Бухгалтерлік есептің принциптері

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 45 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

1 Бухгалтерлік есептің принциптері1

6. Айқындылық принципі(достоверность) . Ақпараттар айқынды болады, егер мұнда қателер жіберілмеген жағдайда, қаржылық қорытынды есеп сапалы және аса бір дәлдікпен жасалып, жалпы қабылданған принциптерден айытқымауы керек. 3

8. Сақтық принципі(осмотрительность) . Белгілі бір нақтылы бағыт анықталмай тұрған дағдайда сақтық сақтап, басқарушылық шешім қабылдау мен бағалауды айтады. Қаржы есебінде көрсетілген активтер мен табыстар алдын-ала артық бағаланбауы, ал міндеттемелер мен шығындар кем және жеткіліксіз бағаланбауы керек. 3

12. Шындық және әділдік принципі(правдивое и беспристрастное представление) . Пайдаланушылар үшін қаржы қорытындысының есебі шындық және әділеттік жолдармен жасалып, кәсіпорынның қаржы жағдайы, шаруашылық және қаржы қызметі жөніндегі мәліметтері толығымен дайындалуы керек. 4

2 Бухгалтерлік есептің пәні мен әдістері4

Шоттар және екіжақты жазу. Бухгалтерлік есептің шоттары біртектес шаруашылық операцияларын топтастыруға және ағымдағы есебін жүргізуге арналған. Қорлардың әрбір түрі мен олардың көздеріне жеке шот ашылады. 6

3. Бухгалтерлік баланс7

4 Бухгалтерлік шоттар және екі жақты жазу әдісі7

5 Меншікті капиталдың есебі8

6 Негізгі құралдар есебі10

7 Материалдық емес активтер есебі13

8. Тауарлы-материалдық құндылықтар есебі16

1 Бухгалтерлік есептің принциптері

Бухгалтерлік есеп деп кәсіпорындарды ақпараттар және мәліметтермен қамтамасыз ететін мәні мен пәні бар жүйені атайды. Бухгалтерлік есеп ең алдымен өзінің бақылау, өлшеу, тіркеу принциптерін жүзеге асырады. Бақылау приципі - бұл шаруашылық жүргізушілердегі фактіні немесе объектіні көзбен көріп, бақылап түгендеу. Өлшеу принципі - натуралдық өлшем тұрғысындағы есеп объектісін ақшалай өлшемге айналдыру. Тіркеу принципі - бухгалтерлік есеп мәліметтері мен көрсеткіштерін ақпараттар тасушы құралдарға түсіру.

Сонымен, бақылау, өлшеу және тіркеу прициптері бірімен - бірі тығыз байланысқан, бірінің мазмұнын бірі толықтырып отыратын сабақтас үрдіс. Бухгалтерлік есептің маңызы мен мәні және бұл жүйені жүргізу мен аяқтау үрдісі, ең алдымен бухгалтерлік есеп негізін біліп үйренуден, қаржы есебін жүргізу тәсілдерінен, басқару есебіндегі көрсеткіштерді талдай білуден, қаржылық қорытынды есепті жасаудан, сондай - ақ кәсіпорындардың қаржы - шаруашылық қызметін талдаудан тұрады.

Есеп саясатын қалыптастыру, мұны есеп жүргізу тәжірибесінде дұрыс қолдану үшін келесі арнайы принциптерді орындау қажет:

1 Есептеу принципі (начисление) . Бухгалтерлік есепке алынып, қаржылық қорытындыға жазылатын табыстар мен шығындар бұлардың түсуі немесе пайда болуы кезеңінде (ақша кдражатының түсуіне немесе төленуіне қарамастан) танылады. Өндірілген өнімдерді сатудан түскен табыстар, бұл өнімдерді өндіріп дайындаған кезде емес, осы өнімдерді сатып алушыларға жеткізіп берген кезде, (сатылған өнімдер үшін ақша қаражатының түсуі немесе түспеуіне қарамастан) есептеу принципіне сай табыс көлемі сомасына жазылады.

2. Үздіксіздік принципі (непрерывность) . Кәсіпорындар өз жұмысын жылдан - жылға жалғастырып отыру мүмкіндігінен айырылып калмауы керек. Есеп саясатын қалыптастыру кезінде кәсіпорын өз жүмысын жылдан-жылға тиімді атқаратындығы жөнінде түсініктеме жазуы керек. Үздіксіздік принципі активтерді қайта бағалаумен байланысты. Кәсіпорын жойылған жағдайда, онда бұл кәсіпорынның активтерін қайта бағалап, сату жөніндегі кәсіпорынның ұсынысы есеп саясатында бекітілуі кажет.

3. Түсініктілік принципі (понятность) . Қаржы есебінде көрсетілетін ақпараттар пайдаланушыларға түсінікті болуы үшін жасалынады.

Шаруашылық қызметі жөніндегі тіркелген барлық фактлер түсініктілік принципіне сай, пайдаланушыларға түсінікгі және карапайым жолдармен орындалуы керек. Бухгалтерлік есеп ақпараттары тек қана пайдаланушылар үшін ғана емес, жоғары деңгейде тұратын кәсіби пайдаланушылар үшін, басқарушылар, каржыгерлер, банкирлер, кәсіби аудиторлар үшін де кажет екендігін түсінген жөн.

4 . Маңыздылык принципі (значимость) . Бухгалтерлік есеп акпараттарын пайдаланушылардың талабын канағаттандыру және баскару шешімдерін қабылдау мен кәсіпорын қызметіндегі орын алған фактілерді бағалау үшін қаржылық есеп мәліметтері маңызды болуф керек.

5. Мәнділік принципі (существенность) . Есеп саясаты қаржылық есептегі ақпараттар маңызын ашып көрсету үшін, мәнді жасалынуы қажет. Егер мәнділік тұрғыдан қарағанда қаржылық есеп ақпараттары дұрыс жасалынбаған немесе кейбір мәліметтер қаржылық есепке түспей қалған жағдайда, кәсіпорынның қаржылық қорытындысы мен экономикалық көрсеткіштері толық талданбайды.

6. Айқындылық принципі (достоверность) . Ақпараттар айқынды болады, егер мұнда қателер жіберілмеген жағдайда, қаржылық қорытынды есеп сапалы және аса бір дәлдікпен жасалып, жалпы қабылданған принциптерден айытқымауы керек.

7. Бейтараптық принципі (нейтральность) . Қаржылық қортынды есеп жүйесіндегі ақпараттар сенімді жасалып, бұрын ойланған қателерді болдырмауды қамтамасыз етуі керек.

8. Сақтық принципі (осмотрительность) . Белгілі бір нақтылы бағыт анықталмай тұрған дағдайда сақтық сақтап, басқарушылық шешім қабылдау мен бағалауды айтады. Қаржы есебінде көрсетілген активтер мен табыстар алдын-ала артық бағаланбауы, ал міндеттемелер мен шығындар кем және жеткіліксіз бағаланбауы керек.

9. Аяқтау принципі (завершенность) . Айқын ақпараттар жүйесін қамтамасыз ету үшін қаржылық қорытынды есеп толығымен жасалып аяқталуы керек.

10. Салыстырмалы принципі (сопоставимость) . Қаржы жөніндегі ақпараттар пайдалы және маңызды болуы үшін есепті жылдың көрсеткіштері басқа да өткен жылдардың көрсеткіштерімен салыстырылуы керек.

11. Сабақтастық принципі (последовательность) . Кәсіпорында қалыптастырылып, таңдап алынған есеп саясаты бір жылдан басқа жылдар үшін де пайдаланылады.

12. Шындық және әділдік принципі (правдивое и беспристрастное представление) . Пайдаланушылар үшін қаржы қорытындысының есебі шындық және әділеттік жолдармен жасалып, кәсіпорынның қаржы жағдайы, шаруашылық және қаржы қызметі жөніндегі мәліметтері толығымен дайындалуы керек.

2 Бухгалтерлік есептің пәні мен әдістері

Өндірістік кәсіпорындар мен ұйымдар бухгалтерлік есепті қолданудың негізгі учаскелері болып табылады. Онда оның көмегімен барлық шаруашылық қызметінің үстінен қадағалау және бақылау жасау қамтамасыз етіледі. Кәсіпорындар құрылған кезде қатысушылардың салымдары есебінен қорлар жасалады. Олар өндіріс үрдісіне, бөлініске, айналым мен тұтынуға қызмет етеді.

Бухгалтерлік есептің пәні болып қалыптастыру көздерімен байланыстағы шаруашылық құралдары және шаруашылық қызметі үрдісіндегі олардың айналымы табылады.

Шаруашылық құралдарының құжатпен ресімделген, қозғалысы мен өзгерісінің фактісі шаруашылық операциясы болып табылады.

Біртектес шаруашылық операцияларының жиынтығы шаруашылық үрдісі деп аталады. Кәсіпорынның қызметіне тән 3 шаруашылық үрдісін ажыратуға болады:

1) Өндірістік корларды дайындау. Дайындаудың мәні еңбек заттарын қажет ететін кәсіпорынның оларды басқа кәсіпорындардан сатып алуынан тұрады. Бұл жерде ақша қаражаттары еңбек заттарына айырбасталады. Аталған үрдісте дайындалған материалдар мен оларды сатып алуға байланысты шығындар ақшалай бағамен ескеріледі.

2) Өнім өндіру. Өндіріс үрдісінің мәні - жұмысшылар машиналар мен еңбектің басқа құралдарының көмегімен еңбек заттарына әсер етіп, оларды дайын өнімге айналдырады.

3) Сату (өткізу) . Өнімдерді өткізу және сату үрдісінде кәсіпорындар немесе фирмалар оны сатып алушыларға жөнелтеді және сол үшін ақша қаражаттарын алады. Бұл жерде дайын өнім ақшалай нысанға айналады, өйткені өнім сатылатын нарықтық (келісімді) бағалар әдетте осы өнімнің нақты өзіндік кұнынан жоғары болады.

Бухгалтәрлік есепті ұйымдастырудың әдістемелік негізін әдістер мен тәсілдер жүйесі қурайды. Олар құжаттау, тугендеу, бухгалтерлік баланс жасау, шоттар және екі жақты жазу әдісі, муліктер мен міндеттемелерді бағалау, калькуляциялау мен кәсіпорынның есеп беруі арқылы жүзеге асырылады.

Қүжаттау - шаруашылық операцияларын құжаттардың кемегімен олар жасалған сәтте және сол жерде бастапқы тіркеу. Қүжат бухгалтерлік жазбалар үшін міндетті негіз болып саналады. Әрбір шаруашылық операциясына ол жасалған сәтте құжат жасалады, онда құжаттың атауы, операцияның мазмұны, оның жасалған күні, өлшем бірлігі, операцияның жасалуына жауапты адамдардың қойған қолдары көрсетіледі. Сондықтан құжаттар заңдық растаушы күшке ие болады.

Түгендеу - мүліктің нақты қолда барын бухгалтерлік есептің деректері бойынша заттай сәйкестігін тексерудің әдісі. Ол бухгалтерлік есеп деректерінің растығы мен кәсіпорын меншігінің сақталуын қамтамасыз ету мақсатымен жүргізіледі. Негізгі құралдар, тауарлы-материалдық құндылықтар, акша қаражаттары, аяқталмаған өндіріс, сауда кәсіпорнының тауарлары және басқалар түгенделуге тиіс. Түгендеу белгіленген мерзімдерде материалды-жауапты адамдар ауысқан кезде, аудиторлардың, тергеу органдарының талабы бойынша және т. б. жағдайларда жүргізіледі. Түгендеудің деректері актімен ресімделеді.

Бухгалтерлік баланс - кәсіпорынның мүлкі мен олардың пайда болу көздерін ақшалай бағамен белгілі бір күнге, әдетте айдың 1-күніне экономикалык топтастырудың әдісі. Кәсіпорынның қорлары бухгалтерлік баланста ақшалай өлшеммен екі топтамада көрсетіледі: оның бірі кәсіпорыннын қандай қорлары бар екендігін, екіншісі - олардың қандай көздерден пайда болғанын көрсетеді, яғни баланс кесте турінде жасалады. Бухгалтерлік баланстың екі жағы өзара тең, өйткені оларда бір ғана мулік көрсетіледі, бірақ бір жағынан құрамы мен орналасуы бойынша, екінші жағынан оның пайда болу көздер бойынша көрініс табады. Сонымен, баланстың негізінде кәсіпорындағы шаруашылық қорларының жағдайы мен оларды пайдалануға қадағалауды жүзеге асыруға болады.

Екіжақты жазу - шаруашылық операцияларын бухгалтерлік есептің шоттарында тіркеудің әдісі. Бүл әдістің мәні - әрбір шаруашылық операциясы екі рет тең сомамен бір шоттың дебетінде және басқа шоттың кредитінде жазылады.

Бағалау - бұл натуралды көрсеткіштерді ақшалай көрсеткіштерге аударудың әдісі. Ол шаруашылық қорлар мен олардың қорлану көздері туралы жалпылама деректерді алу үшін бухгалтерлік есепте ақшалай көрсеткіштерді міндетті түрде пайдаланумен байланысты. Кәсіпорынның мүлкі мен оның көздерін бағалаудың шынайылығы мен дұрыстығы бухгалтерлік есептің барлық жүйесін құру кезінде маңызды болады. Бағалаудың принциптері нормативтік актілермен реттелінеді.

Калькуляция - шығындарды топтастыру мен сатып алынған материалдық құндылықтардың, әзірленген өнімдер мен атқарылған жұмыстардың өзіндік құнын анықтау әдісі. Өнімні өзіндік қунын калькуляциялау нормативтік қужаттармен реттелінеді.

Есеп беру - кәсіпорынның белгілі бір кезеңдегі өндірістік-шаруашылық және қаржы қызметтерін сипаттайтын көрсеткіштердің арнайы кестелерге топтастырылған жуйесі.

Есеп берудің көрсеткіштері кәсіпорынның қаржы жағдайын талдау үшін, кәсіпорынның нарықтағы жағдайын бағалау ушін тиісті басқарушылық шешімдерге негіздеме әзірлеу және қабылдау үшін пайдаланылады.

3. Бухгалтерлік баланс

Баланс сөзі латын тілінен аударылғанда теңдікті, теңдестікті немесе қандай да бір қызметтің тараптары арасындағы қатынастың сандық көрсеткішін білдіреді. Баланстың негізінде кәсіпорында бар қорлар, олардың жағдайы туралы, құрамы мен орналасуындағы өзгерістер, сондай-ақ олардың пайда болуы көздері туралы мәліметтер алады. Бұл мәліметтер белгілі бір күнге жалпы ақшалай көрсеткіштермен берілген.

Сыртқы түрі бойынша баланс кесте болып көрінеді де, оның сол жақ бөлігінде мүліктер құрамы мен орналасуы бойынша, яғни баланс активі көрсетіледі. Оң жақ бөлігінде осы мүліктердің қалыптасу көздері, яғни баланс пассиві көрініс табады. Бухгалтерлік баланстың негізгі элементі - баланстық бап. Балансты жасаған кезде баптар топқа, топтар - бөлімдерге бөлінеді.

Баланстың активінде екі бөлім, пассивінде үш бөлім бар.

Активтің бөлімдері: ұзақ мерзімді активтер; ағымдағы активтер.
Пассивтің бөлімдері: меншікті капитал; ұзақ мерзімді міндеттемелер; ағымдағы міндеттемелер.

Актив пен пассив жиынтықтарының арасында теңдік болуы тиіс. Баланстың активі мен пассиві бойынша жиынтықтар баланс валютасы деп аталады.

4 Бухгалтерлік шоттар және екі жақты жазу әдісі

Бухгалтерлік есептің шоттары біртектес шаруашылық операцияларын топтастыруға және ағымдағы есебін жүргізуге арналған. Қорлардың әрбір түрі мен олардың көздеріне жеке шот ашылады. ДТ-ін ж/е КТ-ін шоттарды көрсету шоттар корр-сы н/е бух. жазу деп аталады. Шоттар активті және пассивті болады (сурет 1) .

Активтік шот Пассивтік шот

Дт Шоттың аты Кт Дт Шоттың аты Кт

Сб (бастапқы қалдық): Сб (бастапқы қалдық)

Сб (бастапқы қалдық): Шоттың сомасын өсіретін операциялар

: Шоттың сомасын азайтатын операциялар

Сб (бастапқы қалдық): Шоттың сомасын өсіретін операциялар

Сб (бастапқы қалдық): Дебеттік айналым (Да)

: Кредиттік айналым (Ка)

: Дебеттік айналым (Да)

Сб (бастапқы қалдық): Кредиттік айналым (Ка)

Сб (бастапқы қалдық): Сс (соңғы қалдық)

Сс =Сб + Да - Ка Сс =Сб + Ка -Да

Екі жақты жазу - бұл шаруашылық операцияларын бухгалтерлік есептің шоттарында тіркеудің әдісі. Бұл әдістің мәні - әрбір шаруашылық операциясы екі рет тең сомамен бір шоттың дебетінде және басқа шоттың кредитінде жазылады.

5 Меншікті капиталдың есебі

Жарғылық капитал есебі акционерлік қоғамдарға негізгі түсім акцияларды сату бойынша бас жоспарлы шоттардың 50 - бөлімше шоттарында жүргізіледі. Жарғылық капиталдың қолда бары мен қозғалысы 501 - «Қарапайым акциялар», 502 - «Артықшылығы бар акциялар», 503 - «Салымдар және пай жарналары» деген шоттарда жүргізіледі.

Акционерлік қоғам - бұл комерциялық ұйым болып табылады, жарғылық капитал акциялардың санына байланысты бөлінеді. Акция акционер қоғамдағы өзіндік қаражатүлесіне байланысты бағалы қағаздарды иемденуге құқық беретін, осы қызмет барысында табыс алуға және бұл қоғамда басқаруға қатысу құқықтарын куәландыратын бағалы қағаз болып табылады. Қоғам екі түрлі акция шығарады. Артықшылығы бар акциялардың көлемі қоғамдағы жарғылық капиталдың 25 пайызын құрайды. Артықшылығы бар акциялар ең алдымен есепті кезеңдегі төлемді дивиденттерді мөлшеріне байланысты құрайды. Ал қарапайым акциялар көп жағдайда көптеген мүмкіндікке жол ашады. Қарапайым акцияларды шығарушылар кәсіпорынның қаржылық жағдайына байланысты, және бөлінбеген табыс саясатына қатысты дивиденд алады. Жай акциялардың иелері акционерлік қоғамның жиналысына қатысуға құқылы. Жарғылық капиталдың сомасын хабарландыру есебін шығаруда төмендегідей жазу қолданылады:

Дебет 511(төленбеген капитал) Кредит 502

Төленбеген капиталдың есебін жүргізу үшін 511 - «Төленбеген капитал» шотын пайдаланады. Бұл шотта заңды және жеке тұлғалардың шаруашылық серіктестіктің жарғылық қорына қосқан үлестері бойынша қарыздарының сомасы туралы ақпарат жинақталады.

Қайтарып алынған капиталдың есебін жүргізу үшін 521 - «Қайтарып алынған капитал» шоты арналған.

Резервтік капитал құрылтайшылық құжаттарға сәйкес акционерлік қоғамды өз калауынша ұшырады. Оны басқа ұйымдар да кұруы мүмкін. Акционерлік қоғамдағы резервтік капитал залалдарды жабуға, сондай-ақ қоғамның облигациясьш жабуға жэне басқа каражат болмаған жағдайда акдияны сатып алуға арналған. Серіктестікте резервтік капиталды пайдалану бағыттары жарғы бойынша анықталады.

Резервтік капитал жьш сайынғы таза табыстан аудару жолымен құрылады. Жыл сайынғы аудару мөлшері акционерлердің жалпы жиналысында белгіленеді. Резервтік капиталды пайдалану жағдайында көрсетілген шамаға дейін оны толтыру үшін аударым жаңғыртылады.

Резервтік капиталдың қолда бар ақшасы мен қозғалысы туралы ақпаратты алу үшін 55 «Резервтік капитал» бөлімше шоты пайдаланылады. Резервтік капиталдың қүрылуы: 561 «Бөлінбеген табыс (жабылмаған залал) » шот дебеті«Құрылтайшылық құжаттармен белгіленген резервтік капитал» шот кредиті

«Басқадай резервтік капитал» шот кредиті

Резервтік капитал қаражатьш пайдалану:

а) құрылтайшьшардың шешімі бойьшша резервтік капитал (қатысушьшар) есебінен төленген есептелген дивидендтер (үлесақы) сомасына:

551 «Резервтік капитал» шот дебеті

622 «Артьщшылығы бар акциялар бойьшша есеп айырысу», 621 «Қарапайым акциялар бойьшша есеп айырысу»; 623 «Қатысушылар табысы бойынша есеп айырысу» шоттар кредиті

ә) резервтік капиталдьщ қаражат есебінен жабылған залал сомасына:

551 «Резервтік капитал» шот дебеті

561 «Бөлінбеген табыс (жабылмаған зиян) есептік жылдың», 562 Бөлінбеген табыс (жабылмаған зиян) өткен жылдың» шоттар кредиті.

6 Негізгі құралдар есебі

Негізгі құралдар - материалдық активтер, олар:

- компания немесе ТМҚ жабдықтау және қызмет атқару үшін, басқа компанияларға жалға беру үшін немесе әкімшілік мақсаттар үшін қолданылады; - әрбір кезеңнен астам уақыт ішінде қолданылуды болжайды.

Негізгі құралдар материалдық өндіріс саласында да, өндірістік емес (әлеуметтік) салада да ұзақ уақыт бойы (бір жылдан астам) қызмет етеді. Осы негізгі құралға: жер, үйлер, ғимараттар; көп жылдық екпе ағаштары; машиналар және құрал жабдықтар (сонның ішінде автоматы машиналар мен қондырғылар мен лабораториялық жабдықтар; есептеу техникасы, басқа машиналар мен құрал - жабдық; көлік құралдар; құрал - сайман, өндірістік мүлік және жабдықтар, шаруашылық мүлік; жұмысшы және өнім беретін мал; көп жылдық екпе ағаштар; жерді жақсартуға шыққан күрделі шығын; басқада негізгі құралдар жатады.

Кәсіпорында негізгі құралдардың есебі ҚР бухгалтер есеп жөніндегі 13. 11. 1996 ж. қаулысымен бекітілген №6 «Негізгі құралдар есебі» Бухгалтерлік есеп стандарттарына сәйкес ұйымдастырылады. Осы стандарт негізгі құралдың есебін жүргізудің, субъектіге жататын меншік құқығын, шаруашылық пен оперативтік басқару жүйесін анықтайды. Инвентарлық объектілер негізгі құрал есеп бірлігі болып табылады. Инвентарлық объекті күрделі әрі жай болып келеді. Негізгі құралдың есебін дұрыс ұйымдастырудың басты шарты оны жіктеу болып табылады.

Негізгі құралдардың бастапқы құны өзгертілуі мүмкін; қосымша салынған күрделі салымдар немесе негізгі құралдардың жарым - жартылай жойылуы, объектіні демонтаждау негізгі құралдардың жағдайына әсер ететін болса, онда бірнеше кезекте, пайдалы қызмет ету мерзімі қысқартылуы немесе ұзартылуы мүмкін. Негізгі құралдардың бастапқы, ағымдағы, баланстық, сату, жою, тозу және қалдық құндары болады.

Бастапқы (өзіндік) құн - активті немесе ғимаратты алуға сол сәтінде берілген, басқа өткелген әділ бағаның немесе ақшалай қаражаттың сомасы.

Ағымдағы құн - бұл негізгі құралдардың белгілі бір мерзімдегі нарықтық бағасы бойынша бағаланған құны.

Баланыстық құн - бұл бухгалтерлік есепте және қаржылық есеп беруге көрсетілетін жинақталған тозу сомасын алып тастағандағы негізгі құралдық бастапқы немесе ағымдағы құн.

Сату (өткізу) құны - бірін-бірі жақсы білетін және мәмімге келуге дайын тәуелсіз жақтардық тараптардың негізгі құралдарды өзара айырбастауына мүмкіндік беретін құн.

Жою құны - тиімді қызмет ету мерзімі біткен негізгі құралдарды жою кезінде пайдалану мүмкіндігі бар бағасы бойынша бағаланған бөлшектердің, металл сынықтарының және басқа да материалдық құндылықтардың құны.

Амортизацияланған құн - негізгі құралдардың бастапқы және болжанған жою құндарының арасындағы айырмашылығы, ал ол жүйелі түрде амортизациялық жолмен нормативтік қызметіне немесе барлық пайдалы кезеңіне субъектінің шығысы ретінде таратылады.

Негізгі құралдардың есебі 12-ші «Негізгі құралдар» бөлімшесінің мынандай мүліктік активтік шоттарында жүргізіледі: 121-ші «Жер», 122-ші «Ғимараттар мен құрылғылар», 123-ші «Машиналар мен жабдықтар, өткізгіш тетіктер», 124-ші «Көлік құралдар», 125-ші «Басқада негізгі құралдар». Сонымен бірге, 126-шы «Аяқталмаған құрылыс» шотында аяқталмаған күрделі салымдар, көп жылдық өсімдіктерді өсіруге кеткен шығындар, жас малдарды өсіруге және бордақылауға кеткен шығындар есептелінеді.

Негізгі құралдардың бухгалтерлік есебі: негізгі құралдардың келіп түсуіне, кәсіпорын ішінде орын ауыстыруын және шығуын, дұрыс құжаттық рәсімдеоуін және бухгалтерлік есепте уақытылы көрсетілуін; олардың материалдық жауапты адамдарға бекітілуін және сақталу мен ұжымды пайдалануын бақылайды; негізгі құралдардың мен тозу сомасының есепте дұрыс көрсетілуін, негізгі құралдардың қор қайтарымын анықтауды, жаңа техниканың және оны қолданудың жаңа әдістерінің тиімділігін; негізгі құралдарды жөндеу бойынша шығындарының сенімді есебін; негізгі құралдарды түгелдеуді және қайта бағалауды мезгілінде жасауын және олардың нәтижесін есепте көрсетуін; негізгі құралдарды сату олардың басқаша шығу нәтижелерін есепте нақты көрсетуін қамтамасыз етуі керек.

Негізгі құралдардың тозуын есептеу үшін 13 «Негізгі құралдардың тозуы» бөлімшесінің шоттары пайдаланады. Амортизация (№ 6 БЕС сәйкес) - активтің қызмет еткен мерзім бойына амортизацияланған құнды тарату процесі. Негізгі құралдардың амортизациясын есептеудің әртүрлі әдістері бар:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.