Лизинг шарты туралы түсінік
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
Негізгі бөлім
1. Мүлікті жалдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
2. Лизинг шарты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
3. Лизинг шартының элементтері және мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
Негізгі бөлім
1. Мүлікті жалдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
2. Лизинг шарты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
3. Лизинг шартының элементтері және мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
Мүлiктi жалға алушыға беру
1. Жалға берушi мүлiктi жалға алушыға шарт талаптары мен мүлiктiң мақсатына сәйкес келетiн күйде беруге мiндеттi.
2. Егер шартта өзгеше көзделмесе, мүлiк жалға оның барлық керек-жарақтарымен және оған қатысты құжаттармен (мүлiктiң жиынтықтылығын, қауiпсiздiгiн, сапасын, пайдалану тәртiбiн куәландыратын және т.б. құжаттармен) бiрге берiледi.
Егер мұндай керек-жарақтар мен құжаттар берiлмеген болса, алайда жалға алушы мүлiктi оларсыз мақсатқа сәйкес пайдалана алмаса не шарт жасасу кезiнде үмiт етуге құқығы болғанынан едәуiр дәрежеде айрылатын болса, ол өзiне жалға берушiден мұндай керек-жарақтар мен құжаттарды берудi немесе шартты бұзуды талап ете алады.
3. Егер жалға беруші жалға берiлген мүлiктi жалға алушыға шартта көрсетiлген мерзiмде бермесе, ал шартта мұндай мерзiм көрсетiлмесе, жалға алушы қисынды мерзiмде одан осы Кодекстiң 355-бабына сәйкес сол мүлiктi талап етуге немесе шартты бұзуды талап етуге құқылы.
Жалға берушiнiң жалға берiлген мүлiктiң кемшiлiктерi үшiн жауапкершiлiгi
1. Жалға берyшi жалға берiлген мүлiктiң оны пайдалануға толық немесе iшiнара кедергi жасайтын кемшiлiктерi үшiн, тiптi ол шарт жасалған кезде бұл кемшiлiктер туралы бiлмесе де, жауап бередi.
Осындай кемшiлiктер табылған жағдайда жалға алушы жалға берушiден өз қалауы бойынша:
1) мүлiктiң кемшiлiктерiн тегiн жоюды;
2) жалдау ақысын соған мөлшерлес азайтуды;
3) жалға берушiге бұл туралы алдын ала хабарлай отырып, сол кемшiлiктердi жою жолында өзi жасаған шығындар сомасын мүлiктi пайдаланғаны үшiн төленетiн төлемнен ұстап қалуды;
4) шартты мерзiмiнен бұрын бұзуды талап етуге құқылы.
1. Жалға берушi мүлiктi жалға алушыға шарт талаптары мен мүлiктiң мақсатына сәйкес келетiн күйде беруге мiндеттi.
2. Егер шартта өзгеше көзделмесе, мүлiк жалға оның барлық керек-жарақтарымен және оған қатысты құжаттармен (мүлiктiң жиынтықтылығын, қауiпсiздiгiн, сапасын, пайдалану тәртiбiн куәландыратын және т.б. құжаттармен) бiрге берiледi.
Егер мұндай керек-жарақтар мен құжаттар берiлмеген болса, алайда жалға алушы мүлiктi оларсыз мақсатқа сәйкес пайдалана алмаса не шарт жасасу кезiнде үмiт етуге құқығы болғанынан едәуiр дәрежеде айрылатын болса, ол өзiне жалға берушiден мұндай керек-жарақтар мен құжаттарды берудi немесе шартты бұзуды талап ете алады.
3. Егер жалға беруші жалға берiлген мүлiктi жалға алушыға шартта көрсетiлген мерзiмде бермесе, ал шартта мұндай мерзiм көрсетiлмесе, жалға алушы қисынды мерзiмде одан осы Кодекстiң 355-бабына сәйкес сол мүлiктi талап етуге немесе шартты бұзуды талап етуге құқылы.
Жалға берушiнiң жалға берiлген мүлiктiң кемшiлiктерi үшiн жауапкершiлiгi
1. Жалға берyшi жалға берiлген мүлiктiң оны пайдалануға толық немесе iшiнара кедергi жасайтын кемшiлiктерi үшiн, тiптi ол шарт жасалған кезде бұл кемшiлiктер туралы бiлмесе де, жауап бередi.
Осындай кемшiлiктер табылған жағдайда жалға алушы жалға берушiден өз қалауы бойынша:
1) мүлiктiң кемшiлiктерiн тегiн жоюды;
2) жалдау ақысын соған мөлшерлес азайтуды;
3) жалға берушiге бұл туралы алдын ала хабарлай отырып, сол кемшiлiктердi жою жолында өзi жасаған шығындар сомасын мүлiктi пайдаланғаны үшiн төленетiн төлемнен ұстап қалуды;
4) шартты мерзiмiнен бұрын бұзуды талап етуге құқылы.
1. Рахманкулов Х.А.Новый Гражданский кодекс Республики Узбекистан – единая правовая основа рыночной экономики.Гражданское законодательство Республики Казахстан. Статьи комментарии, практика Вып 7. Алматы
2.Ченцов О.И.Имущественный наем. Актуальные вопросы коммерческого законодательства в Республике Казахстан и практика его применения.Материалы семинаров Алматы: Әділет – Пресс. 1996 – 142 б.
3.Нургалиева Е.Н. Лизинг – особый вид договора имущественного найма. Юридическая газета 20.01.1999 г.
4.Нургалиева Н. Лизинг – особый вид договора имущественного найма
5.Рахманкулов Х.А. Новый Гражданский кодекс Республики Узбекистан – единая правовая основа рыночной экономики. Гражданское законодательство РК. Статьи, комментарий, практика Вып. 7 Алматы: ВШП Әділет : 1999г.
6.Римское частное право. Учебник Под ред. Проф. И.Б.Новипкого и проф. И.С.Перетерского – М. Юрист 1999
7.Внешные права в Республике Казахстан Отв. Редактор член корреспондент Академии наук РК. Доктор юридических наук. Алматы: Жеті Жарғы 1999
8.Жайлин Г.А. Обязательства в гражданском праве. Казахстан 2030 проблемы совершенствования деятельности правоохранительных органов. Алматы Академия МВД РК 1999 г.
9.Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі
10.Қазақстан Республикасының Азаматтық құқық. Алматы
11.Жайлин А.Г. Азаматтық құқық. (ерекше бөлім)
12.Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі: Жалпы бөлім 27 желтоқсан 1994 ж, Ерекше бөлім 1999 ж 1 шілде
13.Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінің күшіне енгізу туралы. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің қаулысы 1994 ж. 27 желтоқсан
14.Қазақстан Республикасының Заңы. «Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексін (ерекше бөлім) күшіне енгізу туралы 1999 ж 1 шілде
15.Комментарий: Гражданский кодекс Республики Казахстан. (осбенная часть). Отв. Ред. Сулейменов М.К.., Басин Ю.Г., Алматы , Жеті жарғы 2000 г
16.Комментарий к Гражданскому кодексу КазССР. Алма – Ата 1990 г
17.Гражданское право Казахской ССР. Учебное пособие. Т1. Алматы 1980г.
18.Комментарий к Гражданскому кодексу Республики Казахстан (особенная часть) Алматы 1998 г.
19. Азаматтық құқық. Төлеуғалиев (ерекше бөлім)
2.Ченцов О.И.Имущественный наем. Актуальные вопросы коммерческого законодательства в Республике Казахстан и практика его применения.Материалы семинаров Алматы: Әділет – Пресс. 1996 – 142 б.
3.Нургалиева Е.Н. Лизинг – особый вид договора имущественного найма. Юридическая газета 20.01.1999 г.
4.Нургалиева Н. Лизинг – особый вид договора имущественного найма
5.Рахманкулов Х.А. Новый Гражданский кодекс Республики Узбекистан – единая правовая основа рыночной экономики. Гражданское законодательство РК. Статьи, комментарий, практика Вып. 7 Алматы: ВШП Әділет : 1999г.
6.Римское частное право. Учебник Под ред. Проф. И.Б.Новипкого и проф. И.С.Перетерского – М. Юрист 1999
7.Внешные права в Республике Казахстан Отв. Редактор член корреспондент Академии наук РК. Доктор юридических наук. Алматы: Жеті Жарғы 1999
8.Жайлин Г.А. Обязательства в гражданском праве. Казахстан 2030 проблемы совершенствования деятельности правоохранительных органов. Алматы Академия МВД РК 1999 г.
9.Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі
10.Қазақстан Республикасының Азаматтық құқық. Алматы
11.Жайлин А.Г. Азаматтық құқық. (ерекше бөлім)
12.Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі: Жалпы бөлім 27 желтоқсан 1994 ж, Ерекше бөлім 1999 ж 1 шілде
13.Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінің күшіне енгізу туралы. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің қаулысы 1994 ж. 27 желтоқсан
14.Қазақстан Республикасының Заңы. «Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексін (ерекше бөлім) күшіне енгізу туралы 1999 ж 1 шілде
15.Комментарий: Гражданский кодекс Республики Казахстан. (осбенная часть). Отв. Ред. Сулейменов М.К.., Басин Ю.Г., Алматы , Жеті жарғы 2000 г
16.Комментарий к Гражданскому кодексу КазССР. Алма – Ата 1990 г
17.Гражданское право Казахской ССР. Учебное пособие. Т1. Алматы 1980г.
18.Комментарий к Гражданскому кодексу Республики Казахстан (особенная часть) Алматы 1998 г.
19. Азаматтық құқық. Төлеуғалиев (ерекше бөлім)
Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым
Министрлігі.
Кафедра: Заң пәндер
Тақырыбы: Лизинг шарты туралы түсінік.
Орындаған:
Қабылдаған:
Шымкент қаласы.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
Негізгі бөлім
1. Мүлікті
жалдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...5
2. Лизинг
шарты ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...13
3. Лизинг шартының элементтері және
мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 24
Қолданылған
әдебиеттер тізімі ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .26
Кіріспе:
Мүлiктi жалға алушыға беру
1. Жалға берушi мүлiктi жалға алушыға шарт талаптары мен мүлiктiң
мақсатына сәйкес келетiн күйде беруге мiндеттi.
2. Егер шартта өзгеше көзделмесе, мүлiк жалға оның барлық керек-
жарақтарымен және оған қатысты құжаттармен (мүлiктiң жиынтықтылығын,
қауiпсiздiгiн, сапасын, пайдалану тәртiбiн куәландыратын және т.б.
құжаттармен) бiрге берiледi.
Егер мұндай керек-жарақтар мен құжаттар берiлмеген болса, алайда жалға
алушы мүлiктi оларсыз мақсатқа сәйкес пайдалана алмаса не шарт жасасу
кезiнде үмiт етуге құқығы болғанынан едәуiр дәрежеде айрылатын болса, ол
өзiне жалға берушiден мұндай керек-жарақтар мен құжаттарды берудi немесе
шартты бұзуды талап ете алады.
3. Егер жалға беруші жалға берiлген мүлiктi жалға алушыға шартта
көрсетiлген мерзiмде бермесе, ал шартта мұндай мерзiм көрсетiлмесе, жалға
алушы қисынды мерзiмде одан осы Кодекстiң 355-бабына сәйкес сол мүлiктi
талап етуге немесе шартты бұзуды талап етуге құқылы.
Жалға берушiнiң жалға берiлген мүлiктiң кемшiлiктерi үшiн жауапкершiлiгi
1. Жалға берyшi жалға берiлген мүлiктiң оны пайдалануға толық немесе
iшiнара кедергi жасайтын кемшiлiктерi үшiн, тiптi ол шарт жасалған кезде
бұл кемшiлiктер туралы бiлмесе де, жауап бередi.
Осындай кемшiлiктер табылған жағдайда жалға алушы жалға берушiден өз
қалауы бойынша:
1) мүлiктiң кемшiлiктерiн тегiн жоюды;
2) жалдау ақысын соған мөлшерлес азайтуды;
3) жалға берушiге бұл туралы алдын ала хабарлай отырып, сол
кемшiлiктердi жою жолында өзi жасаған шығындар сомасын мүлiктi пайдаланғаны
үшiн төленетiн төлемнен ұстап қалуды;
4) шартты мерзiмiнен бұрын бұзуды талап етуге құқылы.
2. Жалға алушының талаптары туралы немесе оның мүлiктiң кемшiлiктерiн
жалға берушiнiң есебiнен жою ниетi туралы хабарланған жалға беруші жалға
алушының келісімімен жалға берілген мүлікті тез арада тиiстi жағдайда
тұрған басқа осыған ұқсас мүлiкпен ауыстыра алады не мүлiктiң кемшiлiктерiн
тегiн жоя алады.
3. Егер жалға алушының талаптарын қанағаттандыру немесе оның мүлiктi
пайдаланғаны үшiн жасалатын төлемнен кемшiлiктi жоюға кеткен шығындарын
ұстап қалу жалға алушыға келтiрiлген залалды өтеуге жетпесе, ол шығынның
өтелмеген бөлiгiн өтеудi талап етуге құқылы.
4. Жалға берушi жалға берiлген мүлiктiң шарт жасасқан кезде айтылған
немесе жалға алушыға бұрыннан белгiлi болған кемшiлiктерi үшiн жауап
бермейдi.
Жалға берiлетiн мүлiкке үшiншi тұлғалардың құқықтары
1. Мүлiктi жалға беру бұл мүлiкке үшiншi тұлғалардың құқықтарын тоқтату
немесе өзгерту үшiн негiз болып табылмайды.
2. Жалға берушi шарт жасасқан кезде жалға алушыға жалға берiлетiн
мүлiкке үшiншi тұлғалардың барлық құқықтары (сервитут, кепiл құқығы және
т.б.) туралы ескертуге мiндеттi.
Бұл ереженi орындамау жалға алушыға мүлiктi пайдаланғаны үшiн төлемдi
азайтуды не шартты бұзуды талап етуге құқық бередi.
Жалға алған мүлiктi пайдалану
Жалға алушы мүлiктi шарт талаптарына сәйкес, ал егер шартта мұндай
талаптар белгiленбесе, мүлiктiң мақсатына сәйкес пайдалануға мiндеттi.
1.Мүлік жалдау
Мүлiк жалдау (аренда) шарты бойынша жалға берушi жалға алушыға мүлiктi
ақы төлеп уақытша иеленуге және пайдалануға беруге мiндеттенедi.
Жалға алушы жалға алған мүлiкке осы Кодексте белгiленген жағдайлар мен
тәртiп бойынша иелiк етуге құқылы. Лизинг, прокат шарттары да, сондай-ақ
мүлiктi ақы төлеп уақытша иелену мен пайдалануға беруге байланысты
шарттардың өзге түрлерi де мүлiк жалдау шарттарына жатады.
Мүлiк жалдау объектiлерi
1. Мүлiк жалдауға кәсiпорындар мен басқа да мүлiктiк кешендер, жер
учаскелерi, үйлер, ғимараттар, жабдықтар, көлiк құралдары және оларды
пайдалану процесiнде өздерiнiң табиғи қасиеттерiн жоймайтын басқа да заттар
(тұтынылмайтын заттар) берiлуi мүмкiн.
2. Егер заң актiлерiнде өзгеше көзделмесе, жер пайдалану құқығы, жер
қойнауын пайдалану құқығы және басқа да заттық құқықтар мүлiк жалдау
объектiсi болуы мүмкiн.
3. Заң актiлерiнде мүлiктi жалдауға тапсыруға жол берiлмейтiн немесе
шектеу жасалатын мүлiк түрлерi белгiленуi мүмкiн.
4. Заң актiлерiнде тұрғын үй-жайларды, жер учаскелерiн, жер қойнауы
учаскелерiн және басқа да оқшауланған табиғи объектiлердi, соның iшiнде
концессиялық келiсiмдер негiзiнде, сондай-ақ өзге де жағдайларда мүлiктiк
жалдауға беру ерекшелiктерi белгiленуi мүмкiн.
Мүлiк жалдау шартының талаптары мүлiк жалдау шартында жалға алушыға
мүлiктi жалдау объектiсi ретiнде берiлуге тиесiлi мүлiктi анықтауға
мүмкiндiк беретiн деректер көрсетiлуге тиiс.
Шартта мұндай деректер болмаған кезде мүлiктi жалдауға берiлуге тиесiлi
объект туралы талап тараптармен келiсiлмеген деп, ал тиiстi шарт жасалмаған
деп есептеледi.
Мүлiктi жалға беру құқығы оның меншiк иесiне тиесiлi.
Заң актiлерiнде уәкiлдiк берiлген немесе меншiк иесi мүлкiн жалға берудi
тапсырған тұлғалар да жалға берушiлер бола алады.
Мүлiк жалдау шартының нысаны
1. Бiр жылдан астам мерзiмге жасалған, ал егер тараптардың бiреуi заңды
тұлға болса, мерзiмiне қарамай-ақ, мүлiк жалдау шарты жазбаша түрде
жасалуға тиiс.
2. Қозғалмайтын мүлiктi мүлiктiк жалдау шарты, егер заңда өзгеше
белгiленбесе, мемлекеттiк тiркеуге жатады.
3. Азаматтар арасындағы бiр жылға дейiнгi мерзiмге мүлiк жалдау шарты
ауызша түрде жасалуы мүмкiн.
4. Мүлiкке меншiк құқығының кейiннен жалға алушыға ауысуын көздейтiн
мүлiк жалдау шарты сондай мүлiктi сатып алу-сату шарты үшiн көзделген
нысанда жасалады.
Мүлiк жалдау шарты шартта белгiленген мерзiмге жасалады. Егер мүлiк
жалдау шарты мерзiмi көрсетiлмей жасалса, ол белгiсiз мерзiмге жасалған деп
есептеледi.
Қозғалмайтын мүлiктi жалдаған жағдайда, егер заң актiлерiнде немесе
шартта өзгеше көзделмесе, әрбiр тарап екiншi тарапқа үш ай бұрын ескертiп,
мұндай шарттан кез келген уақытта және өзге мүлiктi жалдаған жағдайда, бiр
ай iшiнде бас тартуға құқылы. Заң актiлерiнде мүлiк жалдаудың жекелеген
түрлерi үшiн, сондай-ақ мүлiктiң жекелеген түрлерiн жалдау үшiн шарттың
барынша ұзақ (шектi) мерзiмi белгiленуi мүмкiн. Мұндай жағдайларда, егер
шартта жалдау мерзiмi белгiленбесе және заң актiлерiнде белгiленген шектi
мерзiм бiткенге дейiн тараптардың ешқайсысы шарттан бас тартпаса, шарт
шектi мерзiмiнiң бiтуiне қарай тоқтатылады.
Бұл жағдайда заң актiлерiнде белгiленген шектi мерзiмнен асатын мүлiк
жалдау шарты барынша ұзақ (шектi) мерзiмге тең етiп жасалған деп
есептеледi.
Мүлiк жалдау шарты бойынша жасалатын төлем
1. Жалға алынған мүлiктi пайдалану үшiн төлемдi, егер заң актiлерiнде
өзгеше көзделмесе, шартта белгiленген тәртiп, мерзiм мен нысан бойынша
жалға алушы төлейдi. Шартта олар айқындалмаған жағдайларда салыстырмалы мән-
жайларда әдетте сол секiлдi мүлiктi жалға алған кезде қолданылатын тәртiп,
мерзiм мен нысан белгiленген деп есептеледi.
2. Төлем барлық жалданылған мүлiк үшiн тұтас немесе оның құрамдас
бөлiктерiнiң әрқайсысы бойынша жеке:
1) мерзiмдiк немесе бiржолғы енгiзiлетiн төлемдердiң тұрлаулы сомасында
белгiленген;
2) жалданылған мүлiктi, өнiмдi, жемiстердi немесе кiрiстердi пайдалану
нәтижесiнде алынған белгiлi бiр үлес;
3) жалға алушының белгiлi бiр қызмет көрсетулерi;
4) жалға алушының шартта келiсiлген затты жалға берушiнiң меншiгiне
немесе жалдауына беруi;
5) жалға алушыға жалданылған мүлiктi жақсарту жөнiнде шартта келiсiлген
шығындарды жүктеуi түрiнде белгiленедi.
Тараптар шартта мүлiктi немесе өзге де төлем нысандарын пайдалану үшiн
аталған төлем нысандарын ұштастыруды көздеуi мүмкін.
3. Мүлiктi пайдаланғаны үшiн жасалатын төлем мөлшерi, егер тараптардың
келiсiмiнде өзгеше көзделмесе, кем дегенде жылына бiр рет өзгертiлуi
мүмкiн. Заң актiлерiнде мүлiк жалдаудың жекелеген түрлерi үшiн, сондай-ақ
мүлiктiң жекелеген түрлерiн жалдау үшiн жасалатын төлем мөлшерін қайта
қарауға өзге де ең аз мерзімдер көзделуі мүмкін.
4. Орталықтандырылып белгіленген баға мен тарифтер өзгертілген жағдайда
тараптардың бiреуiнiң талабы бойынша төлем мөлшерi қайта қаралуы мүмкiн.
5. Егер жалға алушы жауап бермейтiн мән-жайларға байланысты шартта
көзделген пайдалану жағдайлары немесе мүлiктiң жай-күйi едәуiр нашарлап
кетсе, заң актiлерiнде өзгеше көзделмесе, ол төлемдi тиiсiнше азайтуды
талап етуге құқылы.
6. Егер шартта өзгеше көзделмесе, жалға алушы мүлiктi пайдаланғаны үшiн
төлем төлеу мерзiмiн елеулi түрде бұзған жағдайда жалға берушi одан төлемдi
жалға берушi белгiлеген мерзiмнен бұрын төлеудi талап етуге құқылы. Бұл
ретте жалға берушiнiң төлемдi қатарынан екi мерзiмнен астам уақытқа
мерзiмiнен бұрын төлеудi талап етуге құқығы жоқ.
Тараптардың бiреуiнiң талап етуi бойынша мүлiктi жалға алу шартын
өзгерту және бұзу
1. Тараптардың біреуiнiң талап етуi бойынша мүлiктi жалға алу шарты осы
Кодексте, өзге де заң актiлерiнде немесе шартта көзделген жағдайларда сот
тәртiбiмен өзгертiлуi немесе мерзімiнен бұрын бұзылуы мүмкiн.
2. Жалға берушiнiң талабы бойынша мынадай жағдайларда:
1) егер жалға алушы мүлiктi шарт талаптарын немесе мүлiктiң мақсатын
елеулi түрде бұзып, жалға берушiнiң мұндай iс-әрекеттi тоқтату туралы
жазбаша ескертуiне қарамастан пайдаланса;
2) егер жалға алушы қасақана немесе абайсызда мүлiктi елеулi түрде
нашарлатса;
3) егер жалға алушы мүлiктi пайдаланғаны үшiн шартта белгiленген төлем
мерзiмiнiң өтуi бойынша екi реттен астам төлем жасамаса;
4) егер жалға алушы жалға алу шартында белгiленген мерзiмде мүлікті
күрделі жөндеуден өткізбесе, ал ол шартта көрсетілмеген жағдайда - заң
актiлерiне немесе шартқа сәйкес күрделi жөндеу мiндетi жалға алушыға
жүктелген жағдайларда, оны қисынды мерзiмде өткiзбесе, мүлiктi жалға алу
шарты бұзылып, мүлiк жалға берушiге қайтарылуы мүмкiн.
Жалға берушi жалға алушыға өз мiндетiн қисынды мерзiмде орындауға
мүмкiндiк берiлгеннен кейiн ғана шартты мерзiмiнен бұрын бұзуды талап етуге
құқылы.
3. Жалға алушының талап етуiмен шарт мынадай жағдайларда:
1) жалға берушi мүлiктi жалға алушыға пайдалануға бермеген не мүлiкті
шарт талаптарына немесе мүлiктiң мақсатына сәйкес пайдалануға кедергi
жасаған;
2) жалға беруші өзiне жүктелген мүлiктi күрделi жөндеу мiндетiн шартта
белгiленген мерзiмде, ал ол шартта болмаған жағдайда - қисынды мерзiмде
жүргiзбеген;
3) жалға алушыға берiлген мүлiкте оны пайдалануға кедергi келтiретiн
кемшiлiктер болып, оны шарт жасалған кезде жалға берушi ескертпеген, жалға
алушыға алдын ала белгiлi болмаған және мүлiктi көрген кезде немесе шарт
жасаған кезде оның ақаусыздығын тексерген кезде оның байқалуы мүмкiн
болмаған;
4) егер мүлiк жалға алушы жауап бермейтiн мән-жайларға байланысты
пайдалану үшiн жарамсыз күйде болған реттерде мерзiмiнен бұрын бұзылуы
мүмкiн.
Жалға алушының шартты жаңа мерзiмге жасасуға артықшылықты құқығы
Өз мiндетiн лайықты түрде атқарған жалға алушының, егер заң актiлерiнде
немесе шартта өзгеше көзделмесе, шарт мерзiмi бiткеннен кейiн басқа
тұлғалардың алдында мүлiк жалдау шартын жаңа мерзiмге жасау үшiн басқадай
тең жағдайларда артықшылықты құқығы болады. Жалға алушы мүлiктi жалға алу
шартында көрсетiлген мерзiмде, ал егер шартта осындай мерзiм көрсетiлмесе,
шарттың қолданылуы анықталғанша қисынды мерзiмде осындай шартты жасағысы
келетiндiгi туралы жалға берушiге жазбаша түрде хабарлауға мiндеттi.
Мүлiктi жалға алу шарты жаңа мерзiмге жасалған кезде шарт талаптары
тараптардың келiсiмiмен өзгертiлуi мүмкiн. Егер жалға берушi шартты жаңа
мерзiмге жасасу жөнiнде жалға алушыдан бас тартса, бiрақ шарт мерзiмi
бiткен күннен бастап бiр жылдың iшiнде басқа тұлғамен мүлiктi жалдау шартын
жасаса, жалға алушы өз таңдауы бойынша сотта осы жасалған шарт бойынша
құқықтар мен мiндеттердi өзiне ауыстыруды және өзiмен шарт жасасуды
жаңартудан бас тарту арқылы келтiрiлген залалды өтеудi не тек залалды
өтеудi талап етуге құқылы.
Мүлiк жалдау шартын қайта жаңарту
Егер жалға берушi тарапынан қарсылық болмаған жағдайда жалға алушы
шарттың мерзiмi бiткен соң да мүлiктi пайдалана беретiн болса, шарт нақ
сондай талаптармен белгiсiз мерзiмге қайта жаңартылған деп есептеледi. Бұл
орайда тараптардың әрқайсысы қозғалмайтын мүлiктi жалға алған кезде, егер
заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше көзделмесе, бұл туралы басқа тарапқа
кем дегенде үш ай бұрын және өзге мүлiктi жалға алған кезде - бiр ай ішінде
жазбаша түрде ескерте отырып, шарттан кез келген уақытта бас тарта алады.
Мүлiк жалдау шартының тараптар өзгерген кезде күшiн сақтап қалуы жалға
берiлген мүлiкке меншiк құқығының, шаруашылық жүргiзу құқығының немесе
оралымды басқару құқығының басқа тұлғаға ауысуы мүлiк жалдау шартын
өзгертуге немесе бұзуға негiз болып табылмайды. Қозғалмайтын мүлiктi жалға
алушы болып табылатын азамат қайтыс болған жағдайда осы мүлiктi жалдау
шарты бойынша оның құқықтары мен мiндеттерi, егер заң актiлерiнде немесе
шартта өзгеше көзделмесе, оның мұрагерiне ауысады.
Мұндай мұрагерге шарттың қолданылу мерзiмiнiң қалған уақытында шарт
жасасудан бас тартуға, шарт жасасу жалға алушының жеке басының қасиеттерiне
байланысты болған жағдайды қоспағанда, жалға берушiнiң құқығы болмайды.
Қосымша жалдау шартының негiзгi мүлiк жалдау шартына тәуелдiлiгi егер
мүлiк жалдау шартында өзгеше көзделмесе, мүлiк жалдау шартын мерзiмiнен
бұрын тоқтату соған сәйкес жасалған қосымша жалдау шартын тоқтатуға әкеп
соғады. Егер мүлiк жалдау шарты осы Кодексте көзделген негiздер бойынша
жарамсыз деп табылса, оған сәйкес жасалған қосымша жалдау шарты да жарамсыз
болып табылады.
Шарт тоқтатылған кезде жалға берушiге мүлiктiң қайтарылуы мүлiк жалдау
шарты тоқтатылғаннан кейiн жалға алушы мүлiктi алған кезiндегi күйiнде,
қалыпты тозуын ескере отырып немесе шартта келiсiлген күйiнде оны жалға
берушiге қайтаруға мiндеттi. Егер шарт мерзiмi аяқталған соң қайтарылатын
мүлiктiң жай-күйi осы баптың 1-тармағында көзделген талаптарға сәйкес
келмесе, жалға алушы келтiрiлген шығынды жалға берушiге өтейдi. Егер жалға
берiлген мүлiк шартта көзделген қызмет мерзiмiнен бұрын iстен шығып қалса,
жалға алушы, егер шартта өзгеше көзделмесе, жалға берушiге мүлiктiң қалдық
құнын өтейдi. Егер жалға алушы жалға алған мүлiктi қайтармаса немесе оны
мезгілінде қайтармаса, жалға беруші барлық мерзімі өткізілген уақыт үшiн
мүлiктi пайдалану ақысын төлеудi талап етуге құқылы. Аталған ақы жалға
берушiге келтiрiлген шығындарды жабуға жетпесе, ол оны өтеудi талап ете
алады. Шартта уақытында қайтарылмаған жалға алған мүлiк үшiн тұрақсыздық
айыбын төлеу көзделген жағдайда шығын, егер шартта өзгеше көзделмесе,
тұрақсыздық айыбынан тыс толық сомада өндiрiлiп алынуы мүмкiн.
Мүлiктiң жалға алушының меншiгiне көшуi мүлiк жалдау шартында жалға
алынған мүлiк жалға алушының меншiгiне тараптардың келiсiмiнде белгiленген
жағдайларда көшедi деп көзделуi мүмкiн. Егер шартта жалға алынған мүлiктi
сатып алу туралы ереже көзделмесе, ол тараптардың қосымша келiсiмiмен
белгiленуi мүмкiн, бұл орайда олар мүлiктi пайдалануға бұрын төленген ақыны
сатып алу бағасына есептеу туралы уағдаласуға құқылы. Жалға алынған мүлiктi
сатып алуға тыйым салу жағдайлары заң актiлерiмен белгiленуi мүмкiн.
Жалға алушының құқықтарын қорғау
Жалға алушыға оның жалға алған мүлiкке құқықтары меншiк құқығын
қорғаумен тең қамтамасыз етiледi.
Жалға берушi жалға алынған мүлiктi пайдалану қандай да болсын құқықтары
жоқ үшiншi бiр тұлғаның күш көрсеткен iс-қимылдарымен бұзылғаны үшiн жалға
берушiнiң алдында жауапты болмайды.
Жалға алушының талап қоюға және өзге де түрде өз атынан өзiне тиесiлi
құқықтарды қорғауға құқығы бар.
Мүлiктi жалдаудың жекелеген түрлерiнiң және жекелеген мүлiк түрлерiн
жалдаудың ерекшелiктерi
Мүлiк жалдау шартының жекелеген түрлерiне және жекелеген мүлiк түрлерiн
жалдау шарттарына (лизинг, кәсiпорындарды жалдау, үйлер мен ғимараттарды
жалдау, көлiк құралдарын жалдау, прокат), егер заң актілерінде және осы
Кодекстiң ережелерiнде олар туралы өзгеше көзделмесе, осы параграфта
көзделген ережелер қолданылады.
2. Лизинг шарты
Лизинг шарты бойынша лизинг берушi лизинг алушы көрсеткен мүлiктi
сатушыдан меншiгiне сатып алуға және лизинг алушыға осы мүлiктi ақы төлеп
уақытша иеленуге және кәсiпкерлiк мақсатта пайдалануға беруге мiндеттенедi.
Лизинг шартында сатушыны және сатып алынатын мүлiктi таңдап алуды лизинг
берушi жүзеге асырады деп көзделуi мүмкiн. Қазақстан Республикасының заң
актiлерiмен лизинг шартының жекелеген түрлерiнiң ерекшелiктерi белгiленуi
мүмкiн.
Лизинг нысанасы
Yйлер, ғимараттар, машиналар, жабдықтар, құрал-саймандар, көлiк
құралдары, жер учаскелерi және кез келген тұтынылмайтын заттар лизинг
нысанасы бола алады.
Бағалы қағаздар мен табиғи ресурстар лизинг нысанасы бола алмайды.
Лизинг шартының елеулi талаптары
Лизинг шартында, осы Кодекстiң 542-бабында аталған талаптардан басқа,
мынадай талаптар болуға тиiс:
1) мүлiктi сатушының атауы;
2) лизинг алушыға мүлiктi берудiң талаптары мен мерзiмi;
3) төлемдердiң мөлшерi мен мерзiмдiлiгi;
4) шарт мерзiмi;
5) егер шартта лизинг алушының меншiгiне мүлiктiң көшуi көзделсе,
осындай көшудiң талаптары.
Мүлiктi лизингке беру туралы сатушыны хабардар ету
Лизинг берушi лизинг алушы үшiн мүлiк сатып ала отырып, мүлiктiң белгiлi
бiр тұлғаға лизинг ретiнде беруге арналғандығы туралы сатушыны хабардар
етуге тиiс.
Мүлiктiң кездейсоқ жойылу немесе бүлiну қаупi
Лизингтiң нысанасы болып табылатын мүлiктiң кездейсоқ жойылу немесе
бүлiну қаyпi, егер шартта өзгеше көзделмесе, мүлiктi берген кезде лизинг
алушыға ауысады.
Лизинг шарты бойынша төленетiн төлемдер
Лизинг шартына сәйкес төленуге тиiстi мерзiмдiлiк төлемдерi мүлiктiң
шарт жасасқан кездегi баға бойынша құнының барлық немесе елеулi бөлiгiнiң
амортизациясы ескерiле отырып есептелуi мүмкiн.
Лизинг алушыға лизинг шартының нысанасын беру
1. Лизинг шартының нысанасы болып табылатын мүлiктi сатушы лизинг
алушыға, егер шартта өзгеше көзделмесе немесе мiндеттеме мәнiнен өзгеше
туындамаса, лизинг алушы орналасқан жерде тiкелей бередi.
2. Лизинг шартының нысанасы болып табылатын мүлiк осы шартта аталған
мерзiмде лизинг алушыға берiлмеген жағдайда, егер мерзiмiн өткiзуге лизинг
берушi жауап беретiн мән-жайлар бойынша жол берiлген болса, лизинг алушы
шартты бұзуды және шығынды өтеудi талап етуге құқылы.
Сатушының жауапкершiлiгi лизинг алушы лизинг шартының нысанасы болып
табылатын мүлiктi сатушыға - сатушы мен лизинг берушiнiң арасында жасалған
сатып алу-сату шартынан туындайтын, атап айтқанда, мүлiктiң сапасы мен
жиынтықтылығына, оны беру мерзiмiне қатысты және сатушы шартты тиiстi түрде
орындамаған басқа да жағдайларда туындайтын талаптарды тiкелей қоюға
құқылы. Бұл орайда лизинг алушы аталған мүлiктi сатып алу-сату тарабы
болғанда сатып алынған мүлiкке ақы төлеу мiндетiн қоспағанда, оны сатып
алушы үшiн осы Кодексте көзделген құқықтары болады және міндеттемелердi
мойнына алады.
Сатушымен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Министрлігі.
Кафедра: Заң пәндер
Тақырыбы: Лизинг шарты туралы түсінік.
Орындаған:
Қабылдаған:
Шымкент қаласы.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
Негізгі бөлім
1. Мүлікті
жалдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...5
2. Лизинг
шарты ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...13
3. Лизинг шартының элементтері және
мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 24
Қолданылған
әдебиеттер тізімі ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .26
Кіріспе:
Мүлiктi жалға алушыға беру
1. Жалға берушi мүлiктi жалға алушыға шарт талаптары мен мүлiктiң
мақсатына сәйкес келетiн күйде беруге мiндеттi.
2. Егер шартта өзгеше көзделмесе, мүлiк жалға оның барлық керек-
жарақтарымен және оған қатысты құжаттармен (мүлiктiң жиынтықтылығын,
қауiпсiздiгiн, сапасын, пайдалану тәртiбiн куәландыратын және т.б.
құжаттармен) бiрге берiледi.
Егер мұндай керек-жарақтар мен құжаттар берiлмеген болса, алайда жалға
алушы мүлiктi оларсыз мақсатқа сәйкес пайдалана алмаса не шарт жасасу
кезiнде үмiт етуге құқығы болғанынан едәуiр дәрежеде айрылатын болса, ол
өзiне жалға берушiден мұндай керек-жарақтар мен құжаттарды берудi немесе
шартты бұзуды талап ете алады.
3. Егер жалға беруші жалға берiлген мүлiктi жалға алушыға шартта
көрсетiлген мерзiмде бермесе, ал шартта мұндай мерзiм көрсетiлмесе, жалға
алушы қисынды мерзiмде одан осы Кодекстiң 355-бабына сәйкес сол мүлiктi
талап етуге немесе шартты бұзуды талап етуге құқылы.
Жалға берушiнiң жалға берiлген мүлiктiң кемшiлiктерi үшiн жауапкершiлiгi
1. Жалға берyшi жалға берiлген мүлiктiң оны пайдалануға толық немесе
iшiнара кедергi жасайтын кемшiлiктерi үшiн, тiптi ол шарт жасалған кезде
бұл кемшiлiктер туралы бiлмесе де, жауап бередi.
Осындай кемшiлiктер табылған жағдайда жалға алушы жалға берушiден өз
қалауы бойынша:
1) мүлiктiң кемшiлiктерiн тегiн жоюды;
2) жалдау ақысын соған мөлшерлес азайтуды;
3) жалға берушiге бұл туралы алдын ала хабарлай отырып, сол
кемшiлiктердi жою жолында өзi жасаған шығындар сомасын мүлiктi пайдаланғаны
үшiн төленетiн төлемнен ұстап қалуды;
4) шартты мерзiмiнен бұрын бұзуды талап етуге құқылы.
2. Жалға алушының талаптары туралы немесе оның мүлiктiң кемшiлiктерiн
жалға берушiнiң есебiнен жою ниетi туралы хабарланған жалға беруші жалға
алушының келісімімен жалға берілген мүлікті тез арада тиiстi жағдайда
тұрған басқа осыған ұқсас мүлiкпен ауыстыра алады не мүлiктiң кемшiлiктерiн
тегiн жоя алады.
3. Егер жалға алушының талаптарын қанағаттандыру немесе оның мүлiктi
пайдаланғаны үшiн жасалатын төлемнен кемшiлiктi жоюға кеткен шығындарын
ұстап қалу жалға алушыға келтiрiлген залалды өтеуге жетпесе, ол шығынның
өтелмеген бөлiгiн өтеудi талап етуге құқылы.
4. Жалға берушi жалға берiлген мүлiктiң шарт жасасқан кезде айтылған
немесе жалға алушыға бұрыннан белгiлi болған кемшiлiктерi үшiн жауап
бермейдi.
Жалға берiлетiн мүлiкке үшiншi тұлғалардың құқықтары
1. Мүлiктi жалға беру бұл мүлiкке үшiншi тұлғалардың құқықтарын тоқтату
немесе өзгерту үшiн негiз болып табылмайды.
2. Жалға берушi шарт жасасқан кезде жалға алушыға жалға берiлетiн
мүлiкке үшiншi тұлғалардың барлық құқықтары (сервитут, кепiл құқығы және
т.б.) туралы ескертуге мiндеттi.
Бұл ереженi орындамау жалға алушыға мүлiктi пайдаланғаны үшiн төлемдi
азайтуды не шартты бұзуды талап етуге құқық бередi.
Жалға алған мүлiктi пайдалану
Жалға алушы мүлiктi шарт талаптарына сәйкес, ал егер шартта мұндай
талаптар белгiленбесе, мүлiктiң мақсатына сәйкес пайдалануға мiндеттi.
1.Мүлік жалдау
Мүлiк жалдау (аренда) шарты бойынша жалға берушi жалға алушыға мүлiктi
ақы төлеп уақытша иеленуге және пайдалануға беруге мiндеттенедi.
Жалға алушы жалға алған мүлiкке осы Кодексте белгiленген жағдайлар мен
тәртiп бойынша иелiк етуге құқылы. Лизинг, прокат шарттары да, сондай-ақ
мүлiктi ақы төлеп уақытша иелену мен пайдалануға беруге байланысты
шарттардың өзге түрлерi де мүлiк жалдау шарттарына жатады.
Мүлiк жалдау объектiлерi
1. Мүлiк жалдауға кәсiпорындар мен басқа да мүлiктiк кешендер, жер
учаскелерi, үйлер, ғимараттар, жабдықтар, көлiк құралдары және оларды
пайдалану процесiнде өздерiнiң табиғи қасиеттерiн жоймайтын басқа да заттар
(тұтынылмайтын заттар) берiлуi мүмкiн.
2. Егер заң актiлерiнде өзгеше көзделмесе, жер пайдалану құқығы, жер
қойнауын пайдалану құқығы және басқа да заттық құқықтар мүлiк жалдау
объектiсi болуы мүмкiн.
3. Заң актiлерiнде мүлiктi жалдауға тапсыруға жол берiлмейтiн немесе
шектеу жасалатын мүлiк түрлерi белгiленуi мүмкiн.
4. Заң актiлерiнде тұрғын үй-жайларды, жер учаскелерiн, жер қойнауы
учаскелерiн және басқа да оқшауланған табиғи объектiлердi, соның iшiнде
концессиялық келiсiмдер негiзiнде, сондай-ақ өзге де жағдайларда мүлiктiк
жалдауға беру ерекшелiктерi белгiленуi мүмкiн.
Мүлiк жалдау шартының талаптары мүлiк жалдау шартында жалға алушыға
мүлiктi жалдау объектiсi ретiнде берiлуге тиесiлi мүлiктi анықтауға
мүмкiндiк беретiн деректер көрсетiлуге тиiс.
Шартта мұндай деректер болмаған кезде мүлiктi жалдауға берiлуге тиесiлi
объект туралы талап тараптармен келiсiлмеген деп, ал тиiстi шарт жасалмаған
деп есептеледi.
Мүлiктi жалға беру құқығы оның меншiк иесiне тиесiлi.
Заң актiлерiнде уәкiлдiк берiлген немесе меншiк иесi мүлкiн жалға берудi
тапсырған тұлғалар да жалға берушiлер бола алады.
Мүлiк жалдау шартының нысаны
1. Бiр жылдан астам мерзiмге жасалған, ал егер тараптардың бiреуi заңды
тұлға болса, мерзiмiне қарамай-ақ, мүлiк жалдау шарты жазбаша түрде
жасалуға тиiс.
2. Қозғалмайтын мүлiктi мүлiктiк жалдау шарты, егер заңда өзгеше
белгiленбесе, мемлекеттiк тiркеуге жатады.
3. Азаматтар арасындағы бiр жылға дейiнгi мерзiмге мүлiк жалдау шарты
ауызша түрде жасалуы мүмкiн.
4. Мүлiкке меншiк құқығының кейiннен жалға алушыға ауысуын көздейтiн
мүлiк жалдау шарты сондай мүлiктi сатып алу-сату шарты үшiн көзделген
нысанда жасалады.
Мүлiк жалдау шарты шартта белгiленген мерзiмге жасалады. Егер мүлiк
жалдау шарты мерзiмi көрсетiлмей жасалса, ол белгiсiз мерзiмге жасалған деп
есептеледi.
Қозғалмайтын мүлiктi жалдаған жағдайда, егер заң актiлерiнде немесе
шартта өзгеше көзделмесе, әрбiр тарап екiншi тарапқа үш ай бұрын ескертiп,
мұндай шарттан кез келген уақытта және өзге мүлiктi жалдаған жағдайда, бiр
ай iшiнде бас тартуға құқылы. Заң актiлерiнде мүлiк жалдаудың жекелеген
түрлерi үшiн, сондай-ақ мүлiктiң жекелеген түрлерiн жалдау үшiн шарттың
барынша ұзақ (шектi) мерзiмi белгiленуi мүмкiн. Мұндай жағдайларда, егер
шартта жалдау мерзiмi белгiленбесе және заң актiлерiнде белгiленген шектi
мерзiм бiткенге дейiн тараптардың ешқайсысы шарттан бас тартпаса, шарт
шектi мерзiмiнiң бiтуiне қарай тоқтатылады.
Бұл жағдайда заң актiлерiнде белгiленген шектi мерзiмнен асатын мүлiк
жалдау шарты барынша ұзақ (шектi) мерзiмге тең етiп жасалған деп
есептеледi.
Мүлiк жалдау шарты бойынша жасалатын төлем
1. Жалға алынған мүлiктi пайдалану үшiн төлемдi, егер заң актiлерiнде
өзгеше көзделмесе, шартта белгiленген тәртiп, мерзiм мен нысан бойынша
жалға алушы төлейдi. Шартта олар айқындалмаған жағдайларда салыстырмалы мән-
жайларда әдетте сол секiлдi мүлiктi жалға алған кезде қолданылатын тәртiп,
мерзiм мен нысан белгiленген деп есептеледi.
2. Төлем барлық жалданылған мүлiк үшiн тұтас немесе оның құрамдас
бөлiктерiнiң әрқайсысы бойынша жеке:
1) мерзiмдiк немесе бiржолғы енгiзiлетiн төлемдердiң тұрлаулы сомасында
белгiленген;
2) жалданылған мүлiктi, өнiмдi, жемiстердi немесе кiрiстердi пайдалану
нәтижесiнде алынған белгiлi бiр үлес;
3) жалға алушының белгiлi бiр қызмет көрсетулерi;
4) жалға алушының шартта келiсiлген затты жалға берушiнiң меншiгiне
немесе жалдауына беруi;
5) жалға алушыға жалданылған мүлiктi жақсарту жөнiнде шартта келiсiлген
шығындарды жүктеуi түрiнде белгiленедi.
Тараптар шартта мүлiктi немесе өзге де төлем нысандарын пайдалану үшiн
аталған төлем нысандарын ұштастыруды көздеуi мүмкін.
3. Мүлiктi пайдаланғаны үшiн жасалатын төлем мөлшерi, егер тараптардың
келiсiмiнде өзгеше көзделмесе, кем дегенде жылына бiр рет өзгертiлуi
мүмкiн. Заң актiлерiнде мүлiк жалдаудың жекелеген түрлерi үшiн, сондай-ақ
мүлiктiң жекелеген түрлерiн жалдау үшiн жасалатын төлем мөлшерін қайта
қарауға өзге де ең аз мерзімдер көзделуі мүмкін.
4. Орталықтандырылып белгіленген баға мен тарифтер өзгертілген жағдайда
тараптардың бiреуiнiң талабы бойынша төлем мөлшерi қайта қаралуы мүмкiн.
5. Егер жалға алушы жауап бермейтiн мән-жайларға байланысты шартта
көзделген пайдалану жағдайлары немесе мүлiктiң жай-күйi едәуiр нашарлап
кетсе, заң актiлерiнде өзгеше көзделмесе, ол төлемдi тиiсiнше азайтуды
талап етуге құқылы.
6. Егер шартта өзгеше көзделмесе, жалға алушы мүлiктi пайдаланғаны үшiн
төлем төлеу мерзiмiн елеулi түрде бұзған жағдайда жалға берушi одан төлемдi
жалға берушi белгiлеген мерзiмнен бұрын төлеудi талап етуге құқылы. Бұл
ретте жалға берушiнiң төлемдi қатарынан екi мерзiмнен астам уақытқа
мерзiмiнен бұрын төлеудi талап етуге құқығы жоқ.
Тараптардың бiреуiнiң талап етуi бойынша мүлiктi жалға алу шартын
өзгерту және бұзу
1. Тараптардың біреуiнiң талап етуi бойынша мүлiктi жалға алу шарты осы
Кодексте, өзге де заң актiлерiнде немесе шартта көзделген жағдайларда сот
тәртiбiмен өзгертiлуi немесе мерзімiнен бұрын бұзылуы мүмкiн.
2. Жалға берушiнiң талабы бойынша мынадай жағдайларда:
1) егер жалға алушы мүлiктi шарт талаптарын немесе мүлiктiң мақсатын
елеулi түрде бұзып, жалға берушiнiң мұндай iс-әрекеттi тоқтату туралы
жазбаша ескертуiне қарамастан пайдаланса;
2) егер жалға алушы қасақана немесе абайсызда мүлiктi елеулi түрде
нашарлатса;
3) егер жалға алушы мүлiктi пайдаланғаны үшiн шартта белгiленген төлем
мерзiмiнiң өтуi бойынша екi реттен астам төлем жасамаса;
4) егер жалға алушы жалға алу шартында белгiленген мерзiмде мүлікті
күрделі жөндеуден өткізбесе, ал ол шартта көрсетілмеген жағдайда - заң
актiлерiне немесе шартқа сәйкес күрделi жөндеу мiндетi жалға алушыға
жүктелген жағдайларда, оны қисынды мерзiмде өткiзбесе, мүлiктi жалға алу
шарты бұзылып, мүлiк жалға берушiге қайтарылуы мүмкiн.
Жалға берушi жалға алушыға өз мiндетiн қисынды мерзiмде орындауға
мүмкiндiк берiлгеннен кейiн ғана шартты мерзiмiнен бұрын бұзуды талап етуге
құқылы.
3. Жалға алушының талап етуiмен шарт мынадай жағдайларда:
1) жалға берушi мүлiктi жалға алушыға пайдалануға бермеген не мүлiкті
шарт талаптарына немесе мүлiктiң мақсатына сәйкес пайдалануға кедергi
жасаған;
2) жалға беруші өзiне жүктелген мүлiктi күрделi жөндеу мiндетiн шартта
белгiленген мерзiмде, ал ол шартта болмаған жағдайда - қисынды мерзiмде
жүргiзбеген;
3) жалға алушыға берiлген мүлiкте оны пайдалануға кедергi келтiретiн
кемшiлiктер болып, оны шарт жасалған кезде жалға берушi ескертпеген, жалға
алушыға алдын ала белгiлi болмаған және мүлiктi көрген кезде немесе шарт
жасаған кезде оның ақаусыздығын тексерген кезде оның байқалуы мүмкiн
болмаған;
4) егер мүлiк жалға алушы жауап бермейтiн мән-жайларға байланысты
пайдалану үшiн жарамсыз күйде болған реттерде мерзiмiнен бұрын бұзылуы
мүмкiн.
Жалға алушының шартты жаңа мерзiмге жасасуға артықшылықты құқығы
Өз мiндетiн лайықты түрде атқарған жалға алушының, егер заң актiлерiнде
немесе шартта өзгеше көзделмесе, шарт мерзiмi бiткеннен кейiн басқа
тұлғалардың алдында мүлiк жалдау шартын жаңа мерзiмге жасау үшiн басқадай
тең жағдайларда артықшылықты құқығы болады. Жалға алушы мүлiктi жалға алу
шартында көрсетiлген мерзiмде, ал егер шартта осындай мерзiм көрсетiлмесе,
шарттың қолданылуы анықталғанша қисынды мерзiмде осындай шартты жасағысы
келетiндiгi туралы жалға берушiге жазбаша түрде хабарлауға мiндеттi.
Мүлiктi жалға алу шарты жаңа мерзiмге жасалған кезде шарт талаптары
тараптардың келiсiмiмен өзгертiлуi мүмкiн. Егер жалға берушi шартты жаңа
мерзiмге жасасу жөнiнде жалға алушыдан бас тартса, бiрақ шарт мерзiмi
бiткен күннен бастап бiр жылдың iшiнде басқа тұлғамен мүлiктi жалдау шартын
жасаса, жалға алушы өз таңдауы бойынша сотта осы жасалған шарт бойынша
құқықтар мен мiндеттердi өзiне ауыстыруды және өзiмен шарт жасасуды
жаңартудан бас тарту арқылы келтiрiлген залалды өтеудi не тек залалды
өтеудi талап етуге құқылы.
Мүлiк жалдау шартын қайта жаңарту
Егер жалға берушi тарапынан қарсылық болмаған жағдайда жалға алушы
шарттың мерзiмi бiткен соң да мүлiктi пайдалана беретiн болса, шарт нақ
сондай талаптармен белгiсiз мерзiмге қайта жаңартылған деп есептеледi. Бұл
орайда тараптардың әрқайсысы қозғалмайтын мүлiктi жалға алған кезде, егер
заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше көзделмесе, бұл туралы басқа тарапқа
кем дегенде үш ай бұрын және өзге мүлiктi жалға алған кезде - бiр ай ішінде
жазбаша түрде ескерте отырып, шарттан кез келген уақытта бас тарта алады.
Мүлiк жалдау шартының тараптар өзгерген кезде күшiн сақтап қалуы жалға
берiлген мүлiкке меншiк құқығының, шаруашылық жүргiзу құқығының немесе
оралымды басқару құқығының басқа тұлғаға ауысуы мүлiк жалдау шартын
өзгертуге немесе бұзуға негiз болып табылмайды. Қозғалмайтын мүлiктi жалға
алушы болып табылатын азамат қайтыс болған жағдайда осы мүлiктi жалдау
шарты бойынша оның құқықтары мен мiндеттерi, егер заң актiлерiнде немесе
шартта өзгеше көзделмесе, оның мұрагерiне ауысады.
Мұндай мұрагерге шарттың қолданылу мерзiмiнiң қалған уақытында шарт
жасасудан бас тартуға, шарт жасасу жалға алушының жеке басының қасиеттерiне
байланысты болған жағдайды қоспағанда, жалға берушiнiң құқығы болмайды.
Қосымша жалдау шартының негiзгi мүлiк жалдау шартына тәуелдiлiгi егер
мүлiк жалдау шартында өзгеше көзделмесе, мүлiк жалдау шартын мерзiмiнен
бұрын тоқтату соған сәйкес жасалған қосымша жалдау шартын тоқтатуға әкеп
соғады. Егер мүлiк жалдау шарты осы Кодексте көзделген негiздер бойынша
жарамсыз деп табылса, оған сәйкес жасалған қосымша жалдау шарты да жарамсыз
болып табылады.
Шарт тоқтатылған кезде жалға берушiге мүлiктiң қайтарылуы мүлiк жалдау
шарты тоқтатылғаннан кейiн жалға алушы мүлiктi алған кезiндегi күйiнде,
қалыпты тозуын ескере отырып немесе шартта келiсiлген күйiнде оны жалға
берушiге қайтаруға мiндеттi. Егер шарт мерзiмi аяқталған соң қайтарылатын
мүлiктiң жай-күйi осы баптың 1-тармағында көзделген талаптарға сәйкес
келмесе, жалға алушы келтiрiлген шығынды жалға берушiге өтейдi. Егер жалға
берiлген мүлiк шартта көзделген қызмет мерзiмiнен бұрын iстен шығып қалса,
жалға алушы, егер шартта өзгеше көзделмесе, жалға берушiге мүлiктiң қалдық
құнын өтейдi. Егер жалға алушы жалға алған мүлiктi қайтармаса немесе оны
мезгілінде қайтармаса, жалға беруші барлық мерзімі өткізілген уақыт үшiн
мүлiктi пайдалану ақысын төлеудi талап етуге құқылы. Аталған ақы жалға
берушiге келтiрiлген шығындарды жабуға жетпесе, ол оны өтеудi талап ете
алады. Шартта уақытында қайтарылмаған жалға алған мүлiк үшiн тұрақсыздық
айыбын төлеу көзделген жағдайда шығын, егер шартта өзгеше көзделмесе,
тұрақсыздық айыбынан тыс толық сомада өндiрiлiп алынуы мүмкiн.
Мүлiктiң жалға алушының меншiгiне көшуi мүлiк жалдау шартында жалға
алынған мүлiк жалға алушының меншiгiне тараптардың келiсiмiнде белгiленген
жағдайларда көшедi деп көзделуi мүмкiн. Егер шартта жалға алынған мүлiктi
сатып алу туралы ереже көзделмесе, ол тараптардың қосымша келiсiмiмен
белгiленуi мүмкiн, бұл орайда олар мүлiктi пайдалануға бұрын төленген ақыны
сатып алу бағасына есептеу туралы уағдаласуға құқылы. Жалға алынған мүлiктi
сатып алуға тыйым салу жағдайлары заң актiлерiмен белгiленуi мүмкiн.
Жалға алушының құқықтарын қорғау
Жалға алушыға оның жалға алған мүлiкке құқықтары меншiк құқығын
қорғаумен тең қамтамасыз етiледi.
Жалға берушi жалға алынған мүлiктi пайдалану қандай да болсын құқықтары
жоқ үшiншi бiр тұлғаның күш көрсеткен iс-қимылдарымен бұзылғаны үшiн жалға
берушiнiң алдында жауапты болмайды.
Жалға алушының талап қоюға және өзге де түрде өз атынан өзiне тиесiлi
құқықтарды қорғауға құқығы бар.
Мүлiктi жалдаудың жекелеген түрлерiнiң және жекелеген мүлiк түрлерiн
жалдаудың ерекшелiктерi
Мүлiк жалдау шартының жекелеген түрлерiне және жекелеген мүлiк түрлерiн
жалдау шарттарына (лизинг, кәсiпорындарды жалдау, үйлер мен ғимараттарды
жалдау, көлiк құралдарын жалдау, прокат), егер заң актілерінде және осы
Кодекстiң ережелерiнде олар туралы өзгеше көзделмесе, осы параграфта
көзделген ережелер қолданылады.
2. Лизинг шарты
Лизинг шарты бойынша лизинг берушi лизинг алушы көрсеткен мүлiктi
сатушыдан меншiгiне сатып алуға және лизинг алушыға осы мүлiктi ақы төлеп
уақытша иеленуге және кәсiпкерлiк мақсатта пайдалануға беруге мiндеттенедi.
Лизинг шартында сатушыны және сатып алынатын мүлiктi таңдап алуды лизинг
берушi жүзеге асырады деп көзделуi мүмкiн. Қазақстан Республикасының заң
актiлерiмен лизинг шартының жекелеген түрлерiнiң ерекшелiктерi белгiленуi
мүмкiн.
Лизинг нысанасы
Yйлер, ғимараттар, машиналар, жабдықтар, құрал-саймандар, көлiк
құралдары, жер учаскелерi және кез келген тұтынылмайтын заттар лизинг
нысанасы бола алады.
Бағалы қағаздар мен табиғи ресурстар лизинг нысанасы бола алмайды.
Лизинг шартының елеулi талаптары
Лизинг шартында, осы Кодекстiң 542-бабында аталған талаптардан басқа,
мынадай талаптар болуға тиiс:
1) мүлiктi сатушының атауы;
2) лизинг алушыға мүлiктi берудiң талаптары мен мерзiмi;
3) төлемдердiң мөлшерi мен мерзiмдiлiгi;
4) шарт мерзiмi;
5) егер шартта лизинг алушының меншiгiне мүлiктiң көшуi көзделсе,
осындай көшудiң талаптары.
Мүлiктi лизингке беру туралы сатушыны хабардар ету
Лизинг берушi лизинг алушы үшiн мүлiк сатып ала отырып, мүлiктiң белгiлi
бiр тұлғаға лизинг ретiнде беруге арналғандығы туралы сатушыны хабардар
етуге тиiс.
Мүлiктiң кездейсоқ жойылу немесе бүлiну қаупi
Лизингтiң нысанасы болып табылатын мүлiктiң кездейсоқ жойылу немесе
бүлiну қаyпi, егер шартта өзгеше көзделмесе, мүлiктi берген кезде лизинг
алушыға ауысады.
Лизинг шарты бойынша төленетiн төлемдер
Лизинг шартына сәйкес төленуге тиiстi мерзiмдiлiк төлемдерi мүлiктiң
шарт жасасқан кездегi баға бойынша құнының барлық немесе елеулi бөлiгiнiң
амортизациясы ескерiле отырып есептелуi мүмкiн.
Лизинг алушыға лизинг шартының нысанасын беру
1. Лизинг шартының нысанасы болып табылатын мүлiктi сатушы лизинг
алушыға, егер шартта өзгеше көзделмесе немесе мiндеттеме мәнiнен өзгеше
туындамаса, лизинг алушы орналасқан жерде тiкелей бередi.
2. Лизинг шартының нысанасы болып табылатын мүлiк осы шартта аталған
мерзiмде лизинг алушыға берiлмеген жағдайда, егер мерзiмiн өткiзуге лизинг
берушi жауап беретiн мән-жайлар бойынша жол берiлген болса, лизинг алушы
шартты бұзуды және шығынды өтеудi талап етуге құқылы.
Сатушының жауапкершiлiгi лизинг алушы лизинг шартының нысанасы болып
табылатын мүлiктi сатушыға - сатушы мен лизинг берушiнiң арасында жасалған
сатып алу-сату шартынан туындайтын, атап айтқанда, мүлiктiң сапасы мен
жиынтықтылығына, оны беру мерзiмiне қатысты және сатушы шартты тиiстi түрде
орындамаған басқа да жағдайларда туындайтын талаптарды тiкелей қоюға
құқылы. Бұл орайда лизинг алушы аталған мүлiктi сатып алу-сату тарабы
болғанда сатып алынған мүлiкке ақы төлеу мiндетiн қоспағанда, оны сатып
алушы үшiн осы Кодексте көзделген құқықтары болады және міндеттемелердi
мойнына алады.
Сатушымен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz