Ауылшаруашылық малды азықта және мал азығына қойылаты санитариялық – гигиеналық талаптар

Малды азықтандыру олардың денсаулығына өнімділігі мен өнім сапасына тікелей әсер ететін сыртқы ортаның маңызды факторларының бірі. Ауыл шаруашылығында пайдаланатын жай және күрделі химиялық заттарды пестицидтер деп атайды. Пес- тицидтер өте кең таралған экзогенді у болып табылады. Олар топырақта суда ауада өсімдік құрамында болады. Мал ағзала- рына пестицидтер тікелей жанасқанда аэрогендік алиментарлық жолмен түседі. Азық сапасын төмендететін және кейбір кезде токсикалық қасиеттер артып азықты қолдануға мүмкіндік бер- мейтін минералдық улы заттарға жататындар: фтор, мышяк, қорғасын, мыс, барий, циониттер негізінен минералды тыңайт- қыштар, минералдық қышқылдар. Топырақ минералды және органо - минералдық заттардан тұрады. Минералдық заттардың көзі жер қабатының қатты қабығын (литосфера) құрайтын тау- лы породалар. Минералдық бөлік топырақтың 80-90 құрайды, ал органикалық заттар топырақта 10 пайыздан кем болады. Топы- рақтың органикалық бөлігі (гумус) өсімдік пен жануарлар тек- тес заттардың ыдырауынан және осы процесс кезінде жүретін реакциялар арқасында пайда болатын заттардың өнімдерінен тұрады. Топырақтың құрамында барлық белгілі химиялық элементтер анықталған. Топырақта литосфераға қарағанда оттегі, сутегі, кремний көп болады, ал алюминий, кальций, магний, калий аз кездеседі. Литосферамен салыстырғанда топырақта кө- мірсутегі 20 есе, ал азот 10 есе артық. Топырақта бұл элемент- тердің көп жиналуы тірі организмдердің тіршілік етуіне бай- ланысты (бір тіршілік иесіне 18 пайыз көміртегі және 0,3 пайыз азот келеді). Топырақтың минералдық бөлігінің химиялық құ- рамы оның шығу тегіне байланысты анықталады. Егер батпақ- ты топырақтың құрамында алюмини қосылыстары көп болса, құмды топырақта кальций қосылыстары көп кездеседі.