Орта ғасыр кезіндегі Корея мен Қытай қарым-қатынастары

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2. 4 бет

Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6. 40 бет

І. тарау V.X ғасырдағы Корей мен Қытай қатынастары

1.1 Корей және Суй, Тан әулеттері ... ... ... ... ... 6. 9 бет

1.2 Корей мемлекеттері және Тан әулеті арасындағы

Қатынастары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 10. 12 бет

ІІ.тарау X.XVІІ ғасырлардағы Корей.Қытай қатнастарының

даму сипаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13. 21 бет

2.1 Корея және Сун қатынастары ... ... ... ... ... ... 22. 24 бет

2.2 Корея мен Мин әулеті арсындағы қатынас ... ... 25. 31 бет

2.3 Кореяның Сун, Мин әулеттері мен мәдени

байланысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 32. 40 бет

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 41 бет
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 42.43 бет

Бұл бітіру жұмысымның өзектілігі VІ- ғасырынан ХVІІ-ғасырына дейінгі Корея мен Қытайдың қатынастарын көрсетеді. Корейдің орта ғасырда өткен әр қайсы патшалықтарының өздері үстемдік еткен кездерінде Қытаймен арадағы саяси, экономика, мәдениет жақтарындағы барыс-келістері мен қарым-қатынастары байымдалады. Тарихта екі ел мәдениетінің бір-бірінің дамуына келелі ықпал көрсеткені тарихта белгілі. сондықтан бұл екі ел арасындғы мәдени ауысуларды байымдап қалмастан, құлаш жая, тереңдей дамыған осы мәдени алмасуларды екі елдің саяси орнықтылығы мен баянды достық қатынасына пайда келтіргендігін, мұның саяси, әскери істер жағындағы қарым-қатынастарға дейін кеңейгендігі сөз етілді. Қытай мен Корей шығыс Азия елдеріне жатады, әрі шекарасы тұтасып жатқан көршілес елдер. бұл екі ел арасындағы ұзақ уақыттық барыс-келіске барынша тиімді шарт-жағдай жаратты. Қытай мен Корей арасындағы барыс-келісті, тіпті сонау тас құралдар дәуіріне дейін апаруға болады. Ал орта ғасыр мезгілінде, Корей-Қытай арасындағы қарым- қатынас бұрынғыдан да тығыз бола түсті әрі мәдениет жақтағы қатынастары төтенше дамыды. Саяси қатынас жақта Корей-Қытай елдері алым-салық алушы мен алым-салық беруші қатынасында ұзақ уақыт бекем тұрды. Бұл қатынаста елшілердің барыс-келісі дәнекерлік роль атқарады. Қытай Корейге алым-салық төлеп келді, сонымен қатар екі ел салық алушы мен беруші қатынасы негізінде, әскери одақ құрып, сыртқы шапқыншылққа бірігіп қарсы тұрды. Тарихтағы әйгілі Имжин соғысы осының айқын дәлелі.

1."Қытай-Корей қарым-қатынас тарихы" Бай шинлян. Пекин 1988ж.
2."Қытай-Корей қатынасы тарихын зертеулер " Лию юнжы. Шанхай 1991ж.
3."Жаңа Таннама" 220 жинағы "Коре деректері" Шан хай 1985ж.
4."Көне Таңнама" 1993 жинағы "Пекче деректері" Ланчжоу 1993ж
5."Көне Таңнама" 199 жинағы "Коре деректері" Ши- ань 1997ж
6."Суннама" 487 жинағы "Коре деректері" Пекин 2000ж
7."Коре тарихы. Суй жун деректері" Пекин 2002ж
8."Корея тарихы" Фуджян 2004ж
9."Миң тайзу естеліктері" Ланчжоу 1989ж
10."Ли Кореясы Тайзұң естеліктері" Пекин 2001ж
11."Ли Кореясы Шызұң естеліктері" Фуджян 1999ж
12. Очерк Корейской истории книга-1 Пхениян 1992г
13. История востока том-2 : Восток в средние века. – м: Восточная литература РАН, 1995г.
14.История Корея книга –1
15.Очерк ранней истории Корей. М. Н. Пак 1998г
16. Проблемма Востока. 2003г
17. Сун, Тан мемлекетінің сыртқы саясаты. Чжоу мин Фуджоу 2005ж
18. Оңтүстік, Солтүстік мемлекеттері дәуіріндегі әлеуметтік жағдай
Лю янь Пекин 1999ж
19. Корей-Қытай қарым- қатынасына сипаттама Шанхай 2006ж
20. Орта ғасыр кезеңіндегі Корея Пекин 2001ж
21. Орта ғасыр кезеңіндегі Кореяның сыртқы саясаты. Үрімчи 2005ж
22. Орта ғасырдағы Корей мәдениеті Ланчоу 2003ж
23. http:// www. referatov. Com.cn//

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

Орта ғасыр кезіндегі Корея мен Қытай қарым-қатынастары

ЖОСПАР

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 2- 4 бет

Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6- 40 бет

І- тарау V-X ғасырдағы Корей мен Қытай қатынастары

1.1 Корей және Суй, Тан әулеттері ... ... ... ... ... 6- 9 бет

1.2 Корей мемлекеттері және Тан әулеті арасындағы

Қатынастары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10- 12 бет

ІІ-тарау X-XVІІ ғасырлардағы Корей-Қытай қатнастарының

даму сипаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 13- 21 бет

2.1 Корея және Сун қатынастары ... ... ... ... ... ... 22- 24 бет

2.2 Корея мен Мин әулеті арсындағы қатынас ... ... 25- 31 бет

2.3 Кореяның Сун, Мин әулеттері мен мәдени

байланысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 32- 40 бет

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 41 бет
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 42-43 бет

КІРІСПЕ
Бұл бітіру жұмысымның өзектілігі VІ- ғасырынан ХVІІ-ғасырына дейінгі Корея мен Қытайдың қатынастарын көрсетеді. Корейдің орта ғасырда өткен әр қайсы патшалықтарының өздері үстемдік еткен кездерінде Қытаймен арадағы саяси, экономика, мәдениет жақтарындағы барыс-келістері мен қарым-қатынастары байымдалады. Тарихта екі ел мәдениетінің бір-бірінің дамуына келелі ықпал көрсеткені тарихта белгілі. сондықтан бұл екі ел арасындғы мәдени ауысуларды байымдап қалмастан, құлаш жая, тереңдей дамыған осы мәдени алмасуларды екі елдің саяси орнықтылығы мен баянды достық қатынасына пайда келтіргендігін, мұның саяси, әскери істер жағындағы қарым-қатынастарға дейін кеңейгендігі сөз етілді. Қытай мен Корей шығыс Азия елдеріне жатады, әрі шекарасы тұтасып жатқан көршілес елдер. бұл екі ел арасындағы ұзақ уақыттық барыс-келіске барынша тиімді шарт-жағдай жаратты. Қытай мен Корей арасындағы барыс-келісті, тіпті сонау тас құралдар дәуіріне дейін апаруға болады. Ал орта ғасыр мезгілінде, Корей-Қытай арасындағы қарым- қатынас бұрынғыдан да тығыз бола түсті әрі мәдениет жақтағы қатынастары төтенше дамыды. Саяси қатынас жақта Корей-Қытай елдері алым-салық алушы мен алым-салық беруші қатынасында ұзақ уақыт бекем тұрды. Бұл қатынаста елшілердің барыс-келісі дәнекерлік роль атқарады. Қытай Корейге алым-салық төлеп келді, сонымен қатар екі ел салық алушы мен беруші қатынасы негізінде, әскери одақ құрып, сыртқы шапқыншылққа бірігіп қарсы тұрды. Тарихтағы әйгілі Имжин соғысы осының айқын дәлелі. 1592 жылы Жапония Корей мен Қытайға соғыс ашты. Қытай-Корей әскерлері біріге отырып Жапон жасақтарымен соғысты, ақырында Жапонияның шапқыншылығын тойтарып, соғыста жеңіп шықты. Қытай_ феодалдық қоғамға өткеннен кейін, ұзақ тарихи мезгіл бойына шығыс азияның экономика, мәдениет саласындағы қуатты ел болды. Деседе Корей-Қытай екі ел арасындағы алым-салық алу мен беру қатынасының әдеттегі күшті елдердің әлсіз елге қаратқан баса билеушілік саясатымен бірдей қарауға болмайды, Қытай патшалығының Корей орда оқымыстыларына атақ беру түзімін Кореяны саяси жақтан тізгіндегендік деуге келмейді. Шынын айтқанда Қорей Қытайдың өкімет жұмыстарына тым килікпеді. Қытай Корейдің ұзақ саяси түзіміне, мәдениеті мен ғылым техникасына қызғушылқ танытып келді, әрі үйренді. Орта ғасырдағы Қытайдың қоғамдық экономикасының мәдеиетінің дамуын Қытайдың ықпалынан бөле қарауға болмайды. Қытай иероглифінің Корейде қолданылуы екі ел арасындағы мәдени ауысуларды кеңейтті және тереңдетті. Қытайдың ежелгі системалы жазуы жауласқан бектіктер дәуірінде-ақ Корей түбегіне кіреді. Оңтүстік Хан және солтүстік Хан патшалқтары кезінде, Қытай жазуы Корей халқының жазбаша жазуына айналады. Қытай жазуы недәуір ұзақ уақытқа дейін Корей үкімет тарапы қолданатын жазу болды. Кореяның кітаптары, заң-жарлықтары, ереже-түзімдері түгелдей Қытай иероглифімен жазылған. Мәдени баиланысы жағындағы тағы бір типтік мысал, ойшылдар ілімі. Қытайдың дәстүрлі ойшылдар ілімі Хан дәуірінде Қытай жазуымен бірге Корейге тараған. Сонау үш патшалық дәуірінде мейлі патша ордасы болсын, әлде оқымыстылар болсын бәрі де тағылымшылдар идеясының өз елдеріне жасаитын белсенді ролына төтенше мән берген. Тіпті тағылымшылдар идеясын мемлекет үстемдігінің саяси теориясы және кісілік мөралдың өлшемі еткен. Сөйтіп ойшылдар идеясы бірте-бірте Корей ілім саласындағылар мен идеялогия саласынлағылардың негізгі ағымына айналған. Корей патшалары ойшылдар идеясын мемлекеттің билік тәртібі мен оқу білім, мәдениеттің негізгі өлшемі еткен, тағылымшылдар идеясы Кореяның қоғамдық өмірінің әрқайсы салаларына дейін тіпті, Корей ұлтының ұлттық мінез-құлқына дейін сіңіп кетті. бүгінгі күні тағылымшылдар идеясы Корея мемлекетінде осы замандық көзқарастарға тәуелді болғаны былай тұрсын, Қайта шыт жаңа гүлденіп, мызғымас орынға шығып отыр. Мәдени қарым-қатынас білім беру, ән-музыка сынды салаларды шарпыды. Сондықтан Корей-Қытай арасындағы қарым-қатынас тарихын, анығырақ айтқанда, Корей-Қытай мәдени ауыс-күйіс тарихы деп ауыз толтырып айтуға болады. Бұл бітіру жұмысымның мазмұны- бітіру жұмысының көлкмі мен мазмұнына қойылатн талаптар мен шарттарға байланысты бітіру жұмысы 3 бөлімнен тұрады. Олар: кіріспе, негізгі бөлім, қортынды бөлім. Негізгі бөлім екі тарауға бөлінген: І- тарау V-X ғасырлардағы Корей мен Қытай қатынастары. Мұнда Корей мен Суй, Тан әулеттері арасындағы қатынастар жәйлі сөз болған. V-X ғасырда Кореядағы Когуре, Пекче, Силла мемлекеттері тұсындағы Суй, Тан әулеттрі мен болған саяси байланысы. ІІ- тарауда X-XVІІ ғасырдағы Корей- Қытай қатынастарының даму сипаты. Мұнда Корея мен Сун, Мин әулеттері мен қатынастары пайымдалған. Бітіру жұмысымда негізгі фактор ретінде орта ғасыр кзеңіндегі Корей мен Қытай қарым-қатынастарының Кореяның әлеуметтік, экономикалық, мәдени, саяси жағындағы ықпалы әсіресе алым-берім, айырбас қатынастарының дамуы екі елдің достығын онан әрі нығаитты. Қытай иероглифінің Корей қоғамында орнын табуы Корей оқу ағарту саласына тигізген ықпалы зор болды.

Негізгі бөлім
І-тарау. V-X ғасырдағы Корей-Қытай қарым-қатынастары

V-X ғасыр кезінде Корей түбегінде Когуре，Пекче，Силла сынды үш мемлекет өмір сүрді. Когуре Шуанту аймағында көркейіп, кейін келе Шижунлылаң аймағын ж.э 313 жылы, Дайфаң аймағын, Ляодунь аймағын v-ғаысрдың басында арт-артынан жояды. Бұл Когуренің оңтүстікке жорық жасау саясаты көлеміндегі іс еді. Оңтүстікке жорық саясатын атқарған бастапқы кезде, Когуремен Пекче Дайфаң аймағына таласып, талай жыл соғыс толастамайды. Соңында Дайфаң аймағын бір жола басып алады, әрі Ханганның оңтүстік терістігіндегі Пекченің жерын басып алады. ж.э 472 жылы Когуре астанасын Пхенянға көшіріп, Силла, Пекче мемлекеттерімен Корей түбегіне таласады. Бұл Корейдің үш мемлекеттік кезеңі есептеледі. Бұл кездегі Когуре орта жазыққа қарай ірге кеңейту саясатын бір жолата тоқтатып , тікелей Корей түбегіне таласады. Силла мен Пекче Когуреге жеке-жеке төтеп бере алмайтындықтарын байқап, бірлесіп қарсы тұру саясатын қолданады. сонымен бір мезгіл теке тірес жағдай қалыптасады. Пекче мен Силла осы тұста тығыз одақтасып, Когуреге бірлесіп әскери шабуыл жасаумен бірге, шеттің көмегіне қол жеткізу үшін дипломатиялық қимыл өрістетеді.
Солтүстік Уи әулеті мемлекетіне ж.э 472 жылы Пекче елші жіберіп, жасақ дайындап, Когуреге жазалау соғысын жүргізуді талап етеді. Бірақ бұл талапқа Уи әулеті мемлекеті сыпайы лебіз білдіріп бас тартады. Уи әулеті мемлекеті жазып қалдырған қатысты мәлміеттерге қарағанда Уи әулеті мемлекеті Пекчеге елші жіберген. Осы жолғы дипломатиялық қимылда Пекче жасақ кіргізу мақсатына жете алмағанымен, екі жақтың сауда қатынасының дамуы тарихи маңыз алады. Пекче мен Суң әулеті мемлекетінің қатынасы ертеректе қалыптасқан.
Суң әулеті мемлекетінің Уди патшасы Юңджоу ж.э 420 жылы шығысты тыныштандырушы сардары Пекченің патшасы Иояңға “шығысты тыныштандырушы аға сардары ” атағын береді. Оңтүстік Ци дәуіріне жеткенде бұл қатынас анағұрлым дамып, Пекче патшасы Ци патшалығынан атақ беруді талап етіп қалмастан, патша әулетінің лауазымды адамдары да атақ беруді талап еткен. Дуңсон мемлекеті ж.э 479-501 жылдары кезінде Ци патшалығынан лауазым алған. Оңтүстік Ци патшалығы да Пекчеге елші жіберіп, жоғары лауазым беріп, Пекчемен оңтүстік Ци достық дипломатиялық қатынасын орнатқан. Ляңуди патша Ци патшалығығының патшасы Дуңцыңханға “шығысты тыныштандырушы аға сардар” атағын берген. ж.э 512 жылы Пекче тағы елші жіберіп тарту таралғы жолдаған. ж.э 521 жылы Ляң ордасына да тарту - таралғы ұсынған.
Цынуынди патшасы ж.э 562 жылы Пекче ханы Иомйоңға “Әмір аға сардар” лауазымын берген. Тақтан түскен патша Шуанди патшасы, кейінгі патша және Пекче патшалығы елші жіберіп, тарту-таралғы ұсынады .
Силла мен Қытайдың дипломатиялық қатынасы сонау алдыңғы Цинның Фужян дәүірінен тартып, елші жіберіп барыс-келіс жасаған. Ляң мемлекетінің Уди патшасы Ляң мемлекетіне тарту-таралғы ұсынған.
Силла Корей түбегін бірлікке келтіруге кіріскен. Қытайдың мәдениетін үйреніп, Силла қоғамына реформа жасаған. Силла Корей түбегін бірлікке келтіру жолында жүргізген реформа қозғалысы, Жыжың, Фашың, Жыншың, Жынжы, Жынппиң сықылды 6 патша арқылы 100жыл жалғасты. Бұл Корей түбегінің бірлікке келуінің алғы шарты болған еді.

1.1 Корей және Суй әулеті
Сүй әулеті мемлекетімен Когуренің саяси қатынасы бұрынғы замандағы сияқты бағыныштылық қатынаста болып келген, Сүй әулеті мемлекеті Унди патшасы ж.э 581 жылы, Когуренің патшасы Гауяң (Пиоң Яң ханы) елші жіберіп, тарту - таралғы ұсынады. Силла ж.э 608 жылы Силла Когуренің шапқыншылық жасап кіруі себебінен әйгілі монах Юангуаңға хат жаздырып, Сүй әулеті мемлекетінен жасақ шығарып Когурені жазалауды талап етеді. ж.э 611 жылы Сүй әулеті мемлекетіне тағы елші жіберіп, жасақ жіберуді талап етеді. Сүй әулеті мемлекетінің Яңди патшасы жасақ шығаруға мақұл болады. ж.э 612 жылы Сүй әулеті мемлекеті Когуреге "Ляодунь соғысын" қозғайды. Бірақ Сашуйда (тарихшылар қазіргі Циңцуанган деп есептейді ) жеңіліске ұшырайды. теңіз жасақтары Пхенянда жеңіліп қалады. Сүйәулеті мемлекеті Яңди патшасының Когуреге жорық жасауының басты мақсаты бүкіл Қытайды бірлікке келтіру, ежелгі шекараның қалпын сақтау еді. Үйткені Сүй әулеті мемлекетінен Тан әулеті мемлекетіне дейін, Ляодунь ежелден Қытайдың аймақ, аудандары деп есептеп келген.
Тан әулеті мемлекетін Люуан құрған. Ол Гаузу деп аталады. Тан әулеті мемлекеті бүкіл Қытайды бірлікке келе қоимағандықтан, шығысқа қарауға мұрсасы тимеген. Корей түбегіндегі үш мемлекетке рақайластыру саясатын қолданып келген. Тайзұң патшасы Когуре бйлеуші тобының ішкі бөлегінде ішкі қақтығыс туылып, құқықты уәзір Цуангайсуын патша Жяну-ды өлтіріп, патшаның немере ұлын патша деп жасырып қойып, өзі Молижы болып алады да, мемлекеттің бар құқығын шеңгелдейді. Көп өтпей, Силла мемлекетінің елшісі Тан әулеті мемлекетіне барып, құтқаруды талап етеді. Когуремен Пекче бірлесіп, "тәңірдің ұлына қараймыз " дейді. Тайзұң патша елші жіберіп, үш мемлекетті рақайластыруға насихаттайды. Бірақ Гайсуын қасарысып тұрып алғандықтан, рақайластыру сәтсіздікке ұшырайды. Осыдан тартып, Тан әулеті мемлекеті Когуреге жазалау жорығын жасауға мәжбүр болады.
Тан әулеті мемлекеттерінің сарбаздары Когуренің батыс солтүстіктегі маңызды қаласы Шынцыңды (Қытайдың қазіргі Фушүн қаласын) басып алады, онан кейін Ляодунь (Қытайдың қазіргі Ляуояаң қаласы) Қаласын, Байяан қаласын (Қытайдың қазіргі Юянь ауданы), Биша қаласын (Қытайдың қазіргі Даянь қаласы) басып алып, Таң әулеті мемлекеті қайтадан Ляуо (қытайдың Ляуодунь қаласы), Ян (Қытайдың қазіргі Байян қаласы), Гай (Қытайдың қазіргі Гаймо қаласы) сынды 3 Дуан құрады. Тан әулеті мемлекетінің қолы ең соңында Ан-ші қаласына (Ляунан өлкесінде) шабуыл жасайды. Ан-шы қаласын екі ай қоршап жатады, бірақ ала алмайды, оның үстіне Ляодуньда суық түсіп, шөп қурап, мұз қатып, жасақ аттарының тұруы қыйынға соғады. Оның үстіне әскерлердің азығы да таусылады. сонымен жасақ шегіндіру бұйрығы түсіріледі. Осы жолғы соғыста Таң әулеті мемлекетінің сарбаздары Когуренің 10 қаласын басып алады. Сарбазын шегіндірген соң басып алған қалаларынын шегініп шығады. Тайзұң патша бұйрық түсіріп, тізе бүгуге келген Коре ұлыс басының 3500 ден артық адамына лауазым беріп, орта жазыққа жібереді. Мұнан сырт, жаңа құрған Ляуо, Гай, Ян сынды 3 дуаннан 70мың адам кіргізеді. Бұл реткі соғыстың нәтижесі онша зор болмағанымен, Когуренің оңтүстікке бет алып Силлаға шапқыншылық жасауын тежеді.
Тан әулеті мемлекетінің Тайзұң патшасы Когуреге екінші реткі жазалау соғысын қозғады. Осы жолы Таң әулеті мемлекеті қосыны теңіз және құрлық екі жақтан Когуреге соғыс ашты. Когуренің әскері ойсырай жеңіледі. Бірақ Тан әулеті мемлекетінің Тайзұң патшасы Лишымин науқастан қайтыс болып, соғыс еріксіз тоқтатылады.
Гаузұң патшасы Когуре, Пекче, Мохы бірлесіп, Силланың терістігіндегі 36 қаланы тартып алады. Силла құрып жоғалуға таяған шешуші кезеңде, Таң әулеті мемелекетіне елші жіберіп құтқаруды талап етеді. Таң әулеті мемлекеті жасақ жіберіп Когуреге шабуыл жасап, Шынцыңде (Қытайдың қазіргі Ляуониң өлкесінің Фушунь қаласының солтүстігінде) Когуренің әскерін жеңедіде, кейін шегініп шығады. осыдан кейін Таң әулеті мемлекеті мен Когуре неше рет соғысып, кейде жеңіп, кейде жеңіліп отырады.
Силланың Ули-йе ханы Пекче, Силла жеріне қайта-қайта шапқыншылық жасай бергендіктен, Таң әулеті мемлекетінің құтқаруын өтініп елші жібереді. Таң әулеті мемлекеті 13 мың әскерін жіберіп, теңізден өтіп Пекчеге жазалау соғысын жүргізеді, Силла ханы Цинцунциу бүкіл мемлекеттегі әскерін бастап, Таң әулеті мемлекеті әскерлерімен бірлесіп, Пекчеге шабуыл жасайды да Пекче жеңіледі. Пекче ханы Фу Иуй И Сы ханзада Фу Иуй И Сы және ұлыс басы сынды 58 адам және бір бөлім шаруалар Қытайға кіреді.
Когуренің құқықты уәзірі Цуангайсунь науқастан қайтыс болады, бұл қайтыс болған уәзірдің 3 ұлының араларында өзара қайшылықтар туылып, Молижы болған Намсең інілері Намган, Намсен екуімен шығыса алмайды. Көп өтпей, екі інісі оны қуып салады. Ол шегініп Ныйчың (Қытайдың қазіргі Жилін өгкесінің Джи-ань деген жері) барып, Таң әулеті мемлекетінен көмек сұрауға ұлын жібереді. Намсеңнің Таң әулеті мемлекетінің жеріне кіргеннен кейін, Гаузуң патша оған мансап беріп, Лылаң аймағының уәлиі лауазымын береді. Цуангайсунның ұлдарының ішкі қақтығысы Когуренің күшін әлсіретті. Баузаң ханының Таң әулеті мемлекетінің теңіз-құрлық жасақтарын Пхенянға шоғырландырады. Баузаң ханы қол астындағыларын бастап, қаладан шығып тізе бүгуге мәжбүр болады. Таң әулеті мемлекеті Пхенянда Ан-дунь басқақтығын (үкмет құрлымының аты) құрады, әрі патша Гаузаң мен уәзірі Цуаннаншың, Цуаннанжян сияқтыларды орта жазыққа жібереді. Зуңжаңның 2-жылынан кейін Когуренің жерінде қарсылық туылғандықтан, Таң әулеті мемлекеті жағдайды тыныштандыру үшін, Когуре елінің 28200 түтінін тағы да орта жазыққа көшіреді.

1.2 Тан дәуіріндегі Қорей мен Кытайдың мәдениет қатынасы

Таң дәуірі Қытайдың ерте заманғы мәдениетінің көркейген дәуірі, Таң әулеті мемлекетінің анағұрлым мол жерді иелеп, атағы алысқа таралды. Сондықтан, Қытайға келіп тұруына, оқуға, заң үйренуге келген шетелдіктер көп болды. Бұлардың арасында іргелес, мәдениеті Қытаймен ұқсас келетін Когуре, Пекче, Силла сынды үш мемлекеттен келгендер недәуір басым орынды ұстады.
Таң әулеті мемлекетінің мәдениеті гүлденіп-көркейгендіктен, Силла, Гоцан, Пекче, Коре ұлыстарының сұлтандары мен олардың ұрпақтарынан 8000 нан астам адам оқуға келген-ді. Осы 8 мың адамнан қаншасының Корей түбегінен келгендігі белгісіз. Бірақ осы 5 мемлекеттің ішіндегі үшеуінің иелеген салыстырмасынан қарағанда, Корей түбегінен келгендерінің саны недәуір басым орынды иелегендігін, басқа мемлекеттердің бәрінен көп екендігін көруге болады. Таң әулеті мемлекетінің орта және соңғы мезгілінде, мемлекет қуаты әлсіресе де, Силла мемлекетінен сонда да көп сандағы оқушылар келіп оқыды. Уыньзуң патшасының патша ордасы оқуын бітірген оқушылардан еліне қайтып кетуді талап етілген Силлалық 216 оқушылардан басқа, сол елде қайтпай қалып, жалғастырып оқыған оқушыларда бар еді. Бұлардың кейбіреуі оқуын бітіріп еліне қайтқан, кейбіреуі Тан әулеті мемлекетінде қалып, едәуір ұзақ уақыт тұрған. олар Тан әулеті мемелекетінде тұратын Корей азаматтарына айналған.
Тан дәуірінде бір сыпыра елдердің ханзадалары, ақсүйектері Тан еліне келген. Корей түбегіндегі үш мемелкеттің адамдары да осыдан қағыс қалмаған. Тан әулеті мемлекетінің бастапқы кезінде, Коремен Пекче жойылғандықтан, осы екі елден келгендер жөніндегі дерек көп емес. ескі және жаңа "Таннаманың" "Силла естеліктеріне" қарағанда Жынгуаннан Гаузуң дәуірі аралығында, Вынваң, Ким Чун Чу, Ким Боп Мин, Ким Ин Мун сынды хан әулеттерінің ұрпақтары арт-артынан Тан әулеті мемлекетіне келген. Джан Кион, Бо Иок, Де Хуа жылдарында Тан әулеті мемлекетіне тағы елші жіберген. Келгендердің көпшілігі елдеріне қайтқан, кейбіреулері қайтпай, Тан әулеті мемлекетіне ұзақ уақыт бойы тұрып қалған еді.
"Тан жырларының толық жинағында" қоштасу жырларынан: Корей түбегіндегі монахтар Тан әулеті мемлекетіне дхарма үйренуге сонау алғашқы Тан дәуірінде келе бастағандығын, тіпті сонау бес мемлекет дәуірінде де монахтардың Қытайға келгендігін, бес мемлекет дәуірінде орта жазықтағы бір сыпыра ғибадатханалардың бәрінде Корей түбегінен келген монахтардың тұрғандығын білуге болады. Вон Ин "Тан еліне келіп дхарма үйрену" деген кітаптың 2-томында, Уындыңдағы Цышан ғибадатханасында 15-тамызда қарбыз мерекесі тойланғандығы қақында деректер естелікке алынған. Ғибадатханада шелпек сыяқты тағамдармен қарбыз мерекесі тойланады. Бұл мереке Силла елінде ғана бар, басқа мемлекетте болмайды. “Осы мерекені үлкен-кіші, кәрі-жас, монахтар мен жай халық, тектілермен тексіздер бәрі тойлайды, оның бәрі Силлалықтар”- деп жазылған. Осы байымдаулардан, осы ғибадатханалардағы монахтардың негізінен Корей түбегінен келгендігін білуге болады. Таң дәуірінің саяси, экономика орталығы әрі өзге елден келген жоғары жік көшпенділерінің тұрағы болған Чаң-ань, Лоянь сынды жерлерде бірсыпыра Корейлік монахтар тұрған.
Осы келтірілген дәлелдерден, Тан әулеті мемлекеті, бес патшалық дәуірінде, Корей түбегі мен Тан дәуірінің, тіпті кейінгі бес патшалық дәуірінің мәдениет ауыс- күйісінің көп болғандығын, әрі недәуір терең екендігін көруге болады.
Корей түбегінен Қытайға қоныс аударып келгендер негізінен Тан дәуірі мен бес патшалық дәуірінде келген. Бұл әрине Тан дәуірінің бастспқы мезгілінде Көрей түбегіне соғыс қозғауымен байланысты, одан қала берсе, теңіз қарақшылары адам олжалау жолымен Қытайдың теңіз жағалауы өңіріне қыруар Силлалықтарды алып келген көшпенділер болсын, немесе зорлықпен әкелінген көшпенділер болсын, бәрінің келу жолында бір ортақ ерекшелік бар, ол болса Корея мен Тан әулеті мемлекетінің құдірет-күші.

ІІ тарау. X-XVІІ ғасырдағы Корей-Қытай қатынастарының даму сипаты

Қорей мен Кытай сынды екі ел арасын бір өзен бөліп тұрған көршілес ел. Ежелден тартып саяси, экономика, мәдениет ауыс-күиіс қатынасы тығыз. Корей мен Кытай қатынасын әріден қозғай отырып, сонау Иың, Шань дәуірлеріне дейін апаруға болар еді. Джанго, Цйнь әулеті мемлекеттері дәуірлерінде, екі жақтың қатынасы өте тығыз байланыста болған. Қытайда осы тарихи дәуір ойшылдар идеясының гүлденіп-көркейген дәуірі болғандықтан, ойшылдар идеясының осы заманында Корей түбегіне кіргендігін, әрі осы жерде қоныстанып дамығандығын, оның үстіне, Корей ұлтының өз тарихи мәдениетімен тығыз баиланысып, ең соңында Корей мәдениетінің бөлінбес маңызды құрамдас бөлегі болғандығын айқын көруге болады. Қытайдың солтүстік Суң әулеті мемлекеті дәуірінде Тайзу патша Джаукуаңиыннен Тан дәуірінің соңғы мезгіліне дейінгі 167 жылы Ван Гун құрған Коре патшалығының алғашқы мезгілінде, яғни Гуан Гионь, Сон Мо сынды он төрт патшалықтың дәурендеген мезгіліне тура келеді. Осы дәуірде екі ел арасында бастан- аяқ дәстүрлі достық қатынас үзілмей жалғасып келеді. Бейбітшілік елшілерінің толассыз барыс-келісі арқылы, екі ел арасында саяси, экономика, мәдениет жақтарында көрнекті ілгергеушілік және даму жағдаиы қалыптасты.
Солтүстік Сун әулеті мемлекетінің Тайзу, Тайзұң, Жынзұң дәуірлерінде, солтүстік Сун әулеті мемлекеті Тан дәуірі мен бес мелекет дәуірінен бері жалғасып келе жатқан сыртқа қарата бейбіт достық қарым- қатынасын қолдану саясатына мұрагерлік етіп, Коре мемлекетімен едәуір жиі араласып, қарым-қатынас орнатты. Тайзу патшасы Коренің Куаңзуң патшасы Куаңпёң Дайлан, И Хын Ио сынды адамдарды Сұң әулеті мемлекетіне елшілікке жібергеннен бастап ілгерінді-кейінді Бянжиңге (Қытайдың қазіргі Хынан өлкесіндегі Кайфынь қаласы) елшілер үйірмесін жібереді. Ким Хың Сон сынды адамдар елшілер үйірмесіне ілесіп білім алуға келеді. Олар солтүстік Сұң әулеті мемлекетінің астанасына келген соң, Сұң әулеті мемлекетінің әдет-ғұрыптарын, жергілікті салт-санасын өзіне қабылдады. "алым-берім" саудасы арқылы екі ел арасындағы экономикалық қарым-қатынасын күшейтті. Сун әулеті мемлекеті ордалық оқу орнына оқуға түсіп, ойшылдардың тәрбиесін қабылдады. оқу бітіргенсоң, оқу дәрежесі мен мәнсап дәрежесін алып еліне қайтады. Сун әулеті мемлекетінің саяси, мәдениетін Кореге таныстырды. Бұл Коре мемлекетінің саяси, мәдени реформасын ілгерлетуде маңызды роль атқарды. Сонымен қатар, Коре мемлекетін де монах жіберіп, Қытайдан Дхарма қабылдап, Номды ( бұдда кітабын ) үйренеді. Әйгілі Ио Ганчок Сұң әулеті мемлекетіне келіп, "Дазаңжин" номын алды. Хуаян, Тянтай сынды кісілер дін уағызы, дұға, мінәжәт сынды Бұдда уағыздарын еліне алып қайтты. Бұл Бұдда уағызының Кореде таралуына қозғаушы роль атқарды. Осы дәуірде, Сұң әулеті мемлекеті Коре мемлекетіне тату-достығын білдіру үшін, Корей түбегіне бірнеше рет елші жіберді. 982 жылы Коре мемлекеті Вание таққа шыққанда, Сун әулеті мемлекеті бақылаушы ұлық Ижуиванды, қаракөктен шыққан оқымысты Гунвиді елшілікке жібереді. Сарай мансаптылары Луидуань мен Луюжыны елшілікке жібереді. санақ уәзірлігінің қосалқы нөкері Джаухуацыңды елшілікке жібереді. Көп өтпей, Сун әулеті мемлекеті жіберген Цинжинь, Люшы бастаған елшілер тобы көптеген кемелермен Кореге барғанда, Коре мемлекеті құшақ жая оларды қарсы алады. Бірақ осы кезде, солтүстік Сун, Ляо жазығында ірге кеңейтіп келе жатқан Ляо мемлекеті солтүстік Сун әулеті мемлекетімен Коренің қатынасына салқынын тигізеді. Сун әулеті мемлекеті мен Коре елі Ляо мемлекетінің әскери қатеріне ұшырағандықтан, екі ел әскери жақта селбестік жасап, Ляо мелекетімен одақтасып қарсы тұру ісін ақылдасады. Әитседе, бұл бір келелі іс еді. Коре Ляуо мемлекетінің шапқыншылығы мен езгісіне ұшырағандықтан, Ляуо мемлекетіне еріксіз беріледі. Сөйтіп, Тайзуңның соңғы жылдарында, Коре мен Сун әулеті мемлекетінің қатынасы бір мезет үзіліп қалады.
Сун әулеті мемлекеті мен Коре елі Ляуо мемлекетінің әскери қысымына ұшырайды. бірақ екі жақ достық қарым – қаынастың жолын үзбей қарастырады. Коре лауазым уәзірлігінің уәзірі Джау Юуанлин қол астындағы Чу Инжоны теңіз арқылы Сун әулеті мемлекетіне жібереді. Коре патшасы Ван Чил санақ уәзірінің басқауылы Исонды ордаға шақырып, Кидандардың әскер шығарып, шекарадан сұғанақтық жасап кіру жағдайын сұрап ұғысады. сонымен қатар, әскери көмек сұрайды. Бұл тұста, Сун әулеті мемлекетінің Кореге деген достық позициясы өте айқын еді. Коре патшасына хат жазып, жұбту айтып, елші жіберіп, аса мол тарту-таралғы жолдап тұрады. Осыдан кейін, Коренің елшілері Сун әулеті мемлекетіне келеді. Бірақ, Коре мен Сун әулеті мемлекетінің тығыз аралас-құраластығы мен барыс-келісі Ляуо мемлекетінің наразылығын қозғайды. Сүйтіп арт-артынан әскер шығарып, жазалау соғысын жүргізеді. Коре Ляуо мелекетінің ауыр соққысына ұшырағасын, Солтүстік Сун әулеті мемлекетіне елші жіберуін еріксіз тоқтатады. Сонымен, Қытаймен қарым- қатынасы қырық үш жыл бойы үзіліп қалады . осыдан кейін, Ляуо мемлекеті әлсірей бастайды да, оның есесіне Коре елінің ішкі жағдайы орнығады. Осындай саяси ауқымда, Коре патшасы Мун Жуңванхуй теңіз саудагерлері арқылы Фуджянь (Қытайдың қазіргі Фуджянь өлкесі) қатынас- тасымал мәнсаптысы Лоджи хат жазып: Коре мен Сун әулеті мемлекетінің қатынасы ежелден үзіліп көрмегендігін. деседе, Пхенян Ляуо патшалығына өте жақын болғандықтан, бұрынғы тату-тәті көршілік қарым-қатынасқа талай жылдар бойы салқынын тигізгенін айта келіп , екі елдің қатынасын қалпына келтіру тілегін білдіреді. Шынзұң тахқа шыққаннан кейін, Коремен достық қатынас орнатудың жолын ашады. Ложиға Сун әулеті мемлекетінің тілегін жеткізу жайында тапсырыс береді. Ван хуй, Ким ди қатарлы 118 адамнан құрам тапқан өкілдер тобын Сун әулеті мемлекетінің Кайфың жеріне, патшаға жолығуға жібереді. Сун әулеті мемлекеті Ан-тау, Чыңму қатарлы беделді кісілерді бір бөлім кемелерімен Кореге елшілікке жібереді. Бұл кемелерге Қытайдың қыруар мөлшердегі жергілікті ерекше өнімдері мен тарту-таралғы бұйымдары тиелген еді. Коре елі жаңадан сарай салып, оның атын "Сун Чон" деп ат қояды. сарайдың маңызды мәнсаптысын жіберіп, кемежайдан күтіп алып, аса салтанатты құрмет көрсетеді. 1111-1118ж.ж аралығында барыс-келіс жалғасып, екі елдің басшылары қайтыс болса бір-біріне елші жіберісіп, көңіл айтысып, жаңа патша тахқа отырса, елші жіберіп құттықтасып, араластықты тереңдетіп отырған. Лукұи , Ушы бастаған елшілерді Кореге жібереді. Көп өтпей Коре патшасы дүниеден өтіп, орнына патшаның ұлы Рүйзұң отыратын болғанда, ол бұл келелі жұмысты Сун әулеті мемлекетіне елші жіберіп хабарлайды. Сун әулеті мемлекеті Луяндиды қасына бір бөлім адам қосып Кореге елшілікке жібереді. Оған ілесе барған мәнсапты Шуйжиң қайтып келгенсоң көрген-білгендерінен "Шуанхы заманында елші лауазыммен Кореге барғанда көрген-білгендерім " атты кітап құрастырып жазып ордаға тапсырады. Бұл кітапта Коре елінің орда ережелері, қоғамдық салт-саналары, сыртқы қарым-қатынастары, жора-жосындары, теңіз жолдары сынды бір қатар істер толық қамтылған. Бұл кітапта елдік құрыу саясаты, салт-сана істері егжей-тегжейлі суреттелген. аталған кітап Қытайдың Коре қоғамын анағұрлым толық түсінуіне аса тйімділік жасаған. Өкінерлігі, көп өтпей Жинь мемлекеті шапқыншылық жасағанда, бұл кітап жоғалып кеткен.
Солтүстік Сун әулеті мемлекеті мен Коренің достық қарым-қатынасының тамыры терең, тарихи және мәдени астары қалың. Тан әулеті мемлекетінен бастап Қытай феодалдық өркениетінің дамуы оңтүстік Азяда біршама алдыңғы орында тұрады. Тан әулеті мемлекетімен көршілес отыратын Силла мемлекеті Тан әулеті мемлекетінің мәдениетіне аса қызығушылық танытып, елдесуге көп елші, білім алуға оқушы, үйренуге монахтар жіберіп, Қытай мадениетін қабылдады. Сонымен қатар, Корей түбегінің әкімшілік түзілісі, дарындыларды жетілдіру істері, қоғамдық салты, ойшылдардың өлеңдері мен шығармаларының барлығы Таң әулеті мемлекетінің ықпалын қабылдайды. Сила мемлекетінің “шығыстағы шалқыған елге” айналуы кездейсоқ іс емес еді. Бес мемлекет дәуірінде, Силла мемлекетінің орнын Ван әулеттерінің ұрпақтары басады. Сун әулеті мемлекеті бес мемлекеттің соңғы кездерінде Джоу әулеті мемлекетінің орнына құрылады. Сун әулеті мемлекетімен Коре патшалары ауыссада екі ел арасындағы дәстүрлі достық қатынас үздіксіз дамыды. Мұнда екі елдің бірінің қажатін бірі толықтауы себеп болған, әрі мұның өзі тарихи дамудың табиғи беталысы еді.
Коремен Сун әулеті мемлекеті достық қатынасының саяси, экономика, мәдениет жақтарында елеулі себептері бар. Алдымен, саяси қатынасқа тоқталатын болсақ, Тан әулеті мемлекетінен бастсп, Силла мемлекеті Қытайдың саяси түзілісін қабылдаған, әрі өз елінің жағдайына қарай өзіндік ел құру саясаттарын жасаған. Коре мемлекеті Силла дәуіріне мұрагерлік еткен, әрі Қытайдың Тан, Сун патшалықтарының түзімін қабылдаған. Саяси түзілісіне, Қытай патша ордасының түзіліс формасын қолданып, әдеби хатшы ордасы, тарихшы-шежіреші ордасы сынды мәдени-тарихи органдарды және бақылау органын құрды. Дарын иелерін талдап алатын Кыжуилық емтихан түзімін және мектеп білім беру түзімін орнатып, бәрінде Тан, Сун әулеті мемлекеттерінің жосынын жаңалады. Коре мемлекетінің 4-ұрпақ патшасы Гуаңжуң кезінде Тан, Сун әулеті мемлекеттерінің Кыжуйлық емтихан түзімін қолданып, дарындыларды таңдап мансапқа қойған, 6-ұрпағы Соңжоң мәдениет істерін зор күшпен дамытып, ойшылдар ілімін көркейтіп, Кунфуций тәрбиесін қадір тұтып, қаракөк тұқымдарын тәрбиелейтін білім ордаларын құрып, жергілікті орындарда мектеп ашып шәкірт тәрбиелеген.
Ұстаздар дәріс бергенде Сун әулеті мемлекетінен бергі Кунфуций ғибадатханасының суретін, тасаттық бұиымдардың суретін және жетпіс екі әулиенің суретін сызып, оны ақсүйек ұрпақтарының медіресесінің төріне іліп қойып, Кунфуцийді және оның шәкірттерін қадыр тұтатын болған. Мунжуң кезінде, білім алғысы келгендердің бәрінің оқуына болады деп, білім беру орындарын құрып, бала оқытқан. осылардың бәрі Тан, Сун әулеті мемлекеттерінің түзімін қолданғандығының айқын дәлелі.
Солтүстік Сун әулеті мемлекеті мен Коре мемлекетінің алғашқы мезгілінде, шығыс Азяда Сун, Ляуо, Коре немесе Сун, Жин, Коре үш мемлкет қатар өмір сүрген жағдай қалыптасты. Сун әулеті мемлекті бастапқы кезде Ляуо мемлекетіне шабуыл жасап жеңілгеннен кейін, Жинзұң дәуіріндегі Чанюан одағын құрғанға дейін екі жақ кейде соғысып, кейде рақайласып, теке-тірес күйде тұрған. Бүл тұста, Коре Ляуо мемлекетіне солтүстіктен шапқыншылық жасау қаупіне үшыраған. Сондықтан, екі елде әскери жақта Ляуо мемлекетіне бірлесіп қарсы тұруға тура келген. Чунхуа дәуірінде, Коре еліне Кидандар шапқыншылық жасап кіргендіктен, Сұң әулеті мемлекеті елші жіберіп, әскер шығаруды талап еткен. Коре санақ уәзірі Исонды ордаға жіберіп, Кидандар қайта-қайта сұғанақтық жасады, патша аралдан шыға алмай қалды деп шығарып, Киданға бірге шабуыл жасауын тілеген. Сун әулеті мемлекеті бұл келелі іс болғандықтан, Коренің бірігіп әскер шығару талабына мақұл болмайды. Бірақ Коренің ізгі талабына жауап қайтарып, көңіл аулайтын кеңестер айтып, экономикалық жақтан көмек береді. Солтүстіктен жорық жасап, қолдан кеткен Ионсанды қайтарып алу жөнінде Коремен сөйлесіп, Ляуо мемлекетін шаужайлайды. Шинжуң теңіз жағалауындағы мәнсаптыларына құпия бүйрық түсіріп, әр екі жақтың достық селбестікті күшейтіп, Ляуо мемлекетіне бірге қарсы тұруды тапсырды. Осыдан кейін, Журжіндер (Манчжурлардың арғы ата-бабасы) көтеріліп, шығыс солтүстіктегі Чаңбаишан тауы мен Хилуңжияң өзені алқабында Жин мемлекетін құрады. Коре патшасы Сун әулеті мемлекетінің Жин елімен одақтасып, Ляуо мемлекетініе шабуыл жасамақшы болғанын естіп, елші жіберіп: "Ляуо туысқан ел, орнында тұра берсе шегараны қорғауға себі тиеді, Журжын деген жыртқыш, онымен барыс-келіс жасауға болмайды"-, дейді. Бұл Коре мелекетінің өз елі дөп келген шындық жағдай арқылы Сун әулеті мемлекетімен саяси, әскери істер жағында бір ауыздылыққа келуге талпынысы еді. Сонымен қатар, Сун әулеті мемлекеті мен Коренің бір- біріне үнемі елші жіберісіп тұратын тығыз саяси қатынасын да бейнелейді.
Екінші, экономикалық жақтан айтқанда, Сун әулеті мемлекеті мен Коре арасындағы сауда "ордаға тарту- таралғы беру " саудасы сынды ерекше формамен өрістеді. Коре елінің қоныстанға жері түбек болғандықтан, гографиялық шарт-жағдайдың шекткмелігіне ұшырайды, негізгі сауданы мемлекет меңгеріп жүргізеді. Теңіз арқылы істелетін саудасы өте көп болды. “Жоба-жоспар” тәпсірі деген кітаптағы дерекке қарағанда, Коренің сыртқы саудасы, сырттан алатыны, сыртқа шығаратыны болсын, бәрінде Сун әулеті мемлекетін басты обиект еткен. Сун әулеті мемлеекті Коредан келген тарту-таралғыны базарға салып, бұрынғы бағасынан неше есе қымбатқа сатады. "Хұжаттар жинағының " 325- топтамасының “төрт қыбыла хақындағы зерттеуіндегі” Когуре дерегінде: “тарту-таралғыға берілген затты есепші үстінде бағалап, 10мың топ жібектің санын қайта өзгертпестен сол бойынша есепке қондырды”-, деп жазылған. Мұнан сырт, достық барыс-келіс жасауға барған елшілерден Коре патша ордасына тарту етілген алтын-күміс, ыдыс-сыяқты тарту ету өз алдына бір төбе. Жызуң жаңадан тахқа отырғанда, Коре елшісі келіп құттықтайды. Жызуң Коре патшасына сәлем-сауқат ретінде бәйге ат, торғын- торқа сияқтыларды сыйға береді. 1090-ж Кореден келген елшіге "5 мың сәрілік күміс ыдыс" беріп қайтарады. Тарту-таралғының қаншалықты екенін осыдан-ақ көруге болады. Сол кезде мәнсаптылар арасында, Коренің Сун әулеті мемлекетіне достық пиғыл көрсетуі, енді бір жақтан, Сун әулеті мемлекетінің күш-қуаты мен мәдениетінің көркейгендігін көзде ұстаса, тағы бір жақтан, Сун әулеті мемлекетінің Коре мемлекеті ордасына беретін мол тарту-таралғысын көзде ұстаған. Сун әулеті мемлекеті осындай тәсіл қолданып, тыныштықты сақтамақ болған. Осындай "орда тарту-таралғы саудасының" заттық жақтағы бірін-бірі толықтауы, екі жаққа да тійімді еді. Коре жақтан келген заттардың ішінде, өз еліндегі көптеген әйгілі ерекше өнімдер болатын. Сун әулеті мемлектінің алтын-күміс ыдыстары, торғын- торқалары, көк, ақ парфор ыдыстары сынды қолөнер бұйымдары дүние жүзі бойынша маңдай алды орында тұратын. Бұл бұйымдардың аса шеберлікпен жасалғаны соншалық, басқа ешқандай бұйымдар олардың шалымына да келмейтін. Бұл Коренің ел ішіндегі қолонер кәсібін дамытуына белсенді жебеу роль атқарды. Үкімет саудасынан сырт, екі елдің теңіз саудасында, жеке адамдар да теңіз арқылы сауда жасасты. Бұл да екі ел халқы арасындағы економикалық барыс-келісті күшейтті. Шүйжің "Коренің жері таулы келеді , жібек құрты өспейді, оған жібек кездемелер саудагерлер арқылы Шандұң, Фужян, Жыжияң жерлерінен келеді." деген. Коре елі қолөнер шеберлігі, гүл өрнектеу, тоқыма бұиым тоқу, ою өрнегі сықылды өнерлердің денін Қытайдан қабылдаған. Коре патшасы Қытай саудагерлерін көптеп келуге шабыттандырыу үшін, арнаулы қоналқы жай салып көшіп алған. Сун патшалығы да Коренің тарту-таралғы әкелетін елшілеріне теңіз жағасынан астанасына дейін "Коре қонақ үйін " салдырған. Бұл қонақ үйлердің саны сол тұстағы шығыс Азяелдерінің ішінде ең көп болған. Осындайсауда істейтін економикалық барыс-келіс екі елдің және екі ел халқының достығын ілгерлететін көпірге айналған.
Сун патшалығы мен Коренің экономикалық қатынастарының қоюлығы өлшеуіш аспаптардан да бейнеленген. Шүижің елшілікпен Кореге барғанда, базардағы өлшеуіштердің Қытайдікімен ұқсас екендігін көріп, қатты таңғалып: "Бұлардың базарда сатқан заттарының ұзын-қысқалық, аз-көптік, ауыр-жеңілдік өлшемінің бәрі Қытайдікімен ұқсас, өлшеп көрсек, ешқандай парық шықпайды." деген.

2.1 Корея және Сун әулеті мен қатынастары

Суң әулеті мемлекетімен Коренің мәдениет ауыс-күйісінен де екі елдің байланысының терең екендігін көруге болады. Коре Силла мемлекеті дәуірінде Қытай иероглифін қабылдаған. Кытай иероглифі екі елдің ортақ қолданатын жазуы болған. Сонымен екі ел ұқсас жазу формасын қолданған. Бұл екі ел халқы арасында идеялық таным жағында ортақтық қалыптастырған. бүл ортақтық тағылымшылдар идеясы арқылы ел билеу санасын орнатуда келелі рол атқарған. Осы негізде, Таң, Суң әулеті мемлекеттері ереже түзімдері Коренің Қытайдың озық саяси мәдениетін қабылдаудағы басты мазмұнына айналған. Сол тұста, Қытайдың өлең, кітап, бал ашу, жосын, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.