«Офис -тіpкеуші» акпараттық жүйесін құру

Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 41 бет
Таңдаулыға:

«Т. Рысқұлов атындағы Жаңа Экономикалық Университеті» АҚ

«Қорғауға жіберіледі»

«Қорғауға жіберіледі»: «Қолданбалы информатика»

«Қорғауға жіберіледі»: кафедрасының меңгерушісі

«Қорғауға жіберіледі»: э. ғ. д., доцент

«Қорғауға жіберіледі»: Л. М. Байтенова

№ __ хаттама «» 2015 ж.

Дипломдық жұмыс

Тақырыбы: «Офис -тіpкеуші» акпараттық жүйесін құру

Мамандығы: 5В070300 - «Ақпараттық жүйелер»

Орындаған:

4 курс студенті Ж . Қайырғалиев

Ғылыми жетекшісі :

ф. -м. ғ. к., доцент Л. М. Тукенова

Алматы, 2015

МАЗМҰНЫ

Кіріспе

: 11

Кіріспе: Автоматтандырылған жұмыс орындары

3: 5

: 1. 1

Кіріспе: Автоматтандырылған жұмыс орындары ұғымы

3: 5

: 11. 2

Кіріспе: Автоматтандырылған жұмыс орындарының даму кезеңдері

3: 6

: 2

Кіріспе: Автоматтандырылған жұмыс орындарын негіздеу

3: 10

: 2. 1

Кіріспе: Автоматтандырылған жұмыс орындарының негізгі қасиеттері

3: 10

: 2. 2

Кіріспе: Автоматтандырылған жұмыс орындарының жіктелуі

3: 11

: 2. 3

Кіріспе: Автоматтандырылған жұмыс орындары классификациясы

3: 16

: 3

Кіріспе: «Офис -тіpкеушіi» акпараттық жүйесін құруды дайындау

3: 21

: 3. 1

Кіріспе: Программалау жүйесі

3: 21

: 3. 2

Кіріспе: DELPHI ортасында берілгендер базасын дайындаудың негізгі кезеңдері

3: 29

Кіріспе: Қорытынды

3: 39

Кіріспе:

Кіріспе: Пайдаланылған қорлар тізімі

3: 40

Кіріспе:

Кіріспе: Қосымша

3: 41

Кіріспе:

КІРІСПЕ

Дипломдық жұмыстың өзектілігі: Автоматтандырылған жұмыс орындары - алға қойылған мақсатқа жетуге орай ақпаратты сақтау, өңдеу және беру үшін пайдаланылатын құралдардың, әдістер мен жұмыскерлердің өзара байланысты жиынтығы болып табылады. Ақпараттық жүйе ретінде қазіргі заманғы түсіну жеке компьютерді ақпаратты өңдеудің негізгі техникалық құралы ретінде пайдалануды білдіреді. Компьютерлер мен ақпараттық жүйелер арасындағы айырмашылықты түсіну қажет. Ол үшін автоматтандырылған жұмыс орындары, компьютерлер және өзара әрекет ететін қызметкерлермен байланыс жасау керек.

Алғашқы ақпараттық жүйелер 50-ші жылдары пайда болды. Бұл жылдары ол шоттар мен еңбекақы есептерін өңдеу үшін арналған еді, оған электромеханикалық бухгалтерлік есептеу машиналары қолданылды. Бұл қағаз құжаттарын дайындауға кететін шығындар мен үнемдеуге тиісінше көмектесті.
60-шы жылдары ақпарат жүйелеріне деген көзқарас жаңаша сипат алды. Олардан алынған ақпарат көптеген параметрлер бойынша мерзімдік есептемеде қолданыла бастады. Бұл үшін ұйымдарға бұрынғыдай тек шоттарды өңдеу мен еңбекақыны есептеп қана қоймайтын, сонымен бірге көптеген функцияларды атқаруға қабілетті, ауқымды мақсаттағы компьютерлік қондырғы талап етілді.
70-ші жылдары және 80-ші жылдардың бас кезінде автоматтандырылған жұмыс орындары қабылданған шешімдер үдерісін қолдайтын әрі жеделдететін басқару бақылауының құралы ретінде кеңінен қолданыла бастады. 80-ші жылдардың аяқ кезінде ақпараттық жүйені пайдаланудың тұжырымдамасы қайтадан өзгеріске түсті. Олар енді ақпараттың стратегиялық қайнар көзіне айналады және кез келген профильді ұйымдардың барлық деңгейлерінде қолданылады деген ұғымдар қалыптасты.

Дипломдық жұмыстың зерттеу мәселесі: Осы кезеңнің ақпараттық жүйелері уақытында керекті ақпаратты бере отырып, ұйымға өзінің қызметінде табысқа жетуді ұйымдастыруға, жаңа қызмет көрсетулерді жүзеге асыруға, өзіне лайықты жұмыстарды ұйымдастыруға көмектесу. Қоғамның ақпараттандырылуы студенттерден, оқушылардан жаңа ақпаратты құралдарды барлық салада қолдана алуын талап етеді .

Дипломдық жұмыстың мақсаты: Ақпараттық жүйелер ұғымын, оның қоғамда алатын орнын жан-жақты зерттеп, кафедраның оқу жүктемесін, сабақ кестесін, студенттер мен мұғалімдердің тізімдері арқылы үлестіру бойынша деректер қорын жасау және автоматтандыру.

Зерттеу пәні: Деректер қоры және программалау пәні болып табылады.

Зерттеудің болжамы: Автоматтандырылған жұмыс орынын жасау негізі болып табылады.

Зерттеудің міндеттері:

- қолданушылар интерфейсінің ерекшеліктері;

- мәліметтер қоймасының ерекшеліктері;

- бағдарламалық жабдық ерекшеліктері;

- компьютерлік жабдықтар мен қызмет көрсету жабдықтарының ерекшеліктері;

- жүйелік ерекшеліктері жатады.

Зерттеу нысаны Delphi программалау тілінің мүмкіндіктері.

Зерттеу әдістері: ақпарат пен жабдықтау; қолданушылар интерфейсі; бағдарламалық жабдықтау.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы Delphi программалау тілін қолданып жасалынған автоматтандырылған жұмыс орындарын құру.

Дипломдық жұмыстың практикалық маңызы, кез келген кәсiпорын немесе ұйымның қызметi ақпаратты жинақтау және өңдеуден тұрады. Қазiргi таңда мекеменiң табысты жұмыс жасауы үшін деректердi өңдеудi автоматтандыруға мүмкiндiк беретiн дамыған ақпараттық жүйесiз елестету қиын. Iрi корпорациялар, серiктестiктер барлығы да өркендеуге және өз кәсiпкерлiгiн дамытуға, өз қызметкерлерiнiң қызметiн тиімді етуге ұмтылады. Осы мақсатта олар мәндiрек заттарға ықыласын шоғырландыруға мүмкiндiк беретiн серiктестiктердiң қызметкерлерiнiң қызметін жеңiлдететiн көптеген ғылыми технологияларға, автоматтандыруға мүмкiндiк беретін ақпараттық технологияларға, ақпараттық жүйелердi енгiзуге, программалық қамтамасыз етуге, электрондық документ айналымына өз ықыластарын көбірек аударады.

Дипломдық жұмыс 42 беттен, кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және қосымшадан тұрады. Дипломдық жұмыс құрамында 3 кесте және 14 сурет бар.

АВТОМАТТАНДЫРЫЛҒАН ЖҰМЫС ОРЫНДАРЫ

1. 1 Автоматтандырылған жұмыс орындары ұғымы

Қазіргі таңда ақпараттық жүйесіз адамның тiршiлiк әрекет ету аймағын елестету қиынға соғады. Сонымен бiрге ақпараттық жүйелер пайдаланушыға арналғанын ұмытуға болмайды, сондықтан Автоматтандырылған жұмыс орындары ыңғайлы және барлық жұмысқа қажеттi функцияларды оңай басқаратындай интерфейске ие болуы керектігі мәлім. Автоматтандырылған жұмыс орындарымен орындалуы керек нақты есептер үшiн жүйе арнайы облыстары тәуелдi болады. Ақпараттық қосымшалардың қолдану облысы әртүрлi: сақтандыру, әмбебап банктар, ғылыми-зерттеу жұмыстары, дәрiгерлiк, көлiк, бiлiм және тағы басқа салалар.

Автоматтандырылған жұмыс орындары- бұл қолданушылардың талаптары бойынша ақпаратты жинау, сақтау, іздеу, өңдеу және беруге арналған жүйе. Автоматтандырылған жұмыс орындары программалық құралдар кешенін тікелей шешетін есептерді қамтиды. Автоматтандырылған жұмыс орындарынің құрылымы-бұл Автоматтандырылған жұмыс орындарынің элементтері мен ішкі жүйелерінің өзара байланыстарының ішкі кеңістіктегі уақытша тұрақты бір тәртіппен құрылуы, сол ішкі жүйелердің функционалдық міндетінің анықтала түсуі және олардың сыртқы ортамен байланысы болып табылады.

Қазіргі кезде Автоматтандырылған жұмыс орындарының пайдалану аймағына, жасалу тәсілдеріне, техникалық базасына, байланысты қолдау аппаратына тәуелсіз мақсаты болып толық, шынайы және уақтылы ақпаратты беру болып табылады. Автоматтандырылған жұмыс орындарынің жасалу мақсаты, компания үшiн ақпаратты жинау, сақтау, өңдеу, іздеу және беруді автоматтандыру болып табылады. Жүйенің функционалды және ақпараттық құрылымы әрі қарай дамытуға және қосымша есептер кешенін қосуға ашық болуы керек. Қолданушы үшін жүйе ыңғайлы, достық интерфейске және санкцияланбаған әрекеттерден қорғауға ие болуы керек. Компьютермен жұмыс кезіндегі достық интерфейс қызметкерлер жұмысының өнімділігі мен сапасын ұлғайтуға мүмкіндік береді. Жұмыс орынын автоматты түрде құру немесе ақпаратты пайдалану және эксплуатацияға дербес компьютерді енгізу Автоматтандырылған жұмыс орындарын өңдеудің тағайындалуы болып табылады. Бұл құжаттық қағазды қысқартады және дұрыстығын бақылауға кеткен қосымша шығындарды жояды. Автоматтандырылған жұмыс орындарынің функционалдық және ақпараттық құрылымының әрі қарай дамуы ашық түрде болуы керек және қосымша кешендік есептерді қосады. Ақпараттық жүйесін эксплуатациялау шешімі бойынша жүйе модернизациясы қаралады:

жаңа мәліметтер базасын қосу мүмкіндігі; программалық модульді ақпараттық жүйеге енгізу мүмкіндігі.

Жүйе-әртекті элементтер жиынының қойылған мақсаттарға жету барысында біртоптас және біріктірілген ретінде бір уақыт мезетінде қарастырылатын кез-келген обьект түсінігі болады. Жүйелер өзара құрамы бойынша және бастапқы мақсаттар бойынша бір-бірінен айтарлықтай ерекшеленеді. Информатикада жүйе түсінігі өте кең таралған және көптеген мағыналы мәндерге ие. Атап айтқанда, ол техникалық құралдармен бағдарламалар жиынында өте жиі қолданылады. Жүйе деп, компьютердің ақпараттық бөлігін айтуымызға болады, нақты қолданбалы есептерді шешуге, құжаттарды жүргізудің қосымша процедураларында және есептеулерді басқаруда қолданылатын көптеген бағдарламаларды алуымызға болады. Жүйе түсінігіне ақпараттық сөзін қосатын болсақ, оның құрылуымен функциялану (іс-қимыл жасауы) мақсаты бейнеленеді.

Автоматтандырылған жұмыс орындары - қандай да бір объектіні басқаруға қажетті ақпаратты жинау, өңдеу, іздеу, жаңарту, енгізу және шығарып беру жүйесі.

Олар, сонымен қатар, мәселелерді талдауға және жаңа өнімдерді құруға көмектеседі. Яғни, Автоматтандырылған жұмыс орындары дегеніміз қойылған мақсаттарға жету барысындағы ақпараттарды сақтау, өңдеу, беру және т. б-лар үшін қолданылатын құралдар, әдістер және персональдың өзара байланысқан жиыны. Қазіргі кезде ақпараттық жүйені дербес компьютердің, ақпаратты өңдеуде қолданылатын негізгі техникалық құралдары ретінде қолданылып ұсынылады. Ірі ұйымдарда ақпараттық жүйенің техникалық қорларына, құрамына дербес компьютерлермен қатар Mainframe (мэйнфрейм) немесе супер ЭЕМ енеді. Ақпараттық жүйенің құрылуы үшін адам ролінің маңызы өте жоғары, яғни өндірілетін ақпараттың алынуымен ұсынылуы адам арқылы жүзеге асырылады. Компьютерлермен ақпараттық жүйелер арасындағы ерекшелікті түсіну өте маңызды болып табылады. Арнайы бағдарламалық жасақтамалармен жабдықталған компьютерлер ақпараттық жүйемен техникалық қорлар үшін негізгі құрал болып саналады.

Автоматтандырылған жұмыс орындарының даму кезеңдері

Дербес компьютерлерге қосылатын электронды жабдықтар атап айтсақ: дискті жинақтаушылар, баспаға шығару құрылғылары, оптикалық оқу жабдықтары немесе штрихты кодтың санаушылары, графика жабдықтары, басқа автоматтандырылған жүйемен қосылады және локальді есептеу желілерімен және т. с. с.

Дербес компьютерлердің базасындағы кеңінен таралған автоматтандырылған жүйе IBM PC архитектурасы арқылы жасалынған. Автоматтандырылған жүйе негізінде есептеуіш техникадан арнайы дайындық өтпеген қолданушыға арналған. Автоматтандырылған жүйенің басты мақсаты мәліметтерді орталықтандырылған түрде жұмыс орынарында өңдеу, өздерінің мәліметтер қорларын қолданады және автоматтандырылған жүйе мен дербес компьютерлердің локальді желілеріне кіру мүмкіндіктері бар, ал кейбір кездерде қуатты ЭЕМ-дерге қосылатын глобальді есептегіш желілерге кіреді.

Қазіргі кезде көптеген мекемелерде халықтық шаруашылықтық жүйелік басқару концепциясы қолға алынып жатыр. Оларда локальді ақпаратты өңделіп біткені әртүрлі дәрежелерде қаралады. Бұл жүйелерде ақпаратты төменнен-жоғары қарай берілуінде, ақпараттың керекті бөлігін жоғарғы дәрежесіне берілуі керек. Осылай бола тұра ақпараттың өңделген маңызды бөлігінің нәтижесі және мәліметтер, мәліметтердің локальді қорларында сақталуы керек.

Бөлшектелінген басқарудың идеяларын жүзеге асыру үшін, басқарудың әрбір дәрежесіне және автоматтандырылған жұмыс орындарынның пәндік облыстарына профессионалды дербес компьютерлердің базасын құру қажет болды. Мысалы, экономика саласындағы автоматтандырылған жүйелерде жоспарлау, модельдеу, процесстерді тиімділендіру, түрлі ақпараттық жүйелерде шешім қабылдау және әртүрлі есептерді шешу үшін қажет. Әрбір басқару объектісінің соған келетін автоматтандырылған жүйе қарастыру керек. Бірақ та автоматтандырылған жүйені құру принциптері мынадай болуы тиіс: жүйелілік; иілгіштік; тұрақтылық; эффективтілік [1] .

Жүйелілік принципі - автоматтандырылған жүйелерді жүйе ретінде қарастыру үшін қажет, оларды құрылымдары функционалды арнау арқылы табылады.

Иілгіштік принципі - өзінің модульдік құрылысының барлық жүйе асты және элементтерінің стандарттылығының арқасында, жүйе мүмкін болатын бетбұрыстарға бейімделген.

Тұрақтылық принципі - принцип бойынша автоматтандырылған жүйе жүйесі басты функцияларды оған сыртқы және ішкі, кері факторладың әсеріне қарамастан орындауы қажет.

Эффективтілік принципі - автоматтандырылған жүйенің эффективтілігін жоғарыда көрсетілген принциптердің интегралды көрсеткіш дәрежесі ретінде қарастыру қажет, олар эксплуатациялық жүйелерге және құруға кеткен шығындарға жатқызылады. Бұл дегеніміз оның бөлек бөліктеріндегі бұзылулары оңай жөнделуі керек, ал жүйенің жұмыс істеу қабілеттілігі жылдам орнатылуы керек.

Қазіргі кезде мұндай «гибридті» интелектті құру қиынға соғады. Бірақта осылай жасаған кезде автоматтандырылған жүйені жетілдіруге және функцияландыруда мынандай нәтиже беруі мүмкін - автоматтандырылған жүйе басқарудың эффектілігі мен еңбектің өнімді мамандардың социалды жайлы жұмысы жақсарады. Осылай бола тұра адам автоматтандырылған жүйенің жүйесінде басты буын болып қалуы тиіс [1] .

Өндірістік мекемелерде автоматтандырылған жүйе басты құрылым болып табылады. Ол мәліметтерді өңдеп шешім қабылдайтын, персоналды жоспарлау немесе басқару сияқты «Автоматтандырылған басқару жүйесінен» тұрады. Автоматтандырылған жүйе - ол әрқашан да мамандандырылған жүйе болып табылады, автоматтандырылған жүйеде және де техникалық амалдар мен программалық қамтамасыз ету терімдері бар. Олар нақты мамандарға арналған, атап айтсақ - администраторға, экономистке, инженерге, конструкторға, жобалаушыға, архитекторға, дизайнерге, дәрігерге, ұйымдастырушыға, зерттеушіге, кітапханашыға, мұражай қызметкеріне және басқа да көп мамандарға қолдануға өте қолайлы.

Сонда да қандай да болсын «маманның» автоматтандырылған жүйесіне жалпы талаптардың қатарын ұсынуға болады. Осы талаптар оны құрған уақытта жасалуы керек, атап кетсек:

Ақпараттарды өңдеу амалдарының тікелей жинағы;
Диалогты (интерактивті) режимде жұмыс істеу мүмкіндігі;

Эргономиканың басты талаптарын орындауы:

Қоршаған орта мен автоматтандырылған жүйе комплексінің элементтері және функция мен оператор араларындағы рационалды орналастыру, жұмыстың жайлы жағдайын құру, автоматтандырылған жүйенің жайлы құрылымы, оператор - адамның психологиялық факторларының тіркеуі, автоматтандырылған жүйенің элементтер түстерінің және формаларының тартымдылығы және т. б.

Техникалық ішкі жүйе туралы жоғарыда айтылған болатын. Ортақ желіде жұмыс жасайтын объектінің және де басқа да байланыс құралдарымен (телефон, телекс, телефакс), басқа да автоматтандырылған жүйелердің байланыс құралдары, тікелей бейнеленген автоматтандырылған жүйенің, бұдан алдын көрсетілген техникалық құралдарының терімдерін айтып кетсек болады.

Ақпараттық жүйеасты ақпараттық массивтер жатады. Олар дискті жинаушылардағы локальді мәліметтер қорында сақталады. Осы жерге мәліметтер қорын басқару жүйесін жатқызуға болады.

Программалық қамтамасыз ету өзіне операциялық жүйелерді, сервисті программалар, қолданушылардың стандартты программаларын және қолданбалы программалардың пакеттерін қосады, олар модульдік принцип бойынша жасалынған және нақты есептің түрін шығару үшін автоматтандырылған жүйенің белгілеу шарты бойынша істелінген.

Программалық қамтамассыз етуге керекті мөлшерге дейін графикалық ақпаратпен жұмыс істеу программалар пакеттері қосылады.

Автоматтандырылған жүйенің ұйымдық қамтамасыз етуі өзінің мақсаты ретінде функцияландырудың ұйымдастырудың, дамуын, кадрларды даярлау, және де администрациялау, соңғыға жатады: жұмысты жоспарлау, тіркеу, байқау, анализ, реттеу, автоматтандырылған жүйе қолданушылардың міндеттері мен құқықтарын құжатты түрде тіркеу.

Егер автоматтандырылған жүйе қиын болып, ал қолданушы арнайы маман болмаса, онда арнайы үйрететін құрылғыларын қолдануға болады. Олар қолданушыны уақыт өте автоматтандырылған жұмыс орны ортасына кіргізе алады. Автоматтандырылған жүйенің функцияларын іске асырғанда(ол дегеніміз оның өзін функцияландыру) . Ағымды қызмет мақсатының методикасын табу керек, және де ақпараттық сұраныс, оны құрудағы барлық процесстердің сценарияларын [1] .

Автоматтандырылған жүйені проектілеу тәсілі оны функцияландыру тәсілімен байланысты болмайды. Оның себебі автоматтандырылған жүйенің дамыған түрін функцияландыруы қолданушылардың өздерімен дамыту мүмкіндігін қарастырады. Автоматтандырылған жүйенің тілдік құралдары қолданушының пікірі бойынша тәсілдік құралдары іске асыру болып табылады. Ал программалықтар қолданушының тілдік құралдарын іске асырып сонғы қолданушыға барлық іс-әрекеттерді жасауға мүмкіндік береді.

Автоматтандырылған жүйенің құралдары қолданушының және ЭЕМ-ның іс-әрекеттерінің бірдей түсініп жұмыс жасау керек. Олар болмаса үйрету процесі мүмкін емес және де диалогты ұйымдастыру, қатені табу мен оны түзеу. Егер процедураның тіл берілген іс-қимыл қалай орындалуын көрсетіп тұрса, онда процедуралық емес -детализациясыз не істеу керектігін көрсетеді, және қандай іс-қимылдар оған керектігін көрсетеді. Шекті қолданушылар ақпараттық сұраныстың іске асыру процесінің бөліктерін бөлмегендіктен, анағұрлым автоматтандырылған жүйенің интеллектуалдығы жоғары болса, соғұрлым оның тілдерінде процедуралық емес мүмкіндіктер жоғары қарастырылу керек.

Автоматтандырылған жүйенің тілдері қолданушылық бағытталған болуы керек және кәсіптік бағытталған болуы керек. Бұл қолданушылардың классификацияларының айырмашылықтары мен байланысты, олар тек кәсіптік қажеттілікке бөлінбейді және де жұмыстық орын иерархиясына, білімдік мөлшеріне, мәліметтерді қолдану түрлеріне және т. с. с. Ескере кететін жағдай қарапайым тілді қолдануда клавиатура арқылы енгізілгенде қиын емес нәтиже алу қиынға соқпайды.

Барлық тілдердегі сияқты, автоматтандырылған жүйе тілдерінің түбірін алдын-ала табылатын терминдер құруы қажет және солардың көмегімен жаңа терминдердің орнатылуы тәсілдерінің бейнелері, барларды ауыстырып немесе толықтырып тұруы керек. Бұл автоматтандырылған жүйені проектілеуге әкеліп соғады, автоматтандырылған жүйенің терминалогиялық негізін белгілі тәсілмен классификациялау болып табылады, ол дегеніміз тіл құрылымының басты синтаксистік құрылым табады және терминдер мен олардың жиынтықтарын арасындағы семантикалық байланыстарын анықтайды. Осыған орай автоматтандырылған жүйені қарапайым классификациялау қажеттігі туындайды. Мысалы, кейбір қолданушылық өңдеу режимдерінде мәліметтерді мүмкіндігінше көрсетуі: сандық, текстік, араласқан.

Бұдан қиынырақ жағдайда автоматтандырылған жүйенің классификациясы мәліметтер қорының ұйымы мен анықталуы мүмкін. Тілдің мүмкіндіктері көбінесе ережелер тізімін табады, соларға қарап қолданушы формальді құрылым соға алады. Мысалы, кейбір автоматтандырылған жүйелерде барлық мәліметтер мен құрылымдар таблицалық формада бекітіледі (таблицалық автоматтандырылған жүйе) немесе арнайы операторлар түрлері ретінде (функционалдық автоматтандырылған жүйе) .

Қолданушының тілдері автоматтандырылған жүйені диалог түрлеріне де бөледі. Диалогты қолдау құралдары анықтайды, оларды қолданушы білуі керек.

Автоматтандырылған жүйенің құрылымдары бірнеше мүмкін болатын диалогтар типтерін қарастырады, қолданушының оқу немесе жұмыс істеу барысындағы белсенділігіне қарамастан, және де қолданушының құралдарымен автоматтандырылған жүйені дамыту қажеттілігімен. Автоматтандырылған жүйені өңдеудегі көбінесе қолданылатын бар диалогтар: диалогты, талаптандырушы. ЭЕМ, формаларды толтыру диалогы, гибридті диалог, үйретілмеген қолданушы диалогы және ақпараттар кадрларын бекіту диалогы көмегімен. Талаптандырушы ЭЕМ диалогінде автоматтандырылған жүйе қолданушысы толық түрде тіл құрылымын және мнемоника оқудан босатылады. Осы әдістің модификациясының бірі меню әдісі болып табылады, ол бір немесе бірнеше ЭЕМ -нің ұсынған варианттарын таңдайды.

ЭЕМ талаптандыратын форманы толтыру диалогінде қолданушы арнайы таңдалған формаларды толтырады, олар дисплейде орналасқан, олардың кейінгі анализі мен өңдеуінен [2] .

Гибридті диалог қолданушы мен ЭЕМ- мен талаптануы мүмкін.

Үйретілмеген қолданушының диалогінде ЭЕМ-нің сұрақтарының толық анықтылығы жасалуы керек, бұл жерде қолданушыда күмән болмауы керек оның не істеу керектігіне.

Ақпараттық бекітілген кадрлар диалогі көмегімен ЭЕМ жауапты тізімдері барлардан таңдайды. Бұл жағдайда қолданушы қолданушы өте қысқа жауаптар енгізеді, акл басты мәліметтер автоматты түрде беріледі.

Диалог типі автоматтандырылған жүйенің классификацциясын анықтай алады. Мысалы үйретілмеген қолданушының диалогты құралдар автоматтандырылған жүйесі. Автоматтандырылған жүйенің мұндай классификациясы қолданушының кәсіпті бағыты классификациясымен байланысты. Мәселен автоматтандырылған жүйенің меню әдісі диалогі экономист-қолданушыға лайық келмейді, және арнайы басқарушыға, қайталанатын операциялардың үлкен көлемді салдарынан.

Егер автоматтандырылған жұмыс орындарын іске асыратын программалық құралдар ретінде қарастырсақ, онда автоматтандырылған жүйе классификациясы үлкен көлемді болуы мүмкін. Олар программалау тілі бойынша классификацияланады, оларда эксплуатациялау процесіндегі программалық жүйенің соғу мүмкіндігі, мәліметтер қорын басқару жүйелер жиыны, қолданушылар тілдеріндегі транслятордың немесе интерпретатордан қателерді табу және жөндеу құралдары және т. б.

Қолданбалы программалардың пакеттерін автоматтандырылған жүйе қолданылады, ол нақты бір қосымшаға жүйелік байлау қамтамасыз ету параметрленеді. ҚПП-ның өзінің генераторлары қолданылуы мүмкін. (қолданбалы программалардың пакеттері) .

АЖО құрамына міндетті түрде әртүрлі (ҚПП) программалық компоненттер кіреді. Олар диалог ұйымының және басты функциялар есебін қамтамасыз етеді, және де мәліметтер қорын жүйелік басқару, трансляторлар, анықтамалық жүйелер, мәліметтер, диалогтардың сценариясы, инструкциялар басқару параметрлері, қателер тізімі және басқалар. АЖО-ның басты компоненттері оның құрамын анықтайды және түрлі белгілерде АЖО-ның классификациялану мүмкіндігін қамтамасыз етеді.

АЖО-ны соңғы қолданушымен дамытудағы құралдарды қолдана отырып АЖО-ны екі үлкен классқа бөлеміз:

Қызмет көрсетуші
Интеллектуалды.

Бұл екеуі де әртүрлі қолданушыларға арналған. Бірақта АЖО-да жақсы жұмыс істей алмайтын қолданушылар болады. Мысалы, қызмет көрсетушілер, (іс-қағаз жүргізушілер, секретарлар) олар өздерінің жұмыс істеу күштерінің функцияларына қарамастан интеллектуалды АЖО-ны қажет етпейді(өзінің тікелей қызметінде )

Қызмет көрсетуші АЖО-лар мекемелік басқару ортасында мынадай болуы мүмкін: