Мектепке дейінгі ұйымдарда дене шынықтыру нұсқаушысының кәсіби шеберлігін шыңдау жолдары
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
2.1 Мектепке дейінгі ұйымдарда педагогтің міндеті мен жас ерекшеліктеріне сай тәрбиелеу
2.2 Жылдық жоспар графигін құру ережесі
2.3 Сабақ әдістемесінің ерекшеліктері
III. Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер
II. Негізгі бөлім
2.1 Мектепке дейінгі ұйымдарда педагогтің міндеті мен жас ерекшеліктеріне сай тәрбиелеу
2.2 Жылдық жоспар графигін құру ережесі
2.3 Сабақ әдістемесінің ерекшеліктері
III. Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер
Мемлекетіміздің дамыған елдердің стандарттарына деген ұмтылысы еліміздің жаңа сапалық деңгейге жылдам өту қажеттілігін туындатуда. Осыған орай қазіргі кезде жасалып жатқан реформалар даму институттарының қалыптасуына немесе өсуден тұрақты даму кезеңіне өтуге және саяси бағыттардағы осындай өзгерістер өмірдің барлық саласындағы шығармашыл тұлғаның мәртебесін көтеріп, мерейін үстем етуде. Білім – адамзаттың терең және үйлесімді дамуын бекітетін құралдардың бірі, прогрестік, әлеуметтік тұрақтылық пен ұлттық қауіпсіздіктің маңызды факторы. Қазіргі білім беру үрдісі адамның ішкі табиғи мүмкіндіктерін ашып, әр адамның өзінің «Менің» сезінуге, толықтыруға көмектесетіндей, сыртқы әлеммен әлеуметтік қарым-қатынастарда өз орнын табуға, өзін шығармашылықпен өзгертуге белсенділік танытуға ықпал етуі тиіс. Бүгінгі таңдағы қоғам кәсіби білімі жетік, құзіретті, бәсекеге қабілетті мамандарды талап етеді. Білікті ұстаз, білімді маман болу үшін - әрбір педагог өз білімін үздіксіз көтеріп отыруы тиіс. Білімін тұрақты көтеріп отыру –педагогтердің құқықтары әрі міндеттері, білім беру жүйесінің тұрақты дамуының кепілі, Мемлекеттің дамуының құралы болып табылады. Біз өзіміздің жоба жұмысымызды мектепке дейінгі ұйымның дене шынықтыру нұсқаушысының кәсіби шеберлігін шыңдау бағытын зерттедік. Өйткені, алғашқы білім, денсаулық баспалдағы мек тепке дейінгі ұйымнан басталатыны сөзсіз.
1. Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты. Жалпы орта білім. Негізгі ереже.Астана - 2010.
2. Ахаев А.В. Здоровьесберегающие технологии обучения.- Усть-Каменогорск, 2004.
3. Жексенбаева Ү.Ж. 12 жылдық білім берудің құрылымдық - мазмұндық ерекшеліктері. - 12 жылдық білім. №5 2006.
4. Аммарин Б. А. «Дене тәрбиесінің ілімі мен әдістемесі» М. 1999.
5. Ашмарин Б.А. Дене тәрбиесіндегі педагогикалық ізденістің ілімі мен әдістемесі. — М., ФиС, 1978
6. Балалар мен жасөспірімдердің салауатты өмір салтын қамтамасыз
етудегі дене тәрбиесі Республикалық ғылыми әдістемелік түтас жинақ
бағдарламасы 2001-2005 жыддарға. Алматы 2001.
7. Дене тәрбиесі іліміне кіріспе дене тәрбиесі институттарына арналған оқу құралы. Матвеев А. Т. редакциясы М. ФИС. 1993.
8. Дене тәрбиесі жэне спорт арқылы Қазақстан Республикасының халқын
сауықтыру бағдарламасы. Алматы 1999.
9. Дене тәрбиесі мүғалімдеріне арналған кітап. Каюрова С. редакциясы
бойынша. -М., ФиС, 1973 Н.Дене тәрбиесінің ілімі мен әдістемесі.
10. Дене тәрбиесі институттарынға арналған оқу құралы. Матвеев М., Говиков А.Д. басқаруымен. 2-ші басылым. —М.:ФиС, 1976. Т.1, 2тарау.
11. Мұхамеджанова Ұ.Б. «Дене тәрбиесі пәнінің әдістемесі» Астана 2004ж
Қайжанов С. «Дене тәрбиесі» 5-6 сынып. Алматы 2001ж
2. Ахаев А.В. Здоровьесберегающие технологии обучения.- Усть-Каменогорск, 2004.
3. Жексенбаева Ү.Ж. 12 жылдық білім берудің құрылымдық - мазмұндық ерекшеліктері. - 12 жылдық білім. №5 2006.
4. Аммарин Б. А. «Дене тәрбиесінің ілімі мен әдістемесі» М. 1999.
5. Ашмарин Б.А. Дене тәрбиесіндегі педагогикалық ізденістің ілімі мен әдістемесі. — М., ФиС, 1978
6. Балалар мен жасөспірімдердің салауатты өмір салтын қамтамасыз
етудегі дене тәрбиесі Республикалық ғылыми әдістемелік түтас жинақ
бағдарламасы 2001-2005 жыддарға. Алматы 2001.
7. Дене тәрбиесі іліміне кіріспе дене тәрбиесі институттарына арналған оқу құралы. Матвеев А. Т. редакциясы М. ФИС. 1993.
8. Дене тәрбиесі жэне спорт арқылы Қазақстан Республикасының халқын
сауықтыру бағдарламасы. Алматы 1999.
9. Дене тәрбиесі мүғалімдеріне арналған кітап. Каюрова С. редакциясы
бойынша. -М., ФиС, 1973 Н.Дене тәрбиесінің ілімі мен әдістемесі.
10. Дене тәрбиесі институттарынға арналған оқу құралы. Матвеев М., Говиков А.Д. басқаруымен. 2-ші басылым. —М.:ФиС, 1976. Т.1, 2тарау.
11. Мұхамеджанова Ұ.Б. «Дене тәрбиесі пәнінің әдістемесі» Астана 2004ж
Қайжанов С. «Дене тәрбиесі» 5-6 сынып. Алматы 2001ж
МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ҰЙЫМДАРДА ДЕНЕ ШЫНЫҚТЫРУ НҰСҚАУШЫСЫНЫҢ КӘСІБИ ШЕБЕРЛІГІН ШЫҢДАУ ЖОЛДАРЫ
Мазмұны
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
2.1 Мектепке дейінгі ұйымдарда педагогтің міндеті мен жас ерекшеліктеріне сай тәрбиелеу
2.2 Жылдық жоспар графигін құру ережесі
2.3 Сабақ әдістемесінің ерекшеліктері
III. Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Мемлекетіміздің дамыған елдердің стандарттарына деген ұмтылысы еліміздің жаңа сапалық деңгейге жылдам өту қажеттілігін туындатуда. Осыған орай қазіргі кезде жасалып жатқан реформалар даму институттарының қалыптасуына немесе өсуден тұрақты даму кезеңіне өтуге және саяси бағыттардағы осындай өзгерістер өмірдің барлық саласындағы шығармашыл тұлғаның мәртебесін көтеріп, мерейін үстем етуде. Білім - адамзаттың терең және үйлесімді дамуын бекітетін құралдардың бірі, прогрестік, әлеуметтік тұрақтылық пен ұлттық қауіпсіздіктің маңызды факторы. Қазіргі білім беру үрдісі адамның ішкі табиғи мүмкіндіктерін ашып, әр адамның өзінің Менің сезінуге, толықтыруға көмектесетіндей, сыртқы әлеммен әлеуметтік қарым-қатынастарда өз орнын табуға, өзін шығармашылықпен өзгертуге белсенділік танытуға ықпал етуі тиіс. Бүгінгі таңдағы қоғам кәсіби білімі жетік, құзіретті, бәсекеге қабілетті мамандарды талап етеді. Білікті ұстаз, білімді маман болу үшін - әрбір педагог өз білімін үздіксіз көтеріп отыруы тиіс. Білімін тұрақты көтеріп отыру - педагогтердің құқықтары әрі міндеттері, білім беру жүйесінің тұрақты дамуының кепілі, Мемлекеттің дамуының құралы болып табылады. Біз өзіміздің жоба жұмысымызды мектепке дейінгі ұйымның дене шынықтыру нұсқаушысының кәсіби шеберлігін шыңдау бағытын зерттедік. Өйткені, алғашқы білім, денсаулық баспалдағы мек тепке дейінгі ұйымнан басталатыны сөзсіз.
2.1 Мектепке дейінгі ұйымдарда педагогтің міндеті мен жас ерекшеліктеріне сай тәрбиелеу
Дене тәрбиесі және спорттың ілімі мен әдістемесі пәнінің әлеуметтік орнын анықтау алдында біз одан да кең ұғымдарды зерттеп білуіміз қажет. Ол дене тәрбиесі деген ұғым.
Дене тәрбиесі - жалпы мәдениеттің бір саласы. Адамзат баласы жаратылғаннан бастап рухани дами келе, осы мәдениет салаларын өз қолымен жасап келе жатыр. Ал адамзат баласын, табиғатты, тау, өзен, көлдерді, жан-жануарларды Ұлы күш, Ұлы ақыл иесі жаратты. Адамзат баласына сана берді. Санасы, жаны, рухани жетілуі себепті адамзат баласы үйлер, сарайлар, керемет архитектуралары бар қалалар салды. Ғылымды игерді, космосқа ұшты, техниканы, экономиканы дамытты. Осының бәрін Адам өз қолымен жасаса, сол адамды мәдениеттендіріп, денесіне, санасына әсер етіп тұрған - дене тәрбиесі. Адамның денесін, бүкіл ағзасын жаттықтыратын, шынықтыратын, денсаулығын нығайтатын, қимыл-әрекетін әдемілендіретін, кеңістікте дұрыс, үйлесімді қозғалуға үйрететін, дене қуатын жетілдіріп, жоғарғы спорттық көрсеткіштерге жеткізетін - дене тәрбиесі. Адам мәдениеттің барлық салаларын қолдан жасаса, оның денесіне, ағзасына әсер етіп, оны осы салаларды өркендетуіне мүмкіншілік, қуат, күш, денсаулық беріп отырған дене тәрбиесі болып табылады.
Дене тәрбиесі - адамдардың дене, мүсін сұлулығын, қимыл-қозғалыс үйлесімділігін, әдемілігін, дене қуатын жетілдіруге қолданылатын мемлекеттің, қоғамның материалдық және рухани байлығын құрайтын, халықтың жалпы мәдениетінің бір саласы. Материалдық байлықтар - спорт сарайлары, стадиондар, бассейндер, спорт залдары, түрлі спорттық ғимараттар, құрал- жабдықтар. Рухани байлықтар - дене тәрбиесі мен спорт саласындағы арнаулы білім, ғылыми-зерттеулер, озық тәжірибелер, әдістемелер, идеялар. Дене тәрбиесінің бағыттары - негізгі дене тәрбиесі, спорт, сауықтыру, қолданбалы дене тәрбиесі, жеке басылық дене тәрбиесі.
Негізгі дене тәрбиесінің міндеттері - біріншіден, адамдардың өмірге керек қимылының ептілігі мен дағдысын қалыптастыру, дене қасиеттерінің деңгейін дамыту; екіншіден, осы жинақтаған қасиеттерді (базаны, негізді) адамдардың қалап алған мамандықтарына (кәсіптік, спорттық т.б.) қолдану. Негізгі дене тәрбиесі жалпы білім беретін мектептерде, колледждерде, жоғарғы оқу орындарында, оқу-тәрбие мекемелеріндегі дене тәрбиесі сабақтарында, әр түрлі жаттықтыру түрлерінде жүргізіледі. Ол еліміздегі ересек адамдардың дене дайындығы деңгейін арттыруға, денсаулықтарын нығайтуға, жұмысқа ынтасын, төзімділігін дамытуға көмектеседі.
Дене тәрбиесінің бір саласы - спорт, бұл түрлі жаттығулардың көмегімен жоғары жетістіктерге қол жеткізуге бағытталған өнер түрі. Ол адамның психикасының, дене қуатының жетілуін қамтамасыз етеді. Спорттық әрекеттің негізгі мақсаты - спорттың бір түрінен биік жетістіктерге жету, сол арқылы адамның қабілетін, жақсы қасиеттерін дамыту.
Балаларды салауатты өмір салтына қатыстыру осы ерте жастағы топтан басталады және Қазақстан халқының мәдени салт-дәстүрі негізінде тиімді күн тәртібінің процестерін ұйымдастыру арқылы жүзеге асады, жыл бойы балалардың денсаулығын сақтайтын шынықтырудың технологиялары мен тиімді тәсілдері негізінде құрылады, арнайы ұйымдастырылған білім беру әрекеті - дене шынықтыру бойынша ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті кіреді. Балаларды мәдени-гигиеналық дағдыларға, жеке бас гигиенасының негізгі дағдыларын үйрету барысында тәрбиешінің алдында келесі міндеттер тұрады: қолын дұрыс жуу, оны құрғатып сүрту; өздігінен және ұқыпты тамақтану; шыны аяқты, қасықты, майлықты міндеттеріне қарай дұрыс қолдану іскерліктері; тамақты мұқият және дыбысын шығармай шайнауға үйрету. Өздігінен киініп, шешіну дағдыларын, киімдерін ұқыпты бүктеу, түймесін қадау, бауын байлау; бір-біріне көмектесу іскерліктеріне үйрету. Жеке бас заттарының (тарақтың, ауыз шайқауға арналған стақанның, сүлгінің, бет орамалдың) міндеттерін түсініп қолдануға үйрету. Балалармен күнделікті жұмыс процесінде жеке бас гигиенасының ережесін орындау оларға күнделікті үйреншікті жағдай болуына талпындыру керек, ал гигиеналық дағдыларын жыл сайын біртіндеп жетілдіру керек. Алдымен балаларды тамақтанар алдында, дәретханаға барып келген соң, ойыннан, серуеннен кейін қол жуу және т.б. сияқты қарапайым ережелерді орындауға үйретеді. Екі жастан асқан балаларға алдын-ала ауыз қуысын сумен шайқауды үйреткен соң, әр тамақтанып болғаннан кейін осы әдетке дағдыландырады. Жеке бас гигиенасын қалыптастыруда балалардың әрқашан таза жүру, киімдеріндегі олқылықтарды байқау, өздігінен немесе ересектердің көмегімен оларды жөндеу іскерліктері де ескеріледі. Мәдени-гигиеналық дағдыларға тәрбиелеуде міндеттердің кең көлемін қосады және оларды ойдағыдай шешу үшін балалардың жас ерекшелігін ескере отырып педагогикалық тәсілдерінің бір қатарын қолдану ұсынылады: тікелей үйрету, дидактикалық ойындар процесінде әрекеттер орындау жаттығулары, балаларға гигиена ережелерін сақтау мен оларға біртіндеп талаптарды көтеру туралы қажеттіліктерді жүйелі түрде ескерту. Балалардың әрекеттерді нақты және жүйелі орындауларына жету керек.
Ерте жаста балаларға қажетті дағдылар ең алдымен мазмұны арнайы бағытталған ойындар арқылы орнатылады. Бұл ойындар балаларды қызықтыратындай, олардың бастамашылығы мен шығармашылығын белсендіретіндей болуы керек. Алайда, мектеп жасына дейінгі аралықтағы кезеңде гигиена дағдыларын жақсы қалыптастыру мен бекіту үшін балабақшадағы гигиеналық тәрбелеу бойынша арнайы материалдар жиынтығын, алуан түрлі сюжетті суреттер мен белгілерді қолдана отырып, ауызша тәсілдері мен көрнекіліктер көрсету тәсілдерін орынды үйлестірген жөн. Педагог балаларды гигиеналық тәрбиелеу мен үйрету процесінде оларға гигиеналық дағдылардың денсаулыққа маңызы туралы, күн тәртібіндегі гигиеналық шаралардың бірізділігі туралы сияқты әртүрлі мағлұматтарды хабарлайды, балалардың дене шынықтыру жаттығуларының пайдасы туралы түсініктерін қалыптастырады. Бұл үшін кейбір дидактикалық және сюжетті-рөлдік ойындар, әдеби сюжеттер қолданылады. Балаларға гигиена бойынша барлық мәліметтерді күнделікті өмірдегі алуан түрлі әрекеттер мен демалыс процесінде, яғни күн тәртібінің әрбір құрамдас бөлігінде гигиеналық тәрбие берудің қолайлы кезеңінде дағдыландыруға болады.Мектеп жасына дейінгі балаларға тиімді гигиеналық тәрбие беруде қоршаған ортаның сыртқы бейнесі мен ересектердің де маңызы зор. Бұл жастағы балалар өте байқағыш және еліктегіш болып келетінін есте сақтаған жөн, сондықтан тәрбиеші оларға үлгі бола білу керек. Жеке бас гигиенасы туралы білімдері мен дағдыларын бекіту үшін балаларға түрлі тапсырмалар берген жөн. Балалардың дағдылары түрлі жағдайларда бекітіліп, берік болады. Ең бастысы, балаларға қызық болып, өз әрекеттерінің нәтижесін көре білулері керек (біреулері айтарлықтай таза, ұқыпты бола бастайды және т.б.). Балалардың гигиеналық дағдыларын қалыптастырудың міндетті шарттары, салауатты өмір салтының әдеттеріне тәрбиелеу мектепке дейінгі ұйымдар қызметкерлерінің жоғары санитарлық мәдениеті болып табылады. Балалардың денсаулығын сақтау мен толыққанды дене және гигиеналық дамуы үшін жағдай жасалуы қажет.Гигиеналық тәрбие беруге қажетті келесі жағдай - ересектер жағынан біртұтас талаптар. Бала гигиеналық дағдыларды тәрбиешімен, медицина қызметкерімен, тәрбиешінің көмекшісімен және әрине отбасында қарым-қатынас жасау барысында игереді. Ата-аналардың міндеттері - балабақшада тәрбиеленетін баланың әрдайым гигиеналық дағдыларын бекіту. Ересектер балаларға үлгі көрсету және оны сақтау маңызды. Балаларды жеке бас және қоғамдық гигиена дағдыларына тәрбиелеуде олардың денсаулығын сақтау үлкен рөл атқарады, тұрмыста, қоғамдық орындарда өзін-өзі дұрыс ұстауына мүмкіндік туғызады. Ең соңында гигиеналық ережелер мен өзін-өзі ұстау нормалары туралы білімдері мен оларды орындау олардың денсаулықтарына ғана емес, сонымен қатар басқа балалардың және ересектердің де денсаулықтарына да байланысты. Балаларды шынықтыру үшін балаларға дене және психикалық қолайлы жағдай құру арқылы ұйымдастырады. Күніне бірнеше мәрте киіну барысында ауа ваннасын ұзақтығы 3 минуттан 5 минутке дейін болуы тиіс. Суық күндерде серуен бөлменің ауа температурасы +15º, ал киімдері 3-4 қабат болуы тиіс. Таңертеңгі серуен кезінде күннің көзіне қыздырыну. Сумен шынықтыру шараларын қолдану. Тәрбиеші балалардың тіршілік әрекеті қауіпсіздігін ұйымдастыру барысында күні бойы бөлмеде серуендеу, ертегі тыңдау, суреттер қарау кезінде және сіріңке, дәрілік заттар, жуу және дезинфекциялау құралдары туралы түсініктермен таныстыратын заттық карточкалармен сергектік қауіпсіздігін қамтамасыз ету керек. Қауіпсіздік үшін шешіну шкафтарына, ойыншықтар, гүлдер және кітаптарға арналған сөрелерге сақтандырғыш тұтқалар бекіту керек. Балаларды құммен, сумен, ұсақ заттармен ойнау кезінде өзін-өзі ұстау ережелерін сақтауға үйрету. Абайсызда тұрмыстық жарақат алудың алдын алу мақсатында розеткалар, есік және терезелерді қолдану қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Тәрбиеші бұл жаста салауатты өмір салты туралы білімдерін қалыптастыруда балаларды адамдар, өзі, ұл бала және қыз бала, жақын туыстар, адамның дене бөліктері: бас, кеуде, аяқ, қол туралы түсініктермен таныстырады. Тәртіпке, тазалыққа тәрбиелейді, ересектердің нұсқауларына ұқыпты болуға үйретеді. Баланың дене және психикасының дамуының елеулі маңыздарының бірі балабақшада және отбасында қимыл әрекеттерін дұрыс ұйымдастыру болып табылады. Дені сау бала қозғалысқа, белсенді әрекеттерге талпынады. Ол қимылдап қозғалғанына қуанады. Баланың қимылдауы көбінесе оның қозғала білуіне байланысты.Үш жасқа қараған балалардың негізгі қимылдарын дамыту жұмыстары жалғастырылады және дене шынықтыру жаттығуларын жүйелі үйретуді ұйымдастырудың басты түрі ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті болып табылады.Балалар тап осы дене шынықтыру бойынша ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінде жаңа қимылдарды меңгереді, дұрыс қимыл стереотипі қалыптасады. Қолайсыз, қозғалмайтын қимылдар біртіндеп анықталады және соңына қарай дағдыға айналады, бала ешқандай артық күш салмастан орындауды бастайды. Баланың жасына және жеке басының даму деңгейін ескере отырып қалыптастыратын қимыл-әрекеттер түрлерін өз уақытында меңгеруге ерекше көңіл бөліну керек. Сонымен қатар педагог ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті процесінде адамгершілік, ақыл-ой, еңбек және эстетикалық тәрбиенің барлық түрлерін қамту керек. Үш жасар балалармен таңертеңгі тамақтан соң 30 минуттан кем емес уақыттан кейін күннің бірінші жартысында апта сайын екі ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті өткізіледі. Дене шынықтыру бойынша ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті балаларға таза ауада болған уақытымен зиян келтірмеу керек. Қыркүйек айы - балалар үшін қиын кезең, бұл беймделу кезеңі. Ол 4 аптадан 6 аптаға дейін созылады. Топта жұмысты дұрыс ұйымдастыру барысында балалар біртіндеп жаңа жағдайларға үйренеді.
2.2 Жылдық жоспар графигін құру ережесі
Дене шынықтыру нұсқаушысы күні бұрын балалармен танысу керек. Топта отбасында аса қамқорда болған немесе керісінше балаға аз көңіл аударатын отбасынан келген балалар болуы да мүмкін. Мұндай балалар - сылбыр, ұялшақ, қорқақ, өзіне сенбейтін, әрдайым психологиялық стресс жағдайында болады. Бұлардың кейбіреуімен қатынасқа түсу қиын болады. Мұндай балаларға көп көңіл бөліп, оларды дене шынықтыру бөлмесіне алғаш кіруіне дайындау керек. Олардың өзін-өзі ұстау реакциялары қалыптасқанда ғана дене шынықтыру бойынша ұйымдастырылған оқу іс-әрекетін бастауға болады.Залға алғаш кіру - бұл жеке балалар үшін қосымша күйзеліс кезеңі. Балалар топтағы таныс жағдайдан өздеріне таныс емес бөлме - дене шынықтыру залына келеді. Бақылау барысында олар ерекше психологиялық-эмоционалдық күйде болатынын көрсетті. Балаларды қоршаған барлық заттар оларға қызық және оған сенетіндей етіп бұл жаңа әлемді көрсету керек. Балаларды ойыншықтармен қарсы алу жақсы нәтиже береді. Дене шынықтыру залы - бұл олардың үйі, оған балалар қонаққа келеді. Балалардың ойыншыққа эмоционалды әсерлену үшін оны қабылдауға алдын ала нұсқаулар талап етіледі. Балалар айналасында болып жатқандардың барлығына қуанып, барлық әрекеттерге белсенді қатысатындай етіп жағдай құрыңдар.Тәрбиеші балаларды бірінші ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінен бастап дене шынықтыру құрал-жабдықтарымен таныстырады: гимнастикалық тақтайша жол болуы мүмкін; дөңгелек, жұмыр доп өзімен ойнағанды жақсы көреді; жұмсақ ойыншықтар әңгімелесе алады, олар қуыспақ, жасырынбақ ойнағанды ұнатады. Дене шынықтыру бойынша ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінде шағын топтағы балалармен өткізіледі. Алдыңғы төрт ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті (диагностикалық деп те атауға болады) 4-5 баладан шағын топқа біріктіреді. Бала туылғаннан бастап, мектепке барғанға дейінгі алғашқы жылдар адам өмірінде өте үлкен маңызға ие. Бұл кезеңде денсаулықтың іргетасы шыңдалады, әр түрлі қабілеттер дами бастайды бастайды, сапалы қасиеттері көрінеді және мінез-құлық ерекшеліктері қалыптасады. Осы жылдарда баланың қалай тәрбиеленуі, оның болашақтағы оқуына, жеке адамзат болып қалыптасуына негіз болады. Баланы алғашқы жылдары жан-жақты тәрбиелеудің негізгісі дене тәрбиесі болып табылады. Дұрыс дамып келе жатқан бала ылғи да қозғалысқа қабілетті болады. Үш жасқа дейінгі баланың тәуліктік қажеттілігі 6,5 локамация, ал жеті жастағылардікі 16-18 локамация. Қозғалыс ықпалымен жүрек-буын, тыныс алу және жүйке жүйесі қызметі жақсартады, трек-қимыл жүйесі жетіліп зат алмасу реттеледі. Олар бала ағзасының ауруға қарсы әрекетін күшейтіп, қорғаныс күшін реттейді. Бала қимыл арқылы әлемдітаниды, оның психикасы, еркі, дербестігі, үлгерімі, ұйымшылдығы дамиды. Әсіресе қол саусақтарының қимылы зор мәнге ие, болады. Мидың үлкен жарты шеңбер үлкен жарты шеңбер бөлігінің белсенділігін арттырып, тіл қозғаушы орталықтың дамуын реттейді. Сондықтан бала неғұрлым түрлі қимыл-қозғалыстарды меңгерсе, соғұрлым сезім, қабылдау және де басқа психикалық процестерді дамуын мүмкіндік туғызады.
Мектепке дейінгі мекемелерде 2 айдан 7 жасқа дейінгі балалар қатысады. Анатомо-физиологиялық ерекшеліктеріне, өмір шарттарына, тәрбиесі мен оқу біліміне қарай болып бөлінеді. Олар яслилік және мектепке дейінгі топтар болып бөлінеді. Ясли: нәрестелік жастағы бірінші топ (2 айдан 1 жасқа дейін) және нәрестелік екінші топ (1 жастан 2 жасқа дейін). Мектепке дейінгі: бірінші сәбилік топ (3 жастан 4 жасқа дейін), орташа топ (4 жастан 5 жасқа дейін), жоғары топ (5 жастан 6 жасқа дейн) және мектепке дайындық топ (6 жастан 7 жасқа дейін).Қимылды дамыту ерекшеліктері. Бала үшін өмірінің алғашқы үш айы бір қалыпты өтеді. Ол ересектерге дыбыстау арқылы ғана жауап береді. Бала күлгенде өміршеңдік кешені деп аталатын қимылды қолдап көтермелеу керек. Бұл баланың барлық бұлшық еттерінің дамуына, ағзаны нығайтуға, жалпы өмір сүруге талпынысын арттырады. Қозғалысты меңгеру құбылысы өте тез өтеді. Бала екі айлығында жилжиды, жеті-сегіз айлығында отырып-тұра алады, ал он-он бір айлығында өз бетінше қимылдау белсенділігін арттыру керек және осы қимылдарды жүйеге түсірген жөн. Мысалы, оны алғашқыда отыруға, тұруға, жүруге үйрету қажет.
Өмірінің екінші кезеңінде баланы жүруге үйретуге баулу керек. Бала алғашқыда сенімсіз қимылдайды. Алайда, екінші жылдың соңында қарай ол бұл қимылдарды толық игеріп, 1-1,3 м. саты, текпешектерге шығып, түсе алады. Рахаттанып доппен ойнайды, әр түрлі беттерден асып өтеді. Сыртқы әр түрлі заттардың ықпалымен қолдың майда шеміршектері дамиды. Ол сөйлеуді, ойлауды, ойнау қызметтерін жетілдіруге септігін тигізеді.
Бала өмірінің үшінші-төртінші жылдарында қимыл тәжірибесі кеңейеді. Үш жасқа қарай допты қағу, лақтыру, бір орында секіру және жүгіру, сияқты гимнастикалық сатыдан өтуге талпынады. Төрт жаста тепе-теңдікті сақтай отырып шанамен сырғанайды, велосипед айдайды.
Бес жасында оның реттегіш үлкен бұлшық еттері қимылды нақты орындайды.
Алтыншы-жетінші жылдарында қимыл дамытуда мәнділік, дәлдік пайда болады. Балалар қимылды дұрыс орындамаса, талдау нәтижесінде өз қатесін түсінеді. Сөйтіп биіктік пен ұзындыққа секіруді, арқанға өрмелеуді, т.б. меңгереді.
Бала тәрбиесінің міндеттері
Бала ағзасының нәзіктігіне, оның бойы мен ағза дамуының теңсіздігіне, біркелкі еместігіне қарай отырып, өмірінің алғашқы жылдары сауықтыру міндеттерін енгізу зор маңызға ие болды.
1) Өмірін қорғау, аурумен күрес, шынығу, қоршаған ортаның кері әсерлерінен ағзаның қарсылығын жетілдіру.
2) Барлық ағза жүйесінің уақытылы, жүйклі дамуын, оның қызмет мүмкіндігінің кейеюін, омыртқасы мен табандарының дұрыс пішінінің, жылдамдығын, ептілігін, төзімділігінің дамытуды жүзеге асыруды қамтамасыз ету.
Бала өзгермелі шарттарға, дене жүктемесіне тез икемделеді. Оны игеру, қабылдауы, биіктігі ерекшелендіреді. Сондықтан білім беру міндеттерін шешу аса маңызды.
1) Жеке бас және қоғамдық гигиенаны ұстану.
2) Өмірге ең қажетті қимылдық қозғалыстарды (жүру, жүгіру, секіру т.б.), сонымен бірге жүзу, шаңғымен жүру, коньки тебу, жүгіру, велосипед тебу сияқты жаттығулардың негізін құрайтын қимылдарды реттеу.
3) Атқарылып жатқан дене ... жалғасы
Мазмұны
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
2.1 Мектепке дейінгі ұйымдарда педагогтің міндеті мен жас ерекшеліктеріне сай тәрбиелеу
2.2 Жылдық жоспар графигін құру ережесі
2.3 Сабақ әдістемесінің ерекшеліктері
III. Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Мемлекетіміздің дамыған елдердің стандарттарына деген ұмтылысы еліміздің жаңа сапалық деңгейге жылдам өту қажеттілігін туындатуда. Осыған орай қазіргі кезде жасалып жатқан реформалар даму институттарының қалыптасуына немесе өсуден тұрақты даму кезеңіне өтуге және саяси бағыттардағы осындай өзгерістер өмірдің барлық саласындағы шығармашыл тұлғаның мәртебесін көтеріп, мерейін үстем етуде. Білім - адамзаттың терең және үйлесімді дамуын бекітетін құралдардың бірі, прогрестік, әлеуметтік тұрақтылық пен ұлттық қауіпсіздіктің маңызды факторы. Қазіргі білім беру үрдісі адамның ішкі табиғи мүмкіндіктерін ашып, әр адамның өзінің Менің сезінуге, толықтыруға көмектесетіндей, сыртқы әлеммен әлеуметтік қарым-қатынастарда өз орнын табуға, өзін шығармашылықпен өзгертуге белсенділік танытуға ықпал етуі тиіс. Бүгінгі таңдағы қоғам кәсіби білімі жетік, құзіретті, бәсекеге қабілетті мамандарды талап етеді. Білікті ұстаз, білімді маман болу үшін - әрбір педагог өз білімін үздіксіз көтеріп отыруы тиіс. Білімін тұрақты көтеріп отыру - педагогтердің құқықтары әрі міндеттері, білім беру жүйесінің тұрақты дамуының кепілі, Мемлекеттің дамуының құралы болып табылады. Біз өзіміздің жоба жұмысымызды мектепке дейінгі ұйымның дене шынықтыру нұсқаушысының кәсіби шеберлігін шыңдау бағытын зерттедік. Өйткені, алғашқы білім, денсаулық баспалдағы мек тепке дейінгі ұйымнан басталатыны сөзсіз.
2.1 Мектепке дейінгі ұйымдарда педагогтің міндеті мен жас ерекшеліктеріне сай тәрбиелеу
Дене тәрбиесі және спорттың ілімі мен әдістемесі пәнінің әлеуметтік орнын анықтау алдында біз одан да кең ұғымдарды зерттеп білуіміз қажет. Ол дене тәрбиесі деген ұғым.
Дене тәрбиесі - жалпы мәдениеттің бір саласы. Адамзат баласы жаратылғаннан бастап рухани дами келе, осы мәдениет салаларын өз қолымен жасап келе жатыр. Ал адамзат баласын, табиғатты, тау, өзен, көлдерді, жан-жануарларды Ұлы күш, Ұлы ақыл иесі жаратты. Адамзат баласына сана берді. Санасы, жаны, рухани жетілуі себепті адамзат баласы үйлер, сарайлар, керемет архитектуралары бар қалалар салды. Ғылымды игерді, космосқа ұшты, техниканы, экономиканы дамытты. Осының бәрін Адам өз қолымен жасаса, сол адамды мәдениеттендіріп, денесіне, санасына әсер етіп тұрған - дене тәрбиесі. Адамның денесін, бүкіл ағзасын жаттықтыратын, шынықтыратын, денсаулығын нығайтатын, қимыл-әрекетін әдемілендіретін, кеңістікте дұрыс, үйлесімді қозғалуға үйрететін, дене қуатын жетілдіріп, жоғарғы спорттық көрсеткіштерге жеткізетін - дене тәрбиесі. Адам мәдениеттің барлық салаларын қолдан жасаса, оның денесіне, ағзасына әсер етіп, оны осы салаларды өркендетуіне мүмкіншілік, қуат, күш, денсаулық беріп отырған дене тәрбиесі болып табылады.
Дене тәрбиесі - адамдардың дене, мүсін сұлулығын, қимыл-қозғалыс үйлесімділігін, әдемілігін, дене қуатын жетілдіруге қолданылатын мемлекеттің, қоғамның материалдық және рухани байлығын құрайтын, халықтың жалпы мәдениетінің бір саласы. Материалдық байлықтар - спорт сарайлары, стадиондар, бассейндер, спорт залдары, түрлі спорттық ғимараттар, құрал- жабдықтар. Рухани байлықтар - дене тәрбиесі мен спорт саласындағы арнаулы білім, ғылыми-зерттеулер, озық тәжірибелер, әдістемелер, идеялар. Дене тәрбиесінің бағыттары - негізгі дене тәрбиесі, спорт, сауықтыру, қолданбалы дене тәрбиесі, жеке басылық дене тәрбиесі.
Негізгі дене тәрбиесінің міндеттері - біріншіден, адамдардың өмірге керек қимылының ептілігі мен дағдысын қалыптастыру, дене қасиеттерінің деңгейін дамыту; екіншіден, осы жинақтаған қасиеттерді (базаны, негізді) адамдардың қалап алған мамандықтарына (кәсіптік, спорттық т.б.) қолдану. Негізгі дене тәрбиесі жалпы білім беретін мектептерде, колледждерде, жоғарғы оқу орындарында, оқу-тәрбие мекемелеріндегі дене тәрбиесі сабақтарында, әр түрлі жаттықтыру түрлерінде жүргізіледі. Ол еліміздегі ересек адамдардың дене дайындығы деңгейін арттыруға, денсаулықтарын нығайтуға, жұмысқа ынтасын, төзімділігін дамытуға көмектеседі.
Дене тәрбиесінің бір саласы - спорт, бұл түрлі жаттығулардың көмегімен жоғары жетістіктерге қол жеткізуге бағытталған өнер түрі. Ол адамның психикасының, дене қуатының жетілуін қамтамасыз етеді. Спорттық әрекеттің негізгі мақсаты - спорттың бір түрінен биік жетістіктерге жету, сол арқылы адамның қабілетін, жақсы қасиеттерін дамыту.
Балаларды салауатты өмір салтына қатыстыру осы ерте жастағы топтан басталады және Қазақстан халқының мәдени салт-дәстүрі негізінде тиімді күн тәртібінің процестерін ұйымдастыру арқылы жүзеге асады, жыл бойы балалардың денсаулығын сақтайтын шынықтырудың технологиялары мен тиімді тәсілдері негізінде құрылады, арнайы ұйымдастырылған білім беру әрекеті - дене шынықтыру бойынша ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті кіреді. Балаларды мәдени-гигиеналық дағдыларға, жеке бас гигиенасының негізгі дағдыларын үйрету барысында тәрбиешінің алдында келесі міндеттер тұрады: қолын дұрыс жуу, оны құрғатып сүрту; өздігінен және ұқыпты тамақтану; шыны аяқты, қасықты, майлықты міндеттеріне қарай дұрыс қолдану іскерліктері; тамақты мұқият және дыбысын шығармай шайнауға үйрету. Өздігінен киініп, шешіну дағдыларын, киімдерін ұқыпты бүктеу, түймесін қадау, бауын байлау; бір-біріне көмектесу іскерліктеріне үйрету. Жеке бас заттарының (тарақтың, ауыз шайқауға арналған стақанның, сүлгінің, бет орамалдың) міндеттерін түсініп қолдануға үйрету. Балалармен күнделікті жұмыс процесінде жеке бас гигиенасының ережесін орындау оларға күнделікті үйреншікті жағдай болуына талпындыру керек, ал гигиеналық дағдыларын жыл сайын біртіндеп жетілдіру керек. Алдымен балаларды тамақтанар алдында, дәретханаға барып келген соң, ойыннан, серуеннен кейін қол жуу және т.б. сияқты қарапайым ережелерді орындауға үйретеді. Екі жастан асқан балаларға алдын-ала ауыз қуысын сумен шайқауды үйреткен соң, әр тамақтанып болғаннан кейін осы әдетке дағдыландырады. Жеке бас гигиенасын қалыптастыруда балалардың әрқашан таза жүру, киімдеріндегі олқылықтарды байқау, өздігінен немесе ересектердің көмегімен оларды жөндеу іскерліктері де ескеріледі. Мәдени-гигиеналық дағдыларға тәрбиелеуде міндеттердің кең көлемін қосады және оларды ойдағыдай шешу үшін балалардың жас ерекшелігін ескере отырып педагогикалық тәсілдерінің бір қатарын қолдану ұсынылады: тікелей үйрету, дидактикалық ойындар процесінде әрекеттер орындау жаттығулары, балаларға гигиена ережелерін сақтау мен оларға біртіндеп талаптарды көтеру туралы қажеттіліктерді жүйелі түрде ескерту. Балалардың әрекеттерді нақты және жүйелі орындауларына жету керек.
Ерте жаста балаларға қажетті дағдылар ең алдымен мазмұны арнайы бағытталған ойындар арқылы орнатылады. Бұл ойындар балаларды қызықтыратындай, олардың бастамашылығы мен шығармашылығын белсендіретіндей болуы керек. Алайда, мектеп жасына дейінгі аралықтағы кезеңде гигиена дағдыларын жақсы қалыптастыру мен бекіту үшін балабақшадағы гигиеналық тәрбелеу бойынша арнайы материалдар жиынтығын, алуан түрлі сюжетті суреттер мен белгілерді қолдана отырып, ауызша тәсілдері мен көрнекіліктер көрсету тәсілдерін орынды үйлестірген жөн. Педагог балаларды гигиеналық тәрбиелеу мен үйрету процесінде оларға гигиеналық дағдылардың денсаулыққа маңызы туралы, күн тәртібіндегі гигиеналық шаралардың бірізділігі туралы сияқты әртүрлі мағлұматтарды хабарлайды, балалардың дене шынықтыру жаттығуларының пайдасы туралы түсініктерін қалыптастырады. Бұл үшін кейбір дидактикалық және сюжетті-рөлдік ойындар, әдеби сюжеттер қолданылады. Балаларға гигиена бойынша барлық мәліметтерді күнделікті өмірдегі алуан түрлі әрекеттер мен демалыс процесінде, яғни күн тәртібінің әрбір құрамдас бөлігінде гигиеналық тәрбие берудің қолайлы кезеңінде дағдыландыруға болады.Мектеп жасына дейінгі балаларға тиімді гигиеналық тәрбие беруде қоршаған ортаның сыртқы бейнесі мен ересектердің де маңызы зор. Бұл жастағы балалар өте байқағыш және еліктегіш болып келетінін есте сақтаған жөн, сондықтан тәрбиеші оларға үлгі бола білу керек. Жеке бас гигиенасы туралы білімдері мен дағдыларын бекіту үшін балаларға түрлі тапсырмалар берген жөн. Балалардың дағдылары түрлі жағдайларда бекітіліп, берік болады. Ең бастысы, балаларға қызық болып, өз әрекеттерінің нәтижесін көре білулері керек (біреулері айтарлықтай таза, ұқыпты бола бастайды және т.б.). Балалардың гигиеналық дағдыларын қалыптастырудың міндетті шарттары, салауатты өмір салтының әдеттеріне тәрбиелеу мектепке дейінгі ұйымдар қызметкерлерінің жоғары санитарлық мәдениеті болып табылады. Балалардың денсаулығын сақтау мен толыққанды дене және гигиеналық дамуы үшін жағдай жасалуы қажет.Гигиеналық тәрбие беруге қажетті келесі жағдай - ересектер жағынан біртұтас талаптар. Бала гигиеналық дағдыларды тәрбиешімен, медицина қызметкерімен, тәрбиешінің көмекшісімен және әрине отбасында қарым-қатынас жасау барысында игереді. Ата-аналардың міндеттері - балабақшада тәрбиеленетін баланың әрдайым гигиеналық дағдыларын бекіту. Ересектер балаларға үлгі көрсету және оны сақтау маңызды. Балаларды жеке бас және қоғамдық гигиена дағдыларына тәрбиелеуде олардың денсаулығын сақтау үлкен рөл атқарады, тұрмыста, қоғамдық орындарда өзін-өзі дұрыс ұстауына мүмкіндік туғызады. Ең соңында гигиеналық ережелер мен өзін-өзі ұстау нормалары туралы білімдері мен оларды орындау олардың денсаулықтарына ғана емес, сонымен қатар басқа балалардың және ересектердің де денсаулықтарына да байланысты. Балаларды шынықтыру үшін балаларға дене және психикалық қолайлы жағдай құру арқылы ұйымдастырады. Күніне бірнеше мәрте киіну барысында ауа ваннасын ұзақтығы 3 минуттан 5 минутке дейін болуы тиіс. Суық күндерде серуен бөлменің ауа температурасы +15º, ал киімдері 3-4 қабат болуы тиіс. Таңертеңгі серуен кезінде күннің көзіне қыздырыну. Сумен шынықтыру шараларын қолдану. Тәрбиеші балалардың тіршілік әрекеті қауіпсіздігін ұйымдастыру барысында күні бойы бөлмеде серуендеу, ертегі тыңдау, суреттер қарау кезінде және сіріңке, дәрілік заттар, жуу және дезинфекциялау құралдары туралы түсініктермен таныстыратын заттық карточкалармен сергектік қауіпсіздігін қамтамасыз ету керек. Қауіпсіздік үшін шешіну шкафтарына, ойыншықтар, гүлдер және кітаптарға арналған сөрелерге сақтандырғыш тұтқалар бекіту керек. Балаларды құммен, сумен, ұсақ заттармен ойнау кезінде өзін-өзі ұстау ережелерін сақтауға үйрету. Абайсызда тұрмыстық жарақат алудың алдын алу мақсатында розеткалар, есік және терезелерді қолдану қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Тәрбиеші бұл жаста салауатты өмір салты туралы білімдерін қалыптастыруда балаларды адамдар, өзі, ұл бала және қыз бала, жақын туыстар, адамның дене бөліктері: бас, кеуде, аяқ, қол туралы түсініктермен таныстырады. Тәртіпке, тазалыққа тәрбиелейді, ересектердің нұсқауларына ұқыпты болуға үйретеді. Баланың дене және психикасының дамуының елеулі маңыздарының бірі балабақшада және отбасында қимыл әрекеттерін дұрыс ұйымдастыру болып табылады. Дені сау бала қозғалысқа, белсенді әрекеттерге талпынады. Ол қимылдап қозғалғанына қуанады. Баланың қимылдауы көбінесе оның қозғала білуіне байланысты.Үш жасқа қараған балалардың негізгі қимылдарын дамыту жұмыстары жалғастырылады және дене шынықтыру жаттығуларын жүйелі үйретуді ұйымдастырудың басты түрі ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті болып табылады.Балалар тап осы дене шынықтыру бойынша ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінде жаңа қимылдарды меңгереді, дұрыс қимыл стереотипі қалыптасады. Қолайсыз, қозғалмайтын қимылдар біртіндеп анықталады және соңына қарай дағдыға айналады, бала ешқандай артық күш салмастан орындауды бастайды. Баланың жасына және жеке басының даму деңгейін ескере отырып қалыптастыратын қимыл-әрекеттер түрлерін өз уақытында меңгеруге ерекше көңіл бөліну керек. Сонымен қатар педагог ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті процесінде адамгершілік, ақыл-ой, еңбек және эстетикалық тәрбиенің барлық түрлерін қамту керек. Үш жасар балалармен таңертеңгі тамақтан соң 30 минуттан кем емес уақыттан кейін күннің бірінші жартысында апта сайын екі ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті өткізіледі. Дене шынықтыру бойынша ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті балаларға таза ауада болған уақытымен зиян келтірмеу керек. Қыркүйек айы - балалар үшін қиын кезең, бұл беймделу кезеңі. Ол 4 аптадан 6 аптаға дейін созылады. Топта жұмысты дұрыс ұйымдастыру барысында балалар біртіндеп жаңа жағдайларға үйренеді.
2.2 Жылдық жоспар графигін құру ережесі
Дене шынықтыру нұсқаушысы күні бұрын балалармен танысу керек. Топта отбасында аса қамқорда болған немесе керісінше балаға аз көңіл аударатын отбасынан келген балалар болуы да мүмкін. Мұндай балалар - сылбыр, ұялшақ, қорқақ, өзіне сенбейтін, әрдайым психологиялық стресс жағдайында болады. Бұлардың кейбіреуімен қатынасқа түсу қиын болады. Мұндай балаларға көп көңіл бөліп, оларды дене шынықтыру бөлмесіне алғаш кіруіне дайындау керек. Олардың өзін-өзі ұстау реакциялары қалыптасқанда ғана дене шынықтыру бойынша ұйымдастырылған оқу іс-әрекетін бастауға болады.Залға алғаш кіру - бұл жеке балалар үшін қосымша күйзеліс кезеңі. Балалар топтағы таныс жағдайдан өздеріне таныс емес бөлме - дене шынықтыру залына келеді. Бақылау барысында олар ерекше психологиялық-эмоционалдық күйде болатынын көрсетті. Балаларды қоршаған барлық заттар оларға қызық және оған сенетіндей етіп бұл жаңа әлемді көрсету керек. Балаларды ойыншықтармен қарсы алу жақсы нәтиже береді. Дене шынықтыру залы - бұл олардың үйі, оған балалар қонаққа келеді. Балалардың ойыншыққа эмоционалды әсерлену үшін оны қабылдауға алдын ала нұсқаулар талап етіледі. Балалар айналасында болып жатқандардың барлығына қуанып, барлық әрекеттерге белсенді қатысатындай етіп жағдай құрыңдар.Тәрбиеші балаларды бірінші ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінен бастап дене шынықтыру құрал-жабдықтарымен таныстырады: гимнастикалық тақтайша жол болуы мүмкін; дөңгелек, жұмыр доп өзімен ойнағанды жақсы көреді; жұмсақ ойыншықтар әңгімелесе алады, олар қуыспақ, жасырынбақ ойнағанды ұнатады. Дене шынықтыру бойынша ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінде шағын топтағы балалармен өткізіледі. Алдыңғы төрт ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті (диагностикалық деп те атауға болады) 4-5 баладан шағын топқа біріктіреді. Бала туылғаннан бастап, мектепке барғанға дейінгі алғашқы жылдар адам өмірінде өте үлкен маңызға ие. Бұл кезеңде денсаулықтың іргетасы шыңдалады, әр түрлі қабілеттер дами бастайды бастайды, сапалы қасиеттері көрінеді және мінез-құлық ерекшеліктері қалыптасады. Осы жылдарда баланың қалай тәрбиеленуі, оның болашақтағы оқуына, жеке адамзат болып қалыптасуына негіз болады. Баланы алғашқы жылдары жан-жақты тәрбиелеудің негізгісі дене тәрбиесі болып табылады. Дұрыс дамып келе жатқан бала ылғи да қозғалысқа қабілетті болады. Үш жасқа дейінгі баланың тәуліктік қажеттілігі 6,5 локамация, ал жеті жастағылардікі 16-18 локамация. Қозғалыс ықпалымен жүрек-буын, тыныс алу және жүйке жүйесі қызметі жақсартады, трек-қимыл жүйесі жетіліп зат алмасу реттеледі. Олар бала ағзасының ауруға қарсы әрекетін күшейтіп, қорғаныс күшін реттейді. Бала қимыл арқылы әлемдітаниды, оның психикасы, еркі, дербестігі, үлгерімі, ұйымшылдығы дамиды. Әсіресе қол саусақтарының қимылы зор мәнге ие, болады. Мидың үлкен жарты шеңбер үлкен жарты шеңбер бөлігінің белсенділігін арттырып, тіл қозғаушы орталықтың дамуын реттейді. Сондықтан бала неғұрлым түрлі қимыл-қозғалыстарды меңгерсе, соғұрлым сезім, қабылдау және де басқа психикалық процестерді дамуын мүмкіндік туғызады.
Мектепке дейінгі мекемелерде 2 айдан 7 жасқа дейінгі балалар қатысады. Анатомо-физиологиялық ерекшеліктеріне, өмір шарттарына, тәрбиесі мен оқу біліміне қарай болып бөлінеді. Олар яслилік және мектепке дейінгі топтар болып бөлінеді. Ясли: нәрестелік жастағы бірінші топ (2 айдан 1 жасқа дейін) және нәрестелік екінші топ (1 жастан 2 жасқа дейін). Мектепке дейінгі: бірінші сәбилік топ (3 жастан 4 жасқа дейін), орташа топ (4 жастан 5 жасқа дейін), жоғары топ (5 жастан 6 жасқа дейн) және мектепке дайындық топ (6 жастан 7 жасқа дейін).Қимылды дамыту ерекшеліктері. Бала үшін өмірінің алғашқы үш айы бір қалыпты өтеді. Ол ересектерге дыбыстау арқылы ғана жауап береді. Бала күлгенде өміршеңдік кешені деп аталатын қимылды қолдап көтермелеу керек. Бұл баланың барлық бұлшық еттерінің дамуына, ағзаны нығайтуға, жалпы өмір сүруге талпынысын арттырады. Қозғалысты меңгеру құбылысы өте тез өтеді. Бала екі айлығында жилжиды, жеті-сегіз айлығында отырып-тұра алады, ал он-он бір айлығында өз бетінше қимылдау белсенділігін арттыру керек және осы қимылдарды жүйеге түсірген жөн. Мысалы, оны алғашқыда отыруға, тұруға, жүруге үйрету қажет.
Өмірінің екінші кезеңінде баланы жүруге үйретуге баулу керек. Бала алғашқыда сенімсіз қимылдайды. Алайда, екінші жылдың соңында қарай ол бұл қимылдарды толық игеріп, 1-1,3 м. саты, текпешектерге шығып, түсе алады. Рахаттанып доппен ойнайды, әр түрлі беттерден асып өтеді. Сыртқы әр түрлі заттардың ықпалымен қолдың майда шеміршектері дамиды. Ол сөйлеуді, ойлауды, ойнау қызметтерін жетілдіруге септігін тигізеді.
Бала өмірінің үшінші-төртінші жылдарында қимыл тәжірибесі кеңейеді. Үш жасқа қарай допты қағу, лақтыру, бір орында секіру және жүгіру, сияқты гимнастикалық сатыдан өтуге талпынады. Төрт жаста тепе-теңдікті сақтай отырып шанамен сырғанайды, велосипед айдайды.
Бес жасында оның реттегіш үлкен бұлшық еттері қимылды нақты орындайды.
Алтыншы-жетінші жылдарында қимыл дамытуда мәнділік, дәлдік пайда болады. Балалар қимылды дұрыс орындамаса, талдау нәтижесінде өз қатесін түсінеді. Сөйтіп биіктік пен ұзындыққа секіруді, арқанға өрмелеуді, т.б. меңгереді.
Бала тәрбиесінің міндеттері
Бала ағзасының нәзіктігіне, оның бойы мен ағза дамуының теңсіздігіне, біркелкі еместігіне қарай отырып, өмірінің алғашқы жылдары сауықтыру міндеттерін енгізу зор маңызға ие болды.
1) Өмірін қорғау, аурумен күрес, шынығу, қоршаған ортаның кері әсерлерінен ағзаның қарсылығын жетілдіру.
2) Барлық ағза жүйесінің уақытылы, жүйклі дамуын, оның қызмет мүмкіндігінің кейеюін, омыртқасы мен табандарының дұрыс пішінінің, жылдамдығын, ептілігін, төзімділігінің дамытуды жүзеге асыруды қамтамасыз ету.
Бала өзгермелі шарттарға, дене жүктемесіне тез икемделеді. Оны игеру, қабылдауы, биіктігі ерекшелендіреді. Сондықтан білім беру міндеттерін шешу аса маңызды.
1) Жеке бас және қоғамдық гигиенаны ұстану.
2) Өмірге ең қажетті қимылдық қозғалыстарды (жүру, жүгіру, секіру т.б.), сонымен бірге жүзу, шаңғымен жүру, коньки тебу, жүгіру, велосипед тебу сияқты жаттығулардың негізін құрайтын қимылдарды реттеу.
3) Атқарылып жатқан дене ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz