне кіреді. Бұл бөліктің шеттері штрихтық сызықтармен
бөлініп көрсетілген.
Арысқұм кен орындарында жеті бұрғылау қондырғылары жұмыс істейді.
Ең соңғы бұрғылау жабдықтары 2001 жылы орнатылған. Арысқұм кен орны
тәулігіне 4500 тонна мұнайды өңдейді. Кен орны алғашында арнайы
250, 450 кВ дизельді генератормен жабдықталған. Соңынан 2004 жылы
110 кВ желілер тартылды және бұрғылау қондырғылары бірінен соң бірі
электр желісіне қосылды. Осыған сәйкес жоспарға барлык бұрғылау жобалануы
басталды. Және де осы жобада Арысқұм кен орнын электрмен қамтамасыз ету
жоспарланды[5-6].
2. АРЫСҚҰМ КЕН ОРЫНЫН КЕҢЕЙТУДІҢ НЕГІГІ ЖОСПАРЫ
Бұл жоспарда Арысқұм кен орнының бұрғылау қондырғыларын орталық
электрмен жабдықтауға қосу қарастырылған. Бұрын орнатылған дизель-
генератор тұрақты жұмыс істемегендіктен және көтеріңкі жүктеме әсерінен
тиімсіз болды. Дәл осы сәтте жүктеме 2001 жылғы жүктемеге
қарағанда 75%-ке артты. Қосымша қуаттылықпен екі бұрғылау
қондырғылары қосылып, пайдалану жоспарланды.
Тұрмыстық жабдықтарды қосуға өсіп отырған талаптар негізінде
орталық электрмен қамтамасыз етуге қосылу қажет болды. Ақшабұлақ
газының компрессорлық станциясының және Құмкөл газ құбырларының
қосылуына байланысты, бұл жерге қосымша 110 кВ желі тартылды.
Бұл бағытта және басқа да кен орындарын электрмен жабдықтау
басталды. Қазіргі кезде 7 бұрғылау қондырғылары үшін 10 кВ желі
тартыла басталды. Осыған байланысты 1004 кв станциясын жоспарлау
басталды[6].
3. АРЫСҚҰМ КЕН ОРЫН ЭЛЕКТРМЕН ЖАБДЫҚТАУДЫ ЖОБАЛАУ
Жоба бойынша Арысқұм кен орнының орталығында 1106 кВ станциясын
орнату жоспарланды. Бұл станцияның жұмысы барлық бұрғылау
қондырғыларын 6 кВ желімен қамтамасыз ету болды.
Дизель-генератордың кернеу 6 кВ-ға тең болуы тиіс. Және осыменен
түрлі қашықтықта орналасқан бұрғылау қондырғыларын 7 желіге тарту
жоспарланған. Жобаның ерекшелігіне 1 категориялы тұтынушы мен
электрсхемаға деген талап жатады. Осыны ескере отырып, бірінші желі
тұрақты, ал екіншісі дизель-генератор болуы тиіс болды. Сыртқы
электрмен жабдықтау схемасы
Электр жабдықтарын жоспарлау мен қондыру кезінде объектінің
орналасуы мен оның жанынан электр беру желілерінің орналасуы
ескерілді. Осыған байланысты 1 категориялы тұтынушы объектінің
электросхемасы өте сенімді болуы тиіс. Бұрын айтылған объектіні
жабдықтаудың электросхемасының мәселелерін зерттей келе , ескі схема
бойынша жабдықтау жоспарланып отыр. Бұл үшін дизель-генератор
схемасына қорғайтын реле мен автоматик қосылды. Бұл жоспардың басты
ерекшелігі - экономикалық пайдалы екендігінде. КТПН бөлу
қондырғыларын пайдалану схемасының көрсеткішінің жоғары сенімділігін
көрсетеді қондыру, пайдалану және жөндеу жұмыстарының тәсілдері де
ыңғайлы болып келеді.
2 көзден арқылы бұрғылау қондырғысына келеді және сонан соң
трансформатор арқылы 0,4 кВ-ға түседі, осыдан 0,4 кв беру желісі
шығады. Осы шарттардың барлығын орындау біздің секциямыздың
қоректенуіне алып келеді.
Ішкі электрмен қамтамасыз ету схемасы
Ішкі қорек желісінің схемасын орындау кезінде ішкі тұтынушылар
объектілері ескеріледі және қоректі бөлу қарастырылады. Кен орнының
бас насосы 0,4 кВ мұнай насостарының секциясынан қоректенеді.
Резервтегі жабдықтар үшін 2 бөліп таратқыш құрастырманы орнатамыз.
Олардың сенімді болуы үшін оны 2 секцияға жинаймыз.
Насостардың үлкен қуаттылығынан олар 0,4 кВ секцияға қосылған, ал
резервтегі жабдықтар үшін 2 бөліп таратқыш құрастырма орнатылған
.Өрт сөндіргіш насостары 0,4 кв бөліп таратқыш құрастырмадан
қоректенеді , ал резервтік жабдықтар 2 бөліп таратқыш қондырғыдан
қоректенеді. Қалған тұтынушылар үшін басқа бөліп таратқыш
құрастырмалар орнатылған[7].
Бұл құрастырмалардың тиімділігі :
4.1. экономикалық тиімділік және бас басқару ыңғайлығы.
4.2. жөндеу жұмыстарының тиімділігі және пайдаланылатын
аппараттардың қарапайымдылығы.
Жарық беруші қондырғылар арнайы қалқаннан өтеді. Жарық бөліп
таратқыш құрасырма арқылы келеді. Сонымен бірге автоматика желісі
мен қорған жекелеген бөліп таратқыш құрастырма арқылы өтуі тиіс.
Бұл желілерге КИП және А, РЗ және А жатады[8].
2. АРЫСҚҰМ КЕН ОРНЫНЫҢ ЭЛЕКТРҚОНДЫРҒЫЛАРЫНЫҢ КӨРСЕТКІШТЕРІН ЕСЕПТІК
ЗЕРТТЕУ
2.1 КҮШТІК ЭЛЕКТРҚОНДЫРҒЫЛАРЫНЫҢ ҚУАТТЫЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІН ЕСЕПТІК
ЗЕРТТЕУ
Есептеу үшін осы электр қуатының барлығын алып, олардың есептеу
параметрлерін ( қуаттылығы, қуат коэффицинеті, қуаттылық коэффициенті)
біле отырып, белгілі бір формула арқылы есептеп шығарамыз. Есептеу
кезінде толық, орташа, белсенді және реактивті қуаттылықты есептеп
шығарып, оның күшінің қуаттылығын есептеп шығарамыз.
Кесте 1.
Электрқондырғыларының есептік нәтижелері
№№ Қондырғының аты данасы Жабдықтың қуатының
бірлігі, кВт
1 Мұнай насосы 7 160
2 Қуаттылық насосы 7 75
3 Өрт сөндіргіш насос 8 55
4 Көбіктік насос 8 22
5 Конденсатты насос 8 45
6 Дренажды насос 8 45
7 Су насосы 8 22
8 КИП және А 4 4,5
9 Басты мұнай және қуаттылық 15 5,5
насостармен электрдвигательдерді
басқару
10 Өрт сөндіргіш және көбіктік 15 3
насостармен электрдвигательдерін
баскару
11 Желдету желісі 10 17
12 Атқарушы механизмдермен 22 5,5
электрдвигательдерін басқару
13 Жарықтандыру желісі 19 1
Кесте 2.
Қондырғылардың есептік нәтижелері
№№ Қондырғының аты
СОS(a) Кқуат
1. Мұнай насосы 0,8 1 0,5
2. Қуаттылық насосы 0,8 1,4 0,75
3. Өрт сөндіргіш насос 0,85 1 0,2
4. Көбіктік насос 0,9 1 0,2
5. Конденсатты насос 0,85 1 0,6
6. Дренажды насос 0,8 1,5 0,8
7. Су насосы 0,8 1,5 0,6
8. КИП және А 0,9 1 0,5
9. Басты мұнай және қуаттылық 0,8 1 0,5
насостарымен
электрдвигательдерді басқару
10. Өртсөндіргіш және көбіктік 0,8 1 0,2
насостармен
электрдвигательдерді басқару
11. Желдету желісі 0,8 1 0,5
12. Атқарушы механизмдермен 0,8 1 0,7
электрдвигательдерін басқару
13. Жарықтандыру желісі 0,9 1 0,5
Рe=Ккүш+Кқуат+Рмакc,
(2.1)
Se=PeCOS(a).
(2.2)
Белсенді қуаттылықты есептеу
Мұнай насосының белсенді қуаттылығы
Pe = 160* 0,5*7*1 = 560 кВт.
1. Күш насосының белсенді қуаттылығы
Pe = 75* 1,4* 0,75* 7 = 551,25 кВт.
2. Өрт сөндіру насосының белсенді қуатылығы
Pe= 55* 8*1*0,22 = 96,8 кВт.
3. Көбікті насостың қуаттылығы
Pe = 22*8*1*0,2 = 35,2 кВт.
1. Конденсатты насостың қуаттылығы
Pe = 45*8*1*0,6 = 216 кВт.
2. Дренажды насостың қуаттылығы
Pe= 45*8*1*0,8 = 288 кВт.
3. Су насосының қуаттылығы
Pe = 22*8*1*0,4 = 70,4 кВт.
4. КИП және А
Pe = 4,5*4*0,4*0,4 = 11 кВт.
5. Негізгі мұнай және күш насосының электрдивигательдерін
басқару
Pe= 5,5*12*0,8*0,5 = 33 кВт.
6. Өрт сөндіргіш және көбікті насостың электрдивигательдерін
басқару
Pe = 12*3*1*0,2 = 7,2 кВт.
7.Желдету желісі
Pe = 2*17*1*0,5 = 17 кВт.
8.Мұнай құбырларының атқарушы тетіктерінің электрдивигательдерін
басқару
Pe = 18*5,5*1*0,7 = 4,8 кВт.
9. Насостық бөлім
Pe = 12*0,4*1*0,5 = 4,8 кВт.
10. Жүктеме насостар бөлімі
Pe = 3*0,08*1*01 = 0,24 кВт.
11. Сыртқы жарықтандыру жүйесі
Pe= 10*1*0,9*0,5Р = 10кВт.
12.Электрқондырғыларының толық қуаттылық күшін есептеу
Se=PeCOS(a)
(2.3)
13.Мұнай насосының толық қуаты
Se = 5600,8 =700 кВА.
14.Күш түсу насосының толық қуаты
Se = 551,2 0,8 =690 кВА.
5. Өртсөндіргіш насосының толық қуаты
6. Se = 96,80,8 =127,7 кВА.
7. Конденсатты насостың толық қуаты
8. Se = 35,20,8 = 44,1кВА.
9. Дренажды насостың толық қуаттылығы
10. Se = 2160,8 =270 кВА.
11. Су насосының толық қуаты
12. Se= 2880,8 =360 кВА.
13. КИП және А-ның толық қуаты
14. Se = 200,8 =25 кВА.
15. Бас мұнай және күш түсу насостарының электрдвигательдерін
басқарудың толық қуаты
16. Se= 110,6 =18 кВА.
17. Өрт сөндіру және көбікті насостардың электрдвигательдерін
басқарудың толық қуаты
18. Se = 330,8 =41 кВА.
19. Желдету желісінің толық қуаты
20. Se = 7,20,8 =9 кВА.
21. Мұнай құбырларының атқарушы тетіктерінің электрдвигательдерін
басқарудың толық қуаты
22. Se = 170,8 =20,1 кВА.
23. 27. Жарықтандыру желісінің толық қуаты
24. Se = 4,80,8 =5,33 кВА.
25. Күш түсіру насостар бөлімінің толық қуаты
26. Se = 0,240,8 =0,26 кВА.
27. Жарықтандыру желісінің толық қуаты
Se = 100,9 =11 кВА.
Кесте 3.
Электрқондырғыларының толық қуаттылық күшін есептеу
№ Қондырғының аты РЕ SE
1. Мұнай насос 560 700
2 Күш түсіру насосы 551,2 690
3 Өрт сөндіру насосы 96,8 127,7
4. Көбікті насос 35,2 44,1
5. Конденсатты насос 54 68
6. Дренажды насос 72 91
Кесте 3. жалғасы
7. Су насосы 20 25
8. КИП және А 11 18
9. Бас мұнай және күш түсу насостарының
электрдвигательдерін басқару 33 41
10. Өрт сөндіру және көбікті насостардың
электрдвигательдерін басқару 7,2 9
11. Желдету желісі 17 20,1
12. Мұнай құбырларының атқарушы тетіктерінің
электрдвигательдерін басқару 4,8
13. Жарықтандыру жүйесі 10 11
Жалпы қуаттылық 1850
2.2 ҚОРЕКТЕНУ КӨЗІН ЕСЕПТЕУ
Арысқұм кен орнының электрмен қоректенуі 3510 кВ резервті
станция арқылы жүргізіледі[9-12].
Қосылған жердің біреуі РУ-6 кВ желісінің 4 секциясы арқылы
қоректендіріледі. Желілердің қашықтығы 1200 метргеесептелінген.
Кабельді таңдау токтың экономикалық тығыздығы немесе ол арқылы
өтетін номинальды токты есептеу арқылы алынады.
Кабельдің тогының ең жоғары номиналын токтың номиналы арқылы
табамыз
(2.4)
Осы жүктемемен 12 сағат жұмыс істейді.
Қорытындысында;
(2.5)
Осы мәліметтер бойынша қоректену кабелін таңдаймыз, ол кезде ол
А= 50, S = 50 мм².
Техникалық мәліметтер сол анықтағыштан алынды және барлық
көрсетілген параметрлерге сәйкес келеді.
Осы желіде апаттық жағдай бойынша есептеу жүргіземіз. Апат
кезінде 1 қосу өшіріледі және барлық күш бірінші желіде қалады.
I = 89,65 (A)
I c.п. = 9589,65 (A)
Бұл есептеулер бұл желінің апат кезінде мығымдылығын көрсетеді.
2.3 РЕАКТИВТІ ҚУАТТЫЛЫҚТЫҢ КОМПЕНСАЦИЯСЫ
Реактивті қуаттылықтың компенсациясы коэффициентті көтеру үшін
жасалынады. Реактивті қуаттылыққакететін пайдаланылған қуаттылықтың
басым көпшілігі жұмыста пайдаланылмайды. Сондықтан да өнеркәсіпте
реактивті қуаттылықты есептеп шығарады және реактивті қуаттылықтың
компенсациясының түрлері пайдаланылады.
Бұл түрлер :
1. Батареялардың конденсаторын қондыру.
2. Синхронды батареяны пайдалану.
Реактивті қуаттылықтың ерекшелігі бұл тиімді және экономикалық
жағынан тиімді параметрлер және аз шығын алу. Мұндай жағдайда
компенсация түрінде конденсатор пайдаланылады. Конденсаторды
қуаттылығы 0,8 ден төмен объектіде орнатады. Күш қуаттылығының барлық
коэффициенттері 0,8ден төмен болады[13].
Компенсация мына формуламен есептеліп шығарылады:
Qk=Pcm{tg(ß1)-tg(ß2)}.
(2.6)
ТСЗ 10006 маркалы трансформатор орнатылды.
Қуаттылық коэффициентін мына төмендегідей тәсілмен табамыз :
Cos(ß)=PмаксSмакс=16201850=0673.
(2.7)
Трансформатордың мәліметтері :
U k = 4,5%, SH= 1000 кBa, PБ = 6,8 , I= 1,25 %, Pк= 3,2
кВт.
КҮШ БЕРУ ТРАНСФОРМАТОРЛАРЫНЫҢ САНЫ МЕН ҚУАТЫН
ЕСЕПТЕУ
Күш беру трансформаторының саны мен қуатын дұрыс есептеу
сенімді электрмен қамтамасыз етуге негіз және кепіл болады. Бұл
есептеудің үлкен маңызы бар.
Жобалау нормасына сәйкес күш беру трансформаторларының саны 2
данадан болуы тиіс. Өйткені объектіде 1-ші және 2-ші категорияның
тұтынушылары болады, трансформаторлар дара және белгісіз режимде
жұмыс істейді.
Бұл кезде бірінші трансформатордың қуаты мынаған тең болады:
S = 1000 кВа.
Осы мәнге байланысты ТМ – 10006, S = 1000кВа трансформаторын
таңдаймыз.
Енді оны жүйелі және апатты жағдайдағы жұмыс кезінде тексереміз.
Апатты (авариялық) жүктеме :
Әсіресе қысты күні болады. Бір трансформатордың істен шыққанын
және бір ғана трансформатордың жұмыс ісеп тұрғанын қарастырамыз.
Трансформатордың тұрақты жұмыс режимі болғандықтан , ең ауыр
кезең жаз күндеріне келеді және сондықтан да жүйелі жүктемені есепке
аламыз.
Бұл кезде трансформаторға жүктеме мынадай болады:
S АП = 1000 1850* 0,6 = 09.
Бұл жағдайда, мұндай ұзақ уақыт жүктеме кезінде транформатор
ұзақ уақыт істей алмайды. Сондықтан да тек одан қуаттырақ
тарнсформаторды таңдаймыз. ТСЗ – 10006 маркалы трансформаторды
таңдаймыз.
Трансформатордың бұл типі барлық апатты және жүйелі жүктемеге
төзімді болады. Таңдап алынған ТП, бас жоспарға сәйкес насостың
солтүстік бөлігіне орналасады[14].
3. БҰРҒЫЛАУ ҚОНДЫРҒЫСЫНЫҢ ЭЛЕКТРЛІК ЖҮЙЕСІН
МОНТАЖДАУ.
3.1. СЫРТҚЫ ЭЛЕКТРЛІК ЖҮЙЕ ЖӘНЕ ІШКІ ЭЛЕКТРЛІК ЖҮЙЕ
Электрлік желінің монтажы 0,4 кВ. Бас жоспарға сәйкес ол екінші
қабатта , насостың оңтүстік жағына орналасуы тиіс. Ол екі секциядан
тұрады. КРУ – 15 типтегі секция пайдланылады. Секцияда жаңа А3715
типіндегі тік тұратын өзінен өзі өшіп тұратын қондырылады. Басқарып
отыратын қондырғылардың барлық аспаптары осы секцияда орналасқан.
Жүктеме нүктесіне энергия кабель арқылы беріледі. Ал, кейбір
топтық нүктелерге бөліп таратқыш құрастырма арқылы беріледі. Мұндай
секциялар арнайы жиналған КИП және А құрастырмалар арқылы
жинақталады. Олар қоректі екі қоректену көзінен алады[15].
Кесте 4.
Бір автоматқа жүктемелерді қосу көрсетілген.
1 секция 1 ұяшық Енгізу автоматы – 1
2 ұяшық Мұнай насосы – 1
3 ұяшық Қосымша насос – 1
4 ұяшық Жарықтандыру құрастырмасы-1
5 ұяшық Өрт өндіру құрастырмасы-1
6 ұяшық Көбікдайындау құрастырмасы-1
7 ұяшық КИП және А-1 құрастырмасы
8 ұяшық Дрнеажды құрастырма-1
9 ұяшық РТЗО-1 құрастырмасы
10 ұяшық Жарық беру құрастырмасы-3
11 ұяшық Мұнай насосы -3
Электр энергиясы жүктемелерг сәйкес, кабель және басқарушылық
қондырғылар арқылы әрбір топқа жеке-жеке жеткізіледі.
Ішкі электр желісі 0,4 кВ секциясынан шығатын тармақталған жүйеден
тұрады.
Оларға жататындар :
1. Ішкі процесті құру үшін электр жабдықтарын таңдау және
есептеу. Қоректену жүйесі.
Олар 4 электрлі қоректену құрастырмасы арқылы қамтамасыз етіледі.
Бұл құрастырмалар төмендегі келтірілген кестелерде көрсетілген
келесі тұтынушылар орналасқан. Кестелерде кабельдер типі номианль
токқа сәйкес көрсетілген, ал автоматтар типі зауыттық нормаларға
сәйкес көрсетілген.
Олар жоба нормаларына сәйкес есептелген ,сондықтан да қосымша
есептеуді қажет етпейді.
Кесте 5.
Номинал ток формулалар бойынша есептелу көрсетілген
Құрастырма Жүктеме Номиналь, Кабельдің Автоматтың
типі типі Қуаттылық. Типі типі
кВт
Қоректену Насостың 12 АВВГ -10 АЗ215 -15А
құрастырмасы 1 қорегі -1
Су насосы -1 7,5 АВВГ - 6 АЗ215 -15А
Жуынатын 5,5 АВВГ -6 АЗ215 -15А
жер(душ)
Двигатель 4,5 АВВГ -6 АЗ215 -15А
қорегі
АВР шкафы 4,8 АВВГ -6 АЗ215 -10А
Резерв
жиынтығы 30
Кесте 6.
Номинал ток формула бойынша есептеудің жалғасы
Құрастырма Жүктеме типі Номиналь, Кабельдің Автоматтың
типі қуаттылық, кВттипі типі
Қорек -2 Насосты-2 АВВГ -10 АЗ215-15 А
құрастырма қоректені 10
Су насосы - 2 АЗ215 -15А
7,5 АВВГ -6
КНС-1 17 АВВГ - 16 АЗ215 -40А
Двигатель-2 3 АВВГ -6 АЗ215 -15А
қоректенуі
КНС АВВГ -6 АЗ215 -10А
жарықтандыру 2,8
жиынтығы 41
Кесте 7.
Номиналь ток формула бойынша есептеу кестесі
Құрастырма Жүктеме типі Номиналь, Кабельдің Автоматтың
типі қуаттылық, кВттипі типі
Қорек-3 Бактардың-21қоре 8 АВВГ -10 АЗ215-15 А
құрастырма ктенуі
Қосымша насостың АЗ215 -20А
қоректенуі-1 7,5 АВВГ -10
Бактың дренажды 5,5 АВВГ - 6 АЗ215 -15А
насосы-1
Двигательдер 4 АВВГ -6 АЗ215 -15А
қоректенуі
АВР шкафы АВВГ -6 АЗ215 -15А
1,8
резерв
жиынтығы 30
Кесте 8.
Қорек құрастырма номиналь қуатты есептеу
Құрастырма Жүктеме типі Номиналь, Кабельдің Автоматтың
типі қуаттылық, типі типі
кВт
Қорек Бактардың-1қорек АВВГ -10 АЗ215-15 А
құрастырма тенуі 4
Қосымша насостың АЗ215 -15А
қоректенуі-2 5,5 АВВГ -6
Бактың 5,5АВВГ - 6 АЗ215 -15А
дренажды
насосы-2
Двигательдер 4 АВВГ -6 АЗ215 -15А
қоректенуі
Эстакаданы АВВГ -6 АЗ215 -15А
жарықтандыру 4
АВР шкафы 1,8 АВВГ -6 АЗ215 -10А
КНС-ты
жарықтандыру 1,5 АВВГ -4 АЗ215 -10А
жиынтығы 22,3
Кесте 9.
Өртсөндіргіш құрастырма кестесі
Құрастырма Жүктеме типі Номиналь, Кабельдің Автоматтың
типі қуаттылық, типі типі
кВт
Өртсөндіргіш өртсөндіргіш 22 АВВГ -16 АЗ215-50 А
құрастырмасы багы-1
өртсөндіргіш -1 АЗ215 -30А
ысырмасы 12,5 АВВГ -10
РТЗО-1 5,5 АВВГ - 6 АЗ215 -15А
АВР двигателі
4,5 АВВГ - 6 АЗ215 -15А
Резерв
Жиынтығы 44,5
Кесте 10.
Өртсөндіргіш құрастырма кестенін жалғасы
Құрастырма Жүктеме типі Номиналь, Кабельдің Автоматтың
типі қуаттылық, типі типі
кВт
Өртсөндіргіш өртсөндіргіш АВВГ -16 АЗ215-50 А
құрастырмасы багы-1 22
өртсөндіргіш -1 АЗ215 -30А
ысырмасы АВВГ -10
12,5
РТЗО-2 5,5 АВВГ - 6 АЗ215 -15А
АВР-2
двигателі-2 4,5 АВВГ - 6 АЗ215 -15А
Резерв
Жиынтығы 44,5
Кесте 11.
Көбік дайындау құрастырма кестесі
Құрастырма Жүктеме типі Номиналь, Кабельдің Автоматтың
типі қуаттылық, типі типі
кВт
Көбік дайындау Көбік насосы-1 АВВГ -16 АЗ215-40 А
Құрастырмасы-1 17
Көбік-1 АВВГ -10 АЗ215 -15А
ысырмасы 5,5
РТЗО-1 3,5 АВВГ - 6 АЗ215 -10А
АВР двигателі
3 АВВГ - 6 АЗ215 -10А
Резерв
Жиынтығы 29
Кесте 12.
Көбік құрастырма кестесі
Құрастырма типі Жүктеме типі Номиналь, Кабельдің Автоматтың
қуаттылық, типі типі
кВт
Көбіктік Көбік насрсы-2 АВВГ -16 АЗ215-40 А
құрастырмасы 17
Көбіктік АВВГ -10 АЗ215 -15А
ысырмасы-2 5,5
РТЗО-2 4 АВВГ - 6 АЗ215 -15А
КИПжәнеА-2 4,5 АВВГ - 6 АЗ215 -15А
Резерв
Насостың дренаж 7,5 АВВГ -10 АЗ215 -20А
багы
Жиынтығы 36
Кесте 13.
КИП және А құрастырма кестесі
Құрастырма типі Жүктеме типі Номиналь, Кабельдің Автоматтың
қуаттылық, типі типі
кВт
КИПжәнеА Бақылау 2,5 ВВНГ -2,5 АЗ215-20 А
құрастырмасы аспаптары
Бақылау 2,5 ВВНГ -2,5 АЗ215 -30А
аспаптары -3
АВР ысырмасы 2 ВВНГ – 2,5 АЗ215 -15А
КИПжәнеА-өртсөн 4,5 ВВНГ – 2,5 АЗ215 -15А
діргіш
Резерв
Жиынтығы 11,5 ВВНГ -2,5 АЗ215 -15А
Кесте 14.
КИП және А-2 құрастырма кесте жалғасы
Құрастырма типі Жүктеме типі Номиналь, Кабельдің Автоматтың
қуаттылық, типі типі
кВт
КИПжәнеА-2 Бақылау 2,5 ВВНГ -2,5 АЗ215-20 А
құрастырмасы аспаптары-2
Бақылау 2,5 ВВНГ -2,5 АЗ215 -30А
аспаптары -4
АВР ысырмасы-2 2 ВВНГ – 2,5 АЗ215 -15А
КИПжәнеА-өртсөн
діргіш-1 4 ВВНГ – 2,5 АЗ215 -15А
Резерв
Жиынтығы 11
Ішкі электр схемасының жобасы
Ішкі электр схемасы жүктемелердің орналасу типі бойынша
жобаланады. Кабельдер арнайы эстака бойынша тартылады. Кабельдің
аппаратураларға қосылуы мен ажыратылуы техникалық қауіпсіздік және өртке
қарсы қауіпсіздік (ПТБ,ПТЭ және ППБ) ережелерін қатаң сақтаумен ,
нормаларына сәйкес жасалынады [16].
3.2 АРЫСҚҰМ КЕН ОРНЫНЫҢ БҰРҒЫЛАУ ҚОНДЫРҒЫЛАРЫНЫҢ ЭЛЕКТРЛІК
СХЕМАСЫ
Арысқұм кен орнының бұрғылау қондырғыларының электрлік схемасын
мына төмендегіше сипаттауға болады. Бір сым жүргізу резервтік
станциядан 356 кВ 6 кВ желі арқылы жүреді. КТПН қондырғыларынан
желі трансформаторға қосылады.
3.1-3.3- суреттерде Құмкөл (Арысқұм) өндірістік бұргылау аймағының
электрленген желілерінің жүйесі көрсетілген.
Ол жерден шинамен жүргізу автоматы арқылы , РУ-0,4 кВ бөліп
таратқыш қондырғымен қосылады . Бөліп таратқыш қондырғы ретінде
жабық атқарудағы КРУ-15 қолданылады. Онда А3700 типіндегі автоматтар
қосуажырату операциясын орындайды.
Екі секция өзара ажыратылған автомат арқылы қосылған. АвтоматАВР
қондырғысымен жабдықталған. Станцияның қалған жүктемелері автоматтар
арқылы секцияға қосылады. Автоматтар қашықтықтан басқарылады және
толық автоматталған болып келеді. Қорғанудың барлық түрлері
қарастырылған [17].
Сурет 1. Арысқұм бұрғылау стансасының электрленген жүйесі
Сурет 2. Құмкол Арысқұм өндірістік бұрғылау аймағының электрлендірген
схемасы
Сурет 3. Арысқұм бұрғылау аймағының жобасы
3.3 ҚЫСҚА ТҰЙЫҚТАЛУ ТОГЫН ЕСЕПТЕУ
Айқас тұйықталу тогы тұйықталу кезіндегі электрлік схеманың кез
келген жерінде көрінеді. Бұл жағдайда токтың мәні он еседей артып,
және электр жабдықтарының істен шығуына алып келеді. Сондықтан да,
біз осы токтың мәнін білу үшін есеп жүргіземіз. Есептеуде біз
айқас тұйықталу тогының мерзімдік, және соғу күшін анықтаймыз. Сондай-
ақ, электр жабдықтарының осы токтың термиялық әсерін динамикалық
мықтылығын анықтаймыз. Есептеу мына төмендегіше жүргізіледі:
Электрлік схеманың барлық жабдықтарын анықтаймыз (генератор,
трансформатор, кабельдер мен сымдар, аппараттар және т.б.).
Электрлік схеманы алмастырамыз. Бұл схемада жабдықтардың
қоректену көздері мен барлық кедергі есептелінеді.
Ом заңын пайдалана отырып, схеманың әрбір нүктесіндегі айқас
тұйықталуды , осы нүктедегі жалпы кедергі мен қоректену арқылы
анықтаймыз.
Айқас тұйықталу тогын анықтай отырып, біз аппаратураны ,
кабельдерді, сымдарды таңдаймыз.
Айқас тұйықталу деп электр жабдықтарының жұмыс істеп тұрған
кезінде, тізбектегі фазааралық тұйықталудан ток күшінің бірнеше есе
арту құбылысын айтамыз.
Бұл кезде электр жабдықтарының тізбегі арқылы айқас тұйықталу
тогы жүреді.
Кернеудің мәні төмендейді. Айқас тұйықталу тогы бірнеше түрге
бөлінеді. Мысалы: мерзімдік, соғу және мерзімдік айқас тұйықталу
тогы. Олардың мәні мен әсер ету ұзақтығы әртүрлі болып келеді.
Электр жабдықтары үшін ең ауыр зардапты, айқас тұйықталудың соғу
және мерзімдік токтары тигізеді. Сондықтан да, электр жабдықтарын
таңдамастан бұрын , айқас тұйықталу тогын есептейміз, және оларды
техникалық мәліметтермен салыстыра отырып жабдықтарды таңдаймыз.
Айқас тұйықталу тогы арнайы әдістермен есептелінеді. Өйткені,
токтың артуымен және кернеудің төмендеуінен тізбекте өтпелі кезең
құрылады. Осыдан келіп айқас тұйықталу орнында доға пайда болады.
Ал доға өтпелі қарсыласуды құрады. Егерде оны есепке алмаса , ол
айқас тұйықталу тогына өте үлкен мән береді. Бұл әдіс есептеуді
жеңілдетеді.
Өйткені айқас тұйықталу тогын есептеу кезінде мына төмендегілерді
есепке алмаймыз:
Сыйымдылығы есептеуге жатпайды. Сондықтан да кабельдегі сыйымдылық
тогын есептемейміз.
Үш фазалы тізбекті симметриялық деп есептейміз. Барлық фазалардың
қарсыласуы бірдей болады.
Электр машиналарымен токты жұтып қоюға болмайды.
Трансформатордағы токтың магниттелуі есепке алынбайды.
Трансформатордың коэффициентінің ықпалы есепке алынбайды.
Айқас тұйықталу орнында пайда болатын кедергі есепке алынбайды.
Осы параметрлердің барлығы айқас тұйықталу тогының мағынасын 10%-
ке ұлғайта алады. Электр жабдықтарын анықтай отырып, біз олардың
кедергісін табуымыз қажет. Ол кезде электр жабдықтарының
элементтері олардың кедергісімен орын ауыстырады. Ол кезде электрлік
схема орын ауыстыратын схемаға айналадырады. Сондай-ақ тізбектегі
белсенді элементтердің параметрлерін анықтаймыз. Орнын ауыстырушы
схеманы есептеу схемасы деп те атайды. Есептеуді жеңілдету үшін ,
әрбір деңгейдегі кернеудің мәні анықталады. Айқас тұйықталу тогын
есептеу үшін реактивтік кедергінің мәнін табу қажет. Мәліметтерді
есептеу схемасына енгізе отырып, кернеудің әрбір деңгейіндегі айқас
тұйықталу тогының мәнін анықтаймыз. Кедергілер мен кернеу бойынша
барлық мәліметтерді жинай отырып, Ом заңын пайдаланумен айқас тұйықталу
тогын анықтаймыз[18].
Алдымен, тізбектегі барлық белгілі бір параметрлерді есептеу
схемасына енгіземіз.
Жобадағы ең басты электрлік схема
Есептеу схемасындағы трансформатордың кедергісінің мәнін табамыз.
Кабельдің кедергісінің мәнін нолге тең етіп аламыз, өйткені
кабельдің ұзындығы онша үлкен емес. РУ-6 кВ айқас тұйықталу қуаты
15 МВА-ға тең.
Трансформатордың жоғарғы жағындағы айқас тұйықталу тогын есептеу
Біздің жобамыздағы электрлік схемадағы айқас тұйықталу тогын
есептеу схемасын құрудан басталады. Есептеу схемасы бойынша электр
жабдықтарының белсенді элементтерінің кедергісі анықталады.
Есептеу салыстыру әдісімен жүргізіледі.
Кабельдің кедергісі мына төмендегідей формуламен анықталады.
(3.1)
2. Трансформатордың кедергісін мына төмендегі формуламен
анықтаймыз:
,
(3.2)
= 4,3 + 3,0354 = 4,335.
3. К нүктесіндегі айқас тұйықталу тогын табамыз :
Осы нүктедегі базистік токты табамыз.
,
(3.3)
,
(3.4)
Соқпа ток
(3.5)
К нүктесіндегі айқас тұйықталу тогын табамыз.
Осы нүктедегі базистік токты табамыз.
(3.6)
Бұл кезде айқас тұйықталу тогы
(3.7)
Соқпа ток
(3.8)
3.4 ЭЛЕКТР АППАРАТУРАСЫ МЕН ЖАБДЫҚТАРЫН ТАҢДАУ
Электрмен жабдықтау жүйесі қалыпты және апатты жағдайда
бірқалыпты жұмыс істеуі қажет. Электр аппараттарына мынадай талаптар
қойылады:
-қалыпты қысымға сәйкес келу;
-қондырғылар типіне сәйкес келу;
-қалыпты жұмыс режимінде ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
А. ЯСАУИ АТЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАЗАҚ-ТҮРІК УНИВЕРСИТЕТІ
ИНЖЕНЕРЛІК-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ФАКУЛЬТЕТІ
ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ПӘНДЕРІ КАФЕДРАСЫ
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
Арысқұм мұнай кенінің бұрғылау, қондырғысының жаңартылған қосалқы
элементтерін электр энергиясымен қамтамасыз ету
050718- Электрэнергетика
Орындаған студент____________ Байтұрсынов.А.А
Аға оқытушы____________ Асанқұлов .Б
“ Қорғауға жіберілді ”
Хаттама № ____
“____” _________ 2009ж
Кафедра меңгерушісі,
техн.ғ.к.,доцент ________________ Абдикулова З.Қ.
Түркістан – 2009ж.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
1 МӘСЕЛЕНІ ҚОЮ ЖӘНЕ 6
ЗЕРТТЕУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.1 Құмкөл (Арысқұм) кен орнының бұрғылау жабдықтарының
технологиялық процесстері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 6
1.2 Арысқұм кен орын электрмен жабдықтауды жобалау
Арысқұм кен орынын кеңейтудің негізгі 7
жоспары ... ... ... ... ... ... ..
2 АРЫСҚҰМ КЕН ОРНЫНЫҢ ЭЛЕКТР ҚОНДЫРҒЫЛАРЫНЫҢ КӨРСЕТКІШТЕРІН
ЕСЕПТІК
ЗЕРТТЕУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
2.1 Күштік электрқондырғыларының қуаттылық көрсеткіштерін есептік
зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
... ... ... ... ... ... ... ..
2.2 Электрқондырғыларының толық қуаттылық күшін есептеу -SE=
PECOS(a) ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .13
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
2.3 Қоректену көзін 14
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ...
2.4 Реактивті қуаттылықтың компенсациясы 14
Күш беру трансформаторларының саны мен қуатын есептеу
3 БҰРҒЫЛАУ ҚОНДЫРҒЫСЫНЫҢ ЭЛЕКТРЛІК ЖҮЙЕСІН
МОНТАЖДАУ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .16
... ... ... ... ... ... ... ...
3.1 Сыртқы электрлік жүйе және ішкі электрлік 16
жүйе ... ... ... ... ... ... ...
3.2 Арысқұм кен орнының бұрғылау қондырғыларының электрлік
схемасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .21
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ..
3.3 Қысқа тұйықталу тогын 23
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
.
3.44 Электр аппаратурасы мен жабдықтарын 25
таңдау ... ... ... ... ... ... ... ..
3.5 Айыру, жекелеу (изоляция)
Реле қорғаныспен күштік трансформаторды қорғау және
автоматтандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
... ... ... ... ... ... ... ... .. ..
4 БІР ФАЗАЛЫ БАСҚАРМАЛЫ ТҮЗЕТКІШТЕРДІҢ ЕСЕПТІК
ЗЕРТТЕУІ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... .32
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..
4.1 Трансформаторды жобалау үшін берілгендерді 32
есептеу ... ... ... ... ...
4.2 Түзеткіштің есептемесі және сипаттамасының тұрғызылуы. Қуат 34
коэффициентін
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ..
4.3 Тиристорлардағы орташа тоқтың 43
есептелуі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ..
4.4 Жобалық өлшемдерді түзету режимі үшін 45
есептеу ... ... ... ... ... ... ...
4.5 Параллель қосылған шұрықша санын 48
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.6. Тізбекте қосылған шұрықша санын 51
есептелуі ... ... ... ... ... ... . ... ... ..
4.7 Күштік сұлбаны 53
құрастыру ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ...
4.8 Түрлендіргіш сипаттамасының 55
есептелуі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ..
4.9 Қуат коэффициенттерінің 57
есептелуі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .
4.10 Инвертордың қуат коэффициенттінің 58
есептелуі ... ... ... ... ... ... . ... ..
4.11 Бір фазалы түрлендіргіштер бойынша есептеу (арнайы 59
тапсырма) ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
4.12 Электр құрал жабдықтарының экономикалық есебі 61
... ... ... ... ... ... .
4.13 Электр құрылымының қауіпсіздігін қамтамасыз 63
ету ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .65
... ... ... ... ... ... ... .
Пайдаланылған 66
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
КІРІСПЕ
Қазақстан табиғи және ең үлкен энергетикалық қорға ие.
Біздің елді мекенде мұнай және газ өндіретін орындар бар, яғни
мұнай шығаратын он елдің бірі екенімізді көрсетеді. Қазақстанда
сонымен қатар қорға: көмір, уран, алтын, минералды байлықтар бар. Бізде
күндік және желдік энергияны пайдлануға үлкен мүмкіндік бар.
Бұған қарамастан бірнеше жыл қатарынан өз қажеттілігімізге пайдалана
алмай отырмыз. Сонымен қатар, кеңес кезеңінде құрылған орналасу жүйесінің
салдарынан. Біздің даму жоспарымызды іске асыру үшін үлкен қаражат алу
біздің мүмкіншілігіміздің кенет төмендеуі халықаралық саудада мұнаймен
газды эксперттеуде қажетті коммуникацияның ұқсастық сипатта
болмауынан[1].
Стратегияға келесі элементтерге энергетикалық ресурстар қолданылады.
Бірінші. Өзіміздің қорымызды ұтымды және тез пайдалану үшін ірі
капитал мен ноухоу, үздік халықаралық технологияларды тарту мақсатында
басты халықаралық мұнай кампанияларымен ұзақмерзімді келісімшартқа
отырамыз. Біз бірқатар ірі келісім шарттарға қол қойдық, ал қалғандары
дайындық үстінде.
Біздің табиғи қорымызды пайдалану үшін біз анық келісімге
қызығушылық танытамыз. Қазақстан мүддесіне жауап беру ең үздік әлемдік
тәжірибеге сәйкестік келеді.
Бұл біздің кіріс пен әділдік келісім шартының келісімділігі, және
де әлемдік қоғамның қоладануы.
Екінші. Стратегиялық екінші белгісі мұнай мен газды экспорттау үшін
құбыр өткізгіштік автоматизациясы,жүйесін құру. Тек қана үлкен шешімді
тәуелсіздік экспортының бағыттар ғана бір көршіден және монопольдік
бағалық тұтынушыдан тәуелсіздігіміздің алдын алу.
Үшінші. Ірі әлемдер қоғамының Қазақстанға қызығушылығымен тарту
мақсатында жанармай қорлары біздің стратегия бойынша және әлемдік
жабдықтауы ретінде қолданылады. Бұл жағдайда біздің мұнай газ
өндірісімізде даму инвестиция жасайтын елдер мен кампания қатарына мына
елдер кіреді: АҚШ, Ресей, Қытай, Жапония, Батыс елдер мемлекеттері.
Қазақстанның дамуы мен гүлденуі бұл елдер мен кампаниялардың экономикалық
қызығушылықтары біздің экспортта қордың үнемі және тұрақты болуына
себепші болады.
Төртінші. Тәуелсіздік бәсекелестікті және өзіндік жеткілікті
мәселені жеңіп, ішкі энергетикалық инфрақұрылымды дамыту және құруды
жылдамдатып, шетелдік инвестицияларды өзімізге тартамыз.
Бесіншіден. Бұл ресурс болашақ кірістерді пайдалануда өте-мөте
есептесу стратегиясын көздейді
Стратегиялық қорымыз қатаң бақылау жасап, үнемді болуы, қорды
шаруашылық түрінде пайдалану және оның бір бөлігін болашақ
ұрпақтарымызға қалдыру.
Сызықтық станцияның техникалық бейімделуімен сызықтық станцияның
басты ерекше элементі болып, сызықтық станцияның электр қорығының негізгі
кестесі. Сызық станциясының тұтынушы категориясы, қауіпсіздік техникалары
принципиальді шешімдермен бірге құрал жабдықтармен таңдау болып құру және
таңдау мақсатында ажырамас болып табылады. Сызық станциясының жөндеу
жұмыстарына қамтамасыз ету персонал арқылы болуы не болмауы соңғы
мәліметтерге негізгі әсері бар[2].
Келесі сұрақтар кіші станция кестесінде туындайды:
1. ГПП да диспечерлік басқармада жоспарды ұйымдастыру.
2. ГПП да жоспар қорында энергия нүктелерін қолдану.
Ажырату және өшіру шинның жиынтыңы қысқа шатасуда әсері, сенімділік
күшінің трансформаторларда таблуы, бұл электрлік кестенің сенімділік
бөлігінде көрсетілген. Басты электрлік кестеде кіші станциялық минимальді
есептеу жиілігі шығарылады. Сенімділік негізі кестесі келесі шарттармен
орындалады, жоғары вольтті сызықтық ажыратусыз кестесін пайдалану.
Күрделі коммунаторлық аппаратураны қолданбау. Үшфазалық
трансформаторды қолдану.
Электр қорының тұрақтылығымен сенімділігін, экономикалық сенімді
мағынасы және апат жабдықтары қанағатты түрде кестеде ескеріледі.
Электрлік энергия – энергия көзінің жайлы және үнемді болып
табылады[3].
Оның арзандылығы, электрлік энергетиканың негізгі жайылу себебімен
араласу, арақашықтығының жүйріктігіне байланысты. Станция алды болып -
электрлік жабдықтар болып табылады, сондықтан кәсіптік персональді
дайындау ең маңызды іс болып табылады. Станция алды жобасында бір типтік
элементтерімен кестелерді қолдануға тырысты, бұл құрылысты арзандатуға
және жеңілдетуге ыңғайлы, бірақ орнықтыру тәжірибесінде және станция
алды жинағын орнату орнымен басқа факторларды ескеру қажет. Трансформатор
күшімен қарастырылған күшке сәйкес болуы керек және станция алды
тұтынушымен салыстырмалы талдау жасау қажет.
Есептеу құрамына мына күштер кіреді: күштілік таңдауы,
трансформатор саны, сызық саны, станция алды ток қабылдау кестесін және
электрлік аппаратураларды таңдау. Олармен бірге станция алды жабдықтаудың
пайдалы кестелері қолданылады. Бұл мақсатпен күштіліктің қысқа шатасудың
есептері жүреді. Бұл жұмысты электр энергиясын үнемі пайдалануы және
станция алды құрылымы сенімділік жұмысы қарастырылады.
Электр қорының ең негізгі оптимальді таңдауына бірнеше нұсқаудың
ішінен техникалық -экономикалық көрсеткіштен ең оптимальді нұсқа
таңдалады[4].
1. МӘСЕЛЕНІ ҚОЮ ЖӘНЕ НЕГІЗДЕУ
1. ҚҰМКӨЛ (АРЫСҚҰМ) КЕН ОРНЫНЫҢ БҰРҒЫЛАУ ЖАБДЫҚТАРЫНЫҢ
ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ПРОЦЕССТЕРІ
Арысқұм кен орны Құмкөл кен орнына кіреді. Арысқұм 1997 жылдан
бастап жұмыс істей бастады. Алғашында Құмкөл территориясында
оналдасқан бұрғылау қондырғыларын және олардың құрған арнайы
бригадаларын пайдаланды.
Кен орны Жосалы елді мекеніне таяу Торғай географиялық
нүктесінде орналасқан. Ал оңтүстік-шығысында Құмкөл кен орны жатыр.
Географиялық жағынан алып қарағанда жер жазық болып кледі, биіктігі
+50 м-ден 100метрге дейін өзгеріп отырады. Ауа-райы континентальды,
тәулігіне бірнеше рет құбылып отырады, жазда температура +30-35°С-қа
жетеді, ал қыста -38-40°С аязды болады. Жылына 150 мм жауын-шашын
жауады, көбінесе жауын-шашын оңтүстік-шығыс бөлігінде болады. Су
жолдары жоқ. Сондықтан да техникалық мұқтаждықтар үшін альтикалық
және сеноманикалық су көздерін пайдаланды[5].
Торғайдың оңтүстігіндегі барлық бұрғылау қондырғылары Арысқұмның
оңтүстік бөлігіне кіреді. Бұл бөліктің шеттері штрихтық сызықтармен
бөлініп көрсетілген.
Арысқұм кен орындарында жеті бұрғылау қондырғылары жұмыс істейді.
Ең соңғы бұрғылау жабдықтары 2001 жылы орнатылған. Арысқұм кен орны
тәулігіне 4500 тонна мұнайды өңдейді. Кен орны алғашында арнайы
250, 450 кВ дизельді генератормен жабдықталған. Соңынан 2004 жылы
110 кВ желілер тартылды және бұрғылау қондырғылары бірінен соң бірі
электр желісіне қосылды. Осыған сәйкес жоспарға барлык бұрғылау жобалануы
басталды. Және де осы жобада Арысқұм кен орнын электрмен қамтамасыз ету
жоспарланды[5-6].
2. АРЫСҚҰМ КЕН ОРЫНЫН КЕҢЕЙТУДІҢ НЕГІГІ ЖОСПАРЫ
Бұл жоспарда Арысқұм кен орнының бұрғылау қондырғыларын орталық
электрмен жабдықтауға қосу қарастырылған. Бұрын орнатылған дизель-
генератор тұрақты жұмыс істемегендіктен және көтеріңкі жүктеме әсерінен
тиімсіз болды. Дәл осы сәтте жүктеме 2001 жылғы жүктемеге
қарағанда 75%-ке артты. Қосымша қуаттылықпен екі бұрғылау
қондырғылары қосылып, пайдалану жоспарланды.
Тұрмыстық жабдықтарды қосуға өсіп отырған талаптар негізінде
орталық электрмен қамтамасыз етуге қосылу қажет болды. Ақшабұлақ
газының компрессорлық станциясының және Құмкөл газ құбырларының
қосылуына байланысты, бұл жерге қосымша 110 кВ желі тартылды.
Бұл бағытта және басқа да кен орындарын электрмен жабдықтау
басталды. Қазіргі кезде 7 бұрғылау қондырғылары үшін 10 кВ желі
тартыла басталды. Осыған байланысты 1004 кв станциясын жоспарлау
басталды[6].
3. АРЫСҚҰМ КЕН ОРЫН ЭЛЕКТРМЕН ЖАБДЫҚТАУДЫ ЖОБАЛАУ
Жоба бойынша Арысқұм кен орнының орталығында 1106 кВ станциясын
орнату жоспарланды. Бұл станцияның жұмысы барлық бұрғылау
қондырғыларын 6 кВ желімен қамтамасыз ету болды.
Дизель-генератордың кернеу 6 кВ-ға тең болуы тиіс. Және осыменен
түрлі қашықтықта орналасқан бұрғылау қондырғыларын 7 желіге тарту
жоспарланған. Жобаның ерекшелігіне 1 категориялы тұтынушы мен
электрсхемаға деген талап жатады. Осыны ескере отырып, бірінші желі
тұрақты, ал екіншісі дизель-генератор болуы тиіс болды. Сыртқы
электрмен жабдықтау схемасы
Электр жабдықтарын жоспарлау мен қондыру кезінде объектінің
орналасуы мен оның жанынан электр беру желілерінің орналасуы
ескерілді. Осыған байланысты 1 категориялы тұтынушы объектінің
электросхемасы өте сенімді болуы тиіс. Бұрын айтылған объектіні
жабдықтаудың электросхемасының мәселелерін зерттей келе , ескі схема
бойынша жабдықтау жоспарланып отыр. Бұл үшін дизель-генератор
схемасына қорғайтын реле мен автоматик қосылды. Бұл жоспардың басты
ерекшелігі - экономикалық пайдалы екендігінде. КТПН бөлу
қондырғыларын пайдалану схемасының көрсеткішінің жоғары сенімділігін
көрсетеді қондыру, пайдалану және жөндеу жұмыстарының тәсілдері де
ыңғайлы болып келеді.
2 көзден арқылы бұрғылау қондырғысына келеді және сонан соң
трансформатор арқылы 0,4 кВ-ға түседі, осыдан 0,4 кв беру желісі
шығады. Осы шарттардың барлығын орындау біздің секциямыздың
қоректенуіне алып келеді.
Ішкі электрмен қамтамасыз ету схемасы
Ішкі қорек желісінің схемасын орындау кезінде ішкі тұтынушылар
объектілері ескеріледі және қоректі бөлу қарастырылады. Кен орнының
бас насосы 0,4 кВ мұнай насостарының секциясынан қоректенеді.
Резервтегі жабдықтар үшін 2 бөліп таратқыш құрастырманы орнатамыз.
Олардың сенімді болуы үшін оны 2 секцияға жинаймыз.
Насостардың үлкен қуаттылығынан олар 0,4 кВ секцияға қосылған, ал
резервтегі жабдықтар үшін 2 бөліп таратқыш құрастырма орнатылған
.Өрт сөндіргіш насостары 0,4 кв бөліп таратқыш құрастырмадан
қоректенеді , ал резервтік жабдықтар 2 бөліп таратқыш қондырғыдан
қоректенеді. Қалған тұтынушылар үшін басқа бөліп таратқыш
құрастырмалар орнатылған[7].
Бұл құрастырмалардың тиімділігі :
4.1. экономикалық тиімділік және бас басқару ыңғайлығы.
4.2. жөндеу жұмыстарының тиімділігі және пайдаланылатын
аппараттардың қарапайымдылығы.
Жарық беруші қондырғылар арнайы қалқаннан өтеді. Жарық бөліп
таратқыш құрасырма арқылы келеді. Сонымен бірге автоматика желісі
мен қорған жекелеген бөліп таратқыш құрастырма арқылы өтуі тиіс.
Бұл желілерге КИП және А, РЗ және А жатады[8].
2. АРЫСҚҰМ КЕН ОРНЫНЫҢ ЭЛЕКТРҚОНДЫРҒЫЛАРЫНЫҢ КӨРСЕТКІШТЕРІН ЕСЕПТІК
ЗЕРТТЕУ
2.1 КҮШТІК ЭЛЕКТРҚОНДЫРҒЫЛАРЫНЫҢ ҚУАТТЫЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІН ЕСЕПТІК
ЗЕРТТЕУ
Есептеу үшін осы электр қуатының барлығын алып, олардың есептеу
параметрлерін ( қуаттылығы, қуат коэффицинеті, қуаттылық коэффициенті)
біле отырып, белгілі бір формула арқылы есептеп шығарамыз. Есептеу
кезінде толық, орташа, белсенді және реактивті қуаттылықты есептеп
шығарып, оның күшінің қуаттылығын есептеп шығарамыз.
Кесте 1.
Электрқондырғыларының есептік нәтижелері
№№ Қондырғының аты данасы Жабдықтың қуатының
бірлігі, кВт
1 Мұнай насосы 7 160
2 Қуаттылық насосы 7 75
3 Өрт сөндіргіш насос 8 55
4 Көбіктік насос 8 22
5 Конденсатты насос 8 45
6 Дренажды насос 8 45
7 Су насосы 8 22
8 КИП және А 4 4,5
9 Басты мұнай және қуаттылық 15 5,5
насостармен электрдвигательдерді
басқару
10 Өрт сөндіргіш және көбіктік 15 3
насостармен электрдвигательдерін
баскару
11 Желдету желісі 10 17
12 Атқарушы механизмдермен 22 5,5
электрдвигательдерін басқару
13 Жарықтандыру желісі 19 1
Кесте 2.
Қондырғылардың есептік нәтижелері
№№ Қондырғының аты
СОS(a) Кқуат
1. Мұнай насосы 0,8 1 0,5
2. Қуаттылық насосы 0,8 1,4 0,75
3. Өрт сөндіргіш насос 0,85 1 0,2
4. Көбіктік насос 0,9 1 0,2
5. Конденсатты насос 0,85 1 0,6
6. Дренажды насос 0,8 1,5 0,8
7. Су насосы 0,8 1,5 0,6
8. КИП және А 0,9 1 0,5
9. Басты мұнай және қуаттылық 0,8 1 0,5
насостарымен
электрдвигательдерді басқару
10. Өртсөндіргіш және көбіктік 0,8 1 0,2
насостармен
электрдвигательдерді басқару
11. Желдету желісі 0,8 1 0,5
12. Атқарушы механизмдермен 0,8 1 0,7
электрдвигательдерін басқару
13. Жарықтандыру желісі 0,9 1 0,5
Рe=Ккүш+Кқуат+Рмакc,
(2.1)
Se=PeCOS(a).
(2.2)
Белсенді қуаттылықты есептеу
Мұнай насосының белсенді қуаттылығы
Pe = 160* 0,5*7*1 = 560 кВт.
1. Күш насосының белсенді қуаттылығы
Pe = 75* 1,4* 0,75* 7 = 551,25 кВт.
2. Өрт сөндіру насосының белсенді қуатылығы
Pe= 55* 8*1*0,22 = 96,8 кВт.
3. Көбікті насостың қуаттылығы
Pe = 22*8*1*0,2 = 35,2 кВт.
1. Конденсатты насостың қуаттылығы
Pe = 45*8*1*0,6 = 216 кВт.
2. Дренажды насостың қуаттылығы
Pe= 45*8*1*0,8 = 288 кВт.
3. Су насосының қуаттылығы
Pe = 22*8*1*0,4 = 70,4 кВт.
4. КИП және А
Pe = 4,5*4*0,4*0,4 = 11 кВт.
5. Негізгі мұнай және күш насосының электрдивигательдерін
басқару
Pe= 5,5*12*0,8*0,5 = 33 кВт.
6. Өрт сөндіргіш және көбікті насостың электрдивигательдерін
басқару
Pe = 12*3*1*0,2 = 7,2 кВт.
7.Желдету желісі
Pe = 2*17*1*0,5 = 17 кВт.
8.Мұнай құбырларының атқарушы тетіктерінің электрдивигательдерін
басқару
Pe = 18*5,5*1*0,7 = 4,8 кВт.
9. Насостық бөлім
Pe = 12*0,4*1*0,5 = 4,8 кВт.
10. Жүктеме насостар бөлімі
Pe = 3*0,08*1*01 = 0,24 кВт.
11. Сыртқы жарықтандыру жүйесі
Pe= 10*1*0,9*0,5Р = 10кВт.
12.Электрқондырғыларының толық қуаттылық күшін есептеу
Se=PeCOS(a)
(2.3)
13.Мұнай насосының толық қуаты
Se = 5600,8 =700 кВА.
14.Күш түсу насосының толық қуаты
Se = 551,2 0,8 =690 кВА.
5. Өртсөндіргіш насосының толық қуаты
6. Se = 96,80,8 =127,7 кВА.
7. Конденсатты насостың толық қуаты
8. Se = 35,20,8 = 44,1кВА.
9. Дренажды насостың толық қуаттылығы
10. Se = 2160,8 =270 кВА.
11. Су насосының толық қуаты
12. Se= 2880,8 =360 кВА.
13. КИП және А-ның толық қуаты
14. Se = 200,8 =25 кВА.
15. Бас мұнай және күш түсу насостарының электрдвигательдерін
басқарудың толық қуаты
16. Se= 110,6 =18 кВА.
17. Өрт сөндіру және көбікті насостардың электрдвигательдерін
басқарудың толық қуаты
18. Se = 330,8 =41 кВА.
19. Желдету желісінің толық қуаты
20. Se = 7,20,8 =9 кВА.
21. Мұнай құбырларының атқарушы тетіктерінің электрдвигательдерін
басқарудың толық қуаты
22. Se = 170,8 =20,1 кВА.
23. 27. Жарықтандыру желісінің толық қуаты
24. Se = 4,80,8 =5,33 кВА.
25. Күш түсіру насостар бөлімінің толық қуаты
26. Se = 0,240,8 =0,26 кВА.
27. Жарықтандыру желісінің толық қуаты
Se = 100,9 =11 кВА.
Кесте 3.
Электрқондырғыларының толық қуаттылық күшін есептеу
№ Қондырғының аты РЕ SE
1. Мұнай насос 560 700
2 Күш түсіру насосы 551,2 690
3 Өрт сөндіру насосы 96,8 127,7
4. Көбікті насос 35,2 44,1
5. Конденсатты насос 54 68
6. Дренажды насос 72 91
Кесте 3. жалғасы
7. Су насосы 20 25
8. КИП және А 11 18
9. Бас мұнай және күш түсу насостарының
электрдвигательдерін басқару 33 41
10. Өрт сөндіру және көбікті насостардың
электрдвигательдерін басқару 7,2 9
11. Желдету желісі 17 20,1
12. Мұнай құбырларының атқарушы тетіктерінің
электрдвигательдерін басқару 4,8
13. Жарықтандыру жүйесі 10 11
Жалпы қуаттылық 1850
2.2 ҚОРЕКТЕНУ КӨЗІН ЕСЕПТЕУ
Арысқұм кен орнының электрмен қоректенуі 3510 кВ резервті
станция арқылы жүргізіледі[9-12].
Қосылған жердің біреуі РУ-6 кВ желісінің 4 секциясы арқылы
қоректендіріледі. Желілердің қашықтығы 1200 метргеесептелінген.
Кабельді таңдау токтың экономикалық тығыздығы немесе ол арқылы
өтетін номинальды токты есептеу арқылы алынады.
Кабельдің тогының ең жоғары номиналын токтың номиналы арқылы
табамыз
(2.4)
Осы жүктемемен 12 сағат жұмыс істейді.
Қорытындысында;
(2.5)
Осы мәліметтер бойынша қоректену кабелін таңдаймыз, ол кезде ол
А= 50, S = 50 мм².
Техникалық мәліметтер сол анықтағыштан алынды және барлық
көрсетілген параметрлерге сәйкес келеді.
Осы желіде апаттық жағдай бойынша есептеу жүргіземіз. Апат
кезінде 1 қосу өшіріледі және барлық күш бірінші желіде қалады.
I = 89,65 (A)
I c.п. = 9589,65 (A)
Бұл есептеулер бұл желінің апат кезінде мығымдылығын көрсетеді.
2.3 РЕАКТИВТІ ҚУАТТЫЛЫҚТЫҢ КОМПЕНСАЦИЯСЫ
Реактивті қуаттылықтың компенсациясы коэффициентті көтеру үшін
жасалынады. Реактивті қуаттылыққакететін пайдаланылған қуаттылықтың
басым көпшілігі жұмыста пайдаланылмайды. Сондықтан да өнеркәсіпте
реактивті қуаттылықты есептеп шығарады және реактивті қуаттылықтың
компенсациясының түрлері пайдаланылады.
Бұл түрлер :
1. Батареялардың конденсаторын қондыру.
2. Синхронды батареяны пайдалану.
Реактивті қуаттылықтың ерекшелігі бұл тиімді және экономикалық
жағынан тиімді параметрлер және аз шығын алу. Мұндай жағдайда
компенсация түрінде конденсатор пайдаланылады. Конденсаторды
қуаттылығы 0,8 ден төмен объектіде орнатады. Күш қуаттылығының барлық
коэффициенттері 0,8ден төмен болады[13].
Компенсация мына формуламен есептеліп шығарылады:
Qk=Pcm{tg(ß1)-tg(ß2)}.
(2.6)
ТСЗ 10006 маркалы трансформатор орнатылды.
Қуаттылық коэффициентін мына төмендегідей тәсілмен табамыз :
Cos(ß)=PмаксSмакс=16201850=0673.
(2.7)
Трансформатордың мәліметтері :
U k = 4,5%, SH= 1000 кBa, PБ = 6,8 , I= 1,25 %, Pк= 3,2
кВт.
КҮШ БЕРУ ТРАНСФОРМАТОРЛАРЫНЫҢ САНЫ МЕН ҚУАТЫН
ЕСЕПТЕУ
Күш беру трансформаторының саны мен қуатын дұрыс есептеу
сенімді электрмен қамтамасыз етуге негіз және кепіл болады. Бұл
есептеудің үлкен маңызы бар.
Жобалау нормасына сәйкес күш беру трансформаторларының саны 2
данадан болуы тиіс. Өйткені объектіде 1-ші және 2-ші категорияның
тұтынушылары болады, трансформаторлар дара және белгісіз режимде
жұмыс істейді.
Бұл кезде бірінші трансформатордың қуаты мынаған тең болады:
S = 1000 кВа.
Осы мәнге байланысты ТМ – 10006, S = 1000кВа трансформаторын
таңдаймыз.
Енді оны жүйелі және апатты жағдайдағы жұмыс кезінде тексереміз.
Апатты (авариялық) жүктеме :
Әсіресе қысты күні болады. Бір трансформатордың істен шыққанын
және бір ғана трансформатордың жұмыс ісеп тұрғанын қарастырамыз.
Трансформатордың тұрақты жұмыс режимі болғандықтан , ең ауыр
кезең жаз күндеріне келеді және сондықтан да жүйелі жүктемені есепке
аламыз.
Бұл кезде трансформаторға жүктеме мынадай болады:
S АП = 1000 1850* 0,6 = 09.
Бұл жағдайда, мұндай ұзақ уақыт жүктеме кезінде транформатор
ұзақ уақыт істей алмайды. Сондықтан да тек одан қуаттырақ
тарнсформаторды таңдаймыз. ТСЗ – 10006 маркалы трансформаторды
таңдаймыз.
Трансформатордың бұл типі барлық апатты және жүйелі жүктемеге
төзімді болады. Таңдап алынған ТП, бас жоспарға сәйкес насостың
солтүстік бөлігіне орналасады[14].
3. БҰРҒЫЛАУ ҚОНДЫРҒЫСЫНЫҢ ЭЛЕКТРЛІК ЖҮЙЕСІН
МОНТАЖДАУ.
3.1. СЫРТҚЫ ЭЛЕКТРЛІК ЖҮЙЕ ЖӘНЕ ІШКІ ЭЛЕКТРЛІК ЖҮЙЕ
Электрлік желінің монтажы 0,4 кВ. Бас жоспарға сәйкес ол екінші
қабатта , насостың оңтүстік жағына орналасуы тиіс. Ол екі секциядан
тұрады. КРУ – 15 типтегі секция пайдланылады. Секцияда жаңа А3715
типіндегі тік тұратын өзінен өзі өшіп тұратын қондырылады. Басқарып
отыратын қондырғылардың барлық аспаптары осы секцияда орналасқан.
Жүктеме нүктесіне энергия кабель арқылы беріледі. Ал, кейбір
топтық нүктелерге бөліп таратқыш құрастырма арқылы беріледі. Мұндай
секциялар арнайы жиналған КИП және А құрастырмалар арқылы
жинақталады. Олар қоректі екі қоректену көзінен алады[15].
Кесте 4.
Бір автоматқа жүктемелерді қосу көрсетілген.
1 секция 1 ұяшық Енгізу автоматы – 1
2 ұяшық Мұнай насосы – 1
3 ұяшық Қосымша насос – 1
4 ұяшық Жарықтандыру құрастырмасы-1
5 ұяшық Өрт өндіру құрастырмасы-1
6 ұяшық Көбікдайындау құрастырмасы-1
7 ұяшық КИП және А-1 құрастырмасы
8 ұяшық Дрнеажды құрастырма-1
9 ұяшық РТЗО-1 құрастырмасы
10 ұяшық Жарық беру құрастырмасы-3
11 ұяшық Мұнай насосы -3
Электр энергиясы жүктемелерг сәйкес, кабель және басқарушылық
қондырғылар арқылы әрбір топқа жеке-жеке жеткізіледі.
Ішкі электр желісі 0,4 кВ секциясынан шығатын тармақталған жүйеден
тұрады.
Оларға жататындар :
1. Ішкі процесті құру үшін электр жабдықтарын таңдау және
есептеу. Қоректену жүйесі.
Олар 4 электрлі қоректену құрастырмасы арқылы қамтамасыз етіледі.
Бұл құрастырмалар төмендегі келтірілген кестелерде көрсетілген
келесі тұтынушылар орналасқан. Кестелерде кабельдер типі номианль
токқа сәйкес көрсетілген, ал автоматтар типі зауыттық нормаларға
сәйкес көрсетілген.
Олар жоба нормаларына сәйкес есептелген ,сондықтан да қосымша
есептеуді қажет етпейді.
Кесте 5.
Номинал ток формулалар бойынша есептелу көрсетілген
Құрастырма Жүктеме Номиналь, Кабельдің Автоматтың
типі типі Қуаттылық. Типі типі
кВт
Қоректену Насостың 12 АВВГ -10 АЗ215 -15А
құрастырмасы 1 қорегі -1
Су насосы -1 7,5 АВВГ - 6 АЗ215 -15А
Жуынатын 5,5 АВВГ -6 АЗ215 -15А
жер(душ)
Двигатель 4,5 АВВГ -6 АЗ215 -15А
қорегі
АВР шкафы 4,8 АВВГ -6 АЗ215 -10А
Резерв
жиынтығы 30
Кесте 6.
Номинал ток формула бойынша есептеудің жалғасы
Құрастырма Жүктеме типі Номиналь, Кабельдің Автоматтың
типі қуаттылық, кВттипі типі
Қорек -2 Насосты-2 АВВГ -10 АЗ215-15 А
құрастырма қоректені 10
Су насосы - 2 АЗ215 -15А
7,5 АВВГ -6
КНС-1 17 АВВГ - 16 АЗ215 -40А
Двигатель-2 3 АВВГ -6 АЗ215 -15А
қоректенуі
КНС АВВГ -6 АЗ215 -10А
жарықтандыру 2,8
жиынтығы 41
Кесте 7.
Номиналь ток формула бойынша есептеу кестесі
Құрастырма Жүктеме типі Номиналь, Кабельдің Автоматтың
типі қуаттылық, кВттипі типі
Қорек-3 Бактардың-21қоре 8 АВВГ -10 АЗ215-15 А
құрастырма ктенуі
Қосымша насостың АЗ215 -20А
қоректенуі-1 7,5 АВВГ -10
Бактың дренажды 5,5 АВВГ - 6 АЗ215 -15А
насосы-1
Двигательдер 4 АВВГ -6 АЗ215 -15А
қоректенуі
АВР шкафы АВВГ -6 АЗ215 -15А
1,8
резерв
жиынтығы 30
Кесте 8.
Қорек құрастырма номиналь қуатты есептеу
Құрастырма Жүктеме типі Номиналь, Кабельдің Автоматтың
типі қуаттылық, типі типі
кВт
Қорек Бактардың-1қорек АВВГ -10 АЗ215-15 А
құрастырма тенуі 4
Қосымша насостың АЗ215 -15А
қоректенуі-2 5,5 АВВГ -6
Бактың 5,5АВВГ - 6 АЗ215 -15А
дренажды
насосы-2
Двигательдер 4 АВВГ -6 АЗ215 -15А
қоректенуі
Эстакаданы АВВГ -6 АЗ215 -15А
жарықтандыру 4
АВР шкафы 1,8 АВВГ -6 АЗ215 -10А
КНС-ты
жарықтандыру 1,5 АВВГ -4 АЗ215 -10А
жиынтығы 22,3
Кесте 9.
Өртсөндіргіш құрастырма кестесі
Құрастырма Жүктеме типі Номиналь, Кабельдің Автоматтың
типі қуаттылық, типі типі
кВт
Өртсөндіргіш өртсөндіргіш 22 АВВГ -16 АЗ215-50 А
құрастырмасы багы-1
өртсөндіргіш -1 АЗ215 -30А
ысырмасы 12,5 АВВГ -10
РТЗО-1 5,5 АВВГ - 6 АЗ215 -15А
АВР двигателі
4,5 АВВГ - 6 АЗ215 -15А
Резерв
Жиынтығы 44,5
Кесте 10.
Өртсөндіргіш құрастырма кестенін жалғасы
Құрастырма Жүктеме типі Номиналь, Кабельдің Автоматтың
типі қуаттылық, типі типі
кВт
Өртсөндіргіш өртсөндіргіш АВВГ -16 АЗ215-50 А
құрастырмасы багы-1 22
өртсөндіргіш -1 АЗ215 -30А
ысырмасы АВВГ -10
12,5
РТЗО-2 5,5 АВВГ - 6 АЗ215 -15А
АВР-2
двигателі-2 4,5 АВВГ - 6 АЗ215 -15А
Резерв
Жиынтығы 44,5
Кесте 11.
Көбік дайындау құрастырма кестесі
Құрастырма Жүктеме типі Номиналь, Кабельдің Автоматтың
типі қуаттылық, типі типі
кВт
Көбік дайындау Көбік насосы-1 АВВГ -16 АЗ215-40 А
Құрастырмасы-1 17
Көбік-1 АВВГ -10 АЗ215 -15А
ысырмасы 5,5
РТЗО-1 3,5 АВВГ - 6 АЗ215 -10А
АВР двигателі
3 АВВГ - 6 АЗ215 -10А
Резерв
Жиынтығы 29
Кесте 12.
Көбік құрастырма кестесі
Құрастырма типі Жүктеме типі Номиналь, Кабельдің Автоматтың
қуаттылық, типі типі
кВт
Көбіктік Көбік насрсы-2 АВВГ -16 АЗ215-40 А
құрастырмасы 17
Көбіктік АВВГ -10 АЗ215 -15А
ысырмасы-2 5,5
РТЗО-2 4 АВВГ - 6 АЗ215 -15А
КИПжәнеА-2 4,5 АВВГ - 6 АЗ215 -15А
Резерв
Насостың дренаж 7,5 АВВГ -10 АЗ215 -20А
багы
Жиынтығы 36
Кесте 13.
КИП және А құрастырма кестесі
Құрастырма типі Жүктеме типі Номиналь, Кабельдің Автоматтың
қуаттылық, типі типі
кВт
КИПжәнеА Бақылау 2,5 ВВНГ -2,5 АЗ215-20 А
құрастырмасы аспаптары
Бақылау 2,5 ВВНГ -2,5 АЗ215 -30А
аспаптары -3
АВР ысырмасы 2 ВВНГ – 2,5 АЗ215 -15А
КИПжәнеА-өртсөн 4,5 ВВНГ – 2,5 АЗ215 -15А
діргіш
Резерв
Жиынтығы 11,5 ВВНГ -2,5 АЗ215 -15А
Кесте 14.
КИП және А-2 құрастырма кесте жалғасы
Құрастырма типі Жүктеме типі Номиналь, Кабельдің Автоматтың
қуаттылық, типі типі
кВт
КИПжәнеА-2 Бақылау 2,5 ВВНГ -2,5 АЗ215-20 А
құрастырмасы аспаптары-2
Бақылау 2,5 ВВНГ -2,5 АЗ215 -30А
аспаптары -4
АВР ысырмасы-2 2 ВВНГ – 2,5 АЗ215 -15А
КИПжәнеА-өртсөн
діргіш-1 4 ВВНГ – 2,5 АЗ215 -15А
Резерв
Жиынтығы 11
Ішкі электр схемасының жобасы
Ішкі электр схемасы жүктемелердің орналасу типі бойынша
жобаланады. Кабельдер арнайы эстака бойынша тартылады. Кабельдің
аппаратураларға қосылуы мен ажыратылуы техникалық қауіпсіздік және өртке
қарсы қауіпсіздік (ПТБ,ПТЭ және ППБ) ережелерін қатаң сақтаумен ,
нормаларына сәйкес жасалынады [16].
3.2 АРЫСҚҰМ КЕН ОРНЫНЫҢ БҰРҒЫЛАУ ҚОНДЫРҒЫЛАРЫНЫҢ ЭЛЕКТРЛІК
СХЕМАСЫ
Арысқұм кен орнының бұрғылау қондырғыларының электрлік схемасын
мына төмендегіше сипаттауға болады. Бір сым жүргізу резервтік
станциядан 356 кВ 6 кВ желі арқылы жүреді. КТПН қондырғыларынан
желі трансформаторға қосылады.
3.1-3.3- суреттерде Құмкөл (Арысқұм) өндірістік бұргылау аймағының
электрленген желілерінің жүйесі көрсетілген.
Ол жерден шинамен жүргізу автоматы арқылы , РУ-0,4 кВ бөліп
таратқыш қондырғымен қосылады . Бөліп таратқыш қондырғы ретінде
жабық атқарудағы КРУ-15 қолданылады. Онда А3700 типіндегі автоматтар
қосуажырату операциясын орындайды.
Екі секция өзара ажыратылған автомат арқылы қосылған. АвтоматАВР
қондырғысымен жабдықталған. Станцияның қалған жүктемелері автоматтар
арқылы секцияға қосылады. Автоматтар қашықтықтан басқарылады және
толық автоматталған болып келеді. Қорғанудың барлық түрлері
қарастырылған [17].
Сурет 1. Арысқұм бұрғылау стансасының электрленген жүйесі
Сурет 2. Құмкол Арысқұм өндірістік бұрғылау аймағының электрлендірген
схемасы
Сурет 3. Арысқұм бұрғылау аймағының жобасы
3.3 ҚЫСҚА ТҰЙЫҚТАЛУ ТОГЫН ЕСЕПТЕУ
Айқас тұйықталу тогы тұйықталу кезіндегі электрлік схеманың кез
келген жерінде көрінеді. Бұл жағдайда токтың мәні он еседей артып,
және электр жабдықтарының істен шығуына алып келеді. Сондықтан да,
біз осы токтың мәнін білу үшін есеп жүргіземіз. Есептеуде біз
айқас тұйықталу тогының мерзімдік, және соғу күшін анықтаймыз. Сондай-
ақ, электр жабдықтарының осы токтың термиялық әсерін динамикалық
мықтылығын анықтаймыз. Есептеу мына төмендегіше жүргізіледі:
Электрлік схеманың барлық жабдықтарын анықтаймыз (генератор,
трансформатор, кабельдер мен сымдар, аппараттар және т.б.).
Электрлік схеманы алмастырамыз. Бұл схемада жабдықтардың
қоректену көздері мен барлық кедергі есептелінеді.
Ом заңын пайдалана отырып, схеманың әрбір нүктесіндегі айқас
тұйықталуды , осы нүктедегі жалпы кедергі мен қоректену арқылы
анықтаймыз.
Айқас тұйықталу тогын анықтай отырып, біз аппаратураны ,
кабельдерді, сымдарды таңдаймыз.
Айқас тұйықталу деп электр жабдықтарының жұмыс істеп тұрған
кезінде, тізбектегі фазааралық тұйықталудан ток күшінің бірнеше есе
арту құбылысын айтамыз.
Бұл кезде электр жабдықтарының тізбегі арқылы айқас тұйықталу
тогы жүреді.
Кернеудің мәні төмендейді. Айқас тұйықталу тогы бірнеше түрге
бөлінеді. Мысалы: мерзімдік, соғу және мерзімдік айқас тұйықталу
тогы. Олардың мәні мен әсер ету ұзақтығы әртүрлі болып келеді.
Электр жабдықтары үшін ең ауыр зардапты, айқас тұйықталудың соғу
және мерзімдік токтары тигізеді. Сондықтан да, электр жабдықтарын
таңдамастан бұрын , айқас тұйықталу тогын есептейміз, және оларды
техникалық мәліметтермен салыстыра отырып жабдықтарды таңдаймыз.
Айқас тұйықталу тогы арнайы әдістермен есептелінеді. Өйткені,
токтың артуымен және кернеудің төмендеуінен тізбекте өтпелі кезең
құрылады. Осыдан келіп айқас тұйықталу орнында доға пайда болады.
Ал доға өтпелі қарсыласуды құрады. Егерде оны есепке алмаса , ол
айқас тұйықталу тогына өте үлкен мән береді. Бұл әдіс есептеуді
жеңілдетеді.
Өйткені айқас тұйықталу тогын есептеу кезінде мына төмендегілерді
есепке алмаймыз:
Сыйымдылығы есептеуге жатпайды. Сондықтан да кабельдегі сыйымдылық
тогын есептемейміз.
Үш фазалы тізбекті симметриялық деп есептейміз. Барлық фазалардың
қарсыласуы бірдей болады.
Электр машиналарымен токты жұтып қоюға болмайды.
Трансформатордағы токтың магниттелуі есепке алынбайды.
Трансформатордың коэффициентінің ықпалы есепке алынбайды.
Айқас тұйықталу орнында пайда болатын кедергі есепке алынбайды.
Осы параметрлердің барлығы айқас тұйықталу тогының мағынасын 10%-
ке ұлғайта алады. Электр жабдықтарын анықтай отырып, біз олардың
кедергісін табуымыз қажет. Ол кезде электр жабдықтарының
элементтері олардың кедергісімен орын ауыстырады. Ол кезде электрлік
схема орын ауыстыратын схемаға айналадырады. Сондай-ақ тізбектегі
белсенді элементтердің параметрлерін анықтаймыз. Орнын ауыстырушы
схеманы есептеу схемасы деп те атайды. Есептеуді жеңілдету үшін ,
әрбір деңгейдегі кернеудің мәні анықталады. Айқас тұйықталу тогын
есептеу үшін реактивтік кедергінің мәнін табу қажет. Мәліметтерді
есептеу схемасына енгізе отырып, кернеудің әрбір деңгейіндегі айқас
тұйықталу тогының мәнін анықтаймыз. Кедергілер мен кернеу бойынша
барлық мәліметтерді жинай отырып, Ом заңын пайдаланумен айқас тұйықталу
тогын анықтаймыз[18].
Алдымен, тізбектегі барлық белгілі бір параметрлерді есептеу
схемасына енгіземіз.
Жобадағы ең басты электрлік схема
Есептеу схемасындағы трансформатордың кедергісінің мәнін табамыз.
Кабельдің кедергісінің мәнін нолге тең етіп аламыз, өйткені
кабельдің ұзындығы онша үлкен емес. РУ-6 кВ айқас тұйықталу қуаты
15 МВА-ға тең.
Трансформатордың жоғарғы жағындағы айқас тұйықталу тогын есептеу
Біздің жобамыздағы электрлік схемадағы айқас тұйықталу тогын
есептеу схемасын құрудан басталады. Есептеу схемасы бойынша электр
жабдықтарының белсенді элементтерінің кедергісі анықталады.
Есептеу салыстыру әдісімен жүргізіледі.
Кабельдің кедергісі мына төмендегідей формуламен анықталады.
(3.1)
2. Трансформатордың кедергісін мына төмендегі формуламен
анықтаймыз:
,
(3.2)
= 4,3 + 3,0354 = 4,335.
3. К нүктесіндегі айқас тұйықталу тогын табамыз :
Осы нүктедегі базистік токты табамыз.
,
(3.3)
,
(3.4)
Соқпа ток
(3.5)
К нүктесіндегі айқас тұйықталу тогын табамыз.
Осы нүктедегі базистік токты табамыз.
(3.6)
Бұл кезде айқас тұйықталу тогы
(3.7)
Соқпа ток
(3.8)
3.4 ЭЛЕКТР АППАРАТУРАСЫ МЕН ЖАБДЫҚТАРЫН ТАҢДАУ
Электрмен жабдықтау жүйесі қалыпты және апатты жағдайда
бірқалыпты жұмыс істеуі қажет. Электр аппараттарына мынадай талаптар
қойылады:
-қалыпты қысымға сәйкес келу;
-қондырғылар типіне сәйкес келу;
-қалыпты жұмыс режимінде ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz