Алтын адам батыс Қазақстанның мәдени ескерткіші

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
Алтын адам Батыс Қазақстанның мәдени ескерткіші ... ... ... ... ... ... ..6
Аралтөбеден табылған « Алтын адам » ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
Тайсойған жерінен табылған « Алтын адам » ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
Қытайдағы Алғой өңірінендегі сақ қабірі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12

Соңғы жылдары Қазақстан жеріндегі археологиялық қазбаларда « Алтын адам » көптеп табылуда. Оған Есік қорғанынан басқа, 1999 жылы Алтайдағы Берел қорымынан табылған киімдері мен сауыт – сайманы түгелдей алтындалған б.д.д. VI- IV ғасырларда өмір сүрген батырдың, Жайықтың оң жағынан табылған Алтын Орда дәуіріндегі сауыты түгелдей алтындалған жауынгердің және Жайықтың сол жақ бетіндегі орта ғасырдағы қаладан табылған алтындалған бекзаданың табылуы біздәі ата- бабаларымыз өздерінің құнын біліп, мәңгілікке « Алтын адам » болып кеткенін көреміз.
Қазақ жерінен төрт « Алтын адам » табылды. Алғашқысы Алматыдағы « Есік қорғанынан » (1) одан кейін Тарбағатайдан (3) табылды.
Үшіншісі Атырау жерінен табылған: Аралтөбе қорғанынан (2) Бұл жақтың қырдағы топырғы ылғалды емес, құрғақ құмды. Сондықтан 5 мың жыл бұрынғы андронов мәдениетінің бұйымдары адам сенбес ғажайыппен сол бұзылмаған күйінде аршылып алынады!
Әзірге соңғы « Алтын адам » (4) былтыр жазда Тайсойған даласынпн табылды.

1. Қазақстан тарихы автор : Қ.А.Ақышев
2. Қазақ ұлттық энциклопедиясы
3. Қазақстан тарихы: Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық / Ә. Төлеубаев, Ж. Қасымбаев, М. Қойгелдиев, т.б. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2006.
4. Қазақстан тарихы: Мусин
5. Қазақстан Республикасының тарихы. Жоғарғы оқу орындарының студенттеріне арналңған оқу құралы. Алматы 2005. Автор: Көкіш Рысбай.

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Алматы энергетика және байланыс университеті
Электр энергетика факультеті

Әлеуметтік пәндер кафедрасы

Қазақстан тарихы
№ 1 Семестрлік жұмыс
Тақырып: Алтын адам Батыс Қазақстанның мәдени ескерткіші.

Орындаған:Оңдасын Н.Б.
БЭк-11-2 тобы
Сынақ кітапшасының № 114275
Тексерген: аға оқ. Жұмағұлов М.Д.

Алматы 2012
Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
Алтын адам Батыс Қазақстанның мәдени ескерткіші ... ... ... ... ... ... . .6
Аралтөбеден табылған Алтын адам ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
Тайсойған жерінен табылған Алтын адам ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
Қытайдағы Алғой өңірінендегі сақ қабірі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...9
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12

Шежіремді ұрлапты, зулапты күн,
Ғасырлардан біз ызың тыңдап тұрмын.
Алтыны адам шынымен қазақ болса,
Білген екен құнның қымбаттығын.
М. Мақатаев

Кіріспе
Соңғы жылдары Қазақстан жеріндегі археологиялық қазбаларда Алтын адам көптеп табылуда. Оған Есік қорғанынан басқа, 1999 жылы Алтайдағы Берел қорымынан табылған киімдері мен сауыт - сайманы түгелдей алтындалған б.д.д. VI- IV ғасырларда өмір сүрген батырдың, Жайықтың оң жағынан табылған Алтын Орда дәуіріндегі сауыты түгелдей алтындалған жауынгердің және Жайықтың сол жақ бетіндегі орта ғасырдағы қаладан табылған алтындалған бекзаданың табылуы біздәі ата- бабаларымыз өздерінің құнын біліп, мәңгілікке Алтын адам болып кеткенін көреміз.
Қазақ жерінен төрт Алтын адам табылды. Алғашқысы Алматыдағы Есік қорғанынан (1) одан кейін Тарбағатайдан (3) табылды.
Үшіншісі Атырау жерінен табылған: Аралтөбе қорғанынан (2) Бұл жақтың қырдағы топырғы ылғалды емес, құрғақ құмды. Сондықтан 5 мың жыл бұрынғы андронов мәдениетінің бұйымдары адам сенбес ғажайыппен сол бұзылмаған күйінде аршылып алынады!
Әзірге соңғы Алтын адам (4) былтыр жазда Тайсойған даласынпн табылды.

Алтын адам Батыс Қазақстанның мәдени ескерткіші

Аралтөбеден табылған "Алтын адам"
Екінші "Алтын адам" 1999 жылы Ақтөбе облысының Жылыой ауданына қарасты Аралтөбе қорымында табылған еді.Оны елге белгілі археолог Зейнолла Самашевтың экспедициясы тапты.Сарматтар дәуіріне жататын көне археологиялық ескерткіш санатындағы Аралтөбе қорымын 1989 жылы Зейнолла Самашев жетекшілік ететін Батыс Қазақстан археологиялық экспедициясы ашты.Арада 10 жыл өткенде,яғни,1999жылы аталған экспедиция құрамы осы қорымда алғашқы зерттеу жұмыстарын жүргізіп,тоналмаған 3 зиратты ғана қазуды бастады.Онда жерленген адамның қасына жүзден астам жебе салынған қорамсақ,қыш құмыра және темір қылыш көміліпті.Ал үшінші зиратта сарматтар дәуірінеде жоғары лауазымды тұлға,қолбасшылық пен абыздықты бірге атқарған адам,оның әйелі мен ә аты жерленгені белгілі болды.Археологтар қорымға жерленген адамдардың киімдері өте бай асыл бұйымдармен, әшекейлермен безендірілген деген пікірге тоқтам жасады. Қару - жарақпен бірге абыз адамдар көбірек ұстайтын асатаяқ та болған.
Атырау облыстық мұражайының кіші ғылыми қызметкері Гүлназ Ахметованың айтуынша, бұл қорым да бірнеше рет тоналған Қорым жүзі дөңгелек болып келеді.Ғалымдардың айтуынша, біздің заманымызға дейінгі 2 ғасырда өмір сүрген сарматтар тайпасына жатады. Және олар біз өлгенен кейін ары қарай өмәр сүреміз деген ұғыммен көптеген заттарды өздерімен бірге көмген.Қорымның жоғары жағы 4,ал астыңғы жағы 12 бөлікке бөлінген және қорымның айналасынан тас мүсіндер табылған.Ғалымдардың айтуынша, сарматтар тас мүсінді бекрден - бекер қоймаған.Олардың ұғымы бойынша бұл тас мүсіндер қорымды пәле- жаладан қорғап тұрады. Содан кейін үлкен бір тайпаның көсемі болғандығы айтылады. Қолында аса таяғы бар,шашы ұзын. Бет- әлпетіне реставрация жасаған Қырым Алтынбеков деген ғаламның айтуына қарағанда, бұлар Иран топтас елдерге жатады, бірақ жартылай көшпелі, жартылай тұрғылықты өмір сүргеннен кейін көшіп- қонып жүрген тайпаның бірі, - деп айтты.
Аудан орталығының Атырау қаласына дейінгі ара қашықтығы 230 км.
Аудан жерінде көне- тарихи ескерткіштер , мысалы: алтын киімді Сарматтар көсемінінің (біздің эрамызға дейінгі 2- 4 ғасырларда) жерленген мәйіт қалдықтары , ұшқан қабірі,Шерлігүл мешіті , Жұбан тамы орналасқан Аралтөбе жерінің тарихы ерекше.
Сол алтын сауытты адамның бас сүйегі , киімдері мен қару жарақтары қалпына келтіріліп , ел тарихына қосылған жәдігер ретінде алғашқыда Атырау облыстық мұражайына қойылды. Қазір мұнда оның көшірмесі тұр. Әрине, мұндай жәдігер табылған Аралтөбе қоымы мемлкеттің қорғауына алынды. Алайда, алтын сауытты адам табылғаннан кейін Аралтөбеге қайта археологиялық қазба жұмыстары жүргізілген жоқ .Тіпті археологтар мұнда ат ізін салмады. Елеусіздеу төбенің үстіндегі Аралтөбені оңайлықпен таба қою да қиын. Өйткені , ол Жылыой ауданы орталылығынан 60 - 70 шақырымдай қашықта.Оған 2005 жылдың жазында барғанымызда айналасы қоршаусыз екеніне куә болғанбыз.Белгі де орнатылмаған екен. Неге?
Осы сауалды Атырау облыстық тарихи - мәдени мұраны қорғау,қалпына келтіру және пайдалану жөніндегі мемлекеттік инспекциясының бастығы Мұхамбетқали Кипиевке қойған едік. Оның айтуынша, Аралтөбеде археологиялық қазба жұмыстарын жүргізу тоқтатылған .Яғни , бұл қорым консервацияға қойылыпты. 2004 - 2006 жылдарға арналған аймақтық Мәдени мұра бағдарламасын іске асыру барысында Аралтөбеге белгі орнатылыпты.
Алдағы уақытта Аралтөбе қорымына қоршау орнату ойда бар, - дейді ол.- Өңір аумағында Аралтөбе секілді қорымдар да, ортағасырлық табылғқалалар да жеткілікті. Бұлардың дені толық зерттеле қойған
жоқ.

Тайсойған жерінен табылған Алтын адам

Биылғы жазда Қызылқоға ауданы аумағындағы Қорғанша қорғанынан алтын әшекелі әйелдің табылғаны елді елең еткізді.
Жуырда Атырау археологтары үлкен жаңалық ашты. Қызылқоға ауданына қарасты Қарабау елді мекенінде Сарматтар мәдениетіне жататын алтын әйелдің бейіті табылды. Мұны Тайсойған жерінен табылған Алтын адам деп жүр.
Атырау облысында археолог Зейнолла Самашев жетекшілік ететін Батыс Қазақстан экспедициясы сонау 90 - жылдардан бері археологиялық қазба жұмыстармен шұғылданатын. Олар Сарайшық қалашығын қазумен қоса Нарын құмында Хазар мәдениетіне қарасты 82 тарихи - археологиялық объектілер тапқан болатын. Аралтөбеден табылған Алтын адамның зираты бүгінгі күні кеңінен зерттелу үстінде.
Енді міне, алтынды шыққын жерінен қаз демекші, жақында осы өлкеден жаңа бір зират орны қазылып, одан алтын әйелдің мәйіті табылды. Бұл археологиялық қазба жұмыстарының басталуына Халел
Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университетінің ғылыми - археологиялық орталығы себепші болды.
Осы орталықтың директоры, тарих ғылымдарының кандидаты Марат Қасенов тарих - филология факультетінің студенттетеріне тәжірибе сабақтарын өткізу үшін Қызылқоға ауданына қарасты Қарабау елді мекенінде археологиялық қазба жұмыстарын жүргізген.Нәтижесінде б.з.д I ғасырға жататын Сармат дәуіріне қарасты жаңа мәдени обьект табылды. Жерленген әйел адам өте бай әулеттің өкілі болу керек. Түгел дерлік алтынмен қапталған екен.Және бір қуантарлық жай зират бұған дейін тоңалмапты. Өкінішке орай мұндай мәдени ескерткіш орындары жиі тоңалып тұратын.
-Енді осы "Алтын адамды" одан әрі зерттеу жұмысы басталғалы отыр. Оның антропологиялық мүсінін жасау керек. Сосын оны реставрациялау қажет. Басқа да көптеген жұмыстар бар әлі,-дейді Марат Қасенов. Айта кететін жайт, Сармат дәуіріне қарасты мұндай Алтын адам осы Атырау өлкесінен табылып отырған екінші мәдени ескерткіш. Соған қарағанда, Арал-Каспий аймағы біздің ата-бабамыздың ежелден бері тұрақты елді мекені болғандығын дәлелдейді. Ал Ақтөбе облыстық тарихи мұраларды қорғау жөніндегі инспекцияның басшысы Бекарыстан Мырзабаев бүгінде облыс көлемінде Алтын адамдарды насихаттау жұмыстарының жүргізіліп жатқандығын айтады.

Қытайдағы Алғой өңірінен табылған сақ қабірлері жөнінде

Алғой Қытай Шынжаңының Тянь-Шань тауының орталық сілемі қойнауындағы шағын табиғи аңғар. Ол Тұран ойпаты, Қарашәр ойпаты, Байынбұлақ даласы, Күнес аңғары және Үрімжінің үстіндегі Наншан тауының аралығына орналасқан, бұл жер Тоқсұн, Үрімжі және Хотұнсұмұл(Хыжиң деп те аталады) аудандарының шетін қамтып жатады. Алғойдан терістікке қарай Әуірғол асып, Үрімжіге жетуге болады. Ал Алғой аңғарын бойлап, батысқа қарай, сосын солтүстікке қарай жол тартқанда, Балғұнтайға, одан әрі Хотұнсұмұл мен Қарашәрге жетуге болады. Балғұнтайдан батысқа қарай жол тартқанда, тікелей Байынбұлақ даласына жетуге болады.Бұдан біз А-лғойдың Тян-Шяньнің оңтүстігі мен солтүстігін жалғастырып жатқан төте жол екенін көреміз.Бұл ара ежелгі көшпелі халықтардың, атап айтқанда, сақтар, кәсилер, ғұндар, түріктердің мекендеген жері, әрі олардың өлген соңғы жерленетін орны болды, бұл төңіректе көне қорымдар өте көп. Бүгінгі таңдағы Алғойдың атақ-даңқын шығарған оқиға 1976-1978 жылдары Оңтүстік Шынжаң теміржол мекемесі осы арадағы Әуірғол тесіржол бекетін салған кезде, аңғардың батыс жағындағы қорымнан тік ақымды, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.