Псевдопотенциалды теория

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5

1 Плазма параметрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7

2 Псевдопотенциалды теория

2.1 Сызықты диэлектрлік үндесу теориясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8

2.2 Классикалық кулондық плазма үшін Власов сызықты теориясының және сызықты диэлектрлік теориясының эквивалентілігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11

3 Псевдопотенциалдарды есептеу

3.1 Микропотенциалдардың Фурье.образы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12

3.2 Псевдопотенциалдарды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13

4 Термодинамикалық қасиеттер

4.1 Радиалды таралу функциясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19

4.2 Ішкі энергия ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .23

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26

ҚОСЫМША ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...27

Плазма жер бетін ионосфера түрінде қоршап және жердегі радиобайланыстың тұрақтылығын қамтамассыз етіп тұрады. Күн және барлық жұлдыздар плазма күйінде болады (адам баласы әлдеқашан Күнді Жер бетінде басқарылатын термоядролық синтез қодырғыларында өндіруге тырысып бағуда). Әлемнің басым бөлігі плазма күйінде – жұлдыздар, жұлдыздар атмосферасы, галактикалық тұман және жұлдызаралық орта. Жер маңында космоста плазма күнгей жел түрінде болады, ионосфера мен Жердің магнит сфера қабатын толтырып тұрады.
1923ж. Американдық физиктер И.Ленгмюр және Л.Тонкс плазманы иондалған газдың ерекше күйі деп атады. Бастапқыда физиктер плазманы электр тогiнiң өзiндiк өткiзгiшi және жарық көзі секілді қабылдады. Ал қазіргі уақытта плазманың физикалық қасиеттерiн басқа көзқараспен – яғни, жаңа түрде қарастырады. Бiрiншiден, бұл өте жоғары температураға дейін қыздырылған заттың табиғи күйі, екіншіден, бұл динамикалық жүйе – электромагниттi күштердiң әсерінің объектiсі болып табылады. Ғылыми негізі физика болып табылатын үлкен техникалық проблемалар плазманы зерттеудің жаңа жолдарымен органикалық тығыз байланысты. Олардың ішіндегі ең маңыздысы бұл – басқарылатын термоядролық синтез және iшкi энергияны электр энергияға айналдыратын магнитті-гидродинамикалық түрлендіргіш.
Плазманың ерекше қасиеттерінің болуына байланысты, плазманы заттың төртінші күйі деп қарастырады. Зарядталған бөлшектердің үлкен қозғалысына сәйкес магниттік және электрлік өрістерінің әсерінен плазма оңай орын ауыстырады. Сол себепті плазманың жеке аймақтарында аттас зарядты бөлшектердің көбеюінен пайда болған кез-келген электрлік бейтараптанудың бұзылуы жылдам жойылып отырады. Электрлік бейтараптану қалпына келмейінше және электр өрісі жойылмайынша, пайда болған электр өрістері зарядталған бөлшектердің орнын ауыстырады.
Молекулалар арасында жақыннан әсерлесу болатын бейтарап газдан ерекшелігі плазманың зарядталған бөлшектерінің арасында қашықтыққа байланысты баяу кемитін кулондық күші әсер етеді. Әр-бір бөлшек өзін қоршаған басқа бөлшектермен бірден бірлесіп әсерлеседі. Хаостық жылулық қозғалысына сәйкес, плазма бөлшектері әртүрлі реттелген (коллективті) қозғалыстарға қатыса алады. Плазмада тербелістер мен толқындар оңай жеңіл қозады.
Плазма иондалудың жоғарлауына сәйкес артып отыратын жоғары өткізгіштік қабілетке ие. Өте жоғары температурада толық иондалған плазма өзінің өткізгіштік қасиетіне сәйкес аса жоғары өткізгіштерге жақындайды.
Плазма ғылым мен техниканың әртүрлі көптеген облыстарында кең қолданысқа ие: соның ішінде, дейтерий мен тритийден жоғары температуралы плазмалар, сонымен қатар, гелий изотобы – басқарылатын термоядролық синтездің негізгі зерттеу обьектісі болып табылады. Төмен температуралы плазмалар газразрядты жарық көздерінде, газды лазерлерде және плазмалық дисплейлерде, жылу энергиясын электр энергияға айналдыратын термоэмиссиялық түрлендіргіштерде және магнитті-гидродинамикалық генераторларда қолданылады.

1. XIII International Conference on Physics of Non-Ideal Plasmas (PNP-13) // abstract book // September 13-18, 2009, Chernogolovka, Russia.
2. Архипов Ю.В., Баимбетов Ф.Б., Давлетов А.Е., Стариков К.В..
Псевдопотенциальная теория плотной высокотемпературной плазмы. Алматы:, 2002.-113с.
3. Ichimaru S., Mitake S., Tanaka S., Yan X.-Z. Theory of interparticle correlations in dense, high-temperature plasmas. I. General formalism // Phys. Rev.A. – 1985. – Vol. 32. – P. 1768 – 1774.
4. Ф.Б. Баимбетов, К.В. Стариков, Б.А. Ташев Тормозная способность трехкомпонентной полностью ионизованной плазмы // Вестник КазНУ –Алматы-2006г. №1.С.53-56
5. B. Tashev, F. Baimbetov, C. Deutsch and P. Fromy Low velocity ion stopping in binary ionic mixtures // Phys. of Plas., 15, 102701 (2008)
6. H. Minoo, M. Gombert, C. Deutsch Temperature-dependent Coulomb interactions in hydrogenic systems // Phys.Rev.A.- 1981.-Vol.23.- P.924.
7. Каплан И.Г. Введение в теорию межмолекулярных взаимодействий. Москва.: Наука, 1982, 312 с.
8. Ф.Б. Баимбетов, Т.С. Рамазанов, Математическое моделирование в физике неидеальной плазмы. Алматы: Ғылым,1994,С. 212.