Минералдар мен олардың түзілімдері

1. Минералдар мен олардың түзілімдері

2. Минералдардың физикалык қасиеттері

3. Екіншілік минералдар

4. Пайдаланған әдебиеттер

Минералдар деп жер кыртысында кездесетін кез келген азды-көпті тұрақты химиялық құрамдағы және белгілі бір физикалық қасиеттері бар табиғи біртекті денелерді атайды.
Минерал латыннан аударғанда «minera» - кен дегенді білдіреді. Қазіргі кезде 3 мыңға жуық минералдар түрі белгілі. Минералдардың физикалық жағдайлары әртүрлі болуы мүмкін: газ тәріздес (метан, күкіртсутек, көмірқышқыл газ), сұйық (су, мұнай) және қатты. Қатты түрде кездесетін минералдар аморфтыларға, кристалл еместерге (асфалът, мұз, опал) және кристаллдарға (шпат, тау хрусталы, гипс) бөлінеді. Аморфты минералдарда атомдар (иондар) немесе молекула-лар ретсіз орналасқан, кристалдарда - кристалл структурасын немесе оның кристалл торын қу_райтын белгілі бір заңдылықтармен орнала-сады. Тау жыныстарында көп мөлшерде жиі кездесетін минералдар жыныс түзушілер деп аталады. Пайда болу жағдайлары бойынша минералдар эндогендік және экзогендік болып бөлінеді. Эндогендік минералдар өз кезегінде магмалық және пегматиттік болып бөлінеді.
Магмалық минералдар (кварц, дала шпаты) магма суып кристалға айналған кезде пайда болады.

1. Р.А. Мирзадинов, Үсен Қ., Торғаев Ә.Ә., т.б. Топырақтану. – Алматы: Қаз ККА, 2009.

2. Жамалбеков Е., Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы: Алматы: Қазақ университеті, 2000

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

1. Минералдар мен олардың түзілімдері

2. Минералдардың физикалык қасиеттері

3. Екіншілік минералдар

4. Пайдаланған әдебиеттер

Минералдар мен олардың түзілімдері
Минералдар деп жер кыртысында кездесетін кез келген азды-көпті тұрақты
химиялық құрамдағы және белгілі бір физикалық қасиеттері бар табиғи
біртекті денелерді атайды.
Минерал латыннан аударғанда minera - кен дегенді білдіреді. Қазіргі
кезде 3 мыңға жуық минералдар түрі белгілі. Минералдардың физикалық
жағдайлары әртүрлі болуы мүмкін: газ тәріздес (метан, күкіртсутек,
көмірқышқыл газ), сұйық (су, мұнай) және қатты. Қатты түрде кездесетін
минералдар аморфтыларға, кристалл еместерге (асфалът, мұз, опал) және
кристаллдарға (шпат, тау хрусталы, гипс) бөлінеді. Аморфты минералдарда
атомдар (иондар) немесе молекула-лар ретсіз орналасқан, кристалдарда -
кристалл структурасын немесе оның кристалл торын қу_райтын белгілі бір
заңдылықтармен орнала-сады. Тау жыныстарында көп мөлшерде жиі кездесетін
минералдар жыныс түзушілер деп аталады. Пайда болу жағдайлары бойынша
минералдар эндогендік және экзогендік болып бөлінеді. Эндогендік минералдар
өз кезегінде магмалық және пегматиттік болып бөлінеді.
Магмалық минералдар (кварц, дала шпаты) магма суып кристалға айналған
кезде пайда болады.
Пегматиттік (грек "реgmatos"- берік байланыс) жүйкелі минералдар су
және газ буларымен қаныққан қалдық магма балқымаларының суыған және
кристаллданған кезінде пайда болады. Пегматиттік минералдар кристаллдары
үлкен болуы мүмкін, олар - кварц, слюда, топаз, берилл.
Гидротермальдық (грекше: “thermos” - ыстық) минералдар ыстық
ерітінділердегі магма суыған кезде пайда болады - олар кварц жуйелері, Pb,
Cu.
Вулкандық минералдар, лаваның атқылауынан кейін оның жер бетінде суып
қалуынан пайда болады (халцедон, бор қышқылы, үлбірлі және қатқан түрдегі
күкірт).
Экзогендік минералдардың бөлінуі мынадай: екіншілік минералдар, желмен
үшырылу кезінде пайда болатын минералдар; тұзды тоспа суларда химиялық
шөгінділерден пайда болатын минералдар - гипс, сульфит, сильвинит;
органикалык қалдықтардың ыдырауынан пайда болатын биогендік минералдар -
калий селитрасы, күкірт, пирит, марказит.
Барлық минералдар химиялық қүрамына қарай жіктеледі және
1-кестеде көрсетілгендей алты класқа бөлінеді.

1-кесте. Минералдардың химиялық құрамға қарай классификациялануы
Кластар Минералдар
І. Өзіндік пайда болатын графит, алмаз, алтын
элементтер
ІІ. Күкірт қосылыстары пирит, халькопирит, киноварь, марказит
ІІІ. Галлоидтық қосылыстар қаратікен тұз (тастұз), сильвинит, флюорит,
немесе плавикті шпат, карналлит
ІV. Оттекті қышқылдар кремний тотығы, кварц, опал, полиметалдар
тұздары тотықтары, мышьяк, метал тотықтары –
магнитті темір, гематит, лимонит, боксит
V. Оттекті қыщқылдар карбонаттар: кальций, доломит, силикаттар
тұздары және алюмосилликаттар – ортоклаз, альбит,
мусковит, микроклин, лабрадор, биотит,
оливин, каолинит, авгит, фосфаттар –
фосфорит, апатит, вивианит, сульфаттар, гипс
VI. Көмірсутекті қослыстар мұнай, асфальт, озокорит, янтарь, шымтезек,
таскөмірлер

Минералдардың физикалык қасиеттері. Минералдарды тыңғылықты зерттеу
кезінде олардың химиялық құрамы, атомдарының орналасуы, формасы мен
қасиеттері, атомдар мен молекулалардың орналасу заңдылықтарына тәуелді
кристалдың пайда болуы толық зерттеледі. Бұл кезде химияның, физиканың,
оптиканың қазіргі кездегі озық тәсілдері қолданылады. Дегенмен,
минералдарды сегіз сыртқы физикалық қасиеттеріне сүйене отырып, дала
жағдайында да анықтауға болады. Ол қасиеттер: түсі, қырларының түсі,
мөлдірлігі, жылтырлығы, қаттылығы, меншікті салмағы, дәнекерлігі және
жарылу бағыты.
Минералдың түсі химиялық құрамы мен физикалық күйіне тәуелді және әр
алуан болуы мүмкін.
Қырларының түсін - минералдың ұсақталған жағдайдағы түсін көбінесе
фарфор тостағанның бедерлі бетінде анықтайды.
Мөлдірлігі - минералдың жарықты өткізгіштік қабілеті.
Жылтырлығы - минералдың жарықты шағылыстыру қабілеті.
Қаттылық - бір минералды екіншісімен сызған кезде сызыққа қарсылық
көрсету қабілеті. Қаттылықтың он дәрежесін ажыратады, оларды анықтау үшін
Маос шкаласының минералдар жиынтыгы пайдаланылады. Минералдардың
қаттылығына қарай қай каттылық шкаласы тобына жататынына байланысты цифрмен
белгіленеді:
1. Тальк - Мg3(SIO) [ОН]2
2. Гипс - СаSО4 - 2Н2О
3. Кальцит - СаСО3
4. Флюорит - Са Ғ2
5. Апатит - Са5(Р,С1)(РО4)3
6. Ортоклаз - К2О - А12О3 6SіО2
7. Кварц - SіО2
8. Топаз-А12(ҒОН)2(SіО4)
9. Корунд-А12О3
10. Алмаз – С
Қаттылықты қолда бар заттармен де анықтауға болады, мысалы, жұмсақ
қарындашпен, оның қатылығы-1, тырнақпен-2, қола тиынмен-3,5-4,0, әйнекпен-
5; ұштағыш пышақпен-6, егеумен-7.
Меншікті салмақ зертханада анықталады. Далалық зерттеулер кезінде
минералдарды меншікті салмағы бойынша жеңіл, орташа және ауыр деп бөледі.
Жеңілдері (2,5-дейін) мұнай, көмір, күкірт; орташалары (2,5-4,0)-кварц,
дала шпаты; ауырлары (4-тен жоғары) гематиг, магнетит жэәне өте ауыр-
қорғасынды жылтыр.
Дәнекерлігі-минералдардың өстері және қырлары бойынша қатаң
бағытпен жазықтарға бөліну қасиеті.
Дәнекерлік жазықтар бойынша жарылған кезде жарылу беттері тегіс жылтыр
болып шығады. Мұндай беттер бірден үшке дейін болуы мүмкін. Көптеген
минералдар ретсіз сынады, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.