Алматы қаласы студенттері мен жастары үшін акпараттық Web-порталын құру
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3
1.Интернет.бизнесіне web бет құру және басқарудың теориялық негіздері
5
1.1 Қазіргі уақыттағы интернет сайтын жасаудағы өзекті мәселелері ... ... 5
1.2 Интернеттің жұмыс істеу негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
2 WEB.сайт жасаудың негізгі ережелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 13
2.1 WEB.сайт және сайт жасауда ескерілетін негізгі ережелер ... ... ... ... .. 13
2.2 Web.сайтты басқарудың негізгі түсініктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
3 WEB.порталын құру және басқарудың программалық жабдығын негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 32
3.1 Web. порталын құру технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 32
3.2 Жастар Порталы түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 34
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 41
Пайдаланылған қорлар тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 42
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 43
3
1.Интернет.бизнесіне web бет құру және басқарудың теориялық негіздері
5
1.1 Қазіргі уақыттағы интернет сайтын жасаудағы өзекті мәселелері ... ... 5
1.2 Интернеттің жұмыс істеу негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
2 WEB.сайт жасаудың негізгі ережелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 13
2.1 WEB.сайт және сайт жасауда ескерілетін негізгі ережелер ... ... ... ... .. 13
2.2 Web.сайтты басқарудың негізгі түсініктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
3 WEB.порталын құру және басқарудың программалық жабдығын негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 32
3.1 Web. порталын құру технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 32
3.2 Жастар Порталы түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 34
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 41
Пайдаланылған қорлар тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 42
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 43
Қазіргі таңда бүкіл әлемде болып жатқан кең ауқымды қайта құрулар ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың (бұдан әрі - АКТ) қарқынды дамуына байланысты. Ғаламдық ақпарат қоғамның Хартиясында (Окинава) атап көрсетілгендей, "ақпараттық-коммуникациялық технологиялар жиырма бірінші ғасыр қоғамының қалыптасуына әсер ететін ең маңызды факторлардың бірі болып табылады. Олардың революциялық әсері адамдардың жүріс-тұрысына, олардың біліміне және жұмысына, сондай-ақ үкімет пен азаматтық қоғамның өзара қарым-қатынасына қатысты болып отыр. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар әлемдік экономиканың қарқынды түрде дамуына маңызды стимул болып отыр". Көптеген дамыған және дамушы елдер АКТ-ң дамуы мен таратылуы алып келетін зор артықшылықты түсініп отыр. Ақпараттық қоғамға қозғалыс - бұл адамзат өркениетінің болашағына жол болатындығы ешкімді де күмән туғызбайды.
Ерекшелігі құрылған web – сайтта ақпарат толығымен қазақ тілінде беріледі және клиент қонақ үйге орналасу үшін алыста отырып Интернет желісі арқылы қонақ үй туралы толық мәліметтерді алып, үйінде отырып-ақ брондау қызметін пайдалана алады.
Дипломдық жұмыстың мақсаты: Алматы қаласы студенттері мен жастары үшін акпараттық Web-порталын құру қазақ тілінде web - сайт құру, құрылған сайттың ыңғайлы, тез жүктелетін және flash технологиясының қасиеттерін қолдана отырып, аудио-видео элементтерінің көмегімен тұтынушының назарын аудару болып табылады. Бұл бағытта сайт дизайнын құрған кезде көптеген жұмыстар атқарылды. Сұраныстар критериіне тұтынушы жылдам жауап алу үшін мәліметтер қоры оңтайландыру әдісінен өтті.
Зерттеу нысаны Алматы қаласы студенттері мен жастары үшін акпараттық Web-порталын құру толығымен талданылды, қажетті ақпараттар оңтайландырылды, әр түрлі ақпараттар жинақталынды.
Зерттеу пәні – ақпараттық жүйелер негізі және web-технологиялар.
Ерекшелігі құрылған web – сайтта ақпарат толығымен қазақ тілінде беріледі және клиент қонақ үйге орналасу үшін алыста отырып Интернет желісі арқылы қонақ үй туралы толық мәліметтерді алып, үйінде отырып-ақ брондау қызметін пайдалана алады.
Дипломдық жұмыстың мақсаты: Алматы қаласы студенттері мен жастары үшін акпараттық Web-порталын құру қазақ тілінде web - сайт құру, құрылған сайттың ыңғайлы, тез жүктелетін және flash технологиясының қасиеттерін қолдана отырып, аудио-видео элементтерінің көмегімен тұтынушының назарын аудару болып табылады. Бұл бағытта сайт дизайнын құрған кезде көптеген жұмыстар атқарылды. Сұраныстар критериіне тұтынушы жылдам жауап алу үшін мәліметтер қоры оңтайландыру әдісінен өтті.
Зерттеу нысаны Алматы қаласы студенттері мен жастары үшін акпараттық Web-порталын құру толығымен талданылды, қажетті ақпараттар оңтайландырылды, әр түрлі ақпараттар жинақталынды.
Зерттеу пәні – ақпараттық жүйелер негізі және web-технологиялар.
1. Фролов А.В., Фролов Г.В. Базы данных в Интернете: практическое руководство по созданию Web-приложений с базами данных – М.: Издательско-торговый дом «Русская Редакция», 2000
2. Мальчук Е.В., Самоучитель HTML и CSS – М.: Вильямс , 2006
3. Пек С., Аррантс С. Все необходимое для создания WEB – узла – Киев: Bhv, 1997
4. Дмитриева М.В. JavaScript. Быстрый старт - СПб.: БХВ-Петербург, 2002
5. Горев А., Макашарипов С., Владимиров Ю. Microsoft SQL Server для профессионалов.- СПб.: Питер, 1998.
6. Шафран Э. Создание WEB – страниц – СПб.: Питер, 2000
7. Хоумер А., Улмен К. DynamicHTML – СПб.: Питер, 1999
8. Пек С., Аррантс С. Все необходимое для создания WEB – узла - Киев, Bhv, 1997
9. Вагнер Р., Байк А. Энциклопедия JavaScript – Киев: Bhv, 2001.
10. Максим К., Игроь С., Сергей Г. РНР 5: Практика создание Web – сайтов - СПб.: БХВ - Петербург, 2007
11. Симонович С., Евсеев Г., Алексеев А. Специальная информатика: Уч. пособ. -М.: АСТ-ПРЕСС: Инфорком-Пресс, 1998.-480с.
12. С.В.Симанович., Информатика Базовый курс 2-е издание, Москва, Санкт-Петербург., 2004г.
13. www.kitaphana.kz/ru/...na.../2719-aparat-zhne-informatika.html
14. Олифер В.Г., Олифер Н.А. Компьютерные сети. Учебник. СПб: Издательство "Питер", 2001
15. 1referat.kz/informatika/kompyuterlik-zheliler.html интернет ресурсы
16. Филимонов А.Ю. Протоколы Интернета.- СПб: БХВ-Петербург, 2003.
17. Найк Д. Стандарты и протоколы Интернета. Пер. с англ.-М.: 1999.
18. СА.О. Коцюбинский, С.В. Грошев. Современный самоучитель работы в сети Интернет. М.: "Триумф", 1997.
19. Internet. Шаг за шагом. (на CD-ROM). – СПб: "Питер Мультимедиа", 1997.
20. Энциклопедия пользователя Internet. (на CD-ROM). – М.: "Демос", 2000.
21. www.egemen.kz/indexold.php?act=readarticle&id=8743 интернет ресурсы
22. Пайк М. Internet в подлиннике. СПб.: BHV-Санкт-Петербург, 1996.
23. Егоров А.Б., Золотарева Н.Н., Легкий самоучитель работы в Интернете, Санкт-Петербург, 2006г.
24. Учебное пособие. Алматы: АИЭиС, 2003.
Дузбаева Р.М. Основы создания HTML-документов. Уч. пособ. для студентов. –Алматы, КБТУ 2003. –82 с.
25. Леонтьев Б. Web-дизайн: Хитрости и тонкости: -М.: Познавательная книга плюс, МиК, 2001.
26. Шапошников И.В. Самоучитель HTML 4. –СПб.: БХВ-Петербург, 2001. –288 с.
27. Рик Дарнелл. JavaScript-справочник.2001.
2. Мальчук Е.В., Самоучитель HTML и CSS – М.: Вильямс , 2006
3. Пек С., Аррантс С. Все необходимое для создания WEB – узла – Киев: Bhv, 1997
4. Дмитриева М.В. JavaScript. Быстрый старт - СПб.: БХВ-Петербург, 2002
5. Горев А., Макашарипов С., Владимиров Ю. Microsoft SQL Server для профессионалов.- СПб.: Питер, 1998.
6. Шафран Э. Создание WEB – страниц – СПб.: Питер, 2000
7. Хоумер А., Улмен К. DynamicHTML – СПб.: Питер, 1999
8. Пек С., Аррантс С. Все необходимое для создания WEB – узла - Киев, Bhv, 1997
9. Вагнер Р., Байк А. Энциклопедия JavaScript – Киев: Bhv, 2001.
10. Максим К., Игроь С., Сергей Г. РНР 5: Практика создание Web – сайтов - СПб.: БХВ - Петербург, 2007
11. Симонович С., Евсеев Г., Алексеев А. Специальная информатика: Уч. пособ. -М.: АСТ-ПРЕСС: Инфорком-Пресс, 1998.-480с.
12. С.В.Симанович., Информатика Базовый курс 2-е издание, Москва, Санкт-Петербург., 2004г.
13. www.kitaphana.kz/ru/...na.../2719-aparat-zhne-informatika.html
14. Олифер В.Г., Олифер Н.А. Компьютерные сети. Учебник. СПб: Издательство "Питер", 2001
15. 1referat.kz/informatika/kompyuterlik-zheliler.html интернет ресурсы
16. Филимонов А.Ю. Протоколы Интернета.- СПб: БХВ-Петербург, 2003.
17. Найк Д. Стандарты и протоколы Интернета. Пер. с англ.-М.: 1999.
18. СА.О. Коцюбинский, С.В. Грошев. Современный самоучитель работы в сети Интернет. М.: "Триумф", 1997.
19. Internet. Шаг за шагом. (на CD-ROM). – СПб: "Питер Мультимедиа", 1997.
20. Энциклопедия пользователя Internet. (на CD-ROM). – М.: "Демос", 2000.
21. www.egemen.kz/indexold.php?act=readarticle&id=8743 интернет ресурсы
22. Пайк М. Internet в подлиннике. СПб.: BHV-Санкт-Петербург, 1996.
23. Егоров А.Б., Золотарева Н.Н., Легкий самоучитель работы в Интернете, Санкт-Петербург, 2006г.
24. Учебное пособие. Алматы: АИЭиС, 2003.
Дузбаева Р.М. Основы создания HTML-документов. Уч. пособ. для студентов. –Алматы, КБТУ 2003. –82 с.
25. Леонтьев Б. Web-дизайн: Хитрости и тонкости: -М.: Познавательная книга плюс, МиК, 2001.
26. Шапошников И.В. Самоучитель HTML 4. –СПб.: БХВ-Петербург, 2001. –288 с.
27. Рик Дарнелл. JavaScript-справочник.2001.
Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 49 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 49 бет
Таңдаулыға:
Т.Рысқұлов атындағы Жаңа Экономикалық Университеті АҚ
Қорғауға жіберіледі
Қолданбалы информатика
кафедрасының меңгерушісі
э.ғ.д., доцент
Л.М.Байтенова _____________
№ __ хаттама _____ 2015 ж.
Дипломдық жұмыс
Тақырыбы: Алматы қаласы студенттері мен жастары үшін
акпараттық Web-порталын құру
Мамандығы: 5В070300 - Ақпараттық жүйелер
Орындаған:
4 курс студенті _____________________ Е. Сағадин
Ғылыми жетекшісі:
ф.-м.ғ.к., доцент ____________________ Л.М. Тукенова
Алматы, 2015
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
1.Интернет-бизнесіне web бет құру және басқарудың теориялық негіздері 5
1.1 Қазіргі уақыттағы интернет сайтын жасаудағы өзекті мәселелері 5
... ...
1.2 Интернеттің жұмыс істеу 9
негіздері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
.
2 WEB-сайт жасаудың негізгі 13
ережелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .
2.1 WEB-сайт және сайт жасауда ескерілетін негізгі ережелер 13
... ... ... ... ..
2.2 Web-сайтты басқарудың негізгі түсініктері 25
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ..
3 WEB-порталын құру және басқарудың программалық жабдығын 32
негіздеу ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
3.1 Web- порталын құру технологиясы 32
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...
3.2 Жастар Порталы түсінігі 34
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..
Қорытынды ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...41
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..
Пайдаланылған қорлар 42
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ..
Қосымша 43
а ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... .
КІРІСПЕ
Қазіргі таңда бүкіл әлемде болып жатқан кең ауқымды қайта құрулар
ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың (бұдан әрі - АКТ) қарқынды
дамуына байланысты. Ғаламдық ақпарат қоғамның Хартиясында (Окинава) атап
көрсетілгендей, "ақпараттық-коммуникациялық технологиялар жиырма бірінші
ғасыр қоғамының қалыптасуына әсер ететін ең маңызды факторлардың бірі болып
табылады. Олардың революциялық әсері адамдардың жүріс-тұрысына, олардың
біліміне және жұмысына, сондай-ақ үкімет пен азаматтық қоғамның өзара қарым-
қатынасына қатысты болып отыр. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар
әлемдік экономиканың қарқынды түрде дамуына маңызды стимул болып отыр".
Көптеген дамыған және дамушы елдер АКТ-ң дамуы мен таратылуы алып келетін
зор артықшылықты түсініп отыр. Ақпараттық қоғамға қозғалыс - бұл адамзат
өркениетінің болашағына жол болатындығы ешкімді де күмән туғызбайды.
Ерекшелігі құрылған web – сайтта ақпарат толығымен қазақ тілінде
беріледі және клиент қонақ үйге орналасу үшін алыста отырып Интернет
желісі арқылы қонақ үй туралы толық мәліметтерді алып, үйінде отырып-ақ
брондау қызметін пайдалана алады.
Дипломдық жұмыстың мақсаты: Алматы қаласы студенттері мен
жастары үшін акпараттық Web-порталын құру қазақ тілінде web - сайт
құру, құрылған сайттың ыңғайлы, тез жүктелетін және flash технологиясының
қасиеттерін қолдана отырып, аудио-видео элементтерінің көмегімен
тұтынушының назарын аудару болып табылады. Бұл бағытта сайт дизайнын
құрған кезде көптеген жұмыстар атқарылды. Сұраныстар критериіне тұтынушы
жылдам жауап алу үшін мәліметтер қоры оңтайландыру әдісінен өтті.
Зерттеу нысаны Алматы қаласы студенттері мен жастары үшін
акпараттық Web-порталын құру толығымен талданылды, қажетті ақпараттар
оңтайландырылды, әр түрлі ақпараттар жинақталынды.
Зерттеу пәні – ақпараттық жүйелер негізі және web-технологиялар.
Зерттеудің теориялық негізін отандық және шетелдік авторлардың
қарастырған еңбектері, ғылыми-практикалық конференция материалдары,
кезеңдік басылымдардағы мақалалар, сонымен қатар жаhандандырылған Интернет
компьютерлік жүйесінен алынған мәліметтер құрайды. WEB-бет интерфейсі
стандартқа байланысты құрылған.
Зерттеудің өзектілігі: Алматы қаласы студенттері мен жастары
үшін акпараттық Web-порталын құру атты дипломдық жұмыста сайт құрудың жан-
жақты әдіс тәсілдері зерттеледі. Адам және тұтастай қоғамның интелектуальды
мүмкіндіктерін күшейтуші рөлін атқаратын, кез-келген мәліметті өңдейтін
әмбебап техникалық құрал болып табылатын компьютердің пайда болуы мен дамуы
қоғамның ақпараттандыру процесінің ажырамас бөлігіне айналуда. Осындай
компьютердің билік ету дәуірінде көп мәселе осы интернет арқылы
шешілгендіктен, нарықтық экономиканың талабына сай қажетті ақпаратты жылдам
алу үшін жарнамалық-ақпараттық портал құру маңызды шаралардың бірі болып
табылады.
Зерттеудің болжамы: Алматы қаласы студенттері мен жастары
үшін акпараттық Web-порталын құру болып табылады.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы Adobe Flash интегралдық ортасындағы
autowever, dremwever қосымшаларын web бет дизайнында қолдану.
Дипломдық жұмыс құрамы: кіріспе, үш бөлімнен, қорытындыдан және
пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Дипломдық жұмыс құрамында 14
сурет бар.
1. ИНТЕРНЕТ-БИЗНЕСІНЕ WEB БЕТ ҚҰРУ ЖӘНЕ БАСҚАРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Қазіргі уақыттағы интернет сайтын жасаудағы өзекті мәселелері
Веб - сайт түсінігі - (ағыл. Website, web - өрмекшінің торы және
site - орын) - бір немесе жинақталған веб - парақтары интернетте
HTTPHTTPS хаттамалары арқылы мүмкіншілік алады. Сайттың парақтары жалпы
түпкі мекен - жайларды, сонымен қатар қарапайым тақырыпты, логикалық
құрлымды, рәсімдеуді және авторлауды бірктіреді, жинақталған барлық жалпы
мүмкіндік алған сайттар жалпы әлемдік торды құрайды. Сайттың мағынасы -
кез келген өзгелерге желі арқылы 1 - 2 гб мәліметті бере алуы үшін және өзі
телеканал болуы үшін, жалпы жергілікті желі арқылы мемлекет тұрғындарын
біртұтас күшке біріктіру. Сайттың мағынасы ертеректегі түсінікте физикалық
желі түйіні - хостпен сервермен шатасырлған, бірақ интернеттің өсуімен,
серверлер технологиясының жақсаруымен бір компьютерде көптеген сайттармен
домендерді орналастыруға болатын болды.
Веб - сайт функциялары
- жарнамалау фирманың өзіндік бейнесін жасап және оны қолдап,
жарнамалық акциялар өткізіледі;
- xабарландыру жалпы фирма тралы жан - жақты мәліметтер беріп, оның
қызмет көрсету бағасы мен әріптестерге жеткізу қызметі жалпыға
бірдей хабарланады;
- cату каталогда бағалармен көрсетілген тауарларға тапсырыс беруді
құжаттаумен ақша төлеудің мүмкіндіктерін береді. Зерттеу -
клиенттердің тауарлар жәйлі сұрақтарына қатысты ақпараттарды
жинайды;
- құрлымдау фирманың құрлымын кемелдендіріп, әріптестердің фирманы
дерекқорларына қатынас орнатуына анағұрлым көп мүмкіндік береді;
Веб - сайттың түрлері. Визиткалы сайт - қарапайым сайт болып табылады.
Ол html құралдарынсыз қолданушылармен интерактивті байланысты береді. Сайт
фирманың дизайнына бүкілдей сәйкеседі.
Фирма сайтты - тек потенциальды клиентерге жарнамалық ақпараттарды беру
үшін қолданады. Сайттың негізгі беттері: Негізгі бет - Сіздің фирма туралы
қысқа да нұсқа ақпараттардан тұрады. Компания туралы - фирманың
жетістіктерімен, клиентермен жұмысы және мұның сізге берер пайдасын
көрсетеді. Өнім - Электр тауарларымен берілген тауарлар туралы қысқаша
ақпараттардан тұрады. Контакты - Әдетте негізгі контакты ақпарат әрбір
бетте қайталанады, ол сіздің компания туралы толық ақпараттан тұрады.
Жарнамалық сайттар - бұл түрдегі сайт тауарлармен қызмет етуді көрсету
үшін қолданылады. Ол жайнаған дизайнға толы болады. Бұл түрдегі сайт
қосымша беттерден құрам табады: Тауарлар каталогі - ол визиткалы сайт
тауарларға қатысты жан - жақты ақпараттар берумен ерекшеленеді, әрі
көрсетілген қасиеті бойынша іздеу функциясы бар.
Қайдан, қалай сатып аласыз - сату нүктелері, қойма, офис меңгерушілер
туралы ақпараттар бар. Бағалар - жалпы тауарладың бағалар тізімін береді.
Қолдау - компаниямен байланыс орнатудың мүмкіндіктері көрсетіледі.
Ақпараттық сайттар - қажетті ақпараттарды жинаумен ерекшеленеді.
Жаңалықтар - назар аударуға тұрарлық жаңалықтармен мәліметтер береді.
Тақырыптар каталогы - сайттағы мақалалармен материялдардың негізгі
тақырыбымен беріледі, қолданушы кілттік сөздерімен іздеуді орындайды.
Сілтеме және форум - таныс қолданушыларға арналған ақпараттардан құрам
табады.
Әрбір веб-сайттың өзінің бірегей мекен жайы – URL (ағылш. Uniform
Resource Locator) бар, оны желіден осы мекенжай бойынша тауып алуға болады.
Веб-сайтқа арналған URL-дің көрінісі мынадай болады:
http:www.атауы.үйшік. Веб-сайттың атауы оны сәйкестендіріу үшін
пайдаланылады (мысалы, ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаевтың ресми сайтының мекен
жайы – http:www.akorda.kz, ал ҚР Үкіметі сайтының мекенжайы –
http:www.government.kz.). Үйшік Internet желісінің ірі бөлігін
белгілейді, ол мемлекетті (.kz – Қазақстан, .ru – Ресей, .ua – Украина, .uk
– Ұлыбритания, .fr – Франция және т.б.) немесе қызмет саласын (.com –
коммерциялық ұйымдар, .org – коммерциялық емес ұйымдар үшін, .edu–білім
беру қор көздеріне арналған,т.с.с.) білдіреді.
Қазіргі таңда Қазақстандағы интернет сайттар белгілі бір сала бойынша
дамып жатыр. Кең ауқымды саланы қамтыған сайттар өте көп. Ол сайттардың
ортақ қасиеттеріне тоқтала кетсек:
- барлығы MySQL, PHP, HTML және JavaScript қолданған;
- дизайндық безендіру жағынан барлығыда қарапайым және CSS стилін
қолданған. Бұл сайттың қолданушы
броузерінде тез жүктелуді қамтамасыз етеді;
- бәріде Single Sing On технологиясы бойынша жұмыс жасайды.
Бүгінгі күнде, интернет желісінде өзінің қызмет сферасында, саудалық
немесе саудалық емес қызметтермен шұғылданатынын ұсынғанда кез - келген
компанияға сайт жасау керек. Интернет күніне 24 сағат жұмыс істейді, осы
уақыт ағымында сіздің бизнесіңізбен өзіңіздің тікелей қатысуыңызсыз
мыңдаған потенциалды клиенттер танысуы мүмкін. Сайт - бұл сіздің
интернеттегі өкілдік түріңіз, сізге клиенттердің және серіктестердің
базасын кеңейтуге, online да сатуды басқаруға, сіздің компанияңыздың
танымалдығын жоғарылауға мүмкіндік береді.
Электр тауарларының web сайты, оның қызметінің негізгі бағыты - электр
тауар cізге таңдаулы қызметтерді, ұсыныстарды және кеңестерді пайдалану
мүмкіндігін береді.
Интернет (бас әрiппен жазылса) - кез келген компьютердi жер шарында
орналасқан басқа жұмыс станциясымен, яғни телефон арнасына қосылған басқа
компьютермен жылдам байланыстыратын Дүние жүзiлiк Желi. Оны дүниедегi ең
үлкен ауқымды (глобальный) желi деп атайды. Осылай телефон арнасы арқылы
байланыса алатын компьютерлер бiр - бiрiмен ТСРIР хаттама (протокол)
ережелерiмен мәлiмет алмасады, оларды бiр нұсқада, яғни бiр тiлде сөйлейдi
деп айтса да болады. Дүние жүзiлiк Халықаралық телефон желiсi сияқты оны
ешкiм басқармайды, ол ешкiмнiң жеке меншiгi емес. Мiне, осы Интернет желiсi
көмегiмен электрондық почта арқылы хабар алып (берiп), басқа
компьютерлердегi ақпаратты көрiп, қашықтан телеконференцияларға қатынасу
жұмыстарын жүргiзуге мүмкiндiк бар. TCPIP – Интернет желiсiне қосылған
компьютерлер арасында ақпарат алмасуды қамтамасыз ететiн мәлiметтердi бiр
жүйеге келтiру ережелерi немесе оларды құрастыру хаттамасы. IP (Интернет
Protocol) - мәлiметтердi оны алушының адресi көрсетiлген шағын
тақырыптары бар бiрнеше бөлiктерге немесе дестелерге бөлетiн желi аралық
хаттама. TCP (Transmisson Control Protocol) - мәлiметтi жөнелту iсiн
баскаратын хаттама, ол желiдегi ақпарат дестелерiн дұрыс жеткiзу үшiн
жауапты болып саналады. Интернет жүйесiн пайдалана отырып, үйден шықпай ақ,
көптеген елдердi, қалаларды аралап музейлердi, кiтапханаларды көрiп,
дүниежүзiлiк мәдени және ғылыми жетiстiктермен танысып, оларға өркениеттi
елдiң азаматы ретiнде өз үлесiңiздi қосып, өзiңiздi дүниенiң бiр кiшкене
бөлiгi ретiнде сезiну мүмкiндiгiне ие боласыз. Интернет (кiшi әрiппен
жазылса)- TCPIP хаттамалары негiзiнде желi аралық байланысу технологиясы.
Интернет желiсiнiң құрылымы - Әрбiр тұтынушы компьютерi кәдiмгi телефон
арналарымен түйiндi машиналармен байланысады. Ал түйiндi немесе негiзгi
машиналар бiр - бiрiмен қуатты оптикалық талшықты немесе спутниктi
арналармен жалғасады. Түйiндi машиналар кез келген жай компьютерлер
арасында байланыс орнату үшiн қажет, олар: тәулiк бойынша үзiлiссiз жұмыс
iстеп, байланыс сеанстарының арасындағы уақытта жолда жүрген ақпараттарды
уақытша сақтайды, ақпараттық серверлер деп аталатын мәлiмет жинақтауыш
компьютермен жылдам iстейтiн оптикалық түрдегi байланыстыру iсiн қамтамасыз
етедi.Ақпаратты сервер – дегенiмiз қалың көпшiлiкке арналған, әрбiр
тұтынушы пайдалана алатын көптеген ақпараттар түрлерi жинақталған арнаулы
компьютер. Мұнда жаналықтар, мерзiмдi баспасөз (газет - журналдар),
жарнамалар, т.с.с. мәлiметтер сақталады.Желiге қосылған әрбiр компютерге
қайталанбайтын айрықша өзiндiк адрес (IP - адрес) берiледi, адрес
компьютердiң типiмен (IBM, Macintoch), операциялық жүйенiң түрiмен (Windows
xp, Windows vista, Windows 7) байланыста болмайды, демек жiберiлген
ақпарат тура адрес көрсетiлген компьютерге келiп түседi. Түйiндi машина
мәлiметтердi тасымалдау кезiнде хабарды жiберген және оны алатын
компьютерлер арасындағы ең қысқа жолды таңдайды, жұмыс барысында ол
байланыс арнасының бос аралықтарын тиiмдi түрде пайдаланады. Бұл мүмкiндiк
Интернеттi қазiргi кездегi ең жылдам, әрi арзан, әрi сенiмдi байланыс
жабдығына айналдырды деуге болады. Ал ендi түйiндi машиналар жұмысы қалай
ұйымдастырылған, Интернетте адрестi кiм тағайындайды, компьютерлер
арасындағы байланыс қалай қамтамасыз етiледi, компьютер телефонмен қалай
қосылады деген мәселелерге келсек, бұның бәрiн iстейтiн арнайы қоғам –
Интернет провайдерi деген ұйым, мекеме бар. Мысалы, Алматыда Интернет
Провайдерi болып қызмет атқаратын Интернет трейнинг орталығы Nursat, S&G
Communications, Parasang, қазақтелеком, Астел Арна Спринт т.с.с. мекемелер
жұмыс iстейдi.
Интернет - те қызмет көрсету провайдерi – ISP (Интернет Service
Provider), Интернет - пен қарапайым тұтынушылардың тiкелей қатынас құруын
жүзеге асыратын заңды тұлға.
World Wide Web құрылымы - WWW дүнежүзiлiк тармақталған желiсi - бұл
Интернет - тiң ең кең таралған, күннен күнге тоқтаусыз өсiп жатқан қызмет
түрi. World Wide Web - Интернет - тегi барлық құжаттар және мультимедиалық
ресурстарды сипаттайтын термин. Бұл мәлiметтердi пайдалану жолында оларды
оқып көру үшiн Micrasoft Интернет Explorer, Netscape Navigator cияқты
програмалық жабдықтар қолданылады. Олар Интернет - тен керектi құжаттарды
iздеп табуға, қарауға, жазып алуға мүмкiндiк бередi. Гипермәтiн
(байланысқан мәтiндер) мүмкiндiгi Web мәлiметтернiң бiрiнен бiрiне көшудi
жеңiлдетедi. Файлардың HTML - ің (hipertext markup language) форматын iске
қосатын гипермәтiн мүмкiндiгi Web парақтарының бiр бетiнен екiншi бетiне
сiлтеуң бойынша көшудi жеңiл жүзеге асырады. Бұл беттерде суреттер, бейне
жазбалар, дыбыстар, үшөлшемдi (кеңiстiктегi) нақты бейнелер т.с.с.
орналасады. Осындай сiлтемелер арқылы байланысқан парақтар World Wide Web
- тiң негiзгi құралымын құрайды. Web жүйесiне қосылғаннан кейiн әрбiр адам
WWW желiсiндегi кез келген мәлiметтi басқалармен бiрдей пайдалану құқығына
ие болады, бұдан соң басқа компьютермен байланасу үшiн немесе қосымша
артықшылық, шектеулер үшiн ақы төлеудiң қажетi жоқ.
World Wide Web (WWW немесе Web) Интернет мәлiметтерiн жеңiл көруге
болатын графикалық интерфейс мүмкiндiгiн бередi. Ондағы мәлiметтер мен
олардың бiр - бiрiмен байланысын ақпараттық өрмек деп айтса да болады. Web
- тiң әр бетiнiң басқа парақтармен байланысын көрсететiн сiлтеме белгiлерi
бар, оны бiр - бiрiмен байланысқан парақтардан тұратын өте үлкен кiтапхана
деуге болады. Бiр тораптық компьютерде орналасқан мәлiметтер Web кiтабы
секiлдi, ал оның беттерi кiтап парақтарын көзге елестетедi. Бұл беттердегi
мәлiметтер дүниенiң кез келген бұрышында орналаса бередi. Солар арқылы жер
шарындағы барлық серверлiк компьютерлердегi ақпараттар көз алдыңызда
орналасады, мұнда қашықтағы - қымбат, жақындағы - арзан деген ұғым жоқ,
олардың бағасы тек мәлiметтiң көлемiне немесе сiздiң байланысып отырған
уақытыныздың ұзақтығына байланысты. Web мәлiметтерiн қарау адресi
көрсетiлген белгiлi бiр тораптық (түйiндi) компьютерден басталады. Түйiндi
компьютердегi мәлiметтiң бiрiншi бетi кiтаптың сырты немесе мазмұны
тәрiздi, әрбiр беттiң URL (Universal Resource Locator) форматында берiлген
қайталанбайтын өзiндiк адресi болады. Ол беттердегi мәлiметтi оқу көру
жабдықтарың деп аталатын арнайы программалар арқылы орындалады.
URL - адрестерi - Бұл Интернетте орналасқан құжаттардың адресiн жазудың
арнайы формасы. Ол - желiнiң қай серверiнде орналасса да, керектi мәлiметтi
айнытпай қатесiз табуды қамтамасыз ететiн сөз тiркесi URL адрестерiнiң
жазылуынан мысал келтiрейiк.
http: www.soccer.rudinamorusindex.html
мұндағы:
a)http протокол, яғни хаттама;
ә)www.soccer.ru - адрестiң домендiк бөлiгi, оның iшiнде:
б)www - компьютердiң (сервердiң) аты;
в)soccer.ru - доменнiң аты;
г)dinamorus - сервердегi каталог аты;
д)index.html - Web - парақтары файлының аты;
Домен - бiр компьютермен басқарылатын немесе бiр желiлiк жұмыс
машинасының (желi торабының) басшылық етуiмен iстейтiн информациялық желi
қорлары (ресурстары) тобы.
1.2 Интернеттің жұмыс істеу негіздері
Протокол TCPIP (Transmission Control Protocol Internet Protocol) –
қазіргі кезде компьютерлік желілерде ақпарат алмасуда қолданылатын
протоколдардың бірі. Шын мәнінде бұл протоколдың өзі бірнеше протоколдан
тұрады. Протоколдың аты екі бөлімнен тұрады:
- TCP–протоколы жіберуші жақта хабарларды пакеттер легіне түрлендіреді
және қабылдаушы жақта пакеттерді қайта хабарларға жинайды.
- IP – протоколы пакеттердің бағытталуын басқарады, желілер арасында
оларды әр түрлі бағытқа бағыттайды және әртүрлі желілердің бірігуіне
ықпал жасайды.Сіз өз желіңізді басқа бір желімен байланытыра алуыңыз
желілер артықшылығы болып табылады. Сіз ірі желілер желісін алғанға
дейін байланыстыра аласыз. Әдетте басқа желіге телефон желісі арқылы
қосылуға немесе кабель арқылы жұмыс істейтін жоғары жылдамдықты
қосылыс немесе арнайы телефон жолдары арқылы да қосыла аласыз.
Интернет те желілердің желісін құрайды [6].
Интернет – миллиондаған компьютерлерді желілердің өте үлкен желісіне
біріктіретін әлемдегі ең үлкен және белгілі жел. Интернет сөзі халықаралық
желі деген сөзді білдіреді (INTERnational NETwork). Интернет –бүкіл әлемнің
компьютерлер серверлерінің жиынтығы. Бұл желі ақпаратты сақтайтын серверлер
және басқа компьютерлерден ақпарат алуға болатындықтан клиент –сервер болып
табылады. Интернет миллиондаған тұтынушылар мен серверлерден тұрады, ал
ақпарат көлемін бағалауға мүмкін емес.
Интернеттің жұмысына жауап беретін нақты адам жоқ. Интернетте президент
жоқ. Сондай-ақ басты әкімшілік жоқ. Алайда өз қалауымен Интернет
Қоғамдастығын құрайтындар бар (Internet Society, ISOC). ISOC компьютерлер
ақпарат алмаса алатындай ережелердің болуына кепілдік береді.
Интернет түрлі элементтердің жиынтығы болып табылады, ал Бүкіләлемдік
тор – Интернеттің тек бір бөлігі ғана. Интернет сізге қажет ақпаратты
желіге біріккен миллиондаған компьютерлерден алуға мүмкіндік беретін
бірқатар құралдар ұсынады. Бұл құралдар қарапайым немесе жеткілікті күрделі
бола алады, соның ішінде:
Әдетте WWW (World Wide Web атауынан) – Web сервер арқылы миллиондаған
электрондық құжаттардың бір-бірімен байланыстарының бірігуі. Web -
кеңістігін құрайтын жекелеген құжаттар Web-беттер деп аталады. Тақырып
бойынша біріктірілген Web –беттер тобы Web – түйіндер деп аталады (басқаша
атауы – Web-сайт немесе жай ғана сайт). Web – беттерді көруге арналған
программа браузерлер деп аталады. Электрондық пошта: немесе e-mail,
Интернеттің барлық желілерінде қол жеткізімді. Ол адамдарға файлдарды
бүкіләлем бойынша тез жіберуге мүмкіндік береді. Бұл қарапайым мәтіндік
белгілеу немесе ішіне графика мен басқа да мазмұнды алып жатуы мүмкін.
Файлдарды жіберу: файлдарды бір компьютерден екінші компьютерге
көшіреді. Интернет арқылы файлдарды тасымалдау хаттамасы (File Transfer
Protocol, FTP) сияқты мәліметтерді тасымалдайтын арнайы басқарушы
қағидалар немесе хаттамалар бар: белгілі бір тақырып бойынша мақалалармен
алмасатын, программалық өнімдерді қолдауды қамтамасыз ететін немесе
сұрақтардың түрлі категорияларына жауаптар ұсынатын компьютерлер желісі.
Жаңалықтық топтар (newsgroups): USENET-тегі желілік конференция, ол
дискуссиялар мен жаңалықтар алмасуды жүргізу үшін ұйымдастырылған.
Мәлімдемелерді оқу мен жіберу тұтынушы компьютерінде жүктеліп, жаңалықтар
серверімен байланысатын программа арқылы жүзеге асады.
WEB порталдар HTML атты программалау тілі арқылы құрылады. (Hyper
Text Markup Language). WEB парақтарды сіздер арнайы программалау арқылы
көре аласыздар. Оның аты WEB браузер деп аталады(Web browser).. Ең кеңінен
тараған веб-браузерлер: Internet Explorer (Microsoft.com), Netscape
Navigator (Netscape.com), Opera (Opera.com), Mozilla (Mozilla.org), AOL
(aol.com).
HTML тілінде құрылған браузер сіздерге ақпараттың барлық түрлерін,
оның ішінде мәтіндерді, графиканы, дыбысты, анимацияны, слайд – шоуды,
бейне және басқа көптеген ақпараттарды көруге болады. Сіздер WEB браузерді
пайдалануды білесіздер, ақпарат алуды, оны іздегенде белгілі уақыт аралығы
жеткілікті. WEB браузер сіздерге жеке WEB порталдардың, жеке WEB
парақтардан көрсетеді. WEB порталдар былай ұйымдастырылады: ақпараттардың
байланысы бірге жиналады, олар WEB парақтарға топталады, яғни біздің көз
алдымызға немесе журналды елестетеді, мысалы, сіздің мектебіңізде WEB
портал бар деп есептейік, олардың көптеген парақтары бар делік. Ал
жергілікті кітапханалардың басқа WEB порталы болады, яғни олардың парақтары
да бөлек болады немесе олардың парақтары бөлек беттерден тұрады. Әрқашанда
WEB порталдардың басы болады, ол үй парағы деп аталады. (HOME PAGE). Үй
парағы дегеніміз: ол журналдың сыртқы беті немесе газеттің бірінші бетімен
пара-пар. Әдетте ол бетте адамдарды еліктіретін картинкалар болады, яғни ол
дегеніміз порталдың мазмұнын ашатын тақырып немесе идея. Оның құрамында
порталдардың картасы немесе дәлелдеуіш панель болады. Олар порталдардағы
басқа беттердің қандай екенін білдіреді [7]. Браузер беттен –бетке секіруге
мүмкіндік береді. Бұны желінің ішін аралау деп айтады. Сіз желіге
браузердің терезесі арқылы кіре аласыз.
Сіз браузерді жүктесеңіз сіздің дербес үй парағыңызды көре аласыз. Сіз
үй парағыңызда басқа да беттерді ашуға мүмкіндік аласыз, сіз оны әрдайым
өзгертіп отыруыңызға болады. Флэш – бұл WEB браузерде жұмыс істеуге
арналған кішкене программа. Ол арқылы дыбысты, анимацияны және интерактивті
WEB парақты қосуға болады. Интернет желісіндегі флэш – мультфилмдерде жиі
кездестіруге болады және т.с.с. Осының барлығы сіздерге интернет желісінде
активті ойындармен ойнауға және детальды ойындармен ойнауға мүмкіндік
береді. Сіз браузерді ашқанда және берілген беттегі хабарды зерттегенде,
сіз басқа да беттерді көріп шыға аласыз.Сіз беттер арасында әртүрлі
тәсілдермен орналаса аласыз. Жаңа бетке көшудің ең жылдам тәсілі, нәтижелі
әрі ыңғайлы, не өрмекті жасайтын, жаңа бетке көшудің ең жылдам тәсілі –
гипермәтін (hypertext) деп аталады. Гипермәтін – ақпаратты әр түрлі
беттерде, тіпті порталдарда байланыстыру. Гипермәтіндік сілтемелер веб-
беттерде көп жағдайда, асты сызылған сөздер, сөйлемдер тіпті графиктер
арқылы көрсетіледі. Сіз веб-бетті тышқан көрсеткішімен жылжытсаңыз да, асты
сызылған болмаса да, сіз гиперсілтемені жеңіл айыра аласыз. Сіз тышқан
көрсеткішін гиперсілтемеге нұсқағанда, ол нұсқаушы алақан нұсқаушысына
ауысады. Егер гипермәтіндік сілтемені шертсеңіз, сіз келесі, яғни тақырып
мәтіндегі бетке ауысасыз. Мысалы, сізге өте маңызды антарктикалық
зерттеумен байланысты тарихи баяндама істеу қажет. Сіз келесі мәтінді веб-
беттен табасыз. Мысалда жоғары бірнеше сөздердің асты сызылғанын ескеріңіз.
Веб-беттерде олар көбінесе көкшіл түспен ерекшеленеді. Ол –гипермәтіндік
сілтеме. Егер бұл веб-бет болса, сіз сол сілтемені шертіп, сол сөзге
анықтама және мысалдар берілген бетке ауыса аласыз. Ал егер
Ф.Ф.Беллинсгаузгер сілтемесін шертсеңіз, онда сіз мына зерттеушінің
өмірбаяны туралы әңгіме айтылған бетке өтер едіңіз. Дәл сол сияқты, мұз
айдынына сөзіне шертсеңіз, сол табиғат бейнесі суреттелген бетке өтесіз.
Дүниежүзілік өрмектің көмегі арқылы басқа бетке немесе басқа порталға
көшудің жаңа тәсілі – веб-мекен жайларды қолдана аласыз. Мекен – жайы
болмағандықтан, үйді табу қиын, сондықтанда кез-келген веб- порталдың өзіне
тән мекен –жайы болады. Ол мекен-жай әмбебап локатор қоры (Uniform Resource
Locator) немесе URL деп аталады [8]. URL – сөзбе-сөз айтқанда, берілген
беттің интернетте орналасқан орны. URL –дің жазылуында (слэш) таңбасы
қолданылады және оны қолдануда ашық жер қалдыруға болмайды. Әр бір URL-де
негізі ұқсас ақпараттар бар. Мысалы, төменде көрсетілген URL-ға қараңыздар:
http:www.zdorovie.rugigienanews .html
http:: URL бірінші бөлімі ресурстардың түрлерін немесе алыну жолдарын
анықтайды. Көптеген халықаралық порталдарда URL басында http көрсетілген,
ол гипермәтін тапсыру протоколы (hypertext transfer protocol). HTTP –
дүниежүзілік өрмектен ақпараттты жіберуге және хабар алуға арналған
ережелер топтамасы.
http:www. zdorovie.rugigienanews.html
www: Интертеттегі бет түрі. Берілген мысалда www дүниежүзілік өрмектің
беті екендігін көрсетеді (World Wide Web).
http:www. zdorovie.rugigienanews.html
zdorovie.ru: Бұл барлық мәліметтерді сақтайтын сервердің атауы. Ол
домендік атпен аталады және аты қосылады, нүкте және жұрнақ немесе жоғары
дәрежедегі домен(top-level domain, TLD). Бірінші бөлім – көп жағдайда
мекеме аты, ал соңғы бөлім жоғары дәрежелі доменнің бірі болуы мүмкін (TLD)
.com: мекемелер және жалпы қысқартулардың үлкен бөлімі;
.edu: білім беру институттары және АКШ университеттері;
.gov: АҚШ үкімет агенттіктері;
.mil: АҚШ-ң әскери сайттары;
.net: желілер, көп жағдайда интернет-провайдерлар сайтын білдіреді;
.org: коммерциялық емес ұйымдар.
Осы жоғары дәрежелі домендермен қатар басқа да соңғы бірнеше жылда
пайда болғандары, олар:.info, .biz, и .pro,сонымен қатар елдердің екі
мағыналы домендары қолданылады, мысалы: .mx Мексика, .pt Португалия, .de
Германия, .fr Франция, .ca Канада, .uk Великобритания, .ru Россия, .kz
Қазақстан үшін..
http:www. zdorovie.rugigienanews.html
gigiena: Веб-беттер сақталған директория немесе серверлік папка.
Берілген мысалда gigiena – қосымша файлдар сақталған папка.
http:www. zdorovie.rugigienanews.html
news.html: сіздің веб- порталдағы парағыныңыздың аты. Мысалда, файл
аты -"news" html- құжат. Бүкіл әлемдік тордың мүмкіндіктері өте көп және
өте қолайлы. Сілтемелер көмегі арқылы порталдарға оңай шолу жасауға болады.
Кейбір жағдайда Web порталда адасып қалуға да болады. Ол қандай жағдайда?
Егер сіз ақпараттарды өз ретімен дұрыс пайдаланбасаңыз. Оңай болу үшін
порталдың ұйымдасу құрылымын жақсы білу керек.
Web порталдар әдетте 3 түрлі жағдайда ұйымдастырылады:
1) сызықты Web портал;
2) ағаш тәрізді құрылымды Web портал;
3) жүйесіз Web портал (ретсіз).
2. WEB-САЙТ ЖАСАУДЫҢ НЕГІЗГІ ЕРЕЖЕЛЕРІ
2.1 WEB-сайт және сайт жасауда ескерілетін негізгі ережелер
Сайт (ағылшын тілінен website: web — паутина,желі және site —
орын, яғни орын, бөлік, желінің бір бөлігі) —компьютерлік желіге бір IP
адреспен немесе домен атымен біріктірілген, яғни жинақталған жеке
тұлғаның немесе көсіпорынның электронды құжаттары(файлдары).
Сайттар бүкіл әлемдік желіні (паутинаны) құрайды, ал коммуникация
(паутина) бүкіл әлемдік ақпарат сегменттерін бір жүйеге біріктіреді, яғни
мәліметтер базасына. Қолданушылардың серверде орналасқан сайттарға тікелей
қол жеткізу үшін HTTP протоколы жасалған.
Әлемдегі ең бірінші сайт info.cern.ch 1990 жылы жасалған. Оны құрушы
Тим-Бернерс-Ли, Сайтта World Wide Web жаңа технологиясы жайлы, HTTP
мәліметтерді жіберу хаттамсы , URI адресация жүйесі, HTML гипермәтіндік
тілі жайлы, серверлерді және браузерлерді орнату және жұмыс істеу
принциптері жазылған. Сайт ең бірінші интернет- каталог болып саналды.
Сайттар классификациясы
Жүйелерге қол жетімділігіне байланысты:
▪ Ашық — барлық сервистер кез келген келушiлер және қолданушылар үшiн
толық қолжетімді.
▪ Жартылай ашық — барлық сервистерге қол жеткізу үшін регистрация
процедурасын өту қажет (әдетте тегін).
▪ Жабық — мекеменің толығымен жабық қызметтік сайты , кез-келген
тұлғаның жеке сайты. Мұндай сайттақа белгілі бір адамдар тобы ғана
қолжеткізе алады. Жаңа қолданушы тек қана шақыру арқылы ғана, яғни
инвайт арқылы тіркеле алады.
Физикалық орналасуына байланысты:
▪ Интернет жүйесіндегі барлық қолжетімді сайттар.
▪ Локальды сайттар — локальді желі аумағында ғана қол жетімді сайттар.
Қазіргі таңда әлемдегі танымал сайттар тізімі:
1. Google (google.com) — іздеу жүйесі және көпкөлемді қызметші портал.
2. Facebook (facebook.com) — ең көлемді әлеуметтік желі.
3. YouTube (youtube.com) — видебейнелер хостингісі.
4. Yahoo! (yahoo.com) — іздеу жүйесі және көпкөлемді қызметші портал.
5. Baidu (baidu.com) — қытай іздеу жүйесі.
6. Wikipedia (wikipedia.org) — әмбебап, көп тілді еркін энциклопедия.
7. Blogspot (blogspot.com) — блог жүргізуге арналған веб-қызметші.
8. Twitter (twitter.com) — қолданушыларға қысқа мәтін жіберуге
арналған.
Сайттардан ақпарат алу үшін немесе есептерді орындау үшін жасалғандығы
жайлы анықтап барып оның түрлеріне сипаттама береміз. Кей жағдайда
құжатты–бағытталған және мәселелік (өрнектер) ерекшеліктеріне сәйкес
айыруға болады. Құжаттық бағытталған немесе ақпараттық сайттар қолданушы
үшін ақпаратты алу, бірақта интерактивтік жағынан шектеулі ғана мүмкіндігі
бар болады. Қолданбалы немесе бағдарламалық бағытталған сайттар
қолданушыға ақпарат алмасу немесе қандай да бір әрекеттерді жасауға
мүмкіндік береді. Мысалы, банкілік счеттан ақша аудару. Ал гиберидтік
сайттарда барлық функция түрлері бар. Гиберидтік сайт түрі қазіргі кезде
ерекше дамысын табуда. Мұндай категорияларға электрондық комерциямен
айналысатын сайттар жатады.
- Қоғамдық сайт: Мұндай сайттарда мемлекеттік ақпараттар және жаңалықтар
көрсетіледі. Мұндай сайттарда операцияларды байланыстыруға байланысты
қолданушылар арасыннан өз ара әрекеттеседі.
- Қызықты сайттар: Мұндай сайттар ойындар немесе басқада интерактивті
тіл қызықтаушылық үшін құрылады. Сайттарды ұйымдастыру негіздеріне
сүйеніп бөледі. Олар қандай да бір жағдаймен төлем төлейді немесе
басқадай жағдайлармен қолдаулар көрсетеді. Мұндай түрлерге сайттың
негізгі түрін алып негіз етіп салыстырамыз.
- Сауда сайттары: Сауда жасауға, елмен қарым–қатынас жасауға, өз
тауарларын жарнамалауға арналған сайттар және мұндай сайттар көмегімен
электрондық коммерция мен тікелей айналысады.
- Мемлекеттік сайттар: Мұндай сайт түрлеріне мемлекеттік жоғарғы
органдар, мемлекеттік органдар жатады. Сайттың негізгі мақсаты қоғамға
немесе заңға бағынышты болу, қажеттілігін қанағаттандыру.
- Білім сайттары: Мұндай сайттар әр түрлі білім орындары университет,
жоғарғы оқу орындары, мектептер сияқтылар жатады. Бұл сайт зерттеу
және білім орындарын таныстыру мақсатында көптеп қолданылады.
- Филантроптық сайттар: Филантроптық сайт коммерциялық емес сайттар
немесе жеке адамдар, қоғамдық қарапайым мекемелер жатады.
- Персональды сайттар: Бұл сайтқа кез–келген тұлға немесе адамдар тобы,
кез – келген мақсатта жасалады. Олар еркін тақырыпта кез– келген
жағдайда болуы мүмкін.
Сайттарды классификациялау күрделі мәселе. Мысалға, білім сайттары кей
жағдайда басқадай мемлекеттік сайттарға кіруі мүмкін.
Визуальды классификациялар: Визуальды ерекшелігі мен сайттарды
ерекшелейтін болсақ, біз диапозон мен жұмыс жасайтын боламыз. Сайттың енді
бір жағына текстік құрамына көпрек мән береміз. Бірақта тек мәтінге ғана
емес графикалық таныстырулар және бейнелерге көбірек көңіл бөлінеді.
Internet–те 4 ең көп таралған дизайнерлік мектептер орналасқан.
Текст бағытталған сайттар: Мұндай сайттардың тексттік құрамына көбірек
мән беру қажет. Мұндай сайтты жөндеу қиынға соқпайды, дизайыны онша қиын
емес өте қарапайым.
GUI түріндегі сайттар-: (Graphic User Interface)бұл сайт түрі қолданушы
сайт интерфейсі мен байланысты, бағдарламалық жобалық жабдақтауы кіреді.
GUI–бағытталған ортасында қарапайым сайттар бар. Басқаша айтқанда GUI–ге
қосылатын компанентке байланысты.
Метафоралық сайттар: Метафоралық сайттар көбінесе өмірлік мысалдардан
алынады. Мысалы, дизайн машиналарға байланысты болуы мүмкін. Метафоралық
сайттар жалпы жағдайда визуальды немесе интерактивті емес болады.
Тәжірибелік сайттар: Мұндай сайтты жасаушылар, көрсетілген нормалдардан
артық жасайды. Мұндай сайттарда шығармашылық жағдайына көбірек мән береді.
Бұл дизайнерлік жағынан көптеген сайттарда қолданылады.
WEB–сайт дизайны.WEB–дизайның негізгі бес облыстық аспектілері бар.
Құрамы: Құылған сайттың құрамын ұйымдастыру бұл бөлімдегі мүмкін
болатын диапозондарына тікелей байланысты. Дәлірек айтар болсақ текстің
қалай жазылғандығына, қалай ұйымдастырылғанына, таныстыру және оның қандай
технологиялар көмегімен құрылғандығына байланысты.
Көрнекілік: Бұл сайттың орналасу кеңістігі экранға байланысты болады.
ML, CSS, Flash және графикалық элементтерін өрнектеуге арналған функциялар
немесе навигациалардан тұратын бағдарлама түрлері. Сайттың визуальды жағы
WEB–дизайнның ең негізі аспектілерінің бірі болып табылады.
Технологиясы: Бұл категорияда HTML және CSS WEB технологияларымен
жасалған әр түрлі базалық бөлшектер жатады. Технология түсінігіне сайттағы
интерактивті элементтеріде жатады.Ерекшелігі ретінде қандай бағдарламалық
әдістерді қолдануына байланысты. Мысалға, JavaScript бағдарламасын атап
өтуге болады.
Жеткізу: Сайтты интернет немесе ішкі корпоративті желілер арқылы жіберу
жылдамдығы аппаратуралардың қолданылуы ішкі бағдарламалық жабдықтау және
желілік архитектураға тікелей байланысты болады.
Мақсаты: Сайт құру әр қашанда экономикалық сұрақтарға байланысты
болады, бұл WEB–дизайнның ең маңызды бөлігі.
WEB–дизайынның әрбір бөлшегі құрылып отырған сайттың түріне байланысты
өзгеріп отырады.
WEB–дизайнға анықтама: WEB–дизайн қызметінің мультидисциплинарлық
ортасы WEB сайттарды жасауға және жоспарлауға жатады. Оған өңдеу көлемді
ақпараттар визуальды дизайн, оның жүйе немесе желі арқылы жіберу
жылдамдықтары технологиялық мүмкіндіктері жатады.
WEB–дизайн бұл адамдың ішкі ойлар жиынтығы емес. Бұл жаңадан жаңа
идеалар деуге болады. Басқа сөзбен айтқанда Internet–деген өте тамаша және
кең ауқымды дүние деуге болады.
WEB–дизайн оның негізгі сұрақтары:WEB – оның негізгі сұрақтарына
төмендегілер жатады:
-Дизайн қажеттілігі және қызықтаушы қолданушылар.
- Форма және функциялардың тепе–теңдігі.
-Орындалу сапасы.
-Ұлттық қарым–қатынас және жаңашыл ой.
Бұл сұрақтар желілік ортаға байланысты емес. Коммерциялық графиканың
мамандары, жұрналдық жарнамалар жасайды. Мұндай сайттар белгілі функциялар
қарым–қатынасымен жасалады. Орындалуы кез–келген ережелерге сүйенеді.
WEB–дизайнның мұндағы әсері өте көп.
Қолданушыға бағытталған сайттар: WEB–дизайнның ең кең таралған
мәселерді WEB–сайттың қолданушыға бағытталғандығы. Бірақта WEB–дизайн
жасаушылар өз қажеттілігі бойынша жасайды. WEB–дизайнның негізгі ережелерін
еш қашан ұмытпаңыз.
Сіз қолданушы емессіз. Дизайнер ретінде WEB–дизайн жайлы бүтін
ақпаратты өзіңіз ғана біліп туруыңыз қажет. Қай ақпарат қай жерде
тұрғандығын сіз білуіңіз қажет. Сіз Plug-in технологиясы қалай
орналасқандығын білуіңіз өте маңызды. Сізде экранның оптимальды рұқсаты
болуы, броузер орнатылуы және т.с.с атап өтуге болады. Сайттарды жобалау
кезінде оның көрнекілік ерекшеліктері және шеберлер дәрежесіне сәйкес
келтіруді қажет етеді. Жасау кезінде аталмыш фактілерді қабылдау керек.
Қолданушы дизайнер емес болғандықтан дизайнның қыр – сырын біле
бермейді тек оның қолдануға ыңғайлығына және көрінісіне көбірек көңіл
бөледі.
WEB–сайт құру кезінде олардың графикалық интерфеийсі белгілі бір ереже
тәртіптерге, еркін тақырыпта болса да ережеге бағынады. Ережеге бағынған,
өз еркімен жасаған сайттарға қауіпті болуы мүмкін. Көптеген қолданушылар ең
көп уақыттын басқа сайттарда өткізетіндігін ескеру қажет. Бірақта кей
жағдайда ғана сіздің сайтыңызға назар аударып отырып қалуыда мүмкін.
Сондықтан сайт құру кезінде қолданушы қажеттігін ескеру керек.
Интерфейс құрудың жалпы ережесінен тайып кетпеу жағын ескеру, айтылған
қолдану ережесінде меңгерген болу керек. Өкінішке орай дәл айтылып жазылған
WEB–сайт ережесі қазіргі таңда жоқ.
Сайтқа қойылатын талаптар.
Сайты құрудың мақсатын бір сөзбен түсіндіру мүмкін әрине әр істе
өзіндік талап бағыттары болады, сол негіздеріне негізделе отырып сайттында
өз ереже талаптарыда жоқ емес. Сайтта қойылатын талаптар сайттың жалпы
құрылымдық жағына оның ішіндегі жасалған және де жазылған мәтіндерге
тікелей байланысы болады. Қойылатын негізгі сұрақтары төмендегілер:
− Сайттың жалпы құрлымы кандай талаптарға сай болу керек?
− Сайттың жалпы сыртқы көрінісі қандай болу керек?
− Қандай типтегі бағдарламаны қолдану жасауышыға тиімді екендігін
анықтау қажет?
− Тұтынушлар үшін қанша сервер қызмет ететін болады?
− Сайттың жалпы көлемі жайында, экран өлшемі қандай болу қажет, қандай
броузерларге негізделетіндігі деген сияқты өзекті мәселелер туындайды.
Жоғардағы аталмыш талаптарға сәйкес шешім шығаратын болсақ дизайнер
үшін одан ары жұмыс жасауына оңай болатын болады. Бастапқы үш сұрақ
қайта–қайта туындайтын болады. Оған сәйкес сайттың жалпы жоспарында құруға
болады.
Техниқалық талаптар: Бұл бөлім жалпы сайт жасауға қолданатын
технологияларға зерттеу және талдау жасап оларға шолу жүргізеді. Мысалға,
оларды атап өтер болсақ: HTML, JavaScript, CGI, Java, Plug-in және т.б.
Жалпы техникалық талаптар негізінде барлық жағдайларды қарастыруға болады.
Оларды жеке–жеке талдап айтар қойсақ: шығарылған жалпы сапасы және қорғаныс
қауыпсіздігі, бейнелеуі, көпаппараттық сипаттамаларға сәйкес келуі және
көпплатформалы және де басқадай техникалық талаптарға сәйкестіріледі.
Сыртқы көрінісіне жалпы сипаттамасы: Бұл бөлімде сайттың жалпы сырткы
көрінісі туралы және жалпы дизайндық турғыдан қарастырлады. Мұнда сайттқа
қолданылатын бейнелер, суреттер, логотиптер, экран өлшемдері, және
мультимедиялық технологиялар, графикалық бейнелердің қолданылуы деген
сияқтылар бұл бөлімде қарастырлады. Мұнда тағы бір неше визуальды
элементтер негізінде де қарастырлады. Сыртқы сипаттамасын жасағанан кейін
сайтты жасауға негізгі қадамдар жасалды деуге болады, бірақта бұлар әлі
жеткілікті емес келесі кезекке сайтты жіберу қызметі жатады.
Жіберу қызметі: Бұл бөлімде сайттың жалпы интернетте таралуы
қарастырлады. Тарату қызметінің қандай серверге жіберу тиімді екендігін
анықтау қажет анықтау кезінде ең арзан және қызметінің жылдамдығын ескере
кеткен жөн.
Құрылымды сайт сызбасы: Бұл бөлімде сайттың құрылымын немесе блок сызба
түрінде сайттың әр бір бөлшектерін көрсету қажет. Ресурстары әр түрлі
өлшеммен өлшенуі мүмкін. Дәлірек айтсақ барын дайындау, технологиялық
базаны құру, визуальды дизайн және менежмент ұйымдастыру тағы с.с.
Сайттың жалпы жоспарын жобалау дизайнердің өзіне тікелей байланысты.
Еске сақтайтын бір жайт: сайт жобалау кезінде нәтижесін позитивті нәтижеге
жеткізу қажет екендігін ескеру.
Сайттың жалпы жоспары қағаз бетіне құжат ретінде түскенен кейін оның
шынайы жоспарын іс жүзінде жасау қажет болады. Сайттын жалпы жоспары
төмендегідей сипатта болады.
Мақсаттын қысқаша сипаттамасы. Бұл бөлімде сайттың қысқаша сипаттамасы
сипатталу қажет. Сайт неден жасалғандығы жайылы, оның жалпы жетістігі
жайлы, оның глобальды мақсаты жайлы сипаттамалар берілу қажет.
Мақсаттың детальды түсініктемесі. Бұл бөлімде сайттың мән жайын жалпы
сипаттын детальдап түсіндіру қажет болады.
Аудитория пікірі. Бұл бөлім тікелей қолданушыға ғана қатысты, қолданушы
өз пікірін бұл бөлімде білдіру қажет, яғни қолданушының пікіріне негізделу
қажет деп түсінуге болады.
Сайт туралы дискуссиялық сценариялық әдістемелер: Қолданушының барлық
күй жағдайын сипаттайтын әдіс. Бұл көбінесе қолданушы пікіріне негізделеді
және қолданушылар арасына дискуссия жүріледі.Сол дискуссия негіздеріне
сүйеніп сайттың жалпы сипаты және жоспары жасалады.
Сайт құрлымына қойылатын талаптар: Жалпы сайттың бөлімдеріне қойылатын
талаптар бұл қара черновик деуге болады. Черновикте сайтқа қолданылатын
суреттер, мәтіндер және материалдар жатады. Жалпы сайттың құрылымын анықтау
үшін әр бағытта көрсетілген кесте құру өте тиімді болып есептеледі.
Жақсы да көрнекті сайт жасаудың негізгі ережелері.
Бұрынғы кезде Web-сайты бір адам - Web-мастер жасаған болса, қазіргі
кезде Web-сайттарды бірнеше адам жасайды. Олар Web-дизайнер, программист,
бизнес-кеңесші, маркетинг бойынша басқарушы, менеджер.
Web-сайт жасақтау жұмысы бірнеше кезеңнен тұрады:
- Жоспарлау;
- Элементтерді жасақтау;
- Бағдарламау;
- Тестілеу;
- Жариялау;
- Жарнамалау;
- Бақылау;
Жоспарлау кезеңінде төменгі мәселелер шешілуі керек:
1. Сайттың орны.
2. Сайттың аудиториясы кімдер.
3. Қандай ақпарат жарияланады.
4. Қолданушылармен қарым-қатынас қандай түрде ұйымдастырылады.
Элементтерді жасақтау кезеңінде сайттың программалық өнім түрінде
жүзеге асырылуы қарастырылады:
1. Навигациялық құрылымын жасау.
2. Беттің дизайнын жасау.
3. Бетті толтыру үшін мәтіндік және бейне ақпаратты әзірлеу.
Бағдарламау кезеңінде сайт құрылымы жасалады.
Сайт жасаудың негізгі кезеңдерінің бірі тестілеу. Тестілеу кезеңде
сайттың жұмыс істеу дұрыстылығы тексеріледі, оның ішінде:
1. Сілтеменің жұмысы;
2. Мәтіндегі қателер;
3. Навигацияның тиімділіғі.
4. Пошта және басқа формалардың дұрыстығы.
5. Графикалық файлдардың ашылуы.
6. Әр түрлі браузерлерде сайттық жұмысы.
Тест аяқталғандан кейін Web-сайт серверде жарияланады және қайтадан
тексеріленеді.
Web-қоғамдастығына жаңадан жарияланған сайт тұралы белгілі болу үшін
сайттың адресін және ол жердегі материал туралы аннотацияны хабарлау керек.
Осы мақсатқа жету үшін келесі мүмкіндіктерді пайдалануға болады:
1. Web-cайт адресін әр түрлі баспаларға жазу керек;
2. Web-сайтты әр түрлі серверлерде тіркеу;
3. Web-cайтқа сілтемелерді басқа Web-сайттарқа кіргізу;
4. Баннерлерді жарнама ретінде қолдану.
Web-сайтта жариялап жарнамалаған соң оған қатысу деңгейі оның
беттерінде орналастырылған ақпараттың қажеттілігімен, жаңалығымен және
көкейтестілігімен анықталады. Web-сайт имиджін сақтау үшін ол жердегі
ақпаратты әрдайым жаңартып тұру керек.
Бүгін интернет жүйесін шарлап жүріп неше түрлі сайттарды кездестіруге
болады. Олардың арасында өте жоғары кәсіби деңгейде жасалғандары да бар.
Бұндай сайттар пайдаланушыны ұзақ күттірмей тез енгізіледі, сұсқыны көзге
жағымды, ақпараттар бойынша бөлімдері нақты да анық, түсінікті,
навигациялық қызметті жетілген болып келеді. Осындай себебтерге байланысты
бұл сайттар өзіне кіруге, онда біраз уақыт өткізіп, көңіл көтеруге, ондағы
жаңалықтармен танысуға шақырып тұрады десе де болады.
Егер сіз қандайда бір сайтта өзіңіз байқамай біраз уақыт ұсталып
қалсаңыз, демек бұл сайттың жақсы ойластылып, дұрыс құрастырылғаны деп
түсінуге болады. Осындай жағдайға тап болған кезде ең дұрысы сол сатйқа
қайта оралып, дәл осы сайттың неліктен сізді қызықтырғанынна сараптама
жасау керек. Сіз осы кезде мынандай бірнеше маңызды сұрақтарға жауап
алуыңыз қажет: Бұл сайт қалай ұйымдастырылған? Бұл сайттың құрылымы қандай?
Сайтта орналастырылған ақпаратты табу мүмкіндіктері қандай? Ақпарат оңай да
түсінікті болып орналастырылған ба? Осындай сұрақтарға бірнеше ұнаған жақсы
сайттар бойынша жауап алап, олардың барлық оң жақтарын дұрыс зерттеу сіздің
өзіңіздің сайттың мақсатыңңызға сай шығуына ең үлкен көмек болады.
Сыртқы көрінісі әдемі, негізгі ақпаратты оңай да сыйымды ұсынған,
пайдаланушыны қажет ақпарат алуы жолында ұзақ күттірмейтін сайт – ең жақсы
Web-сайт деп қабылданады. Бұл дұрыс та. Жалпы интернеттің басты мақсаты кез
келген нәрсеге байланысты жан-жақты ақпарат беру мүмкіндігі. Сондықтан кез
келген сайт өзінде орналастырылатын ақпарат қасиеттіне байланысты
бейімделуі қажет. Міне осындай жайттарға байланысты кез келген Web-сайт
жасауда ескерілетін әмбебаб ережелер жиыны бар.
Ақпарат ағынын дұрыс жоспарлап алу керек. Көптеген Web-дизайнерлер сайт
жасау кезінде тек онда мәтін мен графиканы барынша әдемі қылып
орналастыруға ғана көңіл бөледі, ал кейінгі ол сайтта жүретін ақпарат
ағынына мүлдем назар аудармайды. Көптеген сайттар өздеріне кірген
пайдаланушылар санының олардың бәсекелестеріне қарағанда көп болуымен
мақтанады, бірақ бұл нағыз сапалылықтың көрсеткіші емес. Нағыз сапалылық
пен көрнектіліктің көрсеткіші уақыт болып табылады. Былайша айтқанда, кез
келген сіздің сайтыңызға кірген адамның онда қанша уақыт өткізуімен
байланысты. Егер сіздің сайтқа кірген пайдаланушы онда біраз уақытын
өткізіп, оның барлық бөлімдері мен деңгейлерін араласа, өзіне қажетті
ақпарат оңай таба алса, міне сонда ғана өзіңіздің сайттыңздың жақсы болып
шықанына сенуіңзге болады. Бұндай жақсы қасиетке ие болу тек сіздің сайтта
мәтін мен графиканың әдемі орналасуына ғана байланысты емес, онда болып
өтетін ақпарат ағынына ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қорғауға жіберіледі
Қолданбалы информатика
кафедрасының меңгерушісі
э.ғ.д., доцент
Л.М.Байтенова _____________
№ __ хаттама _____ 2015 ж.
Дипломдық жұмыс
Тақырыбы: Алматы қаласы студенттері мен жастары үшін
акпараттық Web-порталын құру
Мамандығы: 5В070300 - Ақпараттық жүйелер
Орындаған:
4 курс студенті _____________________ Е. Сағадин
Ғылыми жетекшісі:
ф.-м.ғ.к., доцент ____________________ Л.М. Тукенова
Алматы, 2015
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
1.Интернет-бизнесіне web бет құру және басқарудың теориялық негіздері 5
1.1 Қазіргі уақыттағы интернет сайтын жасаудағы өзекті мәселелері 5
... ...
1.2 Интернеттің жұмыс істеу 9
негіздері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
.
2 WEB-сайт жасаудың негізгі 13
ережелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .
2.1 WEB-сайт және сайт жасауда ескерілетін негізгі ережелер 13
... ... ... ... ..
2.2 Web-сайтты басқарудың негізгі түсініктері 25
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ..
3 WEB-порталын құру және басқарудың программалық жабдығын 32
негіздеу ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
3.1 Web- порталын құру технологиясы 32
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...
3.2 Жастар Порталы түсінігі 34
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..
Қорытынды ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...41
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..
Пайдаланылған қорлар 42
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ..
Қосымша 43
а ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... .
КІРІСПЕ
Қазіргі таңда бүкіл әлемде болып жатқан кең ауқымды қайта құрулар
ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың (бұдан әрі - АКТ) қарқынды
дамуына байланысты. Ғаламдық ақпарат қоғамның Хартиясында (Окинава) атап
көрсетілгендей, "ақпараттық-коммуникациялық технологиялар жиырма бірінші
ғасыр қоғамының қалыптасуына әсер ететін ең маңызды факторлардың бірі болып
табылады. Олардың революциялық әсері адамдардың жүріс-тұрысына, олардың
біліміне және жұмысына, сондай-ақ үкімет пен азаматтық қоғамның өзара қарым-
қатынасына қатысты болып отыр. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар
әлемдік экономиканың қарқынды түрде дамуына маңызды стимул болып отыр".
Көптеген дамыған және дамушы елдер АКТ-ң дамуы мен таратылуы алып келетін
зор артықшылықты түсініп отыр. Ақпараттық қоғамға қозғалыс - бұл адамзат
өркениетінің болашағына жол болатындығы ешкімді де күмән туғызбайды.
Ерекшелігі құрылған web – сайтта ақпарат толығымен қазақ тілінде
беріледі және клиент қонақ үйге орналасу үшін алыста отырып Интернет
желісі арқылы қонақ үй туралы толық мәліметтерді алып, үйінде отырып-ақ
брондау қызметін пайдалана алады.
Дипломдық жұмыстың мақсаты: Алматы қаласы студенттері мен
жастары үшін акпараттық Web-порталын құру қазақ тілінде web - сайт
құру, құрылған сайттың ыңғайлы, тез жүктелетін және flash технологиясының
қасиеттерін қолдана отырып, аудио-видео элементтерінің көмегімен
тұтынушының назарын аудару болып табылады. Бұл бағытта сайт дизайнын
құрған кезде көптеген жұмыстар атқарылды. Сұраныстар критериіне тұтынушы
жылдам жауап алу үшін мәліметтер қоры оңтайландыру әдісінен өтті.
Зерттеу нысаны Алматы қаласы студенттері мен жастары үшін
акпараттық Web-порталын құру толығымен талданылды, қажетті ақпараттар
оңтайландырылды, әр түрлі ақпараттар жинақталынды.
Зерттеу пәні – ақпараттық жүйелер негізі және web-технологиялар.
Зерттеудің теориялық негізін отандық және шетелдік авторлардың
қарастырған еңбектері, ғылыми-практикалық конференция материалдары,
кезеңдік басылымдардағы мақалалар, сонымен қатар жаhандандырылған Интернет
компьютерлік жүйесінен алынған мәліметтер құрайды. WEB-бет интерфейсі
стандартқа байланысты құрылған.
Зерттеудің өзектілігі: Алматы қаласы студенттері мен жастары
үшін акпараттық Web-порталын құру атты дипломдық жұмыста сайт құрудың жан-
жақты әдіс тәсілдері зерттеледі. Адам және тұтастай қоғамның интелектуальды
мүмкіндіктерін күшейтуші рөлін атқаратын, кез-келген мәліметті өңдейтін
әмбебап техникалық құрал болып табылатын компьютердің пайда болуы мен дамуы
қоғамның ақпараттандыру процесінің ажырамас бөлігіне айналуда. Осындай
компьютердің билік ету дәуірінде көп мәселе осы интернет арқылы
шешілгендіктен, нарықтық экономиканың талабына сай қажетті ақпаратты жылдам
алу үшін жарнамалық-ақпараттық портал құру маңызды шаралардың бірі болып
табылады.
Зерттеудің болжамы: Алматы қаласы студенттері мен жастары
үшін акпараттық Web-порталын құру болып табылады.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы Adobe Flash интегралдық ортасындағы
autowever, dremwever қосымшаларын web бет дизайнында қолдану.
Дипломдық жұмыс құрамы: кіріспе, үш бөлімнен, қорытындыдан және
пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Дипломдық жұмыс құрамында 14
сурет бар.
1. ИНТЕРНЕТ-БИЗНЕСІНЕ WEB БЕТ ҚҰРУ ЖӘНЕ БАСҚАРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Қазіргі уақыттағы интернет сайтын жасаудағы өзекті мәселелері
Веб - сайт түсінігі - (ағыл. Website, web - өрмекшінің торы және
site - орын) - бір немесе жинақталған веб - парақтары интернетте
HTTPHTTPS хаттамалары арқылы мүмкіншілік алады. Сайттың парақтары жалпы
түпкі мекен - жайларды, сонымен қатар қарапайым тақырыпты, логикалық
құрлымды, рәсімдеуді және авторлауды бірктіреді, жинақталған барлық жалпы
мүмкіндік алған сайттар жалпы әлемдік торды құрайды. Сайттың мағынасы -
кез келген өзгелерге желі арқылы 1 - 2 гб мәліметті бере алуы үшін және өзі
телеканал болуы үшін, жалпы жергілікті желі арқылы мемлекет тұрғындарын
біртұтас күшке біріктіру. Сайттың мағынасы ертеректегі түсінікте физикалық
желі түйіні - хостпен сервермен шатасырлған, бірақ интернеттің өсуімен,
серверлер технологиясының жақсаруымен бір компьютерде көптеген сайттармен
домендерді орналастыруға болатын болды.
Веб - сайт функциялары
- жарнамалау фирманың өзіндік бейнесін жасап және оны қолдап,
жарнамалық акциялар өткізіледі;
- xабарландыру жалпы фирма тралы жан - жақты мәліметтер беріп, оның
қызмет көрсету бағасы мен әріптестерге жеткізу қызметі жалпыға
бірдей хабарланады;
- cату каталогда бағалармен көрсетілген тауарларға тапсырыс беруді
құжаттаумен ақша төлеудің мүмкіндіктерін береді. Зерттеу -
клиенттердің тауарлар жәйлі сұрақтарына қатысты ақпараттарды
жинайды;
- құрлымдау фирманың құрлымын кемелдендіріп, әріптестердің фирманы
дерекқорларына қатынас орнатуына анағұрлым көп мүмкіндік береді;
Веб - сайттың түрлері. Визиткалы сайт - қарапайым сайт болып табылады.
Ол html құралдарынсыз қолданушылармен интерактивті байланысты береді. Сайт
фирманың дизайнына бүкілдей сәйкеседі.
Фирма сайтты - тек потенциальды клиентерге жарнамалық ақпараттарды беру
үшін қолданады. Сайттың негізгі беттері: Негізгі бет - Сіздің фирма туралы
қысқа да нұсқа ақпараттардан тұрады. Компания туралы - фирманың
жетістіктерімен, клиентермен жұмысы және мұның сізге берер пайдасын
көрсетеді. Өнім - Электр тауарларымен берілген тауарлар туралы қысқаша
ақпараттардан тұрады. Контакты - Әдетте негізгі контакты ақпарат әрбір
бетте қайталанады, ол сіздің компания туралы толық ақпараттан тұрады.
Жарнамалық сайттар - бұл түрдегі сайт тауарлармен қызмет етуді көрсету
үшін қолданылады. Ол жайнаған дизайнға толы болады. Бұл түрдегі сайт
қосымша беттерден құрам табады: Тауарлар каталогі - ол визиткалы сайт
тауарларға қатысты жан - жақты ақпараттар берумен ерекшеленеді, әрі
көрсетілген қасиеті бойынша іздеу функциясы бар.
Қайдан, қалай сатып аласыз - сату нүктелері, қойма, офис меңгерушілер
туралы ақпараттар бар. Бағалар - жалпы тауарладың бағалар тізімін береді.
Қолдау - компаниямен байланыс орнатудың мүмкіндіктері көрсетіледі.
Ақпараттық сайттар - қажетті ақпараттарды жинаумен ерекшеленеді.
Жаңалықтар - назар аударуға тұрарлық жаңалықтармен мәліметтер береді.
Тақырыптар каталогы - сайттағы мақалалармен материялдардың негізгі
тақырыбымен беріледі, қолданушы кілттік сөздерімен іздеуді орындайды.
Сілтеме және форум - таныс қолданушыларға арналған ақпараттардан құрам
табады.
Әрбір веб-сайттың өзінің бірегей мекен жайы – URL (ағылш. Uniform
Resource Locator) бар, оны желіден осы мекенжай бойынша тауып алуға болады.
Веб-сайтқа арналған URL-дің көрінісі мынадай болады:
http:www.атауы.үйшік. Веб-сайттың атауы оны сәйкестендіріу үшін
пайдаланылады (мысалы, ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаевтың ресми сайтының мекен
жайы – http:www.akorda.kz, ал ҚР Үкіметі сайтының мекенжайы –
http:www.government.kz.). Үйшік Internet желісінің ірі бөлігін
белгілейді, ол мемлекетті (.kz – Қазақстан, .ru – Ресей, .ua – Украина, .uk
– Ұлыбритания, .fr – Франция және т.б.) немесе қызмет саласын (.com –
коммерциялық ұйымдар, .org – коммерциялық емес ұйымдар үшін, .edu–білім
беру қор көздеріне арналған,т.с.с.) білдіреді.
Қазіргі таңда Қазақстандағы интернет сайттар белгілі бір сала бойынша
дамып жатыр. Кең ауқымды саланы қамтыған сайттар өте көп. Ол сайттардың
ортақ қасиеттеріне тоқтала кетсек:
- барлығы MySQL, PHP, HTML және JavaScript қолданған;
- дизайндық безендіру жағынан барлығыда қарапайым және CSS стилін
қолданған. Бұл сайттың қолданушы
броузерінде тез жүктелуді қамтамасыз етеді;
- бәріде Single Sing On технологиясы бойынша жұмыс жасайды.
Бүгінгі күнде, интернет желісінде өзінің қызмет сферасында, саудалық
немесе саудалық емес қызметтермен шұғылданатынын ұсынғанда кез - келген
компанияға сайт жасау керек. Интернет күніне 24 сағат жұмыс істейді, осы
уақыт ағымында сіздің бизнесіңізбен өзіңіздің тікелей қатысуыңызсыз
мыңдаған потенциалды клиенттер танысуы мүмкін. Сайт - бұл сіздің
интернеттегі өкілдік түріңіз, сізге клиенттердің және серіктестердің
базасын кеңейтуге, online да сатуды басқаруға, сіздің компанияңыздың
танымалдығын жоғарылауға мүмкіндік береді.
Электр тауарларының web сайты, оның қызметінің негізгі бағыты - электр
тауар cізге таңдаулы қызметтерді, ұсыныстарды және кеңестерді пайдалану
мүмкіндігін береді.
Интернет (бас әрiппен жазылса) - кез келген компьютердi жер шарында
орналасқан басқа жұмыс станциясымен, яғни телефон арнасына қосылған басқа
компьютермен жылдам байланыстыратын Дүние жүзiлiк Желi. Оны дүниедегi ең
үлкен ауқымды (глобальный) желi деп атайды. Осылай телефон арнасы арқылы
байланыса алатын компьютерлер бiр - бiрiмен ТСРIР хаттама (протокол)
ережелерiмен мәлiмет алмасады, оларды бiр нұсқада, яғни бiр тiлде сөйлейдi
деп айтса да болады. Дүние жүзiлiк Халықаралық телефон желiсi сияқты оны
ешкiм басқармайды, ол ешкiмнiң жеке меншiгi емес. Мiне, осы Интернет желiсi
көмегiмен электрондық почта арқылы хабар алып (берiп), басқа
компьютерлердегi ақпаратты көрiп, қашықтан телеконференцияларға қатынасу
жұмыстарын жүргiзуге мүмкiндiк бар. TCPIP – Интернет желiсiне қосылған
компьютерлер арасында ақпарат алмасуды қамтамасыз ететiн мәлiметтердi бiр
жүйеге келтiру ережелерi немесе оларды құрастыру хаттамасы. IP (Интернет
Protocol) - мәлiметтердi оны алушының адресi көрсетiлген шағын
тақырыптары бар бiрнеше бөлiктерге немесе дестелерге бөлетiн желi аралық
хаттама. TCP (Transmisson Control Protocol) - мәлiметтi жөнелту iсiн
баскаратын хаттама, ол желiдегi ақпарат дестелерiн дұрыс жеткiзу үшiн
жауапты болып саналады. Интернет жүйесiн пайдалана отырып, үйден шықпай ақ,
көптеген елдердi, қалаларды аралап музейлердi, кiтапханаларды көрiп,
дүниежүзiлiк мәдени және ғылыми жетiстiктермен танысып, оларға өркениеттi
елдiң азаматы ретiнде өз үлесiңiздi қосып, өзiңiздi дүниенiң бiр кiшкене
бөлiгi ретiнде сезiну мүмкiндiгiне ие боласыз. Интернет (кiшi әрiппен
жазылса)- TCPIP хаттамалары негiзiнде желi аралық байланысу технологиясы.
Интернет желiсiнiң құрылымы - Әрбiр тұтынушы компьютерi кәдiмгi телефон
арналарымен түйiндi машиналармен байланысады. Ал түйiндi немесе негiзгi
машиналар бiр - бiрiмен қуатты оптикалық талшықты немесе спутниктi
арналармен жалғасады. Түйiндi машиналар кез келген жай компьютерлер
арасында байланыс орнату үшiн қажет, олар: тәулiк бойынша үзiлiссiз жұмыс
iстеп, байланыс сеанстарының арасындағы уақытта жолда жүрген ақпараттарды
уақытша сақтайды, ақпараттық серверлер деп аталатын мәлiмет жинақтауыш
компьютермен жылдам iстейтiн оптикалық түрдегi байланыстыру iсiн қамтамасыз
етедi.Ақпаратты сервер – дегенiмiз қалың көпшiлiкке арналған, әрбiр
тұтынушы пайдалана алатын көптеген ақпараттар түрлерi жинақталған арнаулы
компьютер. Мұнда жаналықтар, мерзiмдi баспасөз (газет - журналдар),
жарнамалар, т.с.с. мәлiметтер сақталады.Желiге қосылған әрбiр компютерге
қайталанбайтын айрықша өзiндiк адрес (IP - адрес) берiледi, адрес
компьютердiң типiмен (IBM, Macintoch), операциялық жүйенiң түрiмен (Windows
xp, Windows vista, Windows 7) байланыста болмайды, демек жiберiлген
ақпарат тура адрес көрсетiлген компьютерге келiп түседi. Түйiндi машина
мәлiметтердi тасымалдау кезiнде хабарды жiберген және оны алатын
компьютерлер арасындағы ең қысқа жолды таңдайды, жұмыс барысында ол
байланыс арнасының бос аралықтарын тиiмдi түрде пайдаланады. Бұл мүмкiндiк
Интернеттi қазiргi кездегi ең жылдам, әрi арзан, әрi сенiмдi байланыс
жабдығына айналдырды деуге болады. Ал ендi түйiндi машиналар жұмысы қалай
ұйымдастырылған, Интернетте адрестi кiм тағайындайды, компьютерлер
арасындағы байланыс қалай қамтамасыз етiледi, компьютер телефонмен қалай
қосылады деген мәселелерге келсек, бұның бәрiн iстейтiн арнайы қоғам –
Интернет провайдерi деген ұйым, мекеме бар. Мысалы, Алматыда Интернет
Провайдерi болып қызмет атқаратын Интернет трейнинг орталығы Nursat, S&G
Communications, Parasang, қазақтелеком, Астел Арна Спринт т.с.с. мекемелер
жұмыс iстейдi.
Интернет - те қызмет көрсету провайдерi – ISP (Интернет Service
Provider), Интернет - пен қарапайым тұтынушылардың тiкелей қатынас құруын
жүзеге асыратын заңды тұлға.
World Wide Web құрылымы - WWW дүнежүзiлiк тармақталған желiсi - бұл
Интернет - тiң ең кең таралған, күннен күнге тоқтаусыз өсiп жатқан қызмет
түрi. World Wide Web - Интернет - тегi барлық құжаттар және мультимедиалық
ресурстарды сипаттайтын термин. Бұл мәлiметтердi пайдалану жолында оларды
оқып көру үшiн Micrasoft Интернет Explorer, Netscape Navigator cияқты
програмалық жабдықтар қолданылады. Олар Интернет - тен керектi құжаттарды
iздеп табуға, қарауға, жазып алуға мүмкiндiк бередi. Гипермәтiн
(байланысқан мәтiндер) мүмкiндiгi Web мәлiметтернiң бiрiнен бiрiне көшудi
жеңiлдетедi. Файлардың HTML - ің (hipertext markup language) форматын iске
қосатын гипермәтiн мүмкiндiгi Web парақтарының бiр бетiнен екiншi бетiне
сiлтеуң бойынша көшудi жеңiл жүзеге асырады. Бұл беттерде суреттер, бейне
жазбалар, дыбыстар, үшөлшемдi (кеңiстiктегi) нақты бейнелер т.с.с.
орналасады. Осындай сiлтемелер арқылы байланысқан парақтар World Wide Web
- тiң негiзгi құралымын құрайды. Web жүйесiне қосылғаннан кейiн әрбiр адам
WWW желiсiндегi кез келген мәлiметтi басқалармен бiрдей пайдалану құқығына
ие болады, бұдан соң басқа компьютермен байланасу үшiн немесе қосымша
артықшылық, шектеулер үшiн ақы төлеудiң қажетi жоқ.
World Wide Web (WWW немесе Web) Интернет мәлiметтерiн жеңiл көруге
болатын графикалық интерфейс мүмкiндiгiн бередi. Ондағы мәлiметтер мен
олардың бiр - бiрiмен байланысын ақпараттық өрмек деп айтса да болады. Web
- тiң әр бетiнiң басқа парақтармен байланысын көрсететiн сiлтеме белгiлерi
бар, оны бiр - бiрiмен байланысқан парақтардан тұратын өте үлкен кiтапхана
деуге болады. Бiр тораптық компьютерде орналасқан мәлiметтер Web кiтабы
секiлдi, ал оның беттерi кiтап парақтарын көзге елестетедi. Бұл беттердегi
мәлiметтер дүниенiң кез келген бұрышында орналаса бередi. Солар арқылы жер
шарындағы барлық серверлiк компьютерлердегi ақпараттар көз алдыңызда
орналасады, мұнда қашықтағы - қымбат, жақындағы - арзан деген ұғым жоқ,
олардың бағасы тек мәлiметтiң көлемiне немесе сiздiң байланысып отырған
уақытыныздың ұзақтығына байланысты. Web мәлiметтерiн қарау адресi
көрсетiлген белгiлi бiр тораптық (түйiндi) компьютерден басталады. Түйiндi
компьютердегi мәлiметтiң бiрiншi бетi кiтаптың сырты немесе мазмұны
тәрiздi, әрбiр беттiң URL (Universal Resource Locator) форматында берiлген
қайталанбайтын өзiндiк адресi болады. Ол беттердегi мәлiметтi оқу көру
жабдықтарың деп аталатын арнайы программалар арқылы орындалады.
URL - адрестерi - Бұл Интернетте орналасқан құжаттардың адресiн жазудың
арнайы формасы. Ол - желiнiң қай серверiнде орналасса да, керектi мәлiметтi
айнытпай қатесiз табуды қамтамасыз ететiн сөз тiркесi URL адрестерiнiң
жазылуынан мысал келтiрейiк.
http: www.soccer.rudinamorusindex.html
мұндағы:
a)http протокол, яғни хаттама;
ә)www.soccer.ru - адрестiң домендiк бөлiгi, оның iшiнде:
б)www - компьютердiң (сервердiң) аты;
в)soccer.ru - доменнiң аты;
г)dinamorus - сервердегi каталог аты;
д)index.html - Web - парақтары файлының аты;
Домен - бiр компьютермен басқарылатын немесе бiр желiлiк жұмыс
машинасының (желi торабының) басшылық етуiмен iстейтiн информациялық желi
қорлары (ресурстары) тобы.
1.2 Интернеттің жұмыс істеу негіздері
Протокол TCPIP (Transmission Control Protocol Internet Protocol) –
қазіргі кезде компьютерлік желілерде ақпарат алмасуда қолданылатын
протоколдардың бірі. Шын мәнінде бұл протоколдың өзі бірнеше протоколдан
тұрады. Протоколдың аты екі бөлімнен тұрады:
- TCP–протоколы жіберуші жақта хабарларды пакеттер легіне түрлендіреді
және қабылдаушы жақта пакеттерді қайта хабарларға жинайды.
- IP – протоколы пакеттердің бағытталуын басқарады, желілер арасында
оларды әр түрлі бағытқа бағыттайды және әртүрлі желілердің бірігуіне
ықпал жасайды.Сіз өз желіңізді басқа бір желімен байланытыра алуыңыз
желілер артықшылығы болып табылады. Сіз ірі желілер желісін алғанға
дейін байланыстыра аласыз. Әдетте басқа желіге телефон желісі арқылы
қосылуға немесе кабель арқылы жұмыс істейтін жоғары жылдамдықты
қосылыс немесе арнайы телефон жолдары арқылы да қосыла аласыз.
Интернет те желілердің желісін құрайды [6].
Интернет – миллиондаған компьютерлерді желілердің өте үлкен желісіне
біріктіретін әлемдегі ең үлкен және белгілі жел. Интернет сөзі халықаралық
желі деген сөзді білдіреді (INTERnational NETwork). Интернет –бүкіл әлемнің
компьютерлер серверлерінің жиынтығы. Бұл желі ақпаратты сақтайтын серверлер
және басқа компьютерлерден ақпарат алуға болатындықтан клиент –сервер болып
табылады. Интернет миллиондаған тұтынушылар мен серверлерден тұрады, ал
ақпарат көлемін бағалауға мүмкін емес.
Интернеттің жұмысына жауап беретін нақты адам жоқ. Интернетте президент
жоқ. Сондай-ақ басты әкімшілік жоқ. Алайда өз қалауымен Интернет
Қоғамдастығын құрайтындар бар (Internet Society, ISOC). ISOC компьютерлер
ақпарат алмаса алатындай ережелердің болуына кепілдік береді.
Интернет түрлі элементтердің жиынтығы болып табылады, ал Бүкіләлемдік
тор – Интернеттің тек бір бөлігі ғана. Интернет сізге қажет ақпаратты
желіге біріккен миллиондаған компьютерлерден алуға мүмкіндік беретін
бірқатар құралдар ұсынады. Бұл құралдар қарапайым немесе жеткілікті күрделі
бола алады, соның ішінде:
Әдетте WWW (World Wide Web атауынан) – Web сервер арқылы миллиондаған
электрондық құжаттардың бір-бірімен байланыстарының бірігуі. Web -
кеңістігін құрайтын жекелеген құжаттар Web-беттер деп аталады. Тақырып
бойынша біріктірілген Web –беттер тобы Web – түйіндер деп аталады (басқаша
атауы – Web-сайт немесе жай ғана сайт). Web – беттерді көруге арналған
программа браузерлер деп аталады. Электрондық пошта: немесе e-mail,
Интернеттің барлық желілерінде қол жеткізімді. Ол адамдарға файлдарды
бүкіләлем бойынша тез жіберуге мүмкіндік береді. Бұл қарапайым мәтіндік
белгілеу немесе ішіне графика мен басқа да мазмұнды алып жатуы мүмкін.
Файлдарды жіберу: файлдарды бір компьютерден екінші компьютерге
көшіреді. Интернет арқылы файлдарды тасымалдау хаттамасы (File Transfer
Protocol, FTP) сияқты мәліметтерді тасымалдайтын арнайы басқарушы
қағидалар немесе хаттамалар бар: белгілі бір тақырып бойынша мақалалармен
алмасатын, программалық өнімдерді қолдауды қамтамасыз ететін немесе
сұрақтардың түрлі категорияларына жауаптар ұсынатын компьютерлер желісі.
Жаңалықтық топтар (newsgroups): USENET-тегі желілік конференция, ол
дискуссиялар мен жаңалықтар алмасуды жүргізу үшін ұйымдастырылған.
Мәлімдемелерді оқу мен жіберу тұтынушы компьютерінде жүктеліп, жаңалықтар
серверімен байланысатын программа арқылы жүзеге асады.
WEB порталдар HTML атты программалау тілі арқылы құрылады. (Hyper
Text Markup Language). WEB парақтарды сіздер арнайы программалау арқылы
көре аласыздар. Оның аты WEB браузер деп аталады(Web browser).. Ең кеңінен
тараған веб-браузерлер: Internet Explorer (Microsoft.com), Netscape
Navigator (Netscape.com), Opera (Opera.com), Mozilla (Mozilla.org), AOL
(aol.com).
HTML тілінде құрылған браузер сіздерге ақпараттың барлық түрлерін,
оның ішінде мәтіндерді, графиканы, дыбысты, анимацияны, слайд – шоуды,
бейне және басқа көптеген ақпараттарды көруге болады. Сіздер WEB браузерді
пайдалануды білесіздер, ақпарат алуды, оны іздегенде белгілі уақыт аралығы
жеткілікті. WEB браузер сіздерге жеке WEB порталдардың, жеке WEB
парақтардан көрсетеді. WEB порталдар былай ұйымдастырылады: ақпараттардың
байланысы бірге жиналады, олар WEB парақтарға топталады, яғни біздің көз
алдымызға немесе журналды елестетеді, мысалы, сіздің мектебіңізде WEB
портал бар деп есептейік, олардың көптеген парақтары бар делік. Ал
жергілікті кітапханалардың басқа WEB порталы болады, яғни олардың парақтары
да бөлек болады немесе олардың парақтары бөлек беттерден тұрады. Әрқашанда
WEB порталдардың басы болады, ол үй парағы деп аталады. (HOME PAGE). Үй
парағы дегеніміз: ол журналдың сыртқы беті немесе газеттің бірінші бетімен
пара-пар. Әдетте ол бетте адамдарды еліктіретін картинкалар болады, яғни ол
дегеніміз порталдың мазмұнын ашатын тақырып немесе идея. Оның құрамында
порталдардың картасы немесе дәлелдеуіш панель болады. Олар порталдардағы
басқа беттердің қандай екенін білдіреді [7]. Браузер беттен –бетке секіруге
мүмкіндік береді. Бұны желінің ішін аралау деп айтады. Сіз желіге
браузердің терезесі арқылы кіре аласыз.
Сіз браузерді жүктесеңіз сіздің дербес үй парағыңызды көре аласыз. Сіз
үй парағыңызда басқа да беттерді ашуға мүмкіндік аласыз, сіз оны әрдайым
өзгертіп отыруыңызға болады. Флэш – бұл WEB браузерде жұмыс істеуге
арналған кішкене программа. Ол арқылы дыбысты, анимацияны және интерактивті
WEB парақты қосуға болады. Интернет желісіндегі флэш – мультфилмдерде жиі
кездестіруге болады және т.с.с. Осының барлығы сіздерге интернет желісінде
активті ойындармен ойнауға және детальды ойындармен ойнауға мүмкіндік
береді. Сіз браузерді ашқанда және берілген беттегі хабарды зерттегенде,
сіз басқа да беттерді көріп шыға аласыз.Сіз беттер арасында әртүрлі
тәсілдермен орналаса аласыз. Жаңа бетке көшудің ең жылдам тәсілі, нәтижелі
әрі ыңғайлы, не өрмекті жасайтын, жаңа бетке көшудің ең жылдам тәсілі –
гипермәтін (hypertext) деп аталады. Гипермәтін – ақпаратты әр түрлі
беттерде, тіпті порталдарда байланыстыру. Гипермәтіндік сілтемелер веб-
беттерде көп жағдайда, асты сызылған сөздер, сөйлемдер тіпті графиктер
арқылы көрсетіледі. Сіз веб-бетті тышқан көрсеткішімен жылжытсаңыз да, асты
сызылған болмаса да, сіз гиперсілтемені жеңіл айыра аласыз. Сіз тышқан
көрсеткішін гиперсілтемеге нұсқағанда, ол нұсқаушы алақан нұсқаушысына
ауысады. Егер гипермәтіндік сілтемені шертсеңіз, сіз келесі, яғни тақырып
мәтіндегі бетке ауысасыз. Мысалы, сізге өте маңызды антарктикалық
зерттеумен байланысты тарихи баяндама істеу қажет. Сіз келесі мәтінді веб-
беттен табасыз. Мысалда жоғары бірнеше сөздердің асты сызылғанын ескеріңіз.
Веб-беттерде олар көбінесе көкшіл түспен ерекшеленеді. Ол –гипермәтіндік
сілтеме. Егер бұл веб-бет болса, сіз сол сілтемені шертіп, сол сөзге
анықтама және мысалдар берілген бетке ауыса аласыз. Ал егер
Ф.Ф.Беллинсгаузгер сілтемесін шертсеңіз, онда сіз мына зерттеушінің
өмірбаяны туралы әңгіме айтылған бетке өтер едіңіз. Дәл сол сияқты, мұз
айдынына сөзіне шертсеңіз, сол табиғат бейнесі суреттелген бетке өтесіз.
Дүниежүзілік өрмектің көмегі арқылы басқа бетке немесе басқа порталға
көшудің жаңа тәсілі – веб-мекен жайларды қолдана аласыз. Мекен – жайы
болмағандықтан, үйді табу қиын, сондықтанда кез-келген веб- порталдың өзіне
тән мекен –жайы болады. Ол мекен-жай әмбебап локатор қоры (Uniform Resource
Locator) немесе URL деп аталады [8]. URL – сөзбе-сөз айтқанда, берілген
беттің интернетте орналасқан орны. URL –дің жазылуында (слэш) таңбасы
қолданылады және оны қолдануда ашық жер қалдыруға болмайды. Әр бір URL-де
негізі ұқсас ақпараттар бар. Мысалы, төменде көрсетілген URL-ға қараңыздар:
http:www.zdorovie.rugigienanews .html
http:: URL бірінші бөлімі ресурстардың түрлерін немесе алыну жолдарын
анықтайды. Көптеген халықаралық порталдарда URL басында http көрсетілген,
ол гипермәтін тапсыру протоколы (hypertext transfer protocol). HTTP –
дүниежүзілік өрмектен ақпараттты жіберуге және хабар алуға арналған
ережелер топтамасы.
http:www. zdorovie.rugigienanews.html
www: Интертеттегі бет түрі. Берілген мысалда www дүниежүзілік өрмектің
беті екендігін көрсетеді (World Wide Web).
http:www. zdorovie.rugigienanews.html
zdorovie.ru: Бұл барлық мәліметтерді сақтайтын сервердің атауы. Ол
домендік атпен аталады және аты қосылады, нүкте және жұрнақ немесе жоғары
дәрежедегі домен(top-level domain, TLD). Бірінші бөлім – көп жағдайда
мекеме аты, ал соңғы бөлім жоғары дәрежелі доменнің бірі болуы мүмкін (TLD)
.com: мекемелер және жалпы қысқартулардың үлкен бөлімі;
.edu: білім беру институттары және АКШ университеттері;
.gov: АҚШ үкімет агенттіктері;
.mil: АҚШ-ң әскери сайттары;
.net: желілер, көп жағдайда интернет-провайдерлар сайтын білдіреді;
.org: коммерциялық емес ұйымдар.
Осы жоғары дәрежелі домендермен қатар басқа да соңғы бірнеше жылда
пайда болғандары, олар:.info, .biz, и .pro,сонымен қатар елдердің екі
мағыналы домендары қолданылады, мысалы: .mx Мексика, .pt Португалия, .de
Германия, .fr Франция, .ca Канада, .uk Великобритания, .ru Россия, .kz
Қазақстан үшін..
http:www. zdorovie.rugigienanews.html
gigiena: Веб-беттер сақталған директория немесе серверлік папка.
Берілген мысалда gigiena – қосымша файлдар сақталған папка.
http:www. zdorovie.rugigienanews.html
news.html: сіздің веб- порталдағы парағыныңыздың аты. Мысалда, файл
аты -"news" html- құжат. Бүкіл әлемдік тордың мүмкіндіктері өте көп және
өте қолайлы. Сілтемелер көмегі арқылы порталдарға оңай шолу жасауға болады.
Кейбір жағдайда Web порталда адасып қалуға да болады. Ол қандай жағдайда?
Егер сіз ақпараттарды өз ретімен дұрыс пайдаланбасаңыз. Оңай болу үшін
порталдың ұйымдасу құрылымын жақсы білу керек.
Web порталдар әдетте 3 түрлі жағдайда ұйымдастырылады:
1) сызықты Web портал;
2) ағаш тәрізді құрылымды Web портал;
3) жүйесіз Web портал (ретсіз).
2. WEB-САЙТ ЖАСАУДЫҢ НЕГІЗГІ ЕРЕЖЕЛЕРІ
2.1 WEB-сайт және сайт жасауда ескерілетін негізгі ережелер
Сайт (ағылшын тілінен website: web — паутина,желі және site —
орын, яғни орын, бөлік, желінің бір бөлігі) —компьютерлік желіге бір IP
адреспен немесе домен атымен біріктірілген, яғни жинақталған жеке
тұлғаның немесе көсіпорынның электронды құжаттары(файлдары).
Сайттар бүкіл әлемдік желіні (паутинаны) құрайды, ал коммуникация
(паутина) бүкіл әлемдік ақпарат сегменттерін бір жүйеге біріктіреді, яғни
мәліметтер базасына. Қолданушылардың серверде орналасқан сайттарға тікелей
қол жеткізу үшін HTTP протоколы жасалған.
Әлемдегі ең бірінші сайт info.cern.ch 1990 жылы жасалған. Оны құрушы
Тим-Бернерс-Ли, Сайтта World Wide Web жаңа технологиясы жайлы, HTTP
мәліметтерді жіберу хаттамсы , URI адресация жүйесі, HTML гипермәтіндік
тілі жайлы, серверлерді және браузерлерді орнату және жұмыс істеу
принциптері жазылған. Сайт ең бірінші интернет- каталог болып саналды.
Сайттар классификациясы
Жүйелерге қол жетімділігіне байланысты:
▪ Ашық — барлық сервистер кез келген келушiлер және қолданушылар үшiн
толық қолжетімді.
▪ Жартылай ашық — барлық сервистерге қол жеткізу үшін регистрация
процедурасын өту қажет (әдетте тегін).
▪ Жабық — мекеменің толығымен жабық қызметтік сайты , кез-келген
тұлғаның жеке сайты. Мұндай сайттақа белгілі бір адамдар тобы ғана
қолжеткізе алады. Жаңа қолданушы тек қана шақыру арқылы ғана, яғни
инвайт арқылы тіркеле алады.
Физикалық орналасуына байланысты:
▪ Интернет жүйесіндегі барлық қолжетімді сайттар.
▪ Локальды сайттар — локальді желі аумағында ғана қол жетімді сайттар.
Қазіргі таңда әлемдегі танымал сайттар тізімі:
1. Google (google.com) — іздеу жүйесі және көпкөлемді қызметші портал.
2. Facebook (facebook.com) — ең көлемді әлеуметтік желі.
3. YouTube (youtube.com) — видебейнелер хостингісі.
4. Yahoo! (yahoo.com) — іздеу жүйесі және көпкөлемді қызметші портал.
5. Baidu (baidu.com) — қытай іздеу жүйесі.
6. Wikipedia (wikipedia.org) — әмбебап, көп тілді еркін энциклопедия.
7. Blogspot (blogspot.com) — блог жүргізуге арналған веб-қызметші.
8. Twitter (twitter.com) — қолданушыларға қысқа мәтін жіберуге
арналған.
Сайттардан ақпарат алу үшін немесе есептерді орындау үшін жасалғандығы
жайлы анықтап барып оның түрлеріне сипаттама береміз. Кей жағдайда
құжатты–бағытталған және мәселелік (өрнектер) ерекшеліктеріне сәйкес
айыруға болады. Құжаттық бағытталған немесе ақпараттық сайттар қолданушы
үшін ақпаратты алу, бірақта интерактивтік жағынан шектеулі ғана мүмкіндігі
бар болады. Қолданбалы немесе бағдарламалық бағытталған сайттар
қолданушыға ақпарат алмасу немесе қандай да бір әрекеттерді жасауға
мүмкіндік береді. Мысалы, банкілік счеттан ақша аудару. Ал гиберидтік
сайттарда барлық функция түрлері бар. Гиберидтік сайт түрі қазіргі кезде
ерекше дамысын табуда. Мұндай категорияларға электрондық комерциямен
айналысатын сайттар жатады.
- Қоғамдық сайт: Мұндай сайттарда мемлекеттік ақпараттар және жаңалықтар
көрсетіледі. Мұндай сайттарда операцияларды байланыстыруға байланысты
қолданушылар арасыннан өз ара әрекеттеседі.
- Қызықты сайттар: Мұндай сайттар ойындар немесе басқада интерактивті
тіл қызықтаушылық үшін құрылады. Сайттарды ұйымдастыру негіздеріне
сүйеніп бөледі. Олар қандай да бір жағдаймен төлем төлейді немесе
басқадай жағдайлармен қолдаулар көрсетеді. Мұндай түрлерге сайттың
негізгі түрін алып негіз етіп салыстырамыз.
- Сауда сайттары: Сауда жасауға, елмен қарым–қатынас жасауға, өз
тауарларын жарнамалауға арналған сайттар және мұндай сайттар көмегімен
электрондық коммерция мен тікелей айналысады.
- Мемлекеттік сайттар: Мұндай сайт түрлеріне мемлекеттік жоғарғы
органдар, мемлекеттік органдар жатады. Сайттың негізгі мақсаты қоғамға
немесе заңға бағынышты болу, қажеттілігін қанағаттандыру.
- Білім сайттары: Мұндай сайттар әр түрлі білім орындары университет,
жоғарғы оқу орындары, мектептер сияқтылар жатады. Бұл сайт зерттеу
және білім орындарын таныстыру мақсатында көптеп қолданылады.
- Филантроптық сайттар: Филантроптық сайт коммерциялық емес сайттар
немесе жеке адамдар, қоғамдық қарапайым мекемелер жатады.
- Персональды сайттар: Бұл сайтқа кез–келген тұлға немесе адамдар тобы,
кез – келген мақсатта жасалады. Олар еркін тақырыпта кез– келген
жағдайда болуы мүмкін.
Сайттарды классификациялау күрделі мәселе. Мысалға, білім сайттары кей
жағдайда басқадай мемлекеттік сайттарға кіруі мүмкін.
Визуальды классификациялар: Визуальды ерекшелігі мен сайттарды
ерекшелейтін болсақ, біз диапозон мен жұмыс жасайтын боламыз. Сайттың енді
бір жағына текстік құрамына көпрек мән береміз. Бірақта тек мәтінге ғана
емес графикалық таныстырулар және бейнелерге көбірек көңіл бөлінеді.
Internet–те 4 ең көп таралған дизайнерлік мектептер орналасқан.
Текст бағытталған сайттар: Мұндай сайттардың тексттік құрамына көбірек
мән беру қажет. Мұндай сайтты жөндеу қиынға соқпайды, дизайыны онша қиын
емес өте қарапайым.
GUI түріндегі сайттар-: (Graphic User Interface)бұл сайт түрі қолданушы
сайт интерфейсі мен байланысты, бағдарламалық жобалық жабдақтауы кіреді.
GUI–бағытталған ортасында қарапайым сайттар бар. Басқаша айтқанда GUI–ге
қосылатын компанентке байланысты.
Метафоралық сайттар: Метафоралық сайттар көбінесе өмірлік мысалдардан
алынады. Мысалы, дизайн машиналарға байланысты болуы мүмкін. Метафоралық
сайттар жалпы жағдайда визуальды немесе интерактивті емес болады.
Тәжірибелік сайттар: Мұндай сайтты жасаушылар, көрсетілген нормалдардан
артық жасайды. Мұндай сайттарда шығармашылық жағдайына көбірек мән береді.
Бұл дизайнерлік жағынан көптеген сайттарда қолданылады.
WEB–сайт дизайны.WEB–дизайның негізгі бес облыстық аспектілері бар.
Құрамы: Құылған сайттың құрамын ұйымдастыру бұл бөлімдегі мүмкін
болатын диапозондарына тікелей байланысты. Дәлірек айтар болсақ текстің
қалай жазылғандығына, қалай ұйымдастырылғанына, таныстыру және оның қандай
технологиялар көмегімен құрылғандығына байланысты.
Көрнекілік: Бұл сайттың орналасу кеңістігі экранға байланысты болады.
ML, CSS, Flash және графикалық элементтерін өрнектеуге арналған функциялар
немесе навигациалардан тұратын бағдарлама түрлері. Сайттың визуальды жағы
WEB–дизайнның ең негізі аспектілерінің бірі болып табылады.
Технологиясы: Бұл категорияда HTML және CSS WEB технологияларымен
жасалған әр түрлі базалық бөлшектер жатады. Технология түсінігіне сайттағы
интерактивті элементтеріде жатады.Ерекшелігі ретінде қандай бағдарламалық
әдістерді қолдануына байланысты. Мысалға, JavaScript бағдарламасын атап
өтуге болады.
Жеткізу: Сайтты интернет немесе ішкі корпоративті желілер арқылы жіберу
жылдамдығы аппаратуралардың қолданылуы ішкі бағдарламалық жабдықтау және
желілік архитектураға тікелей байланысты болады.
Мақсаты: Сайт құру әр қашанда экономикалық сұрақтарға байланысты
болады, бұл WEB–дизайнның ең маңызды бөлігі.
WEB–дизайынның әрбір бөлшегі құрылып отырған сайттың түріне байланысты
өзгеріп отырады.
WEB–дизайнға анықтама: WEB–дизайн қызметінің мультидисциплинарлық
ортасы WEB сайттарды жасауға және жоспарлауға жатады. Оған өңдеу көлемді
ақпараттар визуальды дизайн, оның жүйе немесе желі арқылы жіберу
жылдамдықтары технологиялық мүмкіндіктері жатады.
WEB–дизайн бұл адамдың ішкі ойлар жиынтығы емес. Бұл жаңадан жаңа
идеалар деуге болады. Басқа сөзбен айтқанда Internet–деген өте тамаша және
кең ауқымды дүние деуге болады.
WEB–дизайн оның негізгі сұрақтары:WEB – оның негізгі сұрақтарына
төмендегілер жатады:
-Дизайн қажеттілігі және қызықтаушы қолданушылар.
- Форма және функциялардың тепе–теңдігі.
-Орындалу сапасы.
-Ұлттық қарым–қатынас және жаңашыл ой.
Бұл сұрақтар желілік ортаға байланысты емес. Коммерциялық графиканың
мамандары, жұрналдық жарнамалар жасайды. Мұндай сайттар белгілі функциялар
қарым–қатынасымен жасалады. Орындалуы кез–келген ережелерге сүйенеді.
WEB–дизайнның мұндағы әсері өте көп.
Қолданушыға бағытталған сайттар: WEB–дизайнның ең кең таралған
мәселерді WEB–сайттың қолданушыға бағытталғандығы. Бірақта WEB–дизайн
жасаушылар өз қажеттілігі бойынша жасайды. WEB–дизайнның негізгі ережелерін
еш қашан ұмытпаңыз.
Сіз қолданушы емессіз. Дизайнер ретінде WEB–дизайн жайлы бүтін
ақпаратты өзіңіз ғана біліп туруыңыз қажет. Қай ақпарат қай жерде
тұрғандығын сіз білуіңіз қажет. Сіз Plug-in технологиясы қалай
орналасқандығын білуіңіз өте маңызды. Сізде экранның оптимальды рұқсаты
болуы, броузер орнатылуы және т.с.с атап өтуге болады. Сайттарды жобалау
кезінде оның көрнекілік ерекшеліктері және шеберлер дәрежесіне сәйкес
келтіруді қажет етеді. Жасау кезінде аталмыш фактілерді қабылдау керек.
Қолданушы дизайнер емес болғандықтан дизайнның қыр – сырын біле
бермейді тек оның қолдануға ыңғайлығына және көрінісіне көбірек көңіл
бөледі.
WEB–сайт құру кезінде олардың графикалық интерфеийсі белгілі бір ереже
тәртіптерге, еркін тақырыпта болса да ережеге бағынады. Ережеге бағынған,
өз еркімен жасаған сайттарға қауіпті болуы мүмкін. Көптеген қолданушылар ең
көп уақыттын басқа сайттарда өткізетіндігін ескеру қажет. Бірақта кей
жағдайда ғана сіздің сайтыңызға назар аударып отырып қалуыда мүмкін.
Сондықтан сайт құру кезінде қолданушы қажеттігін ескеру керек.
Интерфейс құрудың жалпы ережесінен тайып кетпеу жағын ескеру, айтылған
қолдану ережесінде меңгерген болу керек. Өкінішке орай дәл айтылып жазылған
WEB–сайт ережесі қазіргі таңда жоқ.
Сайтқа қойылатын талаптар.
Сайты құрудың мақсатын бір сөзбен түсіндіру мүмкін әрине әр істе
өзіндік талап бағыттары болады, сол негіздеріне негізделе отырып сайттында
өз ереже талаптарыда жоқ емес. Сайтта қойылатын талаптар сайттың жалпы
құрылымдық жағына оның ішіндегі жасалған және де жазылған мәтіндерге
тікелей байланысы болады. Қойылатын негізгі сұрақтары төмендегілер:
− Сайттың жалпы құрлымы кандай талаптарға сай болу керек?
− Сайттың жалпы сыртқы көрінісі қандай болу керек?
− Қандай типтегі бағдарламаны қолдану жасауышыға тиімді екендігін
анықтау қажет?
− Тұтынушлар үшін қанша сервер қызмет ететін болады?
− Сайттың жалпы көлемі жайында, экран өлшемі қандай болу қажет, қандай
броузерларге негізделетіндігі деген сияқты өзекті мәселелер туындайды.
Жоғардағы аталмыш талаптарға сәйкес шешім шығаратын болсақ дизайнер
үшін одан ары жұмыс жасауына оңай болатын болады. Бастапқы үш сұрақ
қайта–қайта туындайтын болады. Оған сәйкес сайттың жалпы жоспарында құруға
болады.
Техниқалық талаптар: Бұл бөлім жалпы сайт жасауға қолданатын
технологияларға зерттеу және талдау жасап оларға шолу жүргізеді. Мысалға,
оларды атап өтер болсақ: HTML, JavaScript, CGI, Java, Plug-in және т.б.
Жалпы техникалық талаптар негізінде барлық жағдайларды қарастыруға болады.
Оларды жеке–жеке талдап айтар қойсақ: шығарылған жалпы сапасы және қорғаныс
қауыпсіздігі, бейнелеуі, көпаппараттық сипаттамаларға сәйкес келуі және
көпплатформалы және де басқадай техникалық талаптарға сәйкестіріледі.
Сыртқы көрінісіне жалпы сипаттамасы: Бұл бөлімде сайттың жалпы сырткы
көрінісі туралы және жалпы дизайндық турғыдан қарастырлады. Мұнда сайттқа
қолданылатын бейнелер, суреттер, логотиптер, экран өлшемдері, және
мультимедиялық технологиялар, графикалық бейнелердің қолданылуы деген
сияқтылар бұл бөлімде қарастырлады. Мұнда тағы бір неше визуальды
элементтер негізінде де қарастырлады. Сыртқы сипаттамасын жасағанан кейін
сайтты жасауға негізгі қадамдар жасалды деуге болады, бірақта бұлар әлі
жеткілікті емес келесі кезекке сайтты жіберу қызметі жатады.
Жіберу қызметі: Бұл бөлімде сайттың жалпы интернетте таралуы
қарастырлады. Тарату қызметінің қандай серверге жіберу тиімді екендігін
анықтау қажет анықтау кезінде ең арзан және қызметінің жылдамдығын ескере
кеткен жөн.
Құрылымды сайт сызбасы: Бұл бөлімде сайттың құрылымын немесе блок сызба
түрінде сайттың әр бір бөлшектерін көрсету қажет. Ресурстары әр түрлі
өлшеммен өлшенуі мүмкін. Дәлірек айтсақ барын дайындау, технологиялық
базаны құру, визуальды дизайн және менежмент ұйымдастыру тағы с.с.
Сайттың жалпы жоспарын жобалау дизайнердің өзіне тікелей байланысты.
Еске сақтайтын бір жайт: сайт жобалау кезінде нәтижесін позитивті нәтижеге
жеткізу қажет екендігін ескеру.
Сайттың жалпы жоспары қағаз бетіне құжат ретінде түскенен кейін оның
шынайы жоспарын іс жүзінде жасау қажет болады. Сайттын жалпы жоспары
төмендегідей сипатта болады.
Мақсаттын қысқаша сипаттамасы. Бұл бөлімде сайттың қысқаша сипаттамасы
сипатталу қажет. Сайт неден жасалғандығы жайылы, оның жалпы жетістігі
жайлы, оның глобальды мақсаты жайлы сипаттамалар берілу қажет.
Мақсаттың детальды түсініктемесі. Бұл бөлімде сайттың мән жайын жалпы
сипаттын детальдап түсіндіру қажет болады.
Аудитория пікірі. Бұл бөлім тікелей қолданушыға ғана қатысты, қолданушы
өз пікірін бұл бөлімде білдіру қажет, яғни қолданушының пікіріне негізделу
қажет деп түсінуге болады.
Сайт туралы дискуссиялық сценариялық әдістемелер: Қолданушының барлық
күй жағдайын сипаттайтын әдіс. Бұл көбінесе қолданушы пікіріне негізделеді
және қолданушылар арасына дискуссия жүріледі.Сол дискуссия негіздеріне
сүйеніп сайттың жалпы сипаты және жоспары жасалады.
Сайт құрлымына қойылатын талаптар: Жалпы сайттың бөлімдеріне қойылатын
талаптар бұл қара черновик деуге болады. Черновикте сайтқа қолданылатын
суреттер, мәтіндер және материалдар жатады. Жалпы сайттың құрылымын анықтау
үшін әр бағытта көрсетілген кесте құру өте тиімді болып есептеледі.
Жақсы да көрнекті сайт жасаудың негізгі ережелері.
Бұрынғы кезде Web-сайты бір адам - Web-мастер жасаған болса, қазіргі
кезде Web-сайттарды бірнеше адам жасайды. Олар Web-дизайнер, программист,
бизнес-кеңесші, маркетинг бойынша басқарушы, менеджер.
Web-сайт жасақтау жұмысы бірнеше кезеңнен тұрады:
- Жоспарлау;
- Элементтерді жасақтау;
- Бағдарламау;
- Тестілеу;
- Жариялау;
- Жарнамалау;
- Бақылау;
Жоспарлау кезеңінде төменгі мәселелер шешілуі керек:
1. Сайттың орны.
2. Сайттың аудиториясы кімдер.
3. Қандай ақпарат жарияланады.
4. Қолданушылармен қарым-қатынас қандай түрде ұйымдастырылады.
Элементтерді жасақтау кезеңінде сайттың программалық өнім түрінде
жүзеге асырылуы қарастырылады:
1. Навигациялық құрылымын жасау.
2. Беттің дизайнын жасау.
3. Бетті толтыру үшін мәтіндік және бейне ақпаратты әзірлеу.
Бағдарламау кезеңінде сайт құрылымы жасалады.
Сайт жасаудың негізгі кезеңдерінің бірі тестілеу. Тестілеу кезеңде
сайттың жұмыс істеу дұрыстылығы тексеріледі, оның ішінде:
1. Сілтеменің жұмысы;
2. Мәтіндегі қателер;
3. Навигацияның тиімділіғі.
4. Пошта және басқа формалардың дұрыстығы.
5. Графикалық файлдардың ашылуы.
6. Әр түрлі браузерлерде сайттық жұмысы.
Тест аяқталғандан кейін Web-сайт серверде жарияланады және қайтадан
тексеріленеді.
Web-қоғамдастығына жаңадан жарияланған сайт тұралы белгілі болу үшін
сайттың адресін және ол жердегі материал туралы аннотацияны хабарлау керек.
Осы мақсатқа жету үшін келесі мүмкіндіктерді пайдалануға болады:
1. Web-cайт адресін әр түрлі баспаларға жазу керек;
2. Web-сайтты әр түрлі серверлерде тіркеу;
3. Web-cайтқа сілтемелерді басқа Web-сайттарқа кіргізу;
4. Баннерлерді жарнама ретінде қолдану.
Web-сайтта жариялап жарнамалаған соң оған қатысу деңгейі оның
беттерінде орналастырылған ақпараттың қажеттілігімен, жаңалығымен және
көкейтестілігімен анықталады. Web-сайт имиджін сақтау үшін ол жердегі
ақпаратты әрдайым жаңартып тұру керек.
Бүгін интернет жүйесін шарлап жүріп неше түрлі сайттарды кездестіруге
болады. Олардың арасында өте жоғары кәсіби деңгейде жасалғандары да бар.
Бұндай сайттар пайдаланушыны ұзақ күттірмей тез енгізіледі, сұсқыны көзге
жағымды, ақпараттар бойынша бөлімдері нақты да анық, түсінікті,
навигациялық қызметті жетілген болып келеді. Осындай себебтерге байланысты
бұл сайттар өзіне кіруге, онда біраз уақыт өткізіп, көңіл көтеруге, ондағы
жаңалықтармен танысуға шақырып тұрады десе де болады.
Егер сіз қандайда бір сайтта өзіңіз байқамай біраз уақыт ұсталып
қалсаңыз, демек бұл сайттың жақсы ойластылып, дұрыс құрастырылғаны деп
түсінуге болады. Осындай жағдайға тап болған кезде ең дұрысы сол сатйқа
қайта оралып, дәл осы сайттың неліктен сізді қызықтырғанынна сараптама
жасау керек. Сіз осы кезде мынандай бірнеше маңызды сұрақтарға жауап
алуыңыз қажет: Бұл сайт қалай ұйымдастырылған? Бұл сайттың құрылымы қандай?
Сайтта орналастырылған ақпаратты табу мүмкіндіктері қандай? Ақпарат оңай да
түсінікті болып орналастырылған ба? Осындай сұрақтарға бірнеше ұнаған жақсы
сайттар бойынша жауап алап, олардың барлық оң жақтарын дұрыс зерттеу сіздің
өзіңіздің сайттың мақсатыңңызға сай шығуына ең үлкен көмек болады.
Сыртқы көрінісі әдемі, негізгі ақпаратты оңай да сыйымды ұсынған,
пайдаланушыны қажет ақпарат алуы жолында ұзақ күттірмейтін сайт – ең жақсы
Web-сайт деп қабылданады. Бұл дұрыс та. Жалпы интернеттің басты мақсаты кез
келген нәрсеге байланысты жан-жақты ақпарат беру мүмкіндігі. Сондықтан кез
келген сайт өзінде орналастырылатын ақпарат қасиеттіне байланысты
бейімделуі қажет. Міне осындай жайттарға байланысты кез келген Web-сайт
жасауда ескерілетін әмбебаб ережелер жиыны бар.
Ақпарат ағынын дұрыс жоспарлап алу керек. Көптеген Web-дизайнерлер сайт
жасау кезінде тек онда мәтін мен графиканы барынша әдемі қылып
орналастыруға ғана көңіл бөледі, ал кейінгі ол сайтта жүретін ақпарат
ағынына мүлдем назар аудармайды. Көптеген сайттар өздеріне кірген
пайдаланушылар санының олардың бәсекелестеріне қарағанда көп болуымен
мақтанады, бірақ бұл нағыз сапалылықтың көрсеткіші емес. Нағыз сапалылық
пен көрнектіліктің көрсеткіші уақыт болып табылады. Былайша айтқанда, кез
келген сіздің сайтыңызға кірген адамның онда қанша уақыт өткізуімен
байланысты. Егер сіздің сайтқа кірген пайдаланушы онда біраз уақытын
өткізіп, оның барлық бөлімдері мен деңгейлерін араласа, өзіне қажетті
ақпарат оңай таба алса, міне сонда ғана өзіңіздің сайттыңздың жақсы болып
шықанына сенуіңзге болады. Бұндай жақсы қасиетке ие болу тек сіздің сайтта
мәтін мен графиканың әдемі орналасуына ғана байланысты емес, онда болып
өтетін ақпарат ағынына ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz