Жергілікті компьютерлік желі
КІРІСПЕ 3
Жергілікті компьютерлік желі 4
Жергілікті компьютерлік желі ұғымы мен тарихы 4
Жергілікті компьютерлік желінің алар орны мен қызметі 5
Жергілікті компьютерлік желі ерекшеліктері және оны сипаттау 7
Жергілікті желі топологиясы 7
Жергілікті желі архитектурасы 13
Жергілікті желі технологиялары 17
Қорытынды 27
Қолданылған әдебиеттер 28
Жергілікті компьютерлік желі 4
Жергілікті компьютерлік желі ұғымы мен тарихы 4
Жергілікті компьютерлік желінің алар орны мен қызметі 5
Жергілікті компьютерлік желі ерекшеліктері және оны сипаттау 7
Жергілікті желі топологиясы 7
Жергілікті желі архитектурасы 13
Жергілікті желі технологиялары 17
Қорытынды 27
Қолданылған әдебиеттер 28
Көз алдымызға осыдан 50-60 жыл бұрынғы уақытты елестетіп көрейікші. Жер шарында компьютерлік желі әлі пайда болмаған уақыт. Әр компьютердің жеке мәліметтер сақтайтын орны мен жеке принтерінің болу тиістігі. Жер шарында электронды почтаның, жылдам хат алмасу жүйелерінің жоқтығы. Қалай айтсақ та компьютерлік желілердің пайда болуына дейін осындай жағдайдың болғаны рас. Компьютер – қазіргі әлемнің бір бөлшегі, ал компьютерлік желі – жер шары тұрғындарының өмірін қолайлы етіп, жұмысты жылдамдатып және оны жеңілдетеді, сонымен қатар демалысты қызықты ете түседі.
Жергілікті желі соңғы кезде компьютердің сәнді қосымшасынан бірден көп компьютері бар кез келген компанияның міндетті әрі өте қажетті құралына айналды. Аппаратуралар мен программалық құралдардың жетілуі қарапайым желіні кез-келген қолданушы орната алатын және қолдана алатын дәрежеге жеткізді. Сондай-ақ, желі ортасын орнату мен осы ортада жұмыс істеу және оған қызмет көрсету мүмкіндіктері толық әрі түсінікті тілде жазылған әдебиеттердің көптігі, Wіndows жүйелік ортасында желіде жұмыс істеу мүмкіндіктерінің дамыған әрі қарапайым болуы да бұл мәселенің тез шешімін табуға әкеп соқты. Бұрын тек арнайы дайындығы бар, таңдаулы мамандар ғана желі мүмкіндіктерін пайдалана алса, қазір кез-келген қолданушының қолынан келеді.
Жергілікті желі соңғы кезде компьютердің сәнді қосымшасынан бірден көп компьютері бар кез келген компанияның міндетті әрі өте қажетті құралына айналды. Аппаратуралар мен программалық құралдардың жетілуі қарапайым желіні кез-келген қолданушы орната алатын және қолдана алатын дәрежеге жеткізді. Сондай-ақ, желі ортасын орнату мен осы ортада жұмыс істеу және оған қызмет көрсету мүмкіндіктері толық әрі түсінікті тілде жазылған әдебиеттердің көптігі, Wіndows жүйелік ортасында желіде жұмыс істеу мүмкіндіктерінің дамыған әрі қарапайым болуы да бұл мәселенің тез шешімін табуға әкеп соқты. Бұрын тек арнайы дайындығы бар, таңдаулы мамандар ғана желі мүмкіндіктерін пайдалана алса, қазір кез-келген қолданушының қолынан келеді.
1. Алдажаров Қ.С., Компютерлік желілер: Оқу құралы. – Алматы: Локальные вычислительные сети. Под ред. Назарова С.В. М., Фин. и стат., 1994, 206с.
2. Экономика, 2010. – 144 бет.
3. Администратор Сетевой ОС NetWareV3.11.Квазар-Минро, Киев, 1994, 191с.
4. Фролов А.В., Фролов Г.В., Библиотека системного программиста. Локальные сети ПК. Том 7,8,9. М., 1995, 169с.
2. Экономика, 2010. – 144 бет.
3. Администратор Сетевой ОС NetWareV3.11.Квазар-Минро, Киев, 1994, 191с.
4. Фролов А.В., Фролов Г.В., Библиотека системного программиста. Локальные сети ПК. Том 7,8,9. М., 1995, 169с.
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
3
1
Жергілікті компьютерлік желі
4
1.1
Жергілікті компьютерлік желі ұғымы мен тарихы
4
1.2
Жергілікті компьютерлік желінің алар орны мен қызметі
5
2
Жергілікті компьютерлік желі ерекшеліктері және оны сипаттау
7
2.1
Жергілікті желі топологиясы
7
2.2
Жергілікті желі архитектурасы
13
2.3
Жергілікті желі технологиялары
17
Қорытынды
27
Қолданылған әдебиеттер
28
Кіріспе
Курстық жұмыстың өзектілігі. Көз алдымызға осыдан 50-60 жыл бұрынғы уақытты елестетіп көрейікші. Жер шарында компьютерлік желі әлі пайда болмаған уақыт. Әр компьютердің жеке мәліметтер сақтайтын орны мен жеке принтерінің болу тиістігі. Жер шарында электронды почтаның, жылдам хат алмасу жүйелерінің жоқтығы. Қалай айтсақ та компьютерлік желілердің пайда болуына дейін осындай жағдайдың болғаны рас. Компьютер - қазіргі әлемнің бір бөлшегі, ал компьютерлік желі - жер шары тұрғындарының өмірін қолайлы етіп, жұмысты жылдамдатып және оны жеңілдетеді, сонымен қатар демалысты қызықты ете түседі.
Жергілікті желі соңғы кезде компьютердің сәнді қосымшасынан бірден көп компьютері бар кез келген компанияның міндетті әрі өте қажетті құралына айналды. Аппаратуралар мен программалық құралдардың жетілуі қарапайым желіні кез-келген қолданушы орната алатын және қолдана алатын дәрежеге жеткізді. Сондай-ақ, желі ортасын орнату мен осы ортада жұмыс істеу және оған қызмет көрсету мүмкіндіктері толық әрі түсінікті тілде жазылған әдебиеттердің көптігі, Wіndows жүйелік ортасында желіде жұмыс істеу мүмкіндіктерінің дамыған әрі қарапайым болуы да бұл мәселенің тез шешімін табуға әкеп соқты. Бұрын тек арнайы дайындығы бар, таңдаулы мамандар ғана желі мүмкіндіктерін пайдалана алса, қазір кез-келген қолданушының қолынан келеді.
Курстық жұмыстың мақсаты. Жергілікті компютерлік желілнің(ЖКЖ) ерекшеліктерін анықтап оларды сиппттау.
Курстық жұмыстың міндеттері:
* Жергілікті компьютерлік желі туралы және тарихы жайлы жан жақты мәліметтер жинау;
* Жергілікті компьютерлік желі ерекшеліктерін айқынқындап оларды толық сипаттау.
Зерттеу әдіс-тәсілдері. Компьютерлік желлілер атты еңбектерге теориялық талдау, басқа тілдегі еңбектерді аудару, интернет жүйесін қолдану.
Курстық жұмыстың құрылымы. Курстық жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен, 11 суреттен тұрады.
1 Жергілікті компьютерлік желі
0.1 Жергілікті компьютерлік желі ұғымы мен тарихы
Есептеу техникасы пайда болған кезден бастап-ақ компьютерлер арасында мәліметтер ауысу пайда болғаны белгілі. Ол жеке компьютерлердің бірігіп жұмыс істеуін, бір есепті бірнеше компьютерлермен шығаруды, әр компьютерді бір жұмысқа арнауға, ресурстарды біріктіріп жұмыс істеуге, сол сияқты көптеген басқа да проблемаларды шешуді ұйымдастыра алады. Мәліметтер ауысу түрлері мен құралдары кәзіргі кезде өте көп: қарапайым дискета арқылы файлдарды көшіруден бастап, бүкіл әлемдегі компьютерлерді байланыстыра алатын ИНТЕРНЕТ бүкіл әлемдік компьютерлік жүйесіне дейін. Осы ортада жергілікті желілердің алатын орны қандай?
Жергілікті жүйе терминін көбіне тікелей түсінеміз, басқаша айтқанда, бұл - үлкен емес, жергілікті көлемдегі, жақын орналасқан компьютерлерді біріктіретін желі деп ойлаймыз. Алайда, кейбір жергілікті желілердің мінездемесіне қарап, бұл анықтаманың қате ұғым екенін білуге болады. Мысалы, олардың кейбіреуі бірнеше ондаған шақырым арасында оп-оңай байланыс орната алады. Ал, басқа жағынан қарасақ, көрші столдарда орналасқан екі компьютер глобальды жүйе арқылы байланыса береді, алайда ешкім оны жергілікті желі деп атамайды. Сондай-ақ, жақын орналасқан компьютерлер бір-бірімен сыртқы интерфейстерін жалғап тұрған кабель арқылы, тіпті, кабельсіз-ақ инфрақызыл канал арқылы да байланыса алады. Алайда, мұндай байланыс та жергілікті желі деп аталмайды.
Жергілікті желі деп қолданушы байланыс қиындықтарын сезінбейтін желілерді атау дұрыс болар. Жергілікті желіге қосылған компьютерлер бір виртуальды компьютерге айналады да, олардың ресурстары жалпыға бірдей, әр қолданушының қолы жете алатын болады. Жергілікті желілердің ыңғайлылығы деген кезде ең алдымен олардың кезде қолданушыға кедергі жасамай мәліметтер ауысуының жоғарғы жылдамдық шегі қаратсырылады. Бұл кезде жай жылдамдықта жұмыс істетйтін глобальды желілер де, кезектесе немесе параллелді порттар арқылы жүзеге асатын төменгі жылдамдықтағы байланыстар да жергілікті желі ұғымына сәйкес келмейді.
Ал енді осы ЖКЖ-нің тарихына тоқталатын болсақ, оның тарихы 1967 жылдардан бастау алады. Осы жылы ағылшын физигі Дональд Дэвис жер шарындағы ең алғаш жергілікті компьютерлік желіні ойлап тапты. 1970 жылдарға таман осы желі 256 Кбитс жылдамдықпен жұмыс истеп сонымен қатар 200-ге жуық қолданушыға қызмет көрсетті. Жергілікті желіні жасап истеу Дональд Дэвиске атақ-абырой алып келді. Кейінірек ағылшын физигі ақпаратты қорғау саласында жұмыс жасады, ал 1989 жылы оның Security for Computer Networks атты еңбегі жарық көрді. Сонымен қатар осы жылы ЖКЖ-і қарқынды дами түсті. 1968 жылы АҚШ-тың Қорғаныс Министірлігі MIL-STD-1553 атты жобаны мақұлдады, кейінірек дәл осы жоба ЖКЖ-ның алғашқы стандарты болды. Ал IBM компаниясының өкілі Олаф Содерблюм сол кездегі танымал Token Ring желісін құрды, ал гавайлық Норан Абрамсон ETHERNET-тің түп бейнесін ойлап тапқан болатын.
0.2 Жергілікті желінің алар орны мен қызметі
Жергілікті желінің негізгі мүмкіндігі - оның жоғары жылдамдықта мәліметтер ауысу мүмкіндігі. Алайда, бұл оның жалғыз ғана айырмашылығы емес, басқа фактылар да жергілікті желі ұғымында негізгі мағыналарға ие, мысалы, мәліметтер жеткізу барысында кеткен қателердің ең төменгі мөлшерде болуы. Себебі, өте жылдам жеткізілген, алайда қателер арқасында бүрыс мәнді мәліметтер тіпті де қажет емес - бұл мәліметтерді тағы қайталай жеткізу керек. Сондықтан, жергілікті желілер мідетті түрде арнайы салынған сапалы байланыс желілерін қолданады.
Жұмыс барысында жоғары интенсивті мәліметтер ауысу - жүйенің мінездемелерінің негізгілерінің бірі. Егер желіде қолданылатын мәліметтер ауысуын басқару механизмі эффективті болмаса, компьютерлер мәліметтер беру үшін өз кезегін ұзақ күтіп қалуы мүмкін, ал тіпті сонан кейін де өз мәліметін ол өте жоғары жылдамдықта және еш қатесіз жібере алса да, желілік жүйеге қосылуды күту кезінде жіберіп алған уақыты желі қолданушысының талабына сәйкес келмеуі мүмкін.
Мәліметтер ауысуын басқаратын кез-келген механизм, желілге неше компьютер қосылатыны алдын-ала белгілі болса ғана жұмыстың толық және сапалы орындалуына жауап бере алады. Желіге қарастырылғаннан көп абоненттер қосылған жағдайда кез-келген механизм істен шығып қалады. Сондай-ақ, желі деп ең кемі ондаған компьютерлер қосылған жүйені ғана айта аламыз, ал стандартты порттар арқылы қосылған екі компьютерді желі деп айтуға тіпті де болмайды.
Сонымен, жергілікті желінің келесі айырымдық белгілерін атап өтуге болады:
* Мәліметтер ауысу жылдамдығы жоғары, өткізу мүмкіндігі үлкен болуы тиіс;
* Мәліметтер ауысу кезіндегі қателер төмен дәрежеде болуы тиіс. Қателер жіберу мүмкіндігі 10-7 - 10-8 шамасында болуы шарт;
* Мәліметтер ауысуын басқару механизмдері эффективті, тез орындайтын болуы тиіс;
* Желіге қосылатын компьютерлер саны шектелген әрі дәл анықталған болуы тиіс.
Жергілікті желі арқылы әралуан сандық мәліметтер берілуі мүмкін; мәліметтер қоры, телефон әңгімелері, электронды хаттар және т.б. Жергілікті желі көбіне дискілік сыйымдылық, принтер, глобальды жүйеге шығу жүйесі мүмкіндіктері мен ресурстарын тиімді пайдалану мен ажырату үшін қолданылады. Желі абоненттері тек компьютер ғана емес, басқа да құрылғылар, мысалы, принтерлер, сканерлер, т.б. болуы мүмкін. Жергілікті желі барлық компьютерлерде параллелді есептеу жүйесін ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Оның көмегімен күрделі технологиялық жүйелер жұмысын немесе зерттеу қондырғыларын бірнеше компьютер арқылы басқаруға мүмкіндік туады.
Алайда, жергілікті желілердің кейбір кемшіліктері бар. Қосымша қондырғылар мен желілік бағдарламалар сатып алуға, байланыс желілерін салуға және персоналды оқытуға кеткен қосымша шығындардан басқа, желі администраторын қызметке алу керек. Желі комптютердің орнын ауыстыруға да кедергі келтіреді. Сондай-ақ, желі компьютерлік вирустардың тез таралуына күшті мүмкіндік туғызады.
Енді жергілікті желі үшін қажетті мына екі негізгі ұғымдар жайлы айта кетейік:
* Сервер деп - өз ресурстарын басқа абоненттерге пайдалануға мүмкіндікберетін, ал өзі олардың ресурстарын пайдаланбайтын желі абонентін атаймыз. Желіде бірнеше сервер болуы мүмкін, сервер ол желідегі ең күшті компьютер болмауы да мүмкін. Сервердің спецификалық мысалы деп желілік принтерді атауымызға болады.
* Клиент дегеніміз - желіні тек пайдаланатын, алайда өз ресурстарын желіге пайдалануға бермейтін абонентті атаймыз. Компьютер-клиентті көбіне жұмыс станциясы деп атайды.
Шағын жергілікті желілердегі барлық компьютерлер әдетте тең құқықты болады. Яғни, пайдаланушылар өзінің компьютеріндегі ресурстардың желі бойынша таратылатынын өздері шешеді. Мұндай желілер бір рангілі деп аталады. Егер жергілікті желіге 10-нан аса компьютер жалғастырылса, бір рангілі желінің өнімділігі жеткіліксіз болуы мүмкін. өнімділігін арттыру үшін, сондай-ақ желідегі ақпаратты таратудағы жоғары сенімділікті қамтамасыз ету мақсатында кейбір компьютерлер файлдарды немесе программалар қосымшаларын сақтау үшін арнайы бөлінеді. Мұндай компьютер сервер, ал жергілікті желі сервер негізіндегі желі деп аталады.
2 Жергілікті компьютерлік желі ерекшеліктері және оны сипаттау
2.1 Жергілікті желі топологиясы
Жергілікті желілерді құрудың көптеген технологиялары болғандықтан олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын ескерген жөн. Бұл технологиялардың арасында не ортақ екенін түсіну үшін әрбір желіні өзінің топологиясына байланысты нақты категорияға жатқызу керек.
Компьютерлік жүйе топологиясы деп желі компьютерлерінің бір-бірімен физикалық орналасуын және олардың байланыс жүйесі арқылы қосылу түрлерін атаймыз. Топология ұғымы ең алдымен жергілікті жүйелерге қатысты, себебі онда байланыс құрылымын оңай айқындауға болады.
Топология құрал-жабдықтарға, қолданылатын кабельге, мәліметтер ауысуды басқарудың ең тиімді тәсілдеріне қойылатын талаптарды анықтайды. Қолданушы топологиясын таңдау қажеттігі жиі туа бермесе де, негізгі топологиялар жайлы, олардың айырмашалаға, қасиеті, жетістіктері мен кемшіліктері жайлы барлық желі қолданушылары білсе дұрыс болар еді.
Желілер топологиясы компьютерлердің тек физикалық орналасуын ғана емес, сонымен бірге өзара байланыс мінездемесін, желіде сигналдардың таралау ерекшеліктерін де қарастырады. Өзара байланыс мінездемесі желінің қарсылық тұрақтылығын, желі аппаратурасының күрделілігіне қойылатын талаптарды, мәліметтер ауысуды басқарудың ең қажетті тәсілдерін, мәліметтер қабылдау ортасының жұмыс істеуі мүмкін түрлерін, желінің көлем шегін, электрлік келісу мүмкіндіктерін, т.б. анықтайды.
Желі топологиясы 4 түрлі түсінікке бөлінеді:
1. Физикалық топология - кабельдер мен компьютерлер орналасуы схемасы;
2. Логикалық топология - байланыс структурасы, желі бойынша сигналдар таралу мінездемесі;
3. Мәлімет алмасуын басқару топологиясы - жеке компьютерлер арасында мәліметтерді беру мен алу принциптері мен кезектестігі;
4. Мәліметтік топология - желі арқылы берілетін мәліметтер тасқынын бағыттау.
Мәліметтік топология түсінігінде кез келген физикалық топологиясы, логикалық топологиясы және мәліметтер алмасуын басқару топологиясы бар жүйені, егер ол бір ғана сервер негізінде және сол сервер арқылы ғана жұмыс істей алатын бірнеше клиенттер арқылы құрылған болса, жұлдыз топологиялы деп түсінуге болады. Бұл жағдайда орталық жүйенің істен шығуына қарсы тұру мүмкіндігі өте төмен деп айта аламыз. Тура осылай, желідегі кез-келген компьютер өздері сервер, өздері клиент қызметін атқаратын болса, бұл желі шиналық топологиямен құрылған деп айта аламыз. Кез-келген шина топологиясындай, жекелеген компьютерлердің істен шығуы мұндай желінінің жұиысына аз әсер етеді.
Жергілікті желілер топологиясына тоқтала келіп, сөз соңында желі түрін таңдап алуға топология негізгі әсер етуші фактор бола алмайды дегенді айтқымыз келеді.
Желі топологиясын негізгі түрлеріне тоқталып кетсек:
* Физикалық Шина(bus);
* Физикалық Жұлдыз(Star);
* Физикалық Сақина(Ring);
* Физикалық Жұлдыз және логикалық Сақина (Token Ring).
ШИНА топологиясы өз структуралық құрылымы бойынша компьютерлердің жүйелік құралдарының бір типтес және барлық абоненттердің құқықтары тең болуын талап етеді. Төмендегі 1 - суретте көрсетілген[1,60] Осытипті қосылыстарда компьютерлер мәліметтерді тек кезек бойынша ғана бере алады, себебі жүйе бір желіден ғана тұрады. Әйтпесе, таратылатын мәлімет бір-бірінің үстіне түсетіндіктен, дұрыс берілмейді. Мұндай мәліметтерді алмасуды жартылай дуплексті алмасу деп атайды.
Шина топологиясында орталық абонент болмайды. Шинаға жаңа абоненттер қосу өте оңай әрі қарапайым түрде іске асады, оны желі жұмыс істеп тұрған кезде де қосу мүмкіндігі бар.
Шинада жекелеген компьютерлердің істен шығуы желі жұмысына әсер етпейді, өзге компьютерлер бір-бірімен мәлімет алмаса береді. Бір қарағанда кабелдің үзілуі де шинаға әсер етпей, екі бір-біріне қатысы жоқ шина желісі жұмыс істей беретін сияқты, алайда іс жүзінде олай емес. Электр сигналдары таралуы ерекшеліктеріне сәйкес, шинаның ұштарына арнайы келістіруші қондырғы - терминатор орнатуымыз керек. 1 - суретте төртбұрыштар түрінде берілген[1,60б.]. Терминатор қосылмаса желі ұшында сигналдар шағылысады да, сонын әсерінен мәліметтер желіге қосылып тұрған компьютерлер де ажырата алмайтындай бұзылады. Шинадағы желі қондырғыларының кез келген ақауларын өзге компьютерлерге әсер етпестей етіп ажырату өте қиын, себебі адаптерлер бір-бірімен параллель қосылған.
1-сурет. Шина топологиясы
Шина топологиясында мәліметтер сигналы желі тізбегінен өткенде әлсірейді де оларды қайта қалпына келтіру мүмкін емес. Осы себепті шина топологиясы желі ұзындығына қатаң шек қояды, сондай-ақ абоненттер желімен ара қашықтығына байланысты әртүрлі дәрежедегі сигналдар алады. Осы мәселеге байланысты желінің қабылдау тораптарындағы қондырғыларға қосымша шарттар қойылады. Шина топологиясы бойынша қосылған желіні ұзарту үшін оларды бірнеше сегменттерге бөліп, оларды өзара арнайы сигналдарды қалпына келтіруші - репитерлер немесе қайталаушылар арқылы қосады.
Бұл топология Ethernet архитектурасы (10 Base-5 және 10 Base-2 қалың және жіңішке коаксиальды кабель кластарында) бар жергілікті желіде қолданады.
Шина топология желісінің артықшылықтары:
+ бір түйіннің жұмыстан шығуы жалпы желі жұмысына әсер етпейді;
+ желіні оңай баптауға және құрастыруға болады;
+ желі жеке түйіндер жарамсыздықтарына тұрақты болады.
Шина топология желісінің кемшіліктері:
+ кабельдердің үзілуі барлық желілердің жұмысына әсер етуі мүмкін;
+ жұмыс станция мөлшерінің және кабель ұзындығының шектеулілігі;
+ байланыстыру ақауын анықтау қиын.
ЖҰЛДЫЗ - бұл айқын ерекшеленген, барлық абоненттер бағынатын орталығы бар топология, 2 - суретте көрсетілген[1,61б.]. Барлық мәлімет алмасу орталық компьютер арқылы жүзеге асады, оған өте үлкен күш түседі. Сондықтан орталық компьютер басқа ешқандай жұмыс істей алмайды. Орталық абоненттің желілік қондырғылары өзге абоненттерге қарағанда аса күрделі болуы керек екені түсінікті. Осы себептермен, орталық компьютер мінездемесі бойынша желідегі ең күшті компьютер болуы тиіс, және оған мәліметтер алмасудыбасқарудың барлық функциялары жүктеледі. Жұлдыз топологиясында компьютерлер арасында сәйкессіздік пен түсініспеушіліктер (конфликттер) болмайды, себебі, басқару толық орталықтандырылған, компьютерлер бір-бірімен ештеңе бөліспейді.
2-сурет. Жұлдыз топологиясы
Енді жұлдыз топологиясының компьютерлердің істен шығуына тұрақтылығы жайлы сөз етер болсақ, перифериялық компьютердің істен шығуы желіге еш әсерін тигізбейді. Алайда, орталық компьютердің кез келген ақауы желіні толық істен шығарады.
Жұлдыз топологиясында әр тізбекте тек 2 ғана абонент болады: орталық пен бір перифериялық. Көбіне олар екі байланыс желісі арқылы қосылады, әр желі тек бір бағытта ғана мәліметтер таратады. Әр тізбекте бір ғана қабылдағыш пен бір ғана таратушы қондырғы болады. Осы себебтермен желі қондырғылары шина топологиясына қарағанда әлдеқайда қарапайым болады, қосымша терминаторлар қолданудың қажеті жоқ.
Жұлдыз топологиясының ең үлкен кемшілігі - абоненттер санына қойылатын қатаң шек. Орталық абонентке қосыла алатын компьютерлер саны өте шектеулі, егер қосылған компьютерлер саны осы шекке дейін болса, желі жақсы жұмыс істейді, алайда, ол шектен асып кету мүмкін емес.
Келесі 3-суретте көрсетілген жұлдыз активтенген немесе шынайы жұлдыз деп аталады[10]. Пассивті жұлдыз топологиясы да бар, алайда ол өте аз таралған.
3-сурет. Активтенген немесе шынайы жұлдыз
Көрсетілген топологияда желі орталығынада компьютер емес, репитор функциясын орындайтын концентратор немесе ХАБ орналасады. Ол қабылдап алған сигналдарды қалпына келтіреді де, басқа байланыс тізбектеріне жібереді. Кабельдер схемасы шынайы немесе активтенген жұлдыз топологиясына ұқсас болса да, бұл жерде шина топологиясы жүзеге асып тұр, себебі, әр компьютерден мәліметтер барлық компьютерлерге таралып тұр, ал орталық абонент жоқ. Әрине, бағасына келсек, пассивті жұлдыз қарапайым шинадан қымбат болады, өйткені мұнда концентратор да қолданылады. Алайда, ол жұлдыз топологиясы артықшылығын пайдалана алатын бірқатар қосымша мүмкіндіктер береді. Сондықтан, соңғы кезде осы топология түрі көбіне шынайы жұлдыздың орнына қолданылуда, ал шынайы жұлдыз топологиясын осы себептермен болашағы аз топология деп есептеуге тура келеді.
Жұлдыз топологиясы түрлерінің бәріне ортақ жалпы кемшілігі - басқа топологияларға қарағанда әлдеқайда көп кабельдер қолданылуында. Мысалы, компьютерлер бір түзу бойына орналасса (келесі суреттегідей), жұлдыз топологиясын таңдап алсақ шина топологиясына қарағанда бірнеше есе көп кабель пайдалануға тура келеді. Бұл жалпы желі бағасына елеулі әсерін тигізеді. Сонымен қатар хабтың істен шығуы желінің барлық жұмыс істеуіне әсерін тигізеді.
САҚИНА топологиясында әр компьютер тек екі компьютермен ғана қосылған: олардың бірінен тек мәліметтерді қабылдап алады, ал біріне тек мәліметтер беріп отырады, 4-суретте көрсетілген[1,62б.]. Жұлдыз топологиясы сияқты, әр байланыс тізбегінде тек бір ғана мәлімет таратушы мен бір ғана қабылдағыш болады. Ол сыртқы терминаторларды пайдаланбауға мүмкіндік береді. Сақинаның ең басты ерекшелігі - әр компьютер өзіне келген сигналды ретрансляция жасап, репитор қызметін атқарады, сондықтан сигналдардың жалпы жүйе бойындағы өшуі деген түсінік жоқ, тек екі көрші компьютерлер арасындағы сигналдар өшуі жайлы ғана айтуға болады. Бұл топологияда ерекше айқындалған орталықтың қажеттілігі болмайды, барлық компьютерлер бір дәрежеде болуы мүмкін. Алайда, көбінесе сақинада арнайы абонент бөлініп қойылады, ол мәліметтер алмасуды басқарып және бақылап отырады. Әрине, мұндай басқарушы абоненттің болуы желі сенімділігін кемітеді, себебі осы абоненттің істен шығуы бүкіл желіде мәліметтер алмасуға мүмкіндік бермейді.
4-сурет. Сақина топологиясы
Сақинада сигнал барлық компьютерлер арқылы өтетін болғандықтан, кез-келген компьютердің істен шығуы, немесе кабельдер үзілуі, қысқа тұйықтаулар жалпы желі жұмысын бұзады.
Алайда, сақина желісінің ең үлкен артықшылығы - әр абоненттің сигналдарды ретрансляция жасауы жалпы желінің көлемін кеңейтуге мүмкіндік береді. Бұл тұрғыдан алғанда сақина топологиясының мінездемесі өзге топологиялардан елеулі дәрежеде жоғары.
Сақинаның үлкен кемшілігі - әр компьютерге екі кабель жалғау керек.
Кей жағдайда сақина топологиясы екі сақиналық байланыс желісі арқылы жүзеге асады, олардың әрқайсысы бір-біріне қарама қарсы бағытта мәліметтер таратады. Мұндай қолданыстың мақсаты - мәліметтерді тарату жылдамдығын арттыру. Сондай-ақ, бір кабель істен шықса, желі қалған кабельмен де жұмыс істей береді, алайда, әрине оның мәліметтер тарату жылдамдығының шегі әлдеқайда төмендейді.
ЖҰЛДЫЗ-САҚИНА топологиясында сақинаға жеке компьютерлер емес, арнайы концентраторлар қосылады, осы концентраторларға жұлдыз түрлі қос байланыс тізбегімен қосылған компьютерлер қосылады,4-суретте көрсетілген[9]. Шындығында, желінің барлық компьютерлері тұйықталған сақинаға қосылады, себебі. әр концентраторлар ішіндегі барлық байланыс тізбектері тұйықталған контур құрайды. Бұл топология жұлдыз топологиясы мен сақина топологиясының артықшылықтарын біріктіріп қолдануға мүмкіндік береді. Мысалы, концентраторлар кабельдердің электр желісіне қосылу орнын бір жерге жинауға мүмкіндік береді.
4-сурет. Жұлдыз-сақина топологиясы
2.2 Жергілікті желі архитектурасы
Желі архитектурасы желі элементтерін анықтайды және оның жалпы логикалық ұйымдастырылуын, техникалық бағдарламалық жабдықталуын және кодтаудың әдісін сипаттайды. Архитектура функционалдану принциптері мен қолданушы интерфейсін анықтайды.
Архитектураның 3 түрі:
* терминал архитектура - бас компьютер;
* біррангілі архитектура;
* клиент-сервер архитектурасы.
Терминал архитектурасы - бас компьютер
Терминал архитектурасы - бас компьютер (terminal - host computer architecture) - бұл мәліметтерді өңдеудің барлық үрдістері бір компьютерде немесе басты компьютерлер тобында жүзеге асатын ақпараттық желі концепциясы, төмендегі 5-сурет көрсетілген[8].
5-сурет.Терминал архитектурасы
Архитектура 2 типті құрылғыларды қарастырады:
Бас компьютер, мұнда желіні басқару, мәліметтерді сақтау және өңдеу функциялары атқарылады .
Терминалдар, мұнда сеанстарды ұйымдастыру және тапсырмаларды орындау, тапсырманың орындалу нәтижесіне қажетті мәліметтерді енгізу командаларын басты компьютерге жеткізу функцияларын атқарады.
Басты компьютер мәліметтерді беру мультиплексорлары арқылы терминалмен өзара байланысады.
Басты компьютер архитектуралы желінің классикалық мысалы ретінде жүйелі желілік архитектураны келтіруге болады (System Network Architecture - SNA).
Біррангілі архитектура
Біррангілі архитектура (peer-to-peer architecture) - бұл ресурстары барлық жүйелерде тең дәрежеде орналасқан ақпараттық желі концепциясы,6-суретте көрсетілген[6].
Біррангілі желілер қатарына кез келген жұмыс станциясы бір уақытта файлдық сервердің де және жұмыс стациясының да қызметін атқаратын шағын желілерді жатқызуға болады. Біррангілі жергілікті есептеуіш желілерде кез келген компьютердің дискілік кеңістігі мен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ
3
1
Жергілікті компьютерлік желі
4
1.1
Жергілікті компьютерлік желі ұғымы мен тарихы
4
1.2
Жергілікті компьютерлік желінің алар орны мен қызметі
5
2
Жергілікті компьютерлік желі ерекшеліктері және оны сипаттау
7
2.1
Жергілікті желі топологиясы
7
2.2
Жергілікті желі архитектурасы
13
2.3
Жергілікті желі технологиялары
17
Қорытынды
27
Қолданылған әдебиеттер
28
Кіріспе
Курстық жұмыстың өзектілігі. Көз алдымызға осыдан 50-60 жыл бұрынғы уақытты елестетіп көрейікші. Жер шарында компьютерлік желі әлі пайда болмаған уақыт. Әр компьютердің жеке мәліметтер сақтайтын орны мен жеке принтерінің болу тиістігі. Жер шарында электронды почтаның, жылдам хат алмасу жүйелерінің жоқтығы. Қалай айтсақ та компьютерлік желілердің пайда болуына дейін осындай жағдайдың болғаны рас. Компьютер - қазіргі әлемнің бір бөлшегі, ал компьютерлік желі - жер шары тұрғындарының өмірін қолайлы етіп, жұмысты жылдамдатып және оны жеңілдетеді, сонымен қатар демалысты қызықты ете түседі.
Жергілікті желі соңғы кезде компьютердің сәнді қосымшасынан бірден көп компьютері бар кез келген компанияның міндетті әрі өте қажетті құралына айналды. Аппаратуралар мен программалық құралдардың жетілуі қарапайым желіні кез-келген қолданушы орната алатын және қолдана алатын дәрежеге жеткізді. Сондай-ақ, желі ортасын орнату мен осы ортада жұмыс істеу және оған қызмет көрсету мүмкіндіктері толық әрі түсінікті тілде жазылған әдебиеттердің көптігі, Wіndows жүйелік ортасында желіде жұмыс істеу мүмкіндіктерінің дамыған әрі қарапайым болуы да бұл мәселенің тез шешімін табуға әкеп соқты. Бұрын тек арнайы дайындығы бар, таңдаулы мамандар ғана желі мүмкіндіктерін пайдалана алса, қазір кез-келген қолданушының қолынан келеді.
Курстық жұмыстың мақсаты. Жергілікті компютерлік желілнің(ЖКЖ) ерекшеліктерін анықтап оларды сиппттау.
Курстық жұмыстың міндеттері:
* Жергілікті компьютерлік желі туралы және тарихы жайлы жан жақты мәліметтер жинау;
* Жергілікті компьютерлік желі ерекшеліктерін айқынқындап оларды толық сипаттау.
Зерттеу әдіс-тәсілдері. Компьютерлік желлілер атты еңбектерге теориялық талдау, басқа тілдегі еңбектерді аудару, интернет жүйесін қолдану.
Курстық жұмыстың құрылымы. Курстық жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен, 11 суреттен тұрады.
1 Жергілікті компьютерлік желі
0.1 Жергілікті компьютерлік желі ұғымы мен тарихы
Есептеу техникасы пайда болған кезден бастап-ақ компьютерлер арасында мәліметтер ауысу пайда болғаны белгілі. Ол жеке компьютерлердің бірігіп жұмыс істеуін, бір есепті бірнеше компьютерлермен шығаруды, әр компьютерді бір жұмысқа арнауға, ресурстарды біріктіріп жұмыс істеуге, сол сияқты көптеген басқа да проблемаларды шешуді ұйымдастыра алады. Мәліметтер ауысу түрлері мен құралдары кәзіргі кезде өте көп: қарапайым дискета арқылы файлдарды көшіруден бастап, бүкіл әлемдегі компьютерлерді байланыстыра алатын ИНТЕРНЕТ бүкіл әлемдік компьютерлік жүйесіне дейін. Осы ортада жергілікті желілердің алатын орны қандай?
Жергілікті жүйе терминін көбіне тікелей түсінеміз, басқаша айтқанда, бұл - үлкен емес, жергілікті көлемдегі, жақын орналасқан компьютерлерді біріктіретін желі деп ойлаймыз. Алайда, кейбір жергілікті желілердің мінездемесіне қарап, бұл анықтаманың қате ұғым екенін білуге болады. Мысалы, олардың кейбіреуі бірнеше ондаған шақырым арасында оп-оңай байланыс орната алады. Ал, басқа жағынан қарасақ, көрші столдарда орналасқан екі компьютер глобальды жүйе арқылы байланыса береді, алайда ешкім оны жергілікті желі деп атамайды. Сондай-ақ, жақын орналасқан компьютерлер бір-бірімен сыртқы интерфейстерін жалғап тұрған кабель арқылы, тіпті, кабельсіз-ақ инфрақызыл канал арқылы да байланыса алады. Алайда, мұндай байланыс та жергілікті желі деп аталмайды.
Жергілікті желі деп қолданушы байланыс қиындықтарын сезінбейтін желілерді атау дұрыс болар. Жергілікті желіге қосылған компьютерлер бір виртуальды компьютерге айналады да, олардың ресурстары жалпыға бірдей, әр қолданушының қолы жете алатын болады. Жергілікті желілердің ыңғайлылығы деген кезде ең алдымен олардың кезде қолданушыға кедергі жасамай мәліметтер ауысуының жоғарғы жылдамдық шегі қаратсырылады. Бұл кезде жай жылдамдықта жұмыс істетйтін глобальды желілер де, кезектесе немесе параллелді порттар арқылы жүзеге асатын төменгі жылдамдықтағы байланыстар да жергілікті желі ұғымына сәйкес келмейді.
Ал енді осы ЖКЖ-нің тарихына тоқталатын болсақ, оның тарихы 1967 жылдардан бастау алады. Осы жылы ағылшын физигі Дональд Дэвис жер шарындағы ең алғаш жергілікті компьютерлік желіні ойлап тапты. 1970 жылдарға таман осы желі 256 Кбитс жылдамдықпен жұмыс истеп сонымен қатар 200-ге жуық қолданушыға қызмет көрсетті. Жергілікті желіні жасап истеу Дональд Дэвиске атақ-абырой алып келді. Кейінірек ағылшын физигі ақпаратты қорғау саласында жұмыс жасады, ал 1989 жылы оның Security for Computer Networks атты еңбегі жарық көрді. Сонымен қатар осы жылы ЖКЖ-і қарқынды дами түсті. 1968 жылы АҚШ-тың Қорғаныс Министірлігі MIL-STD-1553 атты жобаны мақұлдады, кейінірек дәл осы жоба ЖКЖ-ның алғашқы стандарты болды. Ал IBM компаниясының өкілі Олаф Содерблюм сол кездегі танымал Token Ring желісін құрды, ал гавайлық Норан Абрамсон ETHERNET-тің түп бейнесін ойлап тапқан болатын.
0.2 Жергілікті желінің алар орны мен қызметі
Жергілікті желінің негізгі мүмкіндігі - оның жоғары жылдамдықта мәліметтер ауысу мүмкіндігі. Алайда, бұл оның жалғыз ғана айырмашылығы емес, басқа фактылар да жергілікті желі ұғымында негізгі мағыналарға ие, мысалы, мәліметтер жеткізу барысында кеткен қателердің ең төменгі мөлшерде болуы. Себебі, өте жылдам жеткізілген, алайда қателер арқасында бүрыс мәнді мәліметтер тіпті де қажет емес - бұл мәліметтерді тағы қайталай жеткізу керек. Сондықтан, жергілікті желілер мідетті түрде арнайы салынған сапалы байланыс желілерін қолданады.
Жұмыс барысында жоғары интенсивті мәліметтер ауысу - жүйенің мінездемелерінің негізгілерінің бірі. Егер желіде қолданылатын мәліметтер ауысуын басқару механизмі эффективті болмаса, компьютерлер мәліметтер беру үшін өз кезегін ұзақ күтіп қалуы мүмкін, ал тіпті сонан кейін де өз мәліметін ол өте жоғары жылдамдықта және еш қатесіз жібере алса да, желілік жүйеге қосылуды күту кезінде жіберіп алған уақыты желі қолданушысының талабына сәйкес келмеуі мүмкін.
Мәліметтер ауысуын басқаратын кез-келген механизм, желілге неше компьютер қосылатыны алдын-ала белгілі болса ғана жұмыстың толық және сапалы орындалуына жауап бере алады. Желіге қарастырылғаннан көп абоненттер қосылған жағдайда кез-келген механизм істен шығып қалады. Сондай-ақ, желі деп ең кемі ондаған компьютерлер қосылған жүйені ғана айта аламыз, ал стандартты порттар арқылы қосылған екі компьютерді желі деп айтуға тіпті де болмайды.
Сонымен, жергілікті желінің келесі айырымдық белгілерін атап өтуге болады:
* Мәліметтер ауысу жылдамдығы жоғары, өткізу мүмкіндігі үлкен болуы тиіс;
* Мәліметтер ауысу кезіндегі қателер төмен дәрежеде болуы тиіс. Қателер жіберу мүмкіндігі 10-7 - 10-8 шамасында болуы шарт;
* Мәліметтер ауысуын басқару механизмдері эффективті, тез орындайтын болуы тиіс;
* Желіге қосылатын компьютерлер саны шектелген әрі дәл анықталған болуы тиіс.
Жергілікті желі арқылы әралуан сандық мәліметтер берілуі мүмкін; мәліметтер қоры, телефон әңгімелері, электронды хаттар және т.б. Жергілікті желі көбіне дискілік сыйымдылық, принтер, глобальды жүйеге шығу жүйесі мүмкіндіктері мен ресурстарын тиімді пайдалану мен ажырату үшін қолданылады. Желі абоненттері тек компьютер ғана емес, басқа да құрылғылар, мысалы, принтерлер, сканерлер, т.б. болуы мүмкін. Жергілікті желі барлық компьютерлерде параллелді есептеу жүйесін ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Оның көмегімен күрделі технологиялық жүйелер жұмысын немесе зерттеу қондырғыларын бірнеше компьютер арқылы басқаруға мүмкіндік туады.
Алайда, жергілікті желілердің кейбір кемшіліктері бар. Қосымша қондырғылар мен желілік бағдарламалар сатып алуға, байланыс желілерін салуға және персоналды оқытуға кеткен қосымша шығындардан басқа, желі администраторын қызметке алу керек. Желі комптютердің орнын ауыстыруға да кедергі келтіреді. Сондай-ақ, желі компьютерлік вирустардың тез таралуына күшті мүмкіндік туғызады.
Енді жергілікті желі үшін қажетті мына екі негізгі ұғымдар жайлы айта кетейік:
* Сервер деп - өз ресурстарын басқа абоненттерге пайдалануға мүмкіндікберетін, ал өзі олардың ресурстарын пайдаланбайтын желі абонентін атаймыз. Желіде бірнеше сервер болуы мүмкін, сервер ол желідегі ең күшті компьютер болмауы да мүмкін. Сервердің спецификалық мысалы деп желілік принтерді атауымызға болады.
* Клиент дегеніміз - желіні тек пайдаланатын, алайда өз ресурстарын желіге пайдалануға бермейтін абонентті атаймыз. Компьютер-клиентті көбіне жұмыс станциясы деп атайды.
Шағын жергілікті желілердегі барлық компьютерлер әдетте тең құқықты болады. Яғни, пайдаланушылар өзінің компьютеріндегі ресурстардың желі бойынша таратылатынын өздері шешеді. Мұндай желілер бір рангілі деп аталады. Егер жергілікті желіге 10-нан аса компьютер жалғастырылса, бір рангілі желінің өнімділігі жеткіліксіз болуы мүмкін. өнімділігін арттыру үшін, сондай-ақ желідегі ақпаратты таратудағы жоғары сенімділікті қамтамасыз ету мақсатында кейбір компьютерлер файлдарды немесе программалар қосымшаларын сақтау үшін арнайы бөлінеді. Мұндай компьютер сервер, ал жергілікті желі сервер негізіндегі желі деп аталады.
2 Жергілікті компьютерлік желі ерекшеліктері және оны сипаттау
2.1 Жергілікті желі топологиясы
Жергілікті желілерді құрудың көптеген технологиялары болғандықтан олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын ескерген жөн. Бұл технологиялардың арасында не ортақ екенін түсіну үшін әрбір желіні өзінің топологиясына байланысты нақты категорияға жатқызу керек.
Компьютерлік жүйе топологиясы деп желі компьютерлерінің бір-бірімен физикалық орналасуын және олардың байланыс жүйесі арқылы қосылу түрлерін атаймыз. Топология ұғымы ең алдымен жергілікті жүйелерге қатысты, себебі онда байланыс құрылымын оңай айқындауға болады.
Топология құрал-жабдықтарға, қолданылатын кабельге, мәліметтер ауысуды басқарудың ең тиімді тәсілдеріне қойылатын талаптарды анықтайды. Қолданушы топологиясын таңдау қажеттігі жиі туа бермесе де, негізгі топологиялар жайлы, олардың айырмашалаға, қасиеті, жетістіктері мен кемшіліктері жайлы барлық желі қолданушылары білсе дұрыс болар еді.
Желілер топологиясы компьютерлердің тек физикалық орналасуын ғана емес, сонымен бірге өзара байланыс мінездемесін, желіде сигналдардың таралау ерекшеліктерін де қарастырады. Өзара байланыс мінездемесі желінің қарсылық тұрақтылығын, желі аппаратурасының күрделілігіне қойылатын талаптарды, мәліметтер ауысуды басқарудың ең қажетті тәсілдерін, мәліметтер қабылдау ортасының жұмыс істеуі мүмкін түрлерін, желінің көлем шегін, электрлік келісу мүмкіндіктерін, т.б. анықтайды.
Желі топологиясы 4 түрлі түсінікке бөлінеді:
1. Физикалық топология - кабельдер мен компьютерлер орналасуы схемасы;
2. Логикалық топология - байланыс структурасы, желі бойынша сигналдар таралу мінездемесі;
3. Мәлімет алмасуын басқару топологиясы - жеке компьютерлер арасында мәліметтерді беру мен алу принциптері мен кезектестігі;
4. Мәліметтік топология - желі арқылы берілетін мәліметтер тасқынын бағыттау.
Мәліметтік топология түсінігінде кез келген физикалық топологиясы, логикалық топологиясы және мәліметтер алмасуын басқару топологиясы бар жүйені, егер ол бір ғана сервер негізінде және сол сервер арқылы ғана жұмыс істей алатын бірнеше клиенттер арқылы құрылған болса, жұлдыз топологиялы деп түсінуге болады. Бұл жағдайда орталық жүйенің істен шығуына қарсы тұру мүмкіндігі өте төмен деп айта аламыз. Тура осылай, желідегі кез-келген компьютер өздері сервер, өздері клиент қызметін атқаратын болса, бұл желі шиналық топологиямен құрылған деп айта аламыз. Кез-келген шина топологиясындай, жекелеген компьютерлердің істен шығуы мұндай желінінің жұиысына аз әсер етеді.
Жергілікті желілер топологиясына тоқтала келіп, сөз соңында желі түрін таңдап алуға топология негізгі әсер етуші фактор бола алмайды дегенді айтқымыз келеді.
Желі топологиясын негізгі түрлеріне тоқталып кетсек:
* Физикалық Шина(bus);
* Физикалық Жұлдыз(Star);
* Физикалық Сақина(Ring);
* Физикалық Жұлдыз және логикалық Сақина (Token Ring).
ШИНА топологиясы өз структуралық құрылымы бойынша компьютерлердің жүйелік құралдарының бір типтес және барлық абоненттердің құқықтары тең болуын талап етеді. Төмендегі 1 - суретте көрсетілген[1,60] Осытипті қосылыстарда компьютерлер мәліметтерді тек кезек бойынша ғана бере алады, себебі жүйе бір желіден ғана тұрады. Әйтпесе, таратылатын мәлімет бір-бірінің үстіне түсетіндіктен, дұрыс берілмейді. Мұндай мәліметтерді алмасуды жартылай дуплексті алмасу деп атайды.
Шина топологиясында орталық абонент болмайды. Шинаға жаңа абоненттер қосу өте оңай әрі қарапайым түрде іске асады, оны желі жұмыс істеп тұрған кезде де қосу мүмкіндігі бар.
Шинада жекелеген компьютерлердің істен шығуы желі жұмысына әсер етпейді, өзге компьютерлер бір-бірімен мәлімет алмаса береді. Бір қарағанда кабелдің үзілуі де шинаға әсер етпей, екі бір-біріне қатысы жоқ шина желісі жұмыс істей беретін сияқты, алайда іс жүзінде олай емес. Электр сигналдары таралуы ерекшеліктеріне сәйкес, шинаның ұштарына арнайы келістіруші қондырғы - терминатор орнатуымыз керек. 1 - суретте төртбұрыштар түрінде берілген[1,60б.]. Терминатор қосылмаса желі ұшында сигналдар шағылысады да, сонын әсерінен мәліметтер желіге қосылып тұрған компьютерлер де ажырата алмайтындай бұзылады. Шинадағы желі қондырғыларының кез келген ақауларын өзге компьютерлерге әсер етпестей етіп ажырату өте қиын, себебі адаптерлер бір-бірімен параллель қосылған.
1-сурет. Шина топологиясы
Шина топологиясында мәліметтер сигналы желі тізбегінен өткенде әлсірейді де оларды қайта қалпына келтіру мүмкін емес. Осы себепті шина топологиясы желі ұзындығына қатаң шек қояды, сондай-ақ абоненттер желімен ара қашықтығына байланысты әртүрлі дәрежедегі сигналдар алады. Осы мәселеге байланысты желінің қабылдау тораптарындағы қондырғыларға қосымша шарттар қойылады. Шина топологиясы бойынша қосылған желіні ұзарту үшін оларды бірнеше сегменттерге бөліп, оларды өзара арнайы сигналдарды қалпына келтіруші - репитерлер немесе қайталаушылар арқылы қосады.
Бұл топология Ethernet архитектурасы (10 Base-5 және 10 Base-2 қалың және жіңішке коаксиальды кабель кластарында) бар жергілікті желіде қолданады.
Шина топология желісінің артықшылықтары:
+ бір түйіннің жұмыстан шығуы жалпы желі жұмысына әсер етпейді;
+ желіні оңай баптауға және құрастыруға болады;
+ желі жеке түйіндер жарамсыздықтарына тұрақты болады.
Шина топология желісінің кемшіліктері:
+ кабельдердің үзілуі барлық желілердің жұмысына әсер етуі мүмкін;
+ жұмыс станция мөлшерінің және кабель ұзындығының шектеулілігі;
+ байланыстыру ақауын анықтау қиын.
ЖҰЛДЫЗ - бұл айқын ерекшеленген, барлық абоненттер бағынатын орталығы бар топология, 2 - суретте көрсетілген[1,61б.]. Барлық мәлімет алмасу орталық компьютер арқылы жүзеге асады, оған өте үлкен күш түседі. Сондықтан орталық компьютер басқа ешқандай жұмыс істей алмайды. Орталық абоненттің желілік қондырғылары өзге абоненттерге қарағанда аса күрделі болуы керек екені түсінікті. Осы себептермен, орталық компьютер мінездемесі бойынша желідегі ең күшті компьютер болуы тиіс, және оған мәліметтер алмасудыбасқарудың барлық функциялары жүктеледі. Жұлдыз топологиясында компьютерлер арасында сәйкессіздік пен түсініспеушіліктер (конфликттер) болмайды, себебі, басқару толық орталықтандырылған, компьютерлер бір-бірімен ештеңе бөліспейді.
2-сурет. Жұлдыз топологиясы
Енді жұлдыз топологиясының компьютерлердің істен шығуына тұрақтылығы жайлы сөз етер болсақ, перифериялық компьютердің істен шығуы желіге еш әсерін тигізбейді. Алайда, орталық компьютердің кез келген ақауы желіні толық істен шығарады.
Жұлдыз топологиясында әр тізбекте тек 2 ғана абонент болады: орталық пен бір перифериялық. Көбіне олар екі байланыс желісі арқылы қосылады, әр желі тек бір бағытта ғана мәліметтер таратады. Әр тізбекте бір ғана қабылдағыш пен бір ғана таратушы қондырғы болады. Осы себебтермен желі қондырғылары шина топологиясына қарағанда әлдеқайда қарапайым болады, қосымша терминаторлар қолданудың қажеті жоқ.
Жұлдыз топологиясының ең үлкен кемшілігі - абоненттер санына қойылатын қатаң шек. Орталық абонентке қосыла алатын компьютерлер саны өте шектеулі, егер қосылған компьютерлер саны осы шекке дейін болса, желі жақсы жұмыс істейді, алайда, ол шектен асып кету мүмкін емес.
Келесі 3-суретте көрсетілген жұлдыз активтенген немесе шынайы жұлдыз деп аталады[10]. Пассивті жұлдыз топологиясы да бар, алайда ол өте аз таралған.
3-сурет. Активтенген немесе шынайы жұлдыз
Көрсетілген топологияда желі орталығынада компьютер емес, репитор функциясын орындайтын концентратор немесе ХАБ орналасады. Ол қабылдап алған сигналдарды қалпына келтіреді де, басқа байланыс тізбектеріне жібереді. Кабельдер схемасы шынайы немесе активтенген жұлдыз топологиясына ұқсас болса да, бұл жерде шина топологиясы жүзеге асып тұр, себебі, әр компьютерден мәліметтер барлық компьютерлерге таралып тұр, ал орталық абонент жоқ. Әрине, бағасына келсек, пассивті жұлдыз қарапайым шинадан қымбат болады, өйткені мұнда концентратор да қолданылады. Алайда, ол жұлдыз топологиясы артықшылығын пайдалана алатын бірқатар қосымша мүмкіндіктер береді. Сондықтан, соңғы кезде осы топология түрі көбіне шынайы жұлдыздың орнына қолданылуда, ал шынайы жұлдыз топологиясын осы себептермен болашағы аз топология деп есептеуге тура келеді.
Жұлдыз топологиясы түрлерінің бәріне ортақ жалпы кемшілігі - басқа топологияларға қарағанда әлдеқайда көп кабельдер қолданылуында. Мысалы, компьютерлер бір түзу бойына орналасса (келесі суреттегідей), жұлдыз топологиясын таңдап алсақ шина топологиясына қарағанда бірнеше есе көп кабель пайдалануға тура келеді. Бұл жалпы желі бағасына елеулі әсерін тигізеді. Сонымен қатар хабтың істен шығуы желінің барлық жұмыс істеуіне әсерін тигізеді.
САҚИНА топологиясында әр компьютер тек екі компьютермен ғана қосылған: олардың бірінен тек мәліметтерді қабылдап алады, ал біріне тек мәліметтер беріп отырады, 4-суретте көрсетілген[1,62б.]. Жұлдыз топологиясы сияқты, әр байланыс тізбегінде тек бір ғана мәлімет таратушы мен бір ғана қабылдағыш болады. Ол сыртқы терминаторларды пайдаланбауға мүмкіндік береді. Сақинаның ең басты ерекшелігі - әр компьютер өзіне келген сигналды ретрансляция жасап, репитор қызметін атқарады, сондықтан сигналдардың жалпы жүйе бойындағы өшуі деген түсінік жоқ, тек екі көрші компьютерлер арасындағы сигналдар өшуі жайлы ғана айтуға болады. Бұл топологияда ерекше айқындалған орталықтың қажеттілігі болмайды, барлық компьютерлер бір дәрежеде болуы мүмкін. Алайда, көбінесе сақинада арнайы абонент бөлініп қойылады, ол мәліметтер алмасуды басқарып және бақылап отырады. Әрине, мұндай басқарушы абоненттің болуы желі сенімділігін кемітеді, себебі осы абоненттің істен шығуы бүкіл желіде мәліметтер алмасуға мүмкіндік бермейді.
4-сурет. Сақина топологиясы
Сақинада сигнал барлық компьютерлер арқылы өтетін болғандықтан, кез-келген компьютердің істен шығуы, немесе кабельдер үзілуі, қысқа тұйықтаулар жалпы желі жұмысын бұзады.
Алайда, сақина желісінің ең үлкен артықшылығы - әр абоненттің сигналдарды ретрансляция жасауы жалпы желінің көлемін кеңейтуге мүмкіндік береді. Бұл тұрғыдан алғанда сақина топологиясының мінездемесі өзге топологиялардан елеулі дәрежеде жоғары.
Сақинаның үлкен кемшілігі - әр компьютерге екі кабель жалғау керек.
Кей жағдайда сақина топологиясы екі сақиналық байланыс желісі арқылы жүзеге асады, олардың әрқайсысы бір-біріне қарама қарсы бағытта мәліметтер таратады. Мұндай қолданыстың мақсаты - мәліметтерді тарату жылдамдығын арттыру. Сондай-ақ, бір кабель істен шықса, желі қалған кабельмен де жұмыс істей береді, алайда, әрине оның мәліметтер тарату жылдамдығының шегі әлдеқайда төмендейді.
ЖҰЛДЫЗ-САҚИНА топологиясында сақинаға жеке компьютерлер емес, арнайы концентраторлар қосылады, осы концентраторларға жұлдыз түрлі қос байланыс тізбегімен қосылған компьютерлер қосылады,4-суретте көрсетілген[9]. Шындығында, желінің барлық компьютерлері тұйықталған сақинаға қосылады, себебі. әр концентраторлар ішіндегі барлық байланыс тізбектері тұйықталған контур құрайды. Бұл топология жұлдыз топологиясы мен сақина топологиясының артықшылықтарын біріктіріп қолдануға мүмкіндік береді. Мысалы, концентраторлар кабельдердің электр желісіне қосылу орнын бір жерге жинауға мүмкіндік береді.
4-сурет. Жұлдыз-сақина топологиясы
2.2 Жергілікті желі архитектурасы
Желі архитектурасы желі элементтерін анықтайды және оның жалпы логикалық ұйымдастырылуын, техникалық бағдарламалық жабдықталуын және кодтаудың әдісін сипаттайды. Архитектура функционалдану принциптері мен қолданушы интерфейсін анықтайды.
Архитектураның 3 түрі:
* терминал архитектура - бас компьютер;
* біррангілі архитектура;
* клиент-сервер архитектурасы.
Терминал архитектурасы - бас компьютер
Терминал архитектурасы - бас компьютер (terminal - host computer architecture) - бұл мәліметтерді өңдеудің барлық үрдістері бір компьютерде немесе басты компьютерлер тобында жүзеге асатын ақпараттық желі концепциясы, төмендегі 5-сурет көрсетілген[8].
5-сурет.Терминал архитектурасы
Архитектура 2 типті құрылғыларды қарастырады:
Бас компьютер, мұнда желіні басқару, мәліметтерді сақтау және өңдеу функциялары атқарылады .
Терминалдар, мұнда сеанстарды ұйымдастыру және тапсырмаларды орындау, тапсырманың орындалу нәтижесіне қажетті мәліметтерді енгізу командаларын басты компьютерге жеткізу функцияларын атқарады.
Басты компьютер мәліметтерді беру мультиплексорлары арқылы терминалмен өзара байланысады.
Басты компьютер архитектуралы желінің классикалық мысалы ретінде жүйелі желілік архитектураны келтіруге болады (System Network Architecture - SNA).
Біррангілі архитектура
Біррангілі архитектура (peer-to-peer architecture) - бұл ресурстары барлық жүйелерде тең дәрежеде орналасқан ақпараттық желі концепциясы,6-суретте көрсетілген[6].
Біррангілі желілер қатарына кез келген жұмыс станциясы бір уақытта файлдық сервердің де және жұмыс стациясының да қызметін атқаратын шағын желілерді жатқызуға болады. Біррангілі жергілікті есептеуіш желілерде кез келген компьютердің дискілік кеңістігі мен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz