Дін жайлы жалпы түсінік



Жоспар:

1. Дін жайлы жалпы түсінік

2. Дін социологиясы
Діннің әлеуметтік рөлі
Дін – адамзат қоғамындағы аса күрделі де маңызды әлеуметтік-мәдени сана. Діннің басты мақсаты – адамның рухани жетілуі және оның Жаратушы Құдайға сенімі. Ислам философиясының түсіндіруінше, дін дегеніміз – әлемді байланыстыратын күш Алланың барлығына сенім. Ислам тұжырымдамасы бойынша, рухани жетілу сатысының бірінші деңгейінде тұрған адамның алғашқы махаббаты, таза құлшылығы, қорқынышы Аллаға арналады. Сөйтіп, шынайы діндар болып, жас кезінен Алланың ғана бұйрығын орындаушы болып өседі. Барлық тіршілік құбылыстары Алла Тағаланың қолында екеніне және күнәлі істері үшін оның қарғысына ұшырайтынына мұсылман кәміл сенеді. Осы сенім – оны жаман істерден тежеуші және дұрыстықтан, имандылықтан шықпауына себепші. Иманын жоғалту адамның дінін жоғалтуына алып келеді. Діни тұрғыдан, дін – бүкіл болмыстың түпкі себебі барын, дүние-болмыстың жаратылу мақсатын, оның сыр-сипатын түсіндіріп, танып-білуге және адамның рухани жетілуіне мүмкіндік жасайтын әдіс-әрекеттер мен бүкіл дүниетанымды болмысты, толық қамтитын өте кең, ауқымды ұғым. Қазіргі ғылымның зерттеулері бойынша дін қырық – елу мың жыл бұрынғы палеолит кезеңінде шыққан. Аталмыш кезеңнің мәдениет ескерткіштері жан-жануарлар культі мен аңшылыққа қолданған сиқыршылық белгілерін сақтаған. Сондай-ақ діни наным-сенімдердің болғандығын сол ежелгі дәуірлердегі өлген адамды еңбек құралдары және әшекей бұйымдармен бірге жерлеу дәстүрінің белгілері де дәлелдеді. Діннің неғұрлым ертедегі көріністері – сиқыршылық, тотемизм, ғұрыптық жерлеу культі және шамандық болып табылады. Құдайды тұлғалық Бастау ретінде мойындау қазіргі діндерден ислам, христиан, иуда діндеріне тән, ал будда, даосизм діндеріне тән емес. Халықты қамтуы жөнінен діннің тайпалық-халықтық (мысалы, иудаизм) және ұлтаралық немесе әлемдік (будда діні, христиандық, ислам) түрлері белгілі. Әлемдік діндердің әрқайсысы түрлі ағымдар мен конфессияларға бөлінеді. Мысалы, ислам дінінің сүнниттік, шииттік ағымдары, христиан дінінің католиктік, православие және протестанттық конфессиялары, т.б. Діннің екі сипаты бар. Төменгісі – сыртқы, ғибадат ету, ал жоғарғысы – имандылық. Имандылық барлық дерлік діннің ішкі мәнін білдіреді, сондай-ақ ғибадатты да қамтиды, адамның сыртқы және ішкі болмысын тәрбиелейді. Барлық діндердің ұқсастығы және негізгі мақсаты – бір Жаратушыға деген сүйіспеншілікке жету және оның мейірімі мен кешіріміне ие болу, рухани тазарып, жетілу. Олардың ішкі мәнінде ғана емес, салт-рәсімдерінде де көптеген ұқсастықтар бар. Мысалы, тасбих тартып, Құдайдың қасиетті есімдерін қайталау; ән айтып, билеп, зікір салып Құдайды мадақтау, ғибадат ету, дұға оқу, т.б.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Қазақша энциклопедия www.kk.wikipedia.org.kz
2. www.referatik.kz

Пән: Дінтану
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:   
Жоспар:
1. Дін жайлы жалпы түсінік

2. Дін социологиясы

Діннің әлеуметтік рөлі
Дін – адамзат қоғамындағы аса күрделі де маңызды әлеуметтік-мәдени
сана. Діннің басты мақсаты – адамның рухани жетілуі және оның Жаратушы
Құдайға сенімі. Ислам философиясының түсіндіруінше, дін дегеніміз – әлемді
байланыстыратын күш Алланың барлығына сенім. Ислам тұжырымдамасы бойынша,
рухани жетілу сатысының бірінші деңгейінде тұрған адамның алғашқы
махаббаты, таза құлшылығы, қорқынышы Аллаға арналады. Сөйтіп, шынайы діндар
болып, жас кезінен Алланың ғана бұйрығын орындаушы болып өседі. Барлық
тіршілік құбылыстары Алла Тағаланың қолында екеніне және күнәлі істері үшін
оның қарғысына ұшырайтынына мұсылман кәміл сенеді. Осы сенім – оны жаман
істерден тежеуші және дұрыстықтан, имандылықтан шықпауына себепші. Иманын
жоғалту адамның дінін жоғалтуына алып келеді. Діни тұрғыдан, дін – бүкіл
болмыстың түпкі себебі барын, дүние-болмыстың жаратылу мақсатын, оның сыр-
сипатын түсіндіріп, танып-білуге және адамның рухани жетілуіне мүмкіндік
жасайтын әдіс-әрекеттер мен бүкіл дүниетанымды болмысты, толық қамтитын өте
кең, ауқымды ұғым. Қазіргі ғылымның зерттеулері бойынша дін қырық – елу мың
жыл бұрынғы палеолит кезеңінде шыққан. Аталмыш кезеңнің мәдениет
ескерткіштері жан-жануарлар культі мен аңшылыққа қолданған сиқыршылық
белгілерін сақтаған. Сондай-ақ діни наным-сенімдердің болғандығын сол
ежелгі дәуірлердегі өлген адамды еңбек құралдары және әшекей бұйымдармен
бірге жерлеу дәстүрінің белгілері де дәлелдеді. Діннің неғұрлым ертедегі
көріністері – сиқыршылық, тотемизм, ғұрыптық жерлеу культі және шамандық
болып табылады. Құдайды тұлғалық Бастау ретінде мойындау қазіргі діндерден
ислам, христиан, иуда діндеріне тән, ал будда, даосизм діндеріне тән емес.
Халықты қамтуы жөнінен діннің тайпалық-халықтық (мысалы, иудаизм) және
ұлтаралық немесе әлемдік (будда діні, христиандық, ислам) түрлері белгілі.
Әлемдік діндердің әрқайсысы түрлі ағымдар мен конфессияларға бөлінеді.
Мысалы, ислам дінінің сүнниттік, шииттік ағымдары, христиан дінінің
католиктік, православие және протестанттық конфессиялары, т.б. Діннің екі
сипаты бар. Төменгісі – сыртқы, ғибадат ету, ал жоғарғысы – имандылық.
Имандылық барлық дерлік діннің ішкі мәнін білдіреді, сондай-ақ ғибадатты да
қамтиды, адамның сыртқы және ішкі болмысын тәрбиелейді. Барлық діндердің
ұқсастығы және негізгі мақсаты – бір Жаратушыға деген сүйіспеншілікке жету
және оның мейірімі мен кешіріміне ие болу, рухани тазарып, жетілу. Олардың
ішкі мәнінде ғана емес, салт-рәсімдерінде де көптеген ұқсастықтар бар.
Мысалы, тасбих тартып, Құдайдың қасиетті есімдерін қайталау; ән айтып,
билеп, зікір салып Құдайды мадақтау, ғибадат ету, дұға оқу, т.б. Дүние жүзі
халқының діні, негізінен, әлемдік үш дінді (ислам, христиандық, будда)
ұстанады. Сонымен қатар, маркстік атеизм және бүкіл дін атаулыны теріске
шығаратын басқа да көзқарастар жүйесі ғылымда кейде шартты түрде теріс
таңбалы діндер деп аталынады. Қазақстан Республикасының Конституциясында
азаматтардың діни сеніміне еркіндік берілген.
Дін сөзінің араб тіліндегі мағынасы – сыйлық, үкім, есеп,
жаза, мойынсұну, бағыну, құлшылық, шариғат, заң, жол, тіпті
кейбір жағдайларда ұлт деген ұғымды да қамтиды.
Ал діннің терминологиялық мағынасын, Аллаһ Тағала тарапынан
жіберілген адамзаттың өмір сүруін ретке келтіретін, адамның аса күрделі жан-
дүниесіне рухани тірек болатын заңдылықттарды, ақыретте Аллаһтың разылығына
кенелумен уәде етілген мәңгілік жәннәттағы қуаныш пен бақытқа жетелейтін
жолдарды көрсетеді деп түсіндіруге болады. Сондай-ақ, дін ұғымы –
адамзатқа пайғамбарлар арқылы жеткен Жаратушыға деген құлшылықтың
заңдылықтары мен тәртіптері т.б.
Елiмiзде дiн социологиясы iлiмдерi соңғы жылдары ғана жандана,
негiзделе бастағанын ескерген жөн. Бұл туралы пiкiрлерiмiздi баяндамас
бұрын, алдымен дiн социологиясының зерттеу тақырыбы және дамуы хақында
айталық. Қысқаша айтқанда, дiн социологиясы адамдардың дiнге негiзделген
әлеуметтiк қатынастарын зерттейдi (Kehrer G. Religionssoziologie. – Berlin:
Walter de Gryter und Co., 1968). Әлеуметтiк қатынастардағы дiннiң ықпалды
рөлiн жоққа шығаруға болмайды. Соңғы ғасырларда Батыс қоғамдарында дiннiң
нормативтiк күшi шектелген сайын дiни феномендердiң зерттелуi таза теология
мәселесінен гөрi социология, саясаттану, антропология, құқық, психология
сияқты эмпирикалық iлiмдердiң зерттеу нысанасына айналған. Сондықтан, дiн
әлеуметтiк феномен ретiнде социологтар үшiн аса маңызды зерттеу объектiсi
ретiнде қарастырылуда. Дiн социологиясы дiннiң кейбiр бағыттары бойынша
адамдарды белгiлi әлеуметтiк әрекеттерге жетелейтiн қоғам сегменттерiнiң
пайда болуын зерттейдi. Мәселен, белгiлi бiр дiннiң яки сектаның
(тариқаттың) мүшелерi өздерiнiң дiни нанымдары негiзiнде белгiлi бір
әлеуметтiк іс-амалдарды жүзеге асырып жатса, белгiлi бiр формада киiнiп,
белгiлi қоғамдық қатынастарға түсiп жатса, бұл тiкелей дiн социологиясының
зерттеу саласына кiредi.
Ендi, дiн социологиясының зерттеу әдiстерi туралы айталық.
Эмпирикалық, яғни тәжiрибеге сүйенген iлiм ретiнде дiн социологиясы нақтылы
зерттеулер мен тәжiрибелердi жүзеге асырады. Жоғарыда аталған ғылым
салалары тарапынан дайындалған ғылыми материалдар негiзiнде дiннiң
әлеуметтiк сыр-сипаттары жөнiнде тұжырымдар жасалады. Дiннiң қоғам
өмiрiндегi маңызды орны және ықпалын анықтаудағы ең тиiмдi әдiс адамдармен
сұхбаттар жүргiзу (тiкелей кездесу әдiсi) және дiни топтар мен секталардың,
маргиналды дiни ағымдардың (суфи тариқаттары сияқты – М.Б.) ритуалдерi мен
жыйналыстарына қатысу және тәжiрибе жинақтау (эмпирикалық әдiс). Бұған қоса
дiни мәтiндер мен баспасөзде келтiрiлген дiни ақпараттарды сұрыптау,
талдау, герменевтикалық сараптау пайдалы әдiстерге жатады. Жыйналған
материалдар сапалы һәм саналы сарапқа салынбайынша ғылыми нәтижелер
шығаруға болмайды дейдi белгiлi зерттеушiлер Эмиль Дуркгейм, Макс Вебер
және Б. Малиновски (1884-1924).
Дiн социологиясы жөнiндегi материалдарды сонау антикалық дәуiр авторларының
еңбектерiнен ұшырастыруға болғанымен, қазiргi ғалымдар бұл саланың ХIХ-
ғасырдың бас шенiнде қалыптасқанын атап айтады. Дiн социологиясының негiзiн
салушылар Клауд Анри де Сен-Симон (Claud Henri de Saint-Simon, 1760-1825),
Август Комте (Auguste Comte, 1798-1857) және Карл Маркс (Karl Marx, 1818-
1883) саналады.
Дiни iс-әрекеттер екi формада жүзеге асырылуы мүмкiн: бiрiншiден,
кейбiр адамдардың яки тұтастай қоғамның белгiлi уақыттарда белгiлi iс-
әрекеттердi жүзеге асыруы. Мұндай жағдайда дiни өмiрдi ұйымдастырушы дiни
ұйымның болуы шарт емес. Екiншiден, дiни iс-әрекеттердi белгiлi ұйымдардың
ұйымдастыруы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Философия және дүниетаным жайлы
Шаманизм
Дін социологиясы пәнінен лекциялар жинағы
“ДІН СОЦИОЛОГИЯСЫ” пәні бойынша ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН
Діннің тарихы
Діни наным-сенімдердің бастауы
Дін психологиясы пәнінің ерекшеліктері
Ортағасырлық Ислам философиясы
Дін және ғылым пәнінен дәрістер
Дәстүрлі діни түсінік
Пәндер