Бастауыш мектептегі оқу-тәрбие жұмысында таным процесін дамыту

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 48 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Зерттеу жұмысының өзектілігі

Әрбір қоғамның әлеуметтік-экономикалық даму дсңгсйі, сол қоғамдағы жеке адамның таным процестерінің потенциалына байланысты. Олай болса, егеменді еліміз Қазақстанда жеке -адамды дайындау қажеттігі туындап отыр. Қазіргі кезде қоғамдағы қарқынды өзгерістер жыл сайын жаңа өмір салтын құруда. Осыған орай, қоғамның жаңа талап-тілектері мсн әлсумсттік сұранысын қамтамасыз ету мақсатында творчестволық тұрғыда ойлаушы, тәуелсіз жеке адамды, дербес шсшім қабылдауға бейім ұрпақты тәрбиелеу - бүгінгі күнде аса маңызды мәселе болып отыр.

Қазіргі таңда жалпы білім беретін мектептердің дамуында жағымды өзгерістер және оқыту мен тәрбиелеу ісінің ұтымды жақтары ашылып жатқанымен, оқушылардың жеке басының, таным процестерінің даму жақтарына терең үңіле бермейді.

Оқушының таным процестерінің даму мүмкіншілігі, оныц жеке бастық қасиеттерінің бірі болып табылады. Егер әрбір адамның жеке психологиялық қасиеті болса, онда оның жеке басының психологиялық қасисттерінің ерекшелігі сол таным процестерінің дамуынан көрінеді. Әрбір жас кезеңдерінде таным процестерінің дамуы баланың сензитивтік кезеңіне, оны тиімді пайдалана алуына тікелей байланысты жүзегс асады. Бастауыш сынып оқушыларында бұл жағдай бірнеше психологиялык. ерекшеліктерге байланысты негізделіп қүрылады.

Бастауыш мектсп оқушыларының оқу іс-әрекеті мсн оқудан тыс уақытындағы іс-әрекетінде таным процестерін дамыту - өскелең буынға тәлім-тәрбис берудегі күрдслі психологиялық әрекет болып табылады. Таным процестерінің дамуы оқушылардың интеллсктісін дамытумен байланысты екендігін негізге ала отырып, оқу үрдісін тиімді ұйымдастырудың, іс-әрекеттің субъектісінің, сабақ кезінде және сабақтан тыс кездерінде диагностикалық және творчестволық тапсырмаларды үтымды қолданудың мәні зор.

Әрбір жеке адамның таным процестерінің дамуының жоғарғы жетістігі, тек сол адамның ғана жеке басының даму көрсеткіші емес, бұл қоғам дамуына да, өркендеуіне де едәуір әсер етеді.

Бастауыш мектеп оқушыларының таным процестерінің дамуы оқу барысын дұрыс ұйымдастырумен байланысты. Бастауыш сынып мұғалімдері көп жағдайда оқушылардың пәнге байланысты жаңа материалды дұрыс меңгеріп, сабақ үлгерімінің жақсы көрсеткіштеріне қанағаттанып қояды да, олардың айрықшалығын, стандартты емес шешім қабылдауына, таным процестерінің даму белсенділігін жетілдіруге жағдай жасай бермейді.

Қазақ тілінде оқитын бастауыш мектеп шәкірттерінің түйықтық, жасқаншақтық қасиеттері, олардың бойындағы таным процестер потенциалдары үнемі көрініс бермейді. Сондықтан жалпы білім беретін мектептерде, оның ішінде бастауыш сыныптарда оқыту, тәрбие барысында таным процестерінің дамуы, оқытудың инновациялык жағдайларға байланыстылығын басшылыққа алу қажет болады.

Зерттеу объектісі. Бастауыш мектеп оқушыларының таным ггооцестерінін дамуы.

Зерттеу пәні. Оқыту процесінде бастауыш мектеп оқушыларының таным процестерінің дамуы мен интеллектісінің даму қарқыны.

Зерттеудің негізгі жорамалы. Бастауыш мектеп оқушыларының таным процестерінің дамуы, жеке психикалық процестері мен тұтас педагогикалық процестер жүйелі дамуына тікелей байланысты.

Біздің жорамалымыз төменгі жанама жорамалдармен нақтыланды:

- таным процестерінің дамуы - жеткілікті түрде жоғары дамыған интеллект негізінде дамиды, жеке адамның интеллектуалды жоне таным процестерінің өзара байланысты;

- арнайы үйымдастырылған оқу барысында таным процестерінің дамуының түтастық деңгейлері неғүрлым жоғары болса, баланың акыл-ойының дамуы соғүрлым жоғары болады.

Зерттеу мақсаты мен үсынылған жорамалдарға сәйкес диплом жүмысының міндеттері анықталды:

- таным процестерінің дамуы үғымдарын теориялық тұрғыдан сипаттама;

- бастауыш мектеп оқушыларының таным процестерін дамытуға негіз болатын -сабақтарындың формасын дүрыс үйымдастыру;

- мектептердегі бастауыш мектеп оқушыларының таным процестерінің дамуын эксперименталды зерттеу;

- бастауыш сынып оқушыларына арнайы таным гфоцестерінің дамуын зерттеу тестсрін бейімдеу және бастауыш сынып мұғалімдеріне әдістемелік нүсқау дайындау.

Зерттеудің әдіснамалық және теориялык негізі. Балалардың таным процестерінің дамуын зерттеу мәселесіне психологтардың Л. С. Выготскийдің, А. Н. Леонтьевтің, Б. М. Тепловтың іс-орсксттік ықпал және жеке адамды түтастай жүйеде қарастыратын концепциялары, ойлаудың дамуы - оқушыларға дидактикалык. принциптердің қарым-қатынаста белсенділікті тәрбиелеудің негізінде жузеге асатындығы туралы А. М. Матюшкиннің концспциисы, В. В. Давыдов, Н. А. Менчин-скаяның проблемалық оқыту концепциялары диплом жүмысының негізі болып табылады.

Біздің диплом жұмысымызға ғылыми-әдістемелік өзек болған педагогтар мен психологтардың еңбектер - Б. Г. Ананьев, В. С. Мсрлин,

П. Я. Пономарев, П. Торренс, Дж. Гильфорд, Дж. Рснзулли, Э. Боно, Н. Н. Палагина, С. М. Жақыпов, Қ. Р. Рақымбсков, С. Қ. Бсрдібасна, т. б. жұмыстары болды.

Зерттеу әдістері мен әдістемелері. Зерттсуге қойылған мақсаттарды шешу мен болжамдарды текссруде бір-бірін толықтырушы және бірін-бірі тексеруші әдістср қолданылды: таным процестерінің даму мәселесі бойынша еліміздегі жонс шетелдердегі ғылыми әдебиеттсргс теориялық талдау әдісі, зсрттеудің үйымдастырушылық әдісі ретіндс салыстырмалы әдіс, таным процестерінің даму деңгейін бағалауға арналған анықтаушы әдістсрі: таным процестерінің дамуын бақылау, талдауға байланысты әдістср: психологиялық эксперимент, бақылау, әңгімслссу, анкета. Зсрттсу нәтижелерін математикалық-статистикалық өндсу әдістсрі: Стьюденттің Т-критериясы, Спирменнің коррсляциялық рангілсу коэффициенті, Пирсонның корреляциялық коэффициснттер әдістері қолданылды.

Диплом жұмысын дайындау кезеңдері.

Бірінші кезең - ізденіс кезеңі зерттсу мәселесі бойынша психологиялық - педагогикалық әдебисттерді жинақтау және оларды оқып - үйрену, зерттеу мәселесінің қазіргі кездегі хал-ақуалын анықтау істері жүргізілді. Осының негізінде зерттеу параметрлері, әдіснамасы, зерттеу объсктісі, фоні, болжамдары, әдістері анықталды.

Екінші кезеңде оқушылардың көпшілігі бұрынырақ жинақтаған ұғымдары шеңберінде, оларды ойша талдау мен құрастыру арқылы қорытынды жасау.

Зерттеудің үшінші кезеңі. Бұл кезеңнің нәтижесі таным процестерінің дамуын экспериментті дәлелдеу болып табылады.

Диплом жұмысының теориялық-ұсыныс жаңалығы.

- бастауыш сынып мұғалімдеріне психологияның, таным процестерін, оның жалпы заңдылықтарын оқытуда басшылыққа алу және оны әрбір сабақта қолданысқа негіздеу.

- Бастауыш сынып оқушыларының таным процестерін дамыту үшін олардың оқу әрекеті, яғни сабақты белсенді де шығармашылық, қызықты да болып үйымдастырылуы тиіс.

- Таным процестерін тәрбиелеп жетілдіру үшін окушылардың қабылдау, ойлау, зейін сияқты психикалык талдағыштарының ролін күшейтіп, олардың қызметін дамытып отыру және оның тәрбиеленуін қамтамасыз етіп отыру.

Зерттеудің теориялық маңызы. Бастауыш мектеп оқушыларының таным процестерінің дамуы туралы ғылыми үғымның мәнін аша отырып, оның дамуы мен қалыптасуының механизмдері сипатталынды. Зерттеу барысында алынған мәлімсттср бастауыш мектеп жасындағы балалардың таным процестерінің дамытудың психологиялық ерекшеліктері туралы психологиялык білімнің теориялық үғымдарын толықтырады, зерттеу мәселсіне байланысты жас ерекшелік және педагогикалық психологияның мәні мен мазмұнын ашады. Таным процестерінің дамуы мен интеллектісінің өзара байланысы мсн өзара тәуелділігі көрсстілді, психологиялық құндылыктарды мектеп тәжірибесінде қолдануга болады.

Зерттеу жүмысының базасы. Зерттеудің тәжірибе-эксперименттік базасы ретінде Оңтүстік Қазақстан облысы, Шымкент қаласындағы №47 Т. Тәжібасв және №26 Ж. Жабаев атындағы орта мектептің бірінші жәнс екінші сынып оқушылары алынды.

Зерттеу нәтижесінің сенімділігі мен дәлелдігі. Оқушыларда таным процестерін дамыту мәселесі бойынша тсориялық талдаудың тсрсңдігі және көлемімен, экспериментті-психологиялық әдістемелср жиынтығын таңдауды негіздеумен, алынған мәліметтердің сандық және сапалық талдау жүйесінің өзара байланыстылығымен және стандартты математикалық - статистика әдістерін қолданумен қамтамасыз етілді.

Диплом жүмыстың қүрылымы мен көлемі. Бітіру жүмысы кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланган өдебиеттер тізімінен, қосымшалардан түрады. Жүмыстың жалпы көлемі 35 бет.

I ТАРАУ. Педагогика және психология ғылымдарындағы таным

процестеріне сипаттама

1. 1. Бастауыш мектеп жасындағы оқушылардың жеке басының

психологиялык ерекшеліктері

Қазіргі заманда бастауыш мектеп шағы бала өмірінің жеті жастан он бір-он екі жасқа дейінгі кезеңін қамтиды. (мектептің І-ГУ сыныптары) . Балалар мектепке 6 жастан баратын, ол бастауыш оқу ұзақтығы біздің елдегіден бөлек елдерде бастауыш мектеп шағының, әрине, басқаша хронологиялык шектері болады. Баланың өмірінін ерекше кезеңі ретінде ол салыстырмалы түрде жуырда ғана айқындалды. Мәселен, бұл кезеңді мектепке мүлдем окымаған бала бастан өткізбейді. Ол бастауыш мектепбілім алуының алғашқы және соңғы сатысындағы балаларда да болған жоқ- Бастауыш мектеп жасының пайда болуы экономикалық жағынан дамыған елдерде жалпыға бірдей міндетті толық емес және толық орта білім беру жүйесінің шығуымен байланысты.

Орта білім берудің әлеуметтік міндеттері мен мазмұны әлі түпкілікті қалыптасқан жоқ. Сондықтан мектептегі бүкіл балабық шактың бір бөлігі ретіндегі бастауыш мектеп шағының хронологиялык шектері және психологиялық ерекшеліктерін де түпкілікті және өзгермейтін деп есептеуге болмайды. Ғылыми козқараспен қарағанда, әзірше салыстырмалы түрде түракты, осы жасқа неғүрлым тән белгілер туралы сөз болуы мүмкін. Баланың психологиялык дамуындағы оның ролі балабақшадан бастап орта білі. м беру аяқталғанға дейінгі балаларға қоғамдык тәрбие берудің тарихи калыи іаскам жүйесіндегі бастауыш окытудың максаттары мен мазмүнынын өзгеруіне байланысты.

Жеті жастан он жаска дейінгі кезеңге неғұрлым тән негізгі белгі мынада: бұл жаста мектеп жасына дейінгі бала мектеп оқушысына айналады. Бұл бала өз бойында мектеп жасына дейінгі балалық шақтың белгілерін окушының ерекшеліктерімен ұштастыратынөтпелі кезең. Бұл белгілер оның мінез-құлқында, санасында күрделі, ал кейде қаишылықты үйлесім түрінде қатар жүреді. Кез келген өтпелі күй сиякты бұл шақ көзі ашылмаған даму мүмкіндіктеріне бай, оларды дер кезінде байқап, қолдап отыру маңызды. Адамның көптеген психикалық қасиеттерінің негіздері тап осы бастауыш мектеп жасында қалыптасады және әдетке айналады. Сондықтан ғалымдардың ерекше назары қазір бастауыш сынып оқушыларын дамытудың резервтерін анықтауға бағытталған. Бүл резервтерді пайдалану балаларды одан арғы оқу және енбек кызметіне неғурлым табысты дайындауға мүмкіндік береді.

Баланың мектепге баруына баланысты болатын психологиялык өзгеріс. Атап көрсетилгендей, баланың психикалық дамуының әр бір кезеңі онык іс-әрекетінің негізгі, жетекті түрімне сипатталады. Мысалы: мектеп жасына дейінгі балалық шақта ойын іс-әрекеті жетекші болады. Бүл жастағы балалар үйретіп, тіпті шама шарқынша еңбек етіп жүрсе де, оларың бүкіл болмысын анықтайтын шынайы стихия әр түрлі ойындар болып табылады. Ойын үстінде қоғамдық баға беруге тырысушылық пайда болады, қиял және символиқаны пайдалана білуі дамиды. Осының бәрі баланың мектепке даярлығын сипаттайтын негізгі сәттер болып табылады.

Жеті жасар бала мектеп табылдырығынан аттасымен - ақ окушы болады. Оның өмірінде ойын әлі манызды орын алғанымен осы уакыттан бастап ол біртінде басымдылық ролін жоғалта бастайды. Бастауыш мектеп оқушысының жетекші іс-әрекеті оның мінез-қүлық мотивтерін елеулі түрде өзгертетін, оның танымдық және адамгершілік күштерін дамытудың жаңа көздерін ашатын оқу болады. Мүндай қайта өзгеріс процесінін бірнеше кезеңдері бар.

Әсіресе баланың мектеп өмірінің жана жағдайларына алғаш енуі айкын аңғарылады. Балалардың көпшілігі бүған психологиялык жағынан даярланған. Олар бұл жерден үймен немесе балабақшамен салыстырғанда, әдеттен тыс бірдеңелер кездестіруді күте отырып. мектепке куана барады. Баланың бүл ішкі позициясы екі жағдайда маңызды. и Алдымен мектеп өмірінің жаңалығын алдын ала сезіну және қалау баланың сыныптағы мінез-

құлық ережелерше, жолдастарымен ерекше қарым-қатынас нормаларына, күн тәртібіне қатысты мұғалімнің талаптарын жылдам қабылдауға көмектеседі. Бұл талаптарды бала қоғамдық маңызды және орындамауға болмайтын талаптар деп қабылдайды. Тәжірибелі ұстаздарға белгілі психологиялық жағынан расталған мынадай қағида бар: баланың сыныпка келген алғашқы күнінен-ақ оған оқушының сабақтағы, үйдегі және коғамдык орындардағы мінез-қүлық ережелерін айқын да накты мағынада түсіндіру керек. Балаға оның жаңа көзқарасының, міндеттерінің және правосының бүрынғы ол әдеттенген жағдайлардан айырмашылығын дереу түсіндіру маңызды. Жаңа ережелер мен нормаларды сөзсіз орындауды талап ету-бірінші сьгнып оқушысына орынсыз қаталдық жасау емес, мектепке бяруға даяплаиган балалардың өз түсініктеріне сәйкес олардың тіршілігін үйымдастыруға қажетті шарт. Бұл талаптар орнықсыз әрі екі үшты болса, балалар өз өмірінің жаңа кезеңінің өзіндік ерекшеліктерін сезбейді, бүл олардың мектепке деген ықыласын жоюы мүмкін.

Баланың ішкі позмциясының екінші жағы оның білім мен іскерлікті игеру процестерінде ортақ дұрыс карым-катынасына байланысты. Бір кездерде шын мәнінде ойын кезінде өзі қалаған адам (үшкыш. аспаз, шофер) болуы үшін, оқудың қажет екендігі туралы пікірге, онын мектепке дейш-ак бойы үйрене бастайды. Ол кезде бала келешекте қажет болатын білімдердін нақтылы күрамын, әрине сезбейді. Онын білімге деген пайлмкор. іык-прагматикалық көзқарасы әлі болмайды. Ол жалпы білімге. коғамдык мәнді және күнды деп ойлайтын білімдерге ұмтылады. Баланын айналасындағыларды білуге қүмарлығы, теориялық ықыласы осыдан көрінеді. Оқудың негізгі алғы шарты ретіндегі бүл ықылас баланын бойында онык кең өріс алған ойын әрекетін қамтитын мектепке дейінгі емірінің барлык сәттерінде қалыптасады.

1. 2. Оқу барысында бастауыш класс оқушыларына таным процестерін

дұрыс ұйымдастыру.

Алғашқы кезде оқушы нақтылы оқу пәндерінің мазмұнымен шын мәнінде әлі таныс емес. Олардың оқу материалдарына танымдық ынтасы әзірге жоқ. Олар тек математиканы, грамматиканы және басқа пәндерді тереңдеп оку кезінде қалыптасады. Әйтсе де бала алғашкы сабақтардан бастап-ақ тиісті мағлұматтар ала бастайды. Бұл ретте оның оқу жұмысы жалпы білім алуға деген ынтаға сүйенеді. Ынталықтың жеке-дара көрінісі бұл жағдай математикада немесе грамматикада байкалады. Мұғалімдер бұл ынталылықты алғашқы сабактарда дереу пайдаланады. Осынын аркасында бала үшін сандардың тіркестілігі, әріптердің реттілігі және т. б. Сияқты шын мәнінде ұзын-сонар, дерексіз жайлар туралы мағлұмат алу кажеттіде манызды бола бастайды.

Баланың білім қазыналарын интуициялық кабылдауын мектептеп оқудың алғашқы күнінен бастапендігі жерде математика. грамматика және басқа пәндердің өздерінің күтпеген, таңқаларлық, қызықты жайттарын паш ету жолымен қолдап, дамытып отыру керек. Бұл оқу іс-әрекетінін. негізі ретінде балалардың шын мәніндегі танымдык ықпалдарын калыптастыруға мүмкіндік береді.

Осылайша, мектеп өмірінің алғашкы кезеңіне баланың сыныптағы және үйдегі мінез-құлқын реттеп отыратын мұғалімнің жана талаптарына баланын бағынуы, сондай-ақ оку пәндерінің мазмүнына кызыға бастауы тән. Баланың бүл кезеңненқиналмай өтуі-оның мектепке жақсы даярлыкпен клгендігінін белгісі. Бірақ жеті жасар баланың барлығы мүндай емес. Олардың кептілігі бастапқыда қандай да бір киынтылықтарға кездеседі және бірден мектеп өміріне етене арасып кете алмайды.

Бірінші сынып оқушылары келтіретін қиындылықтардын негізгі түрлері. Көбінесе үш тіпті қиындылык жиі басталады.

Олардың біріншісі жаңа мектеп режимі ерекшеліктеріне байланыслы (дер кезінде ояну және түру керек, сабакты жіберуге болмайды. барлык

сабақтарда тыныш отыру талап етіледі, үй тапсырмаларын орындау кажет және т. б) . Тиісті дағдылар болмаса, бала да әдеттен тыс шаршау оқу жұмысынбұзу, режимдік сәттерді жіберіп қою пайда болады. Жеті жастағы балалардың көпшілігі психологиялық-физиологиялык жағынан қажетті дағдыларды қалыптастыруға даяр болады. Тек қана мұғалім мен ата-аналар бала өміріне қойылатын жаңа талаптарді түсінікті де айкын жеткізуді, олардың орындалуын әрдайым тексеріп балалардың жеке-дара ерекшеліктерін есепке ала отырып, мадақтау мен жазалау шараларын колданып отыруы қажет.

Бірінші сынып окушылары бастан кешіретін қиыншылыктар-дың екінші типі мұғаліммен, сыныптағы жолдастарымен, семьяда болатын қарым-қатынастардың сипатынан туындайды. Балаларға мүмкіндігінше жылы шырай таныта және мейірбан бола отырып, мұғалім қайткенмен беделді де катал тәлімгер болып табылады, ол белгілі бір мінез-құлық ережелерін ұсынып. одан ауытқудың қандайын болса да тоқталып отырады. Ол үнемі балалардың еңбегіне баға береді.

Мұғалімнің позициясы мынадай: бала оның алдында кандай да бір именшектік жасамай тұра алмайды.

Осының салдарынан мектепте балалардың біреулері тым тұйык. ал екіншілері босаңдау бола бастайды (ола үйінде тіпті баскаша болуы мүмкін) . Бірінші сынып оқушысы көбіне жана ортаға үйренсе, балалармен бірден таныса алмайды, өзін жалғыз сезінеді.

Тәжірибелі мүғалім барлық балаға бірдей талап кояды. бірак әр баланың бүл талаптарды орындауының өзшдік жеке-дара ерекшеліктерш мүқият бақылайды. Бүл олардың мінез-қүлықтарынын «астарына» көз жүгіртіп, олардың шын мәніндегі психологиялық касиеттерін түсшуге көмектеседі. Балаларда тек осындай арнайы зерттеудің негізінде ғана оларға әсер етудің белгілі бір натылы әдісін таңдап алуға болады. бүл әдістің мақсаты барлық бірінші сынып оқушыларын сабак үстінде тыныш. ұстамды болу мінез-қүлық әдетіне, сабақтардың жалпы қаркынын сактауға. мүғалімнің ескертулеріне іскерлікпен жауап беруге тәрбиелеу болып табылады. Түптеп

келгенде осының бәрі мұғалімге және оның іс-әрекетіне сенуді тәрбиелеуге келіп саяды.

Мұғалім барлық балаларға бірдей қарап, бәріне бірдей талап қойғыш болғанда, нашар оқитындарды еңбек сүйгіштігі үшін мадактап. жаксы оқитындарға өзіне тым көп сеніп кеткені үшін басу айтып отырғанда ғана сыныптағы оқушылардың өзара қарым-қатынасы ойдағыдай болады. Бұл сыныптың коллективтік жүмысына психологиялық жағынан жақсы жағдай жасайды. Мүғалім ықыластарының ортақтығы бойынша (олар маркалар жинайды, куыршақ театрымен айналысады), сыртқы өмір жағдайларының ортақтығы бойынша (балалар бір үйде түрады, бір партада отырады) және т. б. Бойынша балалардың достасуын қолдап отырады. Бала мектепке келгеннен кейінгі алғашқы айлардағы тәрбие жүмысының маңызды мақсаты-сынып, содан соң мектеп оған бөтен адамдар тобы емес, қайта қүрбыларынын өзінен кіші әрі _# үлкен жолдастарының тілектес те қайырымды коллективті екендігін оның бойына дарыту.

Баланың мектепке баруымен оның семьядағы жағдайы өзгереді. Оның жаңа міндеттері мен жаңа праволары пайда болады (мысалы. оқушыға үй тапсырмасы үшін ерекше орын және уақыт болу керек, оның күн режимімен санасу керек) . Көпшілік семьяда баланың бүл праволары күрметпсн қабылданып, толық қанағаттандыратынын тәжірибе көрсетіп отыр. Гігт мынадай көрініс жиі байкалады, үлкендердің қарым-қатнасын және олардың «мектеп еңбектеріні ң» тілектерін дереу қанағаттандыруға дайын түратындығын сезген кейбір балалар өздерінің жағдайын өктем пайдаланып, үйде өздері-оқушылар-басшы түлға болатын тәртіпті орната бастайды. Ал бүл енді оқушының ерекше өзімшілділігі пайда болуына әкеліпсоғуы мүмкін. Сондықтан үй ішінде бірінші сынып оқушысына көңіл бөлуді оған семьянын басқа мүшелерінің де маңызы еш кем емес мүдделері мен камы-каракеті бар екенін корсетумен үштастыру керек. Бала олармен санасып. үй іші істерініи жалпы ағымында өзінің мектептегі кақтығыстарын шамадан тыс керсеге бермеуі керек.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.