Информатика курсы бойынша оқу процессін жоспарлау
КІРІСПЕ 5
1. ИНФОРМАТИКА КУРСЫ БОЙЫНША ОҚУ ПРОЦЕССІН ЖОСПАРЛАУ 7
1.1. Сабақ. Оның түрлері 11
1.2. Информатиканы қосымша оқыту түрлері 20
1.3. Оқытудың нәтижесін бағалауды және тексеруды ұйымдастыру 24
2. ОҚЫТУДЫҢ МОДУЛЬДІК ҚҰРЫЛЫМЫ 27
2.1. Оқу модулінің кіріспе бөлімі 30
2.2. Оқу модулінің диалогтық бөлімі 31
2.3. Диалогтық бөлімді құрастыру қағидалары 32
2.4. Оқу модулінің қорытынды (бақылау) бөлімі 37
3. ОҚУ МОДУЛІН ҚҰРАСТЫРУ БОЙЫНША ҰСЫНЫСТАР 39
3.1. Оқу модулін дайындау технологиясы 39
3.2. Оқу модулінде оқушылардың әрекетін бағалау 42
3.3. Оқушылардың білім дағдыларын тексеру және бақылау 43
ҚОРЫТЫНДЫ 51
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 53
ҚОСЫМША А 54
1. ИНФОРМАТИКА КУРСЫ БОЙЫНША ОҚУ ПРОЦЕССІН ЖОСПАРЛАУ 7
1.1. Сабақ. Оның түрлері 11
1.2. Информатиканы қосымша оқыту түрлері 20
1.3. Оқытудың нәтижесін бағалауды және тексеруды ұйымдастыру 24
2. ОҚЫТУДЫҢ МОДУЛЬДІК ҚҰРЫЛЫМЫ 27
2.1. Оқу модулінің кіріспе бөлімі 30
2.2. Оқу модулінің диалогтық бөлімі 31
2.3. Диалогтық бөлімді құрастыру қағидалары 32
2.4. Оқу модулінің қорытынды (бақылау) бөлімі 37
3. ОҚУ МОДУЛІН ҚҰРАСТЫРУ БОЙЫНША ҰСЫНЫСТАР 39
3.1. Оқу модулін дайындау технологиясы 39
3.2. Оқу модулінде оқушылардың әрекетін бағалау 42
3.3. Оқушылардың білім дағдыларын тексеру және бақылау 43
ҚОРЫТЫНДЫ 51
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 53
ҚОСЫМША А 54
Қазақстанда білім берудің ұлттық моделі қалыптасуда. Білім берудің жаңа моделі салауатты да саналы әлемдік деңгейдегі білімі бар ұрпақ тәрбиелеуді, білімді бір жүйеге келтіру негізі болып табылады. Бұл процесс білім беру саласының өзгеруімен қатар жүреді. Я.А.Коменский, И.Гербартардың білім берудің дәстүрлі объект-субъекті педагогикасының орнына, баланы оқыту ісінің субъектісін, дамып келе жатқан тұлға ретінде қарастырып, баланың өзін-өзі дамытуына, өзін - өзі көрсетуіне көмектеседі.
Осындай ортада педагогикалық процесстің мұғалім - оқушы ара қатынасын неғұрлым жеңілдетіп, оны неғұрлым қарапайым түрге келтіреді.
Жаңа білім беру жүйесінде бірінші орынға оқушының біліктілігі мен білімін емес, баланың жеке тұлғасын, оның білім алу арқылы тұлға болып дамуын қойады. Егерде «тұлға» деген ұғымды негізге алатын болсақ, онда мына анықтамаға тоқталамыз.
Тұлға - бұл адамның психисикалық жан дүниесінің негізін құрайтын қасиеттер. Қазіргі замандағы педагогиканың негізгі мақсаты баланың тұлғасын дамыта отырып қалыптастыруға негізделген жаңа білім беру технологиясына қол жеткізу. Сондай-ақ, барлық анықтамалардың негізі болып ашық, күрделі, пәндік жүйе әдістемелері білім берудің негізгі мақсаттары, оқу - тәрбиелеу процессі. Осының барлығының жиынтығы баланы ары қарай дамыту болып табылады. Модульдік оқытудың тиімділігін әлемнің түпкір - түпкіріндегі өткізілген тәжірибелердің нәтижелерінен айта аламыз. (АҚШ, Ұлыбритания, Белгия, Ресей). Бұл тәжірибелердің нәтижелері бұл әдісті орта мектептерде, гимназияларда, лицейде, колледждерде, институттарда қолдануға болатындығын көрсетеді.
Бұл технолигияның тағы бір ерекшелігі оқуды меңгерту емес, танымдық ерекшеліктерін дамыту болып табылады. Есте сақтаудың әртүрлі түрлеріне (есту, көру т.с.с), ойлау, зейін, әр баланың талғамына қарай қажетті білімді әртүрлі формада беру. Келесі ерекшелігі дарынды балалармен жұмыс істегенде оның призділігі мен жүйелілігі. Бұл - технология модульді түрде болады.
Осындай ортада педагогикалық процесстің мұғалім - оқушы ара қатынасын неғұрлым жеңілдетіп, оны неғұрлым қарапайым түрге келтіреді.
Жаңа білім беру жүйесінде бірінші орынға оқушының біліктілігі мен білімін емес, баланың жеке тұлғасын, оның білім алу арқылы тұлға болып дамуын қойады. Егерде «тұлға» деген ұғымды негізге алатын болсақ, онда мына анықтамаға тоқталамыз.
Тұлға - бұл адамның психисикалық жан дүниесінің негізін құрайтын қасиеттер. Қазіргі замандағы педагогиканың негізгі мақсаты баланың тұлғасын дамыта отырып қалыптастыруға негізделген жаңа білім беру технологиясына қол жеткізу. Сондай-ақ, барлық анықтамалардың негізі болып ашық, күрделі, пәндік жүйе әдістемелері білім берудің негізгі мақсаттары, оқу - тәрбиелеу процессі. Осының барлығының жиынтығы баланы ары қарай дамыту болып табылады. Модульдік оқытудың тиімділігін әлемнің түпкір - түпкіріндегі өткізілген тәжірибелердің нәтижелерінен айта аламыз. (АҚШ, Ұлыбритания, Белгия, Ресей). Бұл тәжірибелердің нәтижелері бұл әдісті орта мектептерде, гимназияларда, лицейде, колледждерде, институттарда қолдануға болатындығын көрсетеді.
Бұл технолигияның тағы бір ерекшелігі оқуды меңгерту емес, танымдық ерекшеліктерін дамыту болып табылады. Есте сақтаудың әртүрлі түрлеріне (есту, көру т.с.с), ойлау, зейін, әр баланың талғамына қарай қажетті білімді әртүрлі формада беру. Келесі ерекшелігі дарынды балалармен жұмыс істегенде оның призділігі мен жүйелілігі. Бұл - технология модульді түрде болады.
1. Жанпеисова М.М. Модульная технология обучения как средство развития ученика. –Алматы. -2002.
2. Левитес Д.Г. Практика обучения: современные образовательные технологии./ Книга для учителя. –Мурманск. -1997.
3. Селевко Г.К. Современные образовательные технологии. –М: Народное образование. -1998.
4. Третьяков П.И., Сенновский И.Б. Технология модульного обучения в школе. –М: Новая школа. -1997.
5. Чошанов М. Гибкая технология проблемно-модульного обучения в школе. –М: Народное образование. -1998.
6. Якиманская И.С. Личностно-ориентированное обучение в современной школе. –М: Народное образование. -1996.
7. Калмыкова З.И. Продуктивное мышление как основа обучаемости. –М: Педагогика. -2000.
8. Гульчевская В.Г. Технология модульного обучения: проблема внедрения в массовый опыт отечественной школы. /http://www.ipkpro.anet.ru/inform_res/tech/texnol.htm.
9. Юцявичене П. Теория и практика модульного обучения. –Каунас. -1999.
10. Халықова А. Информатиканы оқыту әдістемесі. –Алматы: Мектеп. -2001.
11. Хасанова Г. Информатика сабақтарын түрлендірудегі жаңа технологиялар. / Информатика негіздері. -2006. -№1. Б.31-35.
12. Дәуітова Т. Информатика сабақтарында жаңа ақпаратты технологияларды пайдалану. / Информатика негіздері. -2006. -№6. Б.2-6.
13. Құсаинова Б. Модульдік технологияны қолдану. / Информатика негіздері. -2007. -№1. Б.36-39.
14. ГОСО РК 2.003-2002 «Образование среднее общее. Основные положения».
15. Методика преподавания информатики: Учебное пособие для студентов педвузов / М.П. Лапчик и др. Москва: «Академия», 2003 - 624 с.
16. Полат Е.С. и др. Новые педагогические и информационные технологии в системе образования: Учебное пособие для студентов педвузов и системы повышения квалификации педкадров. Москва: «Академия», 1999. - 224 с.
17. Софронова Н.В. Теория и методика обучения информатике. Учебное пособие. М.: Высш. шк., 2004.- 223 с. ил.
18. Брыксина О.Ф. Конструирование урока с использованием средств информационных технологий и образовательных электронных ресурсов. ИНФО. – 2004, № 5.
19. Жужжалов BE. Интеграция парадигм программирования в курсе информатики. ИНФО. – 2004, № 10
20. Кателл Д. Информационные и коммуникационные технологии для активного обучения. // ИНФО. – 2004, № 3.
21. Н.Кузнецов А.А., Бешенков С.А., Ракитина Е.А. Современный курс информатики: от концепции к содержанию. ИНФО. – 2004, № 1, 2.
2. Левитес Д.Г. Практика обучения: современные образовательные технологии./ Книга для учителя. –Мурманск. -1997.
3. Селевко Г.К. Современные образовательные технологии. –М: Народное образование. -1998.
4. Третьяков П.И., Сенновский И.Б. Технология модульного обучения в школе. –М: Новая школа. -1997.
5. Чошанов М. Гибкая технология проблемно-модульного обучения в школе. –М: Народное образование. -1998.
6. Якиманская И.С. Личностно-ориентированное обучение в современной школе. –М: Народное образование. -1996.
7. Калмыкова З.И. Продуктивное мышление как основа обучаемости. –М: Педагогика. -2000.
8. Гульчевская В.Г. Технология модульного обучения: проблема внедрения в массовый опыт отечественной школы. /http://www.ipkpro.anet.ru/inform_res/tech/texnol.htm.
9. Юцявичене П. Теория и практика модульного обучения. –Каунас. -1999.
10. Халықова А. Информатиканы оқыту әдістемесі. –Алматы: Мектеп. -2001.
11. Хасанова Г. Информатика сабақтарын түрлендірудегі жаңа технологиялар. / Информатика негіздері. -2006. -№1. Б.31-35.
12. Дәуітова Т. Информатика сабақтарында жаңа ақпаратты технологияларды пайдалану. / Информатика негіздері. -2006. -№6. Б.2-6.
13. Құсаинова Б. Модульдік технологияны қолдану. / Информатика негіздері. -2007. -№1. Б.36-39.
14. ГОСО РК 2.003-2002 «Образование среднее общее. Основные положения».
15. Методика преподавания информатики: Учебное пособие для студентов педвузов / М.П. Лапчик и др. Москва: «Академия», 2003 - 624 с.
16. Полат Е.С. и др. Новые педагогические и информационные технологии в системе образования: Учебное пособие для студентов педвузов и системы повышения квалификации педкадров. Москва: «Академия», 1999. - 224 с.
17. Софронова Н.В. Теория и методика обучения информатике. Учебное пособие. М.: Высш. шк., 2004.- 223 с. ил.
18. Брыксина О.Ф. Конструирование урока с использованием средств информационных технологий и образовательных электронных ресурсов. ИНФО. – 2004, № 5.
19. Жужжалов BE. Интеграция парадигм программирования в курсе информатики. ИНФО. – 2004, № 10
20. Кателл Д. Информационные и коммуникационные технологии для активного обучения. // ИНФО. – 2004, № 3.
21. Н.Кузнецов А.А., Бешенков С.А., Ракитина Е.А. Современный курс информатики: от концепции к содержанию. ИНФО. – 2004, № 1, 2.
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 58 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 58 бет
Таңдаулыға:
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 5
1. Информатика курсы бойынша оқу процессін жоспарлау 7
1.1. Сабақ. Оның түрлері 11
1.2. Информатиканы қосымша оқыту түрлері 20
1.3. Оқытудың нәтижесін бағалауды және тексеруды ұйымдастыру 24
2. Оқытудың модульдік құрылымы 27
2.1. Оқу модулінің кіріспе бөлімі 30
2.2. Оқу модулінің диалогтық бөлімі 31
2.3. Диалогтық бөлімді құрастыру қағидалары 32
2.4. Оқу модулінің қорытынды (бақылау) бөлімі 37
3. Оқу модулін құрастыру бойынша ұсыныстар 39
3.1. Оқу модулін дайындау технологиясы 39
3.2. Оқу модулінде оқушылардың әрекетін бағалау 42
3.3. Оқушылардың білім дағдыларын тексеру және бақылау 43
ҚОРЫТЫНДЫ 51
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 53
Қосымша А 54
КІРІСПЕ
Қазақстанда білім берудің ұлттық моделі қалыптасуда. Білім берудің жаңа
моделі салауатты да саналы әлемдік деңгейдегі білімі бар ұрпақ тәрбиелеуді,
білімді бір жүйеге келтіру негізі болып табылады. Бұл процесс білім беру
саласының өзгеруімен қатар жүреді. Я.А.Коменский, И.Гербартардың білім
берудің дәстүрлі объект-субъекті педагогикасының орнына, баланы оқыту
ісінің субъектісін, дамып келе жатқан тұлға ретінде қарастырып, баланың
өзін-өзі дамытуына, өзін - өзі көрсетуіне көмектеседі.
Осындай ортада педагогикалық процесстің мұғалім - оқушы ара қатынасын
неғұрлым жеңілдетіп, оны неғұрлым қарапайым түрге келтіреді.
Жаңа білім беру жүйесінде бірінші орынға оқушының біліктілігі мен
білімін емес, баланың жеке тұлғасын, оның білім алу арқылы тұлға болып
дамуын қойады. Егерде тұлға деген ұғымды негізге алатын болсақ, онда мына
анықтамаға тоқталамыз.
Тұлға - бұл адамның психисикалық жан дүниесінің негізін құрайтын
қасиеттер. Қазіргі замандағы педагогиканың негізгі мақсаты баланың тұлғасын
дамыта отырып қалыптастыруға негізделген жаңа білім беру технологиясына қол
жеткізу. Сондай-ақ, барлық анықтамалардың негізі болып ашық, күрделі,
пәндік жүйе әдістемелері білім берудің негізгі мақсаттары, оқу - тәрбиелеу
процессі. Осының барлығының жиынтығы баланы ары қарай дамыту болып
табылады. Модульдік оқытудың тиімділігін әлемнің түпкір - түпкіріндегі
өткізілген тәжірибелердің нәтижелерінен айта аламыз. (АҚШ, Ұлыбритания,
Белгия, Ресей). Бұл тәжірибелердің нәтижелері бұл әдісті орта мектептерде,
гимназияларда, лицейде, колледждерде, институттарда қолдануға болатындығын
көрсетеді.
Бұл технолигияның тағы бір ерекшелігі оқуды меңгерту емес, танымдық
ерекшеліктерін дамыту болып табылады. Есте сақтаудың әртүрлі түрлеріне
(есту, көру т.с.с), ойлау, зейін, әр баланың талғамына қарай қажетті
білімді әртүрлі формада беру. Келесі ерекшелігі дарынды балалармен жұмыс
істегенде оның призділігі мен жүйелілігі. Бұл - технология модульді түрде
болады.
Модуль - қандайда бір ұйымның анықталған салыстырмалы түрдегі ерікті
бөлігі.
Оқу модулі бұл туындалған оқу циклі, өзіндік құрылымы бар үш бөлімнен
тұрады: кіріспе, диалог және бақылау. Әрбір оқу модулі әртүрлі сағат
санынан тұрады. Ол тақырыпқа, тақырыптық блокқа және бөлімге байланысты
болады.
Дипломдық жұмыста информатика сабақтарында модульдік технологияны
қолдану жолдары, сабақ жоспарлары, класстан тыс жұмыстар қарастырылған.
1. Информатика курсы бойынша оқу процессін жоспарлау
Оқу барысының тақырыптық және сабақ бойынша жоспарлау. Сабақ жоспары,
оның негізгі құрамы. Оқыту түрін таңдау, жаңа оқыту процесстерінің
түрлерін, оқулық жобалау әдісін қолдану. Мектеп оқушыларының дербес және
зерттеу жұмыстары. Оқушылардың өзіндік және зерттеу жұмыстары. Үй
тапсырмасы, оның көлемін және орындалу уақытын бағалау. Орта мектепте
барлық пәндер бойынша оқитындармен оқу тәрбиелік жұмыстарын ұйымдастырудың
негізгі нысаны сабақ болып саналады. Мектептегі сабақ оқытудың сыныптық
сабақ жүйесі негізінде қалыптасады. Сипаттамалы белгісі болып саналады:
Оқитын оқу тобының тұрақты құрамы. Әрбір сыныпта оқыту мазмұнын қатаң
белгілеу. Оқу дәрісінің белгіленген кестесі.
Сабақтардың анықталған кестесі.
Оқытушылардың жеке және ұжымдық жұмыс нысаның сәикестігін ұйымдастыру.
Оқытушының жетекші ролі. Оқытушының білімін жүйесін тексеру.
Оқушылардың білімін бағалау және бақылау
Оқу барысын сыныптық және дәрістік жүйеде үйымдастыру, чеш оқытушы
Я.А.Коменский (1592-1670) беруінең шыққан. Барлық тарихта оны жүзеге асыру
ұзақтығында отандық мектептердің құрылымдық ұйымдастырудың негізгі болып
табылады. ОИВТ курсын жүргізуден кейін біздің мектепті жинақтауды барлық
тәжірибеде көрсететін. Информатика негізінде сабақ беру, күмәнсіз деп
атанды. Мектептердің барлық дидактикалық байлығы иеленеді.
Сабақ жүйесі, үй тапсырмасы дәрістің лабораторялық нысаны, бақылау
жұмыстары және т.б. Информатика бойынша сабақтардың бәрі өткізіледі. Әр
түрлі белгілерді қолданып сабақты іріктеу типін жүргізуге болады (немесе
сабақтың фрагментер). Сабақтың басты белгісі - бүл оның дидактикалық
мақсаты. Оқытушының неге тырысатынын көрсететін дидактикалық мақсаты. Бүл
белгіден шығып, дидактикада сабақ келесі түрге бөлінеді.
1. Жаңа ақпаратты хабарлау сабағы (түсіндіру сабағы).
2. Шеберлік пен машықты бекіту және дамыту сабақтары (жаттығу
сабақтары).
З. Шеберлік пен шалалықты тексеру сабақтары.
Көп жағдайда мұғалім бар жұмысты бір жағдаймен емес, аталған дидакциямен
нақтылайды және бірнешеуімен (немесе барлығымен бірақ). Сондықтан
практикада көп таратылған сабақ құрастырылған (комбинированный) деп
аталады. Құрастырылған сабақтың құрамы түрлі болады және кейбір жақсы
жақтары: қызметтің түрлерін көп рет ауыстыра отырып олар жаңа білімдерді
тез қолдануға шарттарды құрады, кері байланысқа мүмкіншілік береді.
Көтеріліс. Көтеріліс экранын қолданып, мұғалім оқыту барысында элемент
мазмұнын көрсетеді (жаңа тілдегі объекті, фрагменті программа, схемадекст).
Фронтальді лабараториялық жұмыс. Барлық қатысушы бір уақытта жұмыс
істейді және өз орындарында лып отырады, программалық процес мұғалімге
беріледі. Дидактикалық тапсырма әр-түрлі болуы мүмкін: жаңа материал негізі
(мысалы, программаның көмегімен оқыту) немесе жаңа материалмен жабдықтау,
мұғалімнің түсінігі, мысалы программаның жатығу көмегі. Фронталды
лабораториялық жұмыс кезінде мұғалімнің ролі – оқышулар қалай жұмысын
істейтінің бақылау (ЕКТ жергілікті желісін қолданып), және оларға көмек
көрсету.
Практикум (немесе сабақты зерттеу практикасы). Қатысушылар мұғалімнен
жеке тапсырма алып таралған өздік жүмыс (бір-екі немесе оданда көп сабақ,
қосымша орындау бөлімін, сабақтан тыс тапсырма береді немесе үйге
тапсырады). Мұнадай тапсырмалар курстың тарауы бойынша беріледі.
Қатысушылар өздері шешеді, компьютерді қалай қолдану керек екенін (және
желіде іздеу), кітаппен қалай жүмыс істеу немесе керекті жазбаны дәптерге
қалай көшіру. Гигиеналық сұраныс қатысушылар жұмысы организацияда КВТ,
мұғалім жасау керек. Мұғалім практиканың өтуінде қатысушыларға көмек
көрсетеді. Қажеттілікте қатысушылардың бәрін шақырады олардың сұрақтарың
талдауға, қателіктеріне көніл аударады.
Компьютерді оқыту барысында мұғалімнің ролі сақталады. Барлық роль
компьютерде солай қолданылады және оқуда мықты болу үшін мұғалім достық
көмек көрсетеді. Компьютерде жақсы педагогикалық программа құралдары
жинақталса, мұғалімғе жұмыс барысын қабылдау үшін көмектеседі, өзіне көп
рутиндік функцияны қалдырады және көптеген шығармашылықта адамдық истинкті
тапсырма оқыту тәрбиелеу және таралуы. Мұндай компаненті оқыту-тәрбиелеу
процесі, дисскусияны жүргізу, дисцеплинаны сақтау, детализациялық нұсқауды
таңдау керек, материалды түсіндіру әр-түрлі қатысушы үшін мұғалім көп
(күнде емес).
Салты форма қатысушының организациямен коликтивті оқыту жаман таралады.
1 .Бір нақтылық береді, коллективті бірлесу күйне керек.
Коллективтің арасында бірдей көз қарас керек.
Күнделікті тексеру (немесе барлығын) ұжымның өзінің ішінен біреу таңдалады.
Мұғалім сабақ жағдайында қолданады жасалғанмен және программалық түрде
қолдану тапсырма нақтыланады, оның жауабы басқа қатысушыларға беріледі
(немесе қатысушы топқа) Мұндай тапсырмалар курста қарастырылуы керек.
Коликтивтік оқыту тапсырмасына қатысу оқушы өзіне таратады, олардың өз
міндетін шешуге. Оқуға ғана емес,организациялық мәселені шешу. Бұлар бәрі
педогогикалық көзбен қарау. (УП) мектепте оқыту процесі тек қана оқытуға
ғана емес, ойлап жасауға,жоспарлауға және өзін күнделікті жағдайға
дайыцндау.
Оқыту проектісі (ОП) бірінші педогогиқалық феномен пайда болды, ол
Ресейде 20 ж.ж өткен ғасырда, оқу-кәсіп дайындалған. Негізгі концепция
оқыту барысында әдіс проекте жақсы істеуі тиіс. Проект болуы мүмкін егер
компьютерлік курс оқыту тақырыбын нақтылау және ойындық логика. Лабориялық
макетті құру. Жай жағдайда (мысалы бастауыш мектепте мына әдісті
пайдаланғанда). Компьютерлік графиканы оқыту барысында жануардын суреті
т.б. Артында алынған үйретілген жағдайда проектілік әдісте оқытылады.
1 .Қатысушыға көп тапсырма беру, арасынан таңдау. Проект күнделікті
болуы мүмкін немесе коллективті. Оқушы бүл жұмысты білдіретін, ол мүнда
информациямен жұмыс істеуге дайын болуы тиіс. Оқушылардың күнделікті
білімділігін (біреу материялды жақсы біледі тексті оқу, басқалары-
түсіндіргенде тыңдау, үшіншісі жүмыс істеп көреді қателессе және жауабын
тауып, практикалықжүмыста жасалады). Бала практика жүзінде жүмыс істеуі
және жан жағын дағдыларын бағалау керек. Сондықтан УП тапсырушыға беру және
бүтін жасалған жұмыс ойындық немесе имитациялық формада. Бітірілген проект
үлкендердің көзіне және түсу керек.
Практикада көрсетуінде жағдай жасалу керек бір-бірімен сөйлесуге жағдай
жасалу керек дүрыс болғанда және дүрыс болмаған жағдайды. Онда біріктіріліп
өткізеді,бүл оқытылуға пайдалы және оқуға.
Басқа жағдай әдіс бойынша компьютерде жүмыс істеуі.
Методиканы тексеру және білім бағасы. Қатысушының біліктілігі,
жіберілген оқыту жағдайын жақсарту.
Оқушыларға таңдауға жолбалардың жеткілікті санын ұсыну. Жобалар жеке және
коллективті орындалуы мүмкін. Жобаны коллективті орындау кезінде оқушыға
коллективті жұмыс істеуі әдістеріне ұйрету.
Жобаны орындау кезінде оқушының қолында оны іске асыру нұсқаулары болуы
тиіс. Осы кезде әр оқушының жеке қабілетін есепке алу керек (біреулері
материалды оқып тез ұғады, екіншілері – түсіндіруді тыңдап, үшіншілері –
тәжірибеде жұмыс істеп).
Оқушыға алынған нәтиженің тәжірибелік мағанасы және маңындағылардың бағасы
маңызды болады. Сондықтан аяқталған жоба басқа оқушыларын алдында
көрсетілген болуы тиіс.
Оқушылар бір - бірімен өздерінің жетістіктері мен сәтсіздіктерін талқылауға
мүмкіншіліктер құру керек. Осы кезде өзара оқулар туады..
Жобалар әдістері компьютермен жұмыс істеуге бағытталған.
Оқудың негізгі компоненті бақылау немесе оқудың нәтижедерін тексеру
болып саналады. Бақылаудың мақсаты оқушылардың алған білімінің денгейі
пәннің білім беретін оқулық стандартына сәйкестігін тексеруге арналған.
Информатика бойынша оқулық стандарт оқушылардың білімін бағалауға және
тексеруге қолданылатын әдістерге өзгерстерді енгізеді алынатын білімнің
сапасын нығайтуға.
1.1. Сабақ. Оның түрлері
Білім берудің негізгі және басты түрі сабақ болып табылады. Сабақ класс-
кабинет жұмысының негізгі түйіні. Білім берудің қалған түрлері, негізінен,
толық мәнді білім беру үшін сабақпен байланысты.
Сабақтың мәні мен міндеті. Сабақ белгілі бір уақытқа шектелген, мұғалім
мен оқушының жеке, тәрбиелік ұйымдасқан оқу жүйесіне негізделеді.
Нәтижесінде балалар білім алады, қабілеттері мен дағдылары қалыптасады.
Олардың қабілеттерінің дамуы педагогтың тәжірибесі.
Сабақтың құрылымы мен типі, мұғалім қызметін ұйымдастыру. Сабақтың
құрылымы мен типі оқу процесінің негізгі элементтерінің тәсілінен құралады.
Сабақтың құрылымы нақты оқу-тәрбиелік мақсаттардан, мұғалім мен оқушы қарым-
қатынасының сипаттамасына байланысты.
Сабақтың ең көп тараған типі біріккен сабақ. Оның құрылымында оқытудың
барлық элементтері қамтылған. Мұндай сабақта аз уақыт ішінде оқушы оқу
материалын игереді және педагогикалық жұмыстың толық аяқталған циклы
жасалады. Біріккен сабақ мыналарды қамтиды:
Ұйымдастыру және маңызды мақсат.
Оқушылардың түсіну маңыздылығын тексеру және білімнің беріктілігі.
Хабар негізінде оқушы мен мұғалімнің қарым-қатынасы – жаңа білімді игеру,
дағды, ептілік.
Оқу материалын бекіту және жаттығулар.
Білімді меңгеру маңыздылығының диагностикасы.
Үй тапсырмасын орындауға сілтеме.
Егер бұл сабақ түрі тәжірибеде жалғыз оқыту формасы болып табылса, ал
оның құрылымы өзгермейтін болса, онда оқу процесінде формализм мен бір
түрлі үлгіні тудырады.
Сабақ жаңа білім, дағды және іскерлікті меңгеруге құрылуы мүмкін. Бұған
қажеттелік мұғалімнің оқушыларға жаңа логикалық, мақсатты материалды оқыту
немесе жаңа тақырыпқа байымды кіріспе ретінде көшу барысында туады.
Мұндай сабақтың құрылымына мыналар кіреді:
Сабаққа кіріспені ұйымдастыру.
Жаңа білімді меңгеруді алмастыру(компьютермен, әдебиетпен өздік жұмысты
ұйымдастыру немесе мұғалімнің жаңа ақпаратты баяндауы)
Бекіту диагностикасы білім беріктігі мұғалімнің бақылауы, бақылау
әңгімелері, кітапхана және т.б арқылы.
Бір тұтас тақырыпты оқыту қорытындысы ерекше сабақ типінің болуын талап
етеді. Бұл сабаққа білім мен дағдыны бекітуге арналған жаттығулар жасалу
керек.
Оның құрылымына мыналар кіреді:
Өткен материал бойынша әр түрлі және қиындық деңгейі әр түрлі жаттығулар.
Оқушылар орындаған жұмыстарының нәтижесін көрсету.
Сабақтың қысқа қорытынды бөлімін мұғалім жұмыстардың қорытындысына арнайды.
Сабақты ұйымдастыру және өткізу.
Жеке сабақтар жалпы қайталауға арналады. Мұндай сабақ мыналарды қамтиды:
кіріспе және бастапқы ұйымдастыру.
қайталау (ауызша сұрау, жазба жұмыс, пікірталас).
өздік жұмыс бойынша білімнің беріктілігімен тереңдігін талдау және
диагностика.
қорытынды, педагогтар қорытындылайды.
Сонымен, сабақ бақылау жұмысына арналуы мүмкін. Жаңа материалды оқыту,
оны қайталау – осының барлығы балалардың білім деңгейін тексеруге мүмкіндік
береді. Білім тексерудің қорытындысы, жоғары формасы – емтихан. Алайда, оқу
процесінің барысында бақылау, диагностикалық тексерістердің қажеттілігі
туады. Осы мақсатта арнайы бақылау сабақтары қолданылады.
Олардың құрылымы мыналарды қамтиды:
Кіріспе, түсіндіру бөлімі.
Негізгі бөлім, жеке өздік жұмыс.
Жаңа материалды оқуда балалардың болжауы үшін қортынды бөлу.
Сабақтың басқа түрлері бірігуі мүмкін. Сабақтың ерекшелігі қамтамасыз
ету түрі болғандықтан, сабақты бір түрінен екінші түріне өзгертуге болады.
Мысал, парланған сабақты дәріске, көркем мәтінді оқыту сабағын, семинар
сабаққа өзгертуге болады. Сабақтың осы немесе басқа түрлерін қолдану
түрлерін балалардың жас ерекшеліктеріне негізделеді.
Мектептің кіші жастағы оқушылары форманың моделділігін, сабақ құрылымына
сәйкес жиі іс әрекеттерін ауыстырады. Үлкен оқушы, сабақта ұзақ еңбек етуге
күш салады және жүйелі жұмысқа қабілетті болады. Бұлар жаттығулар мен жаңа
тақырыптарды меңгереді.
Тәжірибелі оқытушылар оқушылардың барлығы оқу материалын меңгеретіндей
әр сабақты жоспарлайды.
Сабақ оқу формасын жүйелі ұйымдастыру негізі. Сабақ оқытудың
көмекші,негізгі формаларымен байланысты. Негізгі формалардың бірі – мектеп
дәрістері. Ол сабақтың жаңа тақырыпты меңгеру- алмасу моделін білдіреді:
оқу материалының мазмұны екі оқыту сабағына бөлінеді. Үлкен тақырыптың
барлық компонентте біріккен түрінде қарастырылады. Дәрістер оқушыларды
логикалы байланысты фактілерді түсінуге үйретеді. Жас ерекшеліктерді,
балалардың дамуы мектепте жоғары буын оқушыларына кеңінен қолдануға
мүмкіндік береді. Өздік үй жұмысы оқыту формасчы ретінде, мақсаттары
білімді бекіту, іскерлік, дағды, сонымен қатар материалды меңгеру болады.
Өздік, танымдық еңбек іс-әрекеті білімді бекітеді және тәрбиелейді.
Негізгі формалар қатарында мектеп семинары бар. Ол материалды өңдеуде
мұғалімнің көмегімен барлық класс ұжымын белсенді іске жұмылдырады.
Оқушылар өз көзқарастарын білідіріп, бір-біріне сұрақтар қояды,
пікірталастарға қатысады, мұғалімнің сұрақтарына жауап береді. Мұғалім
талқылауды қорытындылайды. Кейбір семинарлар бір немесе бірнеше
баяндамаларды тыңдауға және талдауға арналады. Семинар сабақтар білімнің
толық меңгерілуі, іскерлік, дағдының т.б мүмкіндік туғызады. Оқушылардан
үлкен тиянақтылықты қажет етеді.
Оқытудың негізгі формасы емтихан болып саналады. Ол оқушылардың білім
деңгейін білдіреді, бекітеді, жүйелейді. Емтихан – оқу процесіндегі табыс
пен сәтсіздікті мойындау немесе жалпы тексеріс формасы.
Танымдық қызметке экскурсия (табиғат, мұражай, көрме) жатады.
Экскурсия оқу процесін өмірмен біріктіреді. Экскурсия тек қана ақылға
азық емес, алайда келесі оқу жұмысының материалы.
Оқытудың жалғаспалы формасы – зертхана-бригада сабағы. Бұл сабақтың
қолданылуы оқушылардың өз бетімен оқуы және бірін-бірі оқыту идеяларымен
жан-жақты байланысты. Сынып өздік жұмысқа тапсырма алып, бірнеше (3-4)
топтарға бөлінеді. Зертхана бригадалық сабақ формасының негізгі
элементтері:
тапсырманы мұғаліммен, топпен талқылау.
қатысушылар арасында жеке тапсырманы бөлу.
жұмыс процестерінде мұғалімнің кеңес беруі.
топ мүшелері алған нәтижелер бағасы және талдау.
лидердің сынып ұжымының алдында берген жазбаша және ауызша есебі.
бақылау әңгіме талдау бойынша мұғалімнің оқушымен зертханалық-бригада
сабағы өз бетімен еңбек ету дағдысы мен іскерлігін дамытады, жаңа ақпарат
іздеуде шығармашылық пен ынтасына ықпал етеді.
Біріккен формаға сонымен қатар ғылыми мектеп конференциясы жатады.
Баяндамашылар әдебиет және мұғалім таңдауға кеңес алады. Конференция 1-2
оқу сағаты көлемінде белгіленген сабақ кестесімен өтеді. 5-7 минут
көлемінде, тақырыпты ашатын 3-7 баяндама талданады. Тыңдаушылар,
қатысушылар баяндамашыларға сұрақ қойып, сын тұрғысынан ойлары мен
қосымшаларын білдіреді.
Жолдамалы формаларға жекеленген тақырыптарды меңгеруге, қиындықтарды
шешуге көмек көрсететін кеңес берулер жатады. Ал басқаларға пәнді
тереңдетіп оқуға көмек береді.
Көмекші оқыту формаларына репетитор топтары мен түзетушілер тобы жатады.
Мақсаты стандарттық бағдарлама деңгейіне дейін тарту.
Факультатив сабақтар, жекелік, қабілеттілік, бағыттаушылық мақсатында
оқу процесін толықтыру, кеңейтуге көмектеседі.
Қазіргі сабақтың ерекшеліктері
Сабақтың негізгі түрлері:
Жаңамен танысатын сабақ. Бұл: дәстүрлі (біріккен), дәріс, экскурсия,
зерттеу жұмысы, оқулық және еңбекті практикум. Оның мақсаты жаңа білімді
алу және бекіту.
Білімді бекіту сабағы. Бұл: машықтану, экскурсия, зертханалық жұмыс,
әңгімелесу, кеңес. Мақсаты: алған білімді қолдану іскерлігін дағдылану.
Білімду комплексті түрді қолдану сабағы. Бұл: машықтану, зертханалық жұмыс,
семинар және т.б. Мақсаты: жаңа шарттарда алынған білімді өз бетімен
комплексте қолдану.
Білімді жинақтау және жүйелендіру сабағы. Бұл: семинар, конференция,
дөнгелек стөл және т.б. Мақсаты: жеке білімдерді бір жүйеге буруктіру.
Білімді бақылау, бағалау және өзгерту сабағы. Бұл: бақылау жұмысы, зачет,
коллоквиум және т.б. Мақсаты: алынған білімнің, дағдының және іскерліктің
деңгейін анықтау.
Сабақтың құрылымды элементтері
Қадамдары Дидактикалық Есептін шешуінің нақты нәтижесінің
міндеттері көрсеткіштері
1. Сабақтың Оқушыларды сабақтағы Сыныптың және жабдықтың толық
басталуын жұмысқа дайындау. дәйіндігі, оқушылардың жұмыс
ұйымдастыру. ритіміне тез қосылуы.
2. Үй Барлық оқушылар-мен үйТапсырманы дұрыс орындауын және
жұмы-сының жұмысын орындауыны түсініксіздіктерді жою кезінде
орындалуын дұрыс орындағанын тиімді бақылау, өзін-өзі тексеру
тексеру. дәлелдеу және жете және бір-бірін тексеруді қолдану.
түсінуі.
3. Сабақтың Себептермен қамтама Алынған білімдерді оқу-таным
негізгі ету және оқушылармен қызметінде оқушылардын қолдануы.
қадамына мақсатты, оқу-таным
дайындалу. қызметтін қабылдау,
негізгі білімдерді
және ептіліктерді
маңыздалау.
4. Жаңа Мағананы қабылдау-ды Оқудын көлемділігін оқушылармен
білімдер және және білімдер мен белсенді қолдануы; жіи өз бетімен
әрекеттер әрекеттер әдістерін білімді алғу.
әдістерін алғашқы есте
меңгеру. сақта-луын, оқу
объекті-сінде
байланыстар мен
қатынастарды қамтама
ету.
5. Түсінудің Жаңа материалды Репродуктивті деңгейде алынған
алғашқы меңгеруін сезіну мен білімдер мен әрекеттер әдістерін
тексерілуі. дұрыстықты орнату. ұғу. Оқушыларда жиі кездесетін
қателіктерді және қате түсініктерді
жою.
6. Білімдерді Жаңа білімдер мен Танымалы және өзгертілген
және әрекеттер әдістерін жағдайларда өз бетімен тапсырмаларды
әрекет-тер меңгеруін өзгертілген орындау.
әдістерін жағдайларда қолдану
бекіту. білу.
7. Білімді Тақырып, курс бойынша Оқушылардың бөліктерді бүтінге
жалпылау және бір қалыпты негізгі жинақтауың, түрлендіруың және
жүйелеу. білімдерді құрастыру. жүйелеуың, пәндер арасындағы
байланыстарды орнатуың белсенді және
нәтижелі қызметі.
8. Білімді Білімдермен әрекеттер Оқушылардың оқыту нәтижесінде алған
бақылау және әдістерінін дәңгейіменжетістіктері туралы нақты ақпарат.
өзін-өзі сапасын анықтау,
тексеру. олардын өзгертуін
қамтама ету.
9. Сабақты Қойылған мақсатқа Оқушылардың оқытудың нақты
қорытындау. жетілген табыстарға нәтижелері туралы ақпараттын алу.
баға беру және кейінгі
жұмыстарға жоспар
құру.
10. Рефлек- Оқушыларды өзінің Қарым-қатынастар мен өзін жөнге салу
сия. мінез-құлығын әдістерінің болжамы.
жұмыл--дыру (себеп,
қызмет әдістері,
қатынастар).
Қарым-қатынастырдың
принциптерін ұғыну.
11. Үй жұмысы Ұй жұмысын Даму деңгейіне байланысты үй жұмысын
туралы орындауы-ның мақсаты орындауға керекті және жеткілікті
ақпарат. мен әрекеттер шарттарды орнату.
тәсілдерін түсіндіру.
Тиісті жазуларды
тексеру.
Біріктірілген сабақтың қадамдары:
Сабақтың бастауын ұйымдастыру;
Ұй тапсырмасын орындалуын тексеру;
Білімді жанжақты тексеру;
Жаңа оқулық материалды меңгеруге дайындау.
Жаңа білімдерді меңгеру.
Оқушылармен жаңа материалды түсінуінің алғашқы тексеруі.
Жаңа білімдерді бекіту.
Сабақтың қорытындысын шығару.
Ұй жұмысы арқылы ақпарат, оларды орындауға нұсқаулар беру.
Басқа сабақтардың жүргізу қадамдары:
Сабақтың бастауын ұйымдастыру;
Жаңа оқулық материалды белсенді меңгеруге дайындау.
Ұй жұмысы арқылы ақпарат, оларды орындауға нұсқаулар беру.
Негізгі этап ретінде сабақтың негізгі оқытатын мақсатына тиісті этап
есептеледі.
Сабақтың тақырыптык, жоспарлық, жоспар-конспектісін құру
Сабақ – оқулық-тәрбиелі процесінің уақытпен шектелген логикалық,
мағанасында аяқталған, бүтінді кесінді. Күрделі түрде бір-бірімен
байланысқан оқу-тәрбиелік процессінің элементтері: мақсаттары, мағанасы,
құралдары, әдістері, ұйымдастырылуы. Сабақтан сапасы осы компоненттердің
дұрыс анықталуына және оларды дұрыс үлестіруіне байланысты (Лернер И.Я.,
Скаткин М.Н. Требования к современному уроку.)
Сабаққа қойлға талаптар:
Сабақтың негізгі дидактикалық (оқулық) мақсаты. Сабақт үстінде бірнеше
оқулық міндеттер шешіледі: оқушылардың білімдерін, іскерлігін, дағдыларын
тексеру, жаңа таным алынады, оқылған материал бекітіледі. Сабақтың негізгі
мақсаты дұрыс анықталған болғанда ағымды тақырып бойынша сабақ маңызды
өтеді.
Сабақта білім берумен қатар тәрбилік міндеттерді атқару. Келесі міндеттер
маңызды болады: пәнге қызықтыруды түдыру; оқушылардың оқуға жауптылығын
тәрбиелеу; информатикаға іскерлігін мен қажеттелігін тәрбиелеу.
Сабаққа оқулықтарды мағана бойынша таңдау. Талаптар: 1) сабақтың мағанасы
оның негізгі оқу мақсатына тиістілігі; 2) сабақта материалдын жеткілікті
көлемін қарастыру; 3) сабақта абстрақты мен нақтынын тиімде қатынастары; 4)
теория мен тәжірибенін арасындағы байланыс.
Сабақта оқушылардын белсенді қатысу әдістерін қолдану. Жеке талаптар: 1)
мүмкіншілік болса оқушылар өздері кезекті зерттеу есебін қойады; 2) өздері
қойылған түсніктемеге анықтама береді; 3) тәжірибе арқылы заңдылықты тауып
оны пікірге айналдырады; 4) мұғалімнің жетекшілігімен есептін шешім тауып
өздері осы жоспарды іске асыруы.
Сабақты анық ұйымдастыру. Керекті шарттар: 1) мұғалім сабақтағы
қарастырылатын материалды еркін пайдалана білуі; 2) әр кезекті сұрақтың
әдісін, оны оқытудын құралдармен тәсілдерін білуі; 3) сыныптың оқушыларының
жеке ерекшеліктерін білуі, түдыратын қыйыншылықтарды, үздік оқушыларға
арналған материалдарының барлығы.
Уақыт бойынша сабақтың жүргізілуін үлестіру, жазулардын оқушылардын
дәптері мен класс тақтасында мазмұнымен, ТСО қолдану.
Мұғалімнің сабаққа дайындалу жүйесі:
Оқу тақырыптары бойынша сабақтардың жүйесін құрастыру (тақырыптық
жоспарлау).
Календарлық жоспар.
Кезекті сабаққа дайындалу.
1.2. Информатиканы қосымша оқыту түрлері
Информатиканы қосымша оқытудың мақсаты мен міндеттері. Информатика
бойынша үйірмелі жұмыстар. Информатика және оның қосымшалары бойынша
факультативті курстар.
Қласстан тыс жұмыстар және оны жүргізу әдістері
Мектеп оқулықтарына информатика бағдарламасы бойынша қойылған
талаптар орташа оқушыға арналған. Бірақ бірінші сыныптан бастап
оқушылар коллективі екіге бөлнеді: информатика бойынша бағдарламаны женіл
және қыйін меңгеретін.
Осының барлығы информатиканы жеке түрінде оқытуды тудырады, сыныптан тыс
жұмыс соңын бір түрі.
Информатика бойынша класстан тыс жұмыс мұғалімнін басқаруымен сабақтан
кейін жүргізілетін міндетті емес жүйелік сабақтар болып саналады.
Класстан тыс жұмыс екі түрге бөлінеді:
Бағдарламалық материалды ұғуға үлгермейтін оқушылармен жұмыс (қосымша
сабақтар);
Информатикаға жоғарғы оқуға қабилеттері бар оқушыларға (дәстүрлі мағанада
қолданылатын класстан тыс жұмыс).
Қласстан тыс жұмыстың бірінші бағыты қазіргі кезде мектпте өте
маңызды орын алады. Осы жағдайда класстан тыс жұмыстың бірінші түрі жеке
түрде қолданылу керек (мысалы, ұзақ ауырған кезде, мектепті ауыстырғанда
және т.б.). Оның негізгі мақсаты информатика пәні бойынша оқушылардың
біліміндегі кемшіліктерін уақытында жою және алдын ала ескерту.
Үлгермеушілермен класстан тыс жұмысты ұйымдастыру және жүргізу
кезінде келесі тиімді ережелерге назар аударған дұрыс:
информатикадан қосымша (класстан тыс) сабақтарды 3-4 оқушылар бар топтармен
жүргізу. Бұл топтар оқушылардың біліміндегі кемшіліктері және оқуға
қабілеттері бар арқылы жинақталу керек;
мүмкіншілік болса осы сабақтарды жеке түрде өткізу (мысалы, әрбіреуіне
алдын ала дайындалған жеке тапсырманы ұсынып және оны орындау кезінде әр
қайсысына нақты көмек көрсетіп);
класстан тыс жұмысты үлгермейтін оқушылармен аптасына кемінде бір рет
өткізу жеке жоспар бойынша үй жұмысымен үйлестіріп;
информатиканын тарауын қосымша сабақта екінші рет оқытқан соң қорытынды
бақылау жүргізіп тақырып бойынша баға қою керек;
информатика мұғалімі кейбір оқушылардың үлгермейтінін себептерді талдап
отыру, тақырыпты оқыған кезде жіберілетін қателерді қарастыру керек. Олар
қосымша сабақтарды тиімді қылдырады.
Класстан тыс жұмыстың екінші бағыты келесі негізгі мақсаттарға
жауапты:
информатикаға нақты назарды дамытатын және аударатын;
бағдарлама материалы бойынша оқушылардың білімін кеңейтеді және
тереңдетеді;
оқушыларға ғылыми-зерттеу дағдыны үйрету;
оқушыларды оқулыктармен және ғылыми-танымалы әдебиеттермен жұмыс істеуді
дамытады;
мектептегі басқа пәндерде информатиканы қолдануды дамытады;
оқушыларды үйірмеде жұмыс істеуді үйретеді;
сыныпта информатиканы тиімді оқыту үшін мұғалімге көмек көрсететін белсенді
топты құру (үлгермеушілерді оқыту және т.б.).
Бұл мақсаттардын кейбірі сабақтарда жүзеге асырылады. Бірақ класста
сабақ уақытпен шектелген болғаннан толық іске асырылмайды. Сондықтан олар
класстан тыс сабақтарда қарастырылады. Бірақ класстан тыс жұмыс оқулық
ьағдарламаны қайталамау керек, онда ол тек қосымша сабаққа айналады.
Класстан тыс жұмыстардың түрлерінің кейбіреуі:
үйірме;
викториналар, конкурстар, олимпиадалар;
кештер, экскурсиялар;
информатика бойынша класстан тыс әдебиеттерді оқу;
рефераттар, шығармалар, баяндамалар.
Олимпиада өткізілген жұмыстың (көбінесе үйірмелердің) өзіндік
қорытындысы болады. Олимпиада информатикадан оқушының білімінің өсуін
сипаттайтын сайыстар.
Информатикаға қызығушылықты, басқалардан қалмау жігеріне, ойлауға
тәрбиелейді. Олимпиадаға қатысу оқушылардың өздік жұмысын орындауға әсерін
тигізеді. Олимпиадалар әр түрлі деңгейде өтеді: мектептік, қалалық,
аудандық, облыстық, қалааралық, республикалық, халықаралық. Облыстық және
республикалық олимпиадаларды өткізуде жоғары оқу орындары белсенді
қатысады. Олимпиада информатиканы оқытудың жалпы деңгейіне жағымды әсер
етеді, оқушының білім сапасын анықтауға мүмкіндік береді. Жоғары деп
саналатын оқытушының дайындық деңгейін анықтайды. Алайда, олимпиада жаңа
қызықты ақпарат пен қызығатын оқушыға негіз бола алмайтынына назар аудару
қажет. Сол себепті ол оқушылардың информатикадан дайындық деңгейінің терең
негізі бола алмайды.
Үйірме – кластан тыс жұмыстардың тиімді түрі. Үйірме жұмысының негізінде
өзіндік принцип жатыр. Негізінен үйірмелер жақсы оқитын оқушылар үшін
ұйымдастырылады. Дегенмен, нашар оқитын балалар қатықысы келсе, мұғалім
қарсы болмауы керек. Мұндай жағдайда мұғалім оның информатикаға
қызығушылығын бекіту керек. Үйірмелерді ұйымдастырғанда ол сабақтың
көшірмесі екенін дәлелдеуі керек. Мақсатын белгілеп, жұмыс жоспарын құрып,
мазмұнын анықтап, тапсырмалар беруі керек. Үйірме сабақтары аптасына бір
рет, бір сағат болады. Үйірме сабақтарда “атмосфера” пікір алмасуға еркін
және дискуссиялар өткізуге тиімді болуы керек. Үйірмелерді ұйымдастыруға
оқушылардың өздерін жұмылдыру қажет.
Факультативтік сабақтардың негізгі мақсаттары информатикадан оқушының
қызығушылығын дамыту, білімін тереңдету, өздік жұмыстарын көрсету,
шығармашылықты дамыту. Факультативтік сабақтар тиімді болуы үшін мынадай
жағдайларды ұйымдастыру керек.
Жоғары деңгейлі мұғалімдер мен басқа мамандар сабақты жоғары ғылыми
әдістемелік деңгейде бере алады.
Факультативті курсты оқуға тілек білдіргендер 15 оқушыдан артық болмауы
керек. Олар сабаққа өз еркімен жазылады. Курсты бітіргенде сынақ тапсырады.
Ол аттестатта белгіленеді. Факультативтік сабақтар сабақ кестесіне
енгізіліп, мұғалім сабақтың сапалы болуына жауап береді. Факультативті
сабақтар – кластан тыс жұмыс түрлерімен берілуі мүмкін. Факультативті
сабақтар оқушыларына қызықты, тартымды, маңызды мақсаттарда құрылуы керек.
Факультативті сабақтардың негізгі формалары: дәріс, семинар, дискуссия,
реферат, баяндама т.б.
Экскурсия – информатикадан білімін тереңдететін оқытуды ұйымдастыру
формасы. Практикалық және теориялық байланыс қолданылады. Алған білімін
бақылайды. Пәнаралық байланысты көрсетеді, дайындық деңгейін жақсартады.
Мұғалім мазмұны мен мақсатын анықтайды. Экскурсияға дайындық, таңдаған
есептеу орталықтарымен танысады. Экскурсияға дайындық: оқушыға арнайы
тапсырма беріледі, алдын - ала сұрақтар, материал түрлері (ауызша ақпарат,
реферат, альбом) және экскурция қорытындысын тапсыру мерзімі.
Барлық оқушылар жұмысқа белсенді қатысып, техникалық қауіпсіздік
ережесін білу қажет. Экскурсия қорытындысы бойынша қорытынды әңгіме
өткізіледі. Экскурсия материалдарын көрмеге және кластан тыс жұмыстарда
үлестірмелі материал ретінде қолдануға болады.
1.3. Оқытудың нәтижесін бағалауды және тексеруды ұйымдастыру
Тексеру мен бағалаудың қорытындысын ұйымдастыру. Оқудың тексеру және
бағалау корытындысының функциялары (бақылау, диагностикалау, түзету,
тәрбиелеу функциялары).
Тексерудің түрлері мен функциялары (такырыптық, ағындык, қорытынды)
Бағалаудың критерийлері (білім сапасы, меңгеру деңгейі).
Компьтер тексеру және бағалау құралы, оқу стандарттарын еңгізу
шарттарындағы тексеру және бағалау ерекшеліктері.
Соңғы кезде оқу ерекшеліктері өзгерген. Егерде бұрын білім бағаланса,
қазіргі кезде жалпы оқу білімі алға шықкан (білім алып, оны сапалы түрде
қолдану). Себептері түсінікті: қазір білім тез ескереді немесе жеткіліксіз
болады, олай болған жағдайда, оларды жаңартып және толықтырып отыру қажет.
Окушының оларды қолдана алуы, оның болашағы. Ол тек білімді алып, оны
қолдану ғана емес, ол сөйлеу кабілеті, өзіндік бағалау қабілеті,
шығармашылық мүмкіншіліктерді дамыту.
Сонымен, окушылардың білімін бағалау - тексеру; бағалау- диалог
механизмі өзіндік даму болып табылады.
Мүғалімнің педагогикалық шеберлігінің басты мінездемелері:
Білім сапасы және оқушылардың әрекеті;
Оқушылардың оқу процесімен қанағаттануы.
Осыған байланысты оқушы да, мүғалім де оқу процесіне, сапалы көрсеткішке
бірдей әсер етеді.
Окушының білім сапасының бағалануының әділдігі. Оқушының сабақ үстінде
және сабақтан тыс іс - әрекетін ұйымдастырушылардың әдістемелік тәсілі.
Бақылауды қорытындылағанда маңызды нәрсе - білім сапасы туралы ақпаратты
қабылдандағы кейбір қиындықтар. Білім сапасы - жаттап алған ақпараттың
көлемі емес, ол ақпаратты қолдана алу. Бақылаудың бірнеше түрлері болады.
Бағалау түрлері (әрекеттену бойынша)
1.Дәстүрлі сабақтар:
Бақылау жүмыстары;
Практикалық және лабораториялық жұмыстар;
Тестер;
Өздік тапсырмалар;
Сынактар;
Өзіндік жүмыстар (оқытатын және бағалайтын);
Рефераттар;
2.Сабақтан тыс:
Конкурстық жобалар;
Рефераттарды қорғау
З.Дәстүрлі емес сабақтар:
Дөңгелек үстелде
Дидактикалық ойындар;
Багалау түрлері (функция бойынша). Дәлелдеуші - материалдан түсінгенлігі.
Түзеуші - жетіспеушілікті түзету.
Әр жүмысқа оқушыларға карточкадағы тапсырмалар беріледі. Білімді бақылау
үшін лабораториялық, өзіндік жүмыстар, есептер, диктанттар, жобалық
жүмыстарды қолданады. Білімді бақылаудың жүйелік жолы.
Оқушылардың білімдерін бақылау - оқу процесінің нәтижелі болуына қажет.
Окушының дайындығының деңгейін тек мүғалім ғана біліп коймай, оқушының
да, оның ата - анасының да білгені жөн, сондыктан да білімдерін тексерерде
информатиканың пән ретінде біршама өзгешіліктерін еске алу керек:
1. Информатика курсы тығыз байланыста түрған екі бөлімнен түрады:
ақпараттық технологиялар информатика негіздері және ақпараттық
технологияларды қолданатын ақпаратты жинап, сақтап, өңдейтін құрал ретінде
пайдаланылады.
2. Информатика пән ретінде әртүрлі жолдар арқылы оқу міндеттерін іске
асыруға үлкен мүмкіндіктер береді.
Білімді бағалағанда тек теорияны ғана емес, практикалык білімді де
ескерген жөн. Оқушыларға деңгейлік тапсырмалар, оқушылардың жылдамдығына
карай тапсырмалар берген жөн. Және олардың жас ерекшеліктеріне назар аудару
керек, өйткені бастауыш сыныптарда сабақты ойын ретінде, ал жоғарғы
сыныптарда – зерттеу жұмыстарын өткізген дүрыс.
Оқушылардың информатикадан білімін багалау жолдары.
1. Тақырыптың міндеттерінің бақылауын бағындыру;
2. 0қушының біршама уақыт ішіндегі атқарған ісін, деңгейлерін есепке
алу.
Қорытынды сабақтың сұрақтарымен тапсырмалары өткен, тақырыптарға
байланысты қүрастырылады; Маңызды білімді бөліп шығару; Ұсақ сүрақтардан
арылу;
Тек кана бір сабақ емес, бүкіл оқу дағдыларын калыптастыру Қорытындылау
сабақтарын 4-6 сабак сайын өткізіп тұру. Бірнеше сағат талап ететін
тақырыптарды бірнеше жеке тақырыптарға бөлу. Бұл жагдайда тест жүмыстарын
өткізуге болады, оған 10-15 минуттан көп уакыт жүмысалуы тиіс.
Такырыптың бақылаудың жоспарлауының үлгілі жобасы. Тақырып - модулдык
бақылаулар- аралық бақылау - қорытынды сабақ..
Біріншіден не бақыланады және калай бақыланатыны айқындалады. Мысалы,
бір тақырыпты корытындылау үшін сүрак қүрастыру келесі жолдардың бірі
таңдалады.
Окушылардың білімінің диагностикасы
Бағалану әр түрлі: ауызша бақылау (жеке, топтық, өзара сұрау), жазбаша
бақылау (шығарма- миниатюра, терминдер диктанты, көп нұсқаулық және
деңгейлік бақылау жүмыстары, тестік бакылау, ойын бақылау, кроссворд,
олимпиадалар, дәстүрлі емес сабақтар), сыныпқа диагностика картасын
толтыруға болады. Бүл карта бар тақырып біткенше толтырылады, оны
корытындылап өз қателеріңді көруге болады, оқушылардың ісін шығармашылык
жүмысқа түрғызуға болады.
2. Оқытудың модульдік құрылымы
Педагогикалық технология оқу циклінің қайталануы негізінде жүзеге
асырылады.
Оның құрамына келесілер кіреді:
Оқытудың мақсатын жалпы құрастыру;
Мақсаттың жалпы түрін нақтылау;
Оқушылардың білімділік деңғеін алдын - ала (диагностикалық) тексеру;
Оқу процедураларының жиынтығы (шұғыл кері байланыс негізінде оқутуға
түзетулер енгізіледі);
Нәтижені бағалау.
Осыған байланысты, оқу процесі жалпы құрлымы бар, бірақ әртүрлі
мазмұнды блоктардан тұратын модульдік сипатқа ие болады.
Модульдік оқытудың технологиясының берілген нұсқасын құрастыру кезінде
толық менгеру әдістемесінің негізгі позициялары пед технологиялардың
қағыдалары негізге алынды. Сонымен қатар қазіргі дидактикалық талаптарымен
байланысты өзгерістер енгізілді; балаларды оқытуға емес, тұлғалық
ынталандыру, танымдық әрекет, оқу процесін диалогтық қарым-қатынас
негізінде құрастыруға және тағы басқаға ұмтылу. Осыған байланысты оқу
процесін ұйымдастыру мен оқутышылар жұмысында өзгерістер пайда болады.
Толық менгеру әдістемесі бойынша (Дж.Блек, Л.Андерсеп және тағы басқа)
әрбір оқу бірлігінде оқытушының жұмысы келесі тізбек бойынша жүргізіледі:
Оқушыларды оқу мақсаттарымен таныстыру;
Сыныпты берілген тарау (оқу бірлігі) бойынша оқу жоспарымен таныстыру;
Оқыту жүргізу (оқытушының материалымен таныстыру түрінде);
Диагностикалық тестмен ағымдық тексеру;
Тексеру нәтежелерін бағалау және тараудың мазмұнын толық меңгерген
оқушыларды анықтау;
Материалды толық меңгермеген оқушылармен түзетушілік, оқытушының
проедураларды жүргізу;
Диагностикалық тест жүргізу және оқу бірлігінің мазмұнын толық менгермеген
оқушыларды анықтау.
Біздің нұсқада бұл тізбек өзгешелеу;
Оқушыларды оқу мақсаттарымен таныстыру;
Сыныпта берілген тақырыптар тобы (мазмұны бойынша ұқсас), тарау бойынша
оқытудың жалпы моделімен таныстыру;
Оқытушының материалды қысқаша мазмұндауы (белгілік жүйе сызба,графиккесте
және тағы басқалар арқылы);
Әрбір оқушының әрекетінің нәтежесі сабақ сайын бағаланатын диалогтық қарым-
қатынасқанегізделген оқушылардың танымдық әрекетін ұйымдастыру;
Жалпы тақырыпты, тарауды 4-7 рет қайталау негізінде оқу материалын игеру;
Барлық тақырып бойынша тестілеу жүргізу;
Тақырып бойынша кәдімгі немесе сынақ (немесе диктант, бақылау жұмысы т.б)
жүргізу.
Оқу модулі қайталанатын оқу циклі ретінде үш құрылымдық бөлімдерден
тұрады; кіріспе, диалогтық және қорытынды.
Оқу моделінің сызбасы
Кіріспе бөлімі
(тақырыпқа, модульге кіріспе.)
Диалогтық бөлім
(диалогтық қарым-қатынас арқылы оқушылардың танымдық әрекетін
ұйымдастыру)
Қорытынды бөлім
(бақылау)
Әр оқу модулі әртүрлі сағат санынан тұрады. Бұл тақырыпқа, тақырыптар
тобына, бөлімге оқу бағдарламасы бойынша бөлінген сағат санына байланысты.
7-12 сағаттан тұратын оқу модулі тиімді болып саналады. Брақ эксперментті
жүргізген оқушылар модульге сағат санын 4 сағаттан (Қазақстан тарихы курсы
бойынша) -20 сағатқа (Математика бойынша) дейін алған.
Оқу модулінің ерекшелігі сағат санының кез - келген көлемінде кіріспе
бөліміне 1-2 сағат (сабақ), қорытынды бөліміне 2-3 сағат бөлінеді. Қалған
уақыт (оқу уақытының 3-17 сағаты) диалогтық бөлімге арналады.
Оқытушы оқу модулін 9 сағатқа жасайды деп ұйғарайық. Бір сағат
модульдің бірінші бөліміне-кіріспе, оқу уақытының екі сағаты-қортынды
бөліміне, 6 сағат-диалогтық бөлімге арналады. 12 сағаттық модуль
құрастырылған жағдайда модульдің 1-3 арналған сағаттар өзгерусіз қалады, ол
диалогтық бөлімге бөлінген уақыт сәйкесінше өзгеріп 9 сағатқа теңеседі.
Қарапайымнан күрделіге үдемелі сипатта бірнеше рет оралу әрбір оқушыға
білімнің элементарлық деңгейінен білімді бағалау деңгейіне дейін оқу
материалын игеруге мүмкіндік береді. Диалогтық бөлімде танымдық процес
сыныпты макротоптарға (4-7 адам) бөлу арқылы оқушылардың өзара әрекетіне
негіздеп құрылады және бұл бөлімге әртүрлі ойын технологиялары
кіргізіледі.Оқытушы оқушылардың танымдық процесін ұйымдастырушы, кеңесші
және ынталандырушы ретінде оқу модулін құрастыруда екінші ерекшелігі болып
оқушының дайындалу жүйесі танылады. Оқытушы бір оқу модулінің сағат санын
анықтағаннан кейін, оны құрастырады..Мақсаты мазмұнды нәтежелерді
ойластырады және де берілген модуль сабақтарын ұйымдастыру формаларын
қарастырады.
Оқытушының алдын-ала жұмысы келесі қадамдардан тұрады.
Берілген тарау, блок немесе тақырыптар бойынша курс бағдарламасымен
анықталғанміндетті білімді, дағдыларды және де оқытудың мақсаттары мен
міндеттерін анықтау;
Берілген модуль бойынша оқу материалын толығымен талдап қарастыру;
Тақырып бойынша негізгі ақпарат түйінделген сөздерді , модульдің негізгі
мәнән ашатын ұғымдарды бөліп көрсету;
Барлық тақырыптар бойынша тірек сызбалар құрастыру (анықталған негізгі
ұғымдар негізінде);
Оқу модулінің барлық мазмұны бойынша тест тапсырмларын құрастыру (15-20);
Сынақ үшін берілген модульдің баролық оқу материалы бойынша тапсырмалар мен
сұрақтар тобын құрастыру .(Оқу пәнінің ерекшелігіне байласты бақылау
жұмысын, диктант қолдануға болады);
Диалогтық бөлімді жасау. Оқытудың белсенді формаларын таңдау. Оқу
материалының мазмұны бойынша әрбір оқушыға күрделігі бірінші деңгейлі
тапсырмалар, күрделілігі орташа денгейлі және оқутудың ізденушілік
(зерттемелік) элементтері бар күрделігі жоғары тапсырмалар дайындалады.
Оқу модулінің құрылымдық бөлімдерінің әрқайсысын жоспарын қарастырамыз.
2.1. Оқу модулінің кіріспе бөлімі
Психологтардың пікірі бойынша, әрбір жеке тарауды (тақырпты) оқу үш
негізгі кезеңдерден тұруы керек: кіріспе – ынталандыру.
Кіріспе - ынталандыру кезені берілген модульдің кіріспе бөлімінде
жүзеге асырылады. Бұл кезенде оқушылар бағдарламаның берілген бөлімін
неліктен және не үшін, оқу керектігін нақты нені оқып меңгеру керектігін,
алдағы жұмыстың негізгі оқу мақсаты қандай екендігін түсінулері қажет.
Психологтардың айтуы бойынша білімінің меңгерілуі өнімді болуы үшін оқу
мақсатын оқушылар қабылдауы керек және мақсаты ынталандырушы күшке айналуы
тиіс. Ол үшін мақсат нақты құрастырылуы, оған жету әдістері анықталуы
керек. Қандайда құбылысты тану процесінде адамда оқыған материалды түсіну,
меңгеру сезімі туындауы керек. Психолог Л.В.Шененевтің пікірі бойынша кейін
ашылған білімді қолдану мүмкін болу үшін келесілер қажет; біріншіден
бастапқы түсінбеушіліктен естте сақтамау, екіншіден менгерілген
түсініктермен ұғымдарды есте сақтап, қолдану.
Сонымен оқу бөлімінің кіріспе бөлімінде оқытушы:
оқушыларды оқу модулінің жалпы мазмұнымен, құрылымымен таныстырады,
берілген оқу модуліне оқушылардың танымдық әрекетінің мақсаты мен міндетін
анықтайды, соның ішінде мақсаттар мен міндеттерді әрбір оқушының
қабылдауына аса назар аударылады,
сызбаларды қолдану арқылы берілген модульдің оқу материалдарының барлық
тақырыптарын қысқаша (15-20 минут) тусіндіру.
2.2. Оқу модулінің диалогтық бөлімі
Оқу модулінің диалогиялық бөлімі тарауды (тақырыпты) жалпы оқытудың
операциалы-танымдық екінші кезенін жүзеге асыру болып табылады. Бұл бөлімді
құрастыру келесі бағыттарға негізделетін Л.Фридманның тұжырымдаамасына
негізделеді.
Оқу жеке, топтық, ұжымдық жұмыс процесінде оқушының әртүрлі әрекетінің
жүйесі ретінде қарастырылады. Олар логикалық ойлау, қабілеттер, есте
сақтау, елестету,шығармашылық және т,б дамытуға бағытталған, яғны оқушыда
оқу мақсатын құрайтын тұлғалық қасиеттерді дамыту болып табылады;
Оқушының әрекетінің мақсаты, ынтасы мен қасиеттіліктерін дамытуға жағдай
жасау оқытуды басқарудың психологиялық ақталғаны болып саналады;
Оқытуды басқару икемді болуы тиіс, бұл оқушылардың білімділік деңгейінің
өсу денгейне байланысты;
Оқушылар нақты оқу әрекетінің мақсатын анықтауға тікелей қатысулары тиіс,
яғны басқару тұлғалы болуы тиіс;
Оқу процесін басқару балалардың ішкі күштері мен мүмкіндіктеріне негізделуі
керек.
Оқу модулінің диалогиялық бөлімін дайындау кезінде оқытушы оқу
материалының негізгі мазмұнын бөліп, құрылымын қарастырады. Әрбір сабақта
оқушыларға оқу материалы, барлық тараудың мазмұны қысқаша формада
құрастырылған белгілі бір бөліктермен берілетіні ескерілуі қажет.Жұмыс
жасауды талап ететін материалы үш денгейлі күрделілікпен (қарапайым,
орташа, қиын күрделілік деңгейлері) дайындалады.Күрделілік денгйін таңдау
мүмкіндігі оқушыларға беріледі. Ескерілетін маңызды жағдай, бұл күрделі
ізденушілік, шығармашылық сипаттағы тапсырмалар кез-келген күрделілік
денгейінің материалының тапсырмасын орындауға әрбір оқушыға ұсынылады.
Сабақты жоспарлағанда бұл бөлімде оқытушы оқушылардың диалогтық қарым-
қатынасқа көп қөніл бөледі.
Оқу материалының мазмұны оқушылардың диалогтық қарым қатынасының заты
мен құралы ретінде қарастырылады.
Сонымен оқытушының дайындайтын диалогтық бөлім 5 қадам-әрекетінен
тұратын құрылымға ие болады.
Модульдің диалогтық бөлімінің материалының негізгі мазмұнын бөліп
қарастыру.
Оқу деңгейі бойынша оқу материалын жалпы кешенді беру
Тақырыптар бойынша жеңілдетілген деңгейде және білім стандартының
талаптарын қамтамасыз ететін деңгейлі тапсырмаларды дайындаау
Оқушылардың щығармашылыққа қабілеті мен пәнге қызығушылығын дамытуға
арналған шығармашылық сипаттағы материалдарды дайындау
Берілген бөлімнің барлық сабақтарында диалогтық қарым-қатынасты қамтамасыз
ету.
2.3 Диалогтық бөлімді құрастыру қағидалары
Бастапқы 3 қадам-әрекет оқытушының оқу бөлімінің диалогтық бөліміне оқу
материалының барлық мазмұнын бөліп енгізу жұмысымен сипатталады.Диалогтық
бөлім келесі негізгі қағидаларды ескеру негізінде құрылады:
Оқу материалын жалпы қарастыру қағидасы;
Өсу деңгейі бойынша оқыту қағидасы.Бұл оқушының оқу материалын барлық тарау
бойыеша кешенді талдауын білдіреді;
Диалогтық бөлімнің әрбір сабағында оқу модулінің тақырыптарына қайта оралу
қағидасы. (қайталаумен шатастырмау керек).
Ақпаратты сапалы түрде көп ретті (7 дейін) қарастыру нәтежесінде, ол
білім деңгейіне көшіріледі және есте сақталынады.Мұнда негізгі мәселе болып
материалды қайталау емес, алға қойылған мәселелерді шешу құралы ретінде
тақырыпты қолдану арқылы тақырыпты бірнеше рет құрастыру болып табылады.
Сондықтан модульдің берілген бөлімінде оқу материалын меңгеру негізгі
мақсатқа жету құралы ретінде қарастырылады; ойлау логикасын дамыту, әртүрлі
құбылыстар арасындағы байланысты табу, ұғымдарды ғылымы тұсіндіру,
интелиекті дамыту және т.б. Оқу модуліндегі оқушылардың барлық танымдық
әрекетінің қортындысы болып табылатын мақсат-білімнің мемлекеттік стандарт
талаптарына оқушылардың білімі мен дағдысының сәйкестігі.
Оқытушыға тұлғаны оңтайлы эмоциялы әрекеттер дамытатынына қөңіл бөлу
керек.Оқушыға оқумен танымдық әрекетпен айналысу ұнауы керек.Оқушы ақыл ой
еңбегінен ләззат алуы керек. Бұл оқытушы жұмысындағы күрделі мәселе екені
анық. Әрбір оқушының оқуға оңтайлы қөз қарасын қалай тудыру керек? Бұл
сұраққа нақты жауап жоқ, өйткені бұл психологиялыық сипаттағы әртүрлі
факторлармен түсіндіріледі. Бірақ берілген мәелені шешу мүмкіндіктері бар:
Оқушының оқуға шынайы бағытталуы үшін оқу процесінде қойылған мақсаттар тек
ғана түсінікті ғана емес, сонымен қатар іштей қабылдануы керек, яғны олар
оқушылардың қызығушылығын артыруы тиіс;
Танымдық процесті диалогтық қарым-қатынас негізінде ұйымдастыру. Оған
қатысатын адамдардың сезімдеріне, ойлауына, пікірлеріне салыстырмалы күшті
әсер етеді;
Берілген жұмыс (шағын топтарда) келесілерге ықпал етеді:
кейбір қатысушылардың қойылған міндеттердің жүзеге асырылу мүмкіндігіне
сенімсіздігін жою.
шығармашылық процестерден қорғау механизмдерінің әсерін төмендету.
Қабылеттіліктерді дамыту демократиялық жеңіл жүзеге асырылады;
Кеібір оқушылар үшін өз әрекетінің нәтежесін көру маңызды, ал басқаларына
ойлау жұмысымен айналысқан маңызды болып табылады.
Сондықтан берілген оқу модулінің диалогтық бөлімінде оқытушы әрбір
оқушы үшін 3 деңгейлі тапсырмалар дайындайды 2 және 3 деңгейлі тапсырмалар
мемлекттік стандарт денгейінде оқушылардың оқу материалын меңгергендігін
білдіреді. Әр бір оқушыға арналған тапсырмалар, оқушының қалауы бойынша
таңдауына беріледі.
Диалогтық бөлім сабақтарының ұйымдастырылу формасына байланысты
тапсырмалар карточка ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ 5
1. Информатика курсы бойынша оқу процессін жоспарлау 7
1.1. Сабақ. Оның түрлері 11
1.2. Информатиканы қосымша оқыту түрлері 20
1.3. Оқытудың нәтижесін бағалауды және тексеруды ұйымдастыру 24
2. Оқытудың модульдік құрылымы 27
2.1. Оқу модулінің кіріспе бөлімі 30
2.2. Оқу модулінің диалогтық бөлімі 31
2.3. Диалогтық бөлімді құрастыру қағидалары 32
2.4. Оқу модулінің қорытынды (бақылау) бөлімі 37
3. Оқу модулін құрастыру бойынша ұсыныстар 39
3.1. Оқу модулін дайындау технологиясы 39
3.2. Оқу модулінде оқушылардың әрекетін бағалау 42
3.3. Оқушылардың білім дағдыларын тексеру және бақылау 43
ҚОРЫТЫНДЫ 51
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 53
Қосымша А 54
КІРІСПЕ
Қазақстанда білім берудің ұлттық моделі қалыптасуда. Білім берудің жаңа
моделі салауатты да саналы әлемдік деңгейдегі білімі бар ұрпақ тәрбиелеуді,
білімді бір жүйеге келтіру негізі болып табылады. Бұл процесс білім беру
саласының өзгеруімен қатар жүреді. Я.А.Коменский, И.Гербартардың білім
берудің дәстүрлі объект-субъекті педагогикасының орнына, баланы оқыту
ісінің субъектісін, дамып келе жатқан тұлға ретінде қарастырып, баланың
өзін-өзі дамытуына, өзін - өзі көрсетуіне көмектеседі.
Осындай ортада педагогикалық процесстің мұғалім - оқушы ара қатынасын
неғұрлым жеңілдетіп, оны неғұрлым қарапайым түрге келтіреді.
Жаңа білім беру жүйесінде бірінші орынға оқушының біліктілігі мен
білімін емес, баланың жеке тұлғасын, оның білім алу арқылы тұлға болып
дамуын қойады. Егерде тұлға деген ұғымды негізге алатын болсақ, онда мына
анықтамаға тоқталамыз.
Тұлға - бұл адамның психисикалық жан дүниесінің негізін құрайтын
қасиеттер. Қазіргі замандағы педагогиканың негізгі мақсаты баланың тұлғасын
дамыта отырып қалыптастыруға негізделген жаңа білім беру технологиясына қол
жеткізу. Сондай-ақ, барлық анықтамалардың негізі болып ашық, күрделі,
пәндік жүйе әдістемелері білім берудің негізгі мақсаттары, оқу - тәрбиелеу
процессі. Осының барлығының жиынтығы баланы ары қарай дамыту болып
табылады. Модульдік оқытудың тиімділігін әлемнің түпкір - түпкіріндегі
өткізілген тәжірибелердің нәтижелерінен айта аламыз. (АҚШ, Ұлыбритания,
Белгия, Ресей). Бұл тәжірибелердің нәтижелері бұл әдісті орта мектептерде,
гимназияларда, лицейде, колледждерде, институттарда қолдануға болатындығын
көрсетеді.
Бұл технолигияның тағы бір ерекшелігі оқуды меңгерту емес, танымдық
ерекшеліктерін дамыту болып табылады. Есте сақтаудың әртүрлі түрлеріне
(есту, көру т.с.с), ойлау, зейін, әр баланың талғамына қарай қажетті
білімді әртүрлі формада беру. Келесі ерекшелігі дарынды балалармен жұмыс
істегенде оның призділігі мен жүйелілігі. Бұл - технология модульді түрде
болады.
Модуль - қандайда бір ұйымның анықталған салыстырмалы түрдегі ерікті
бөлігі.
Оқу модулі бұл туындалған оқу циклі, өзіндік құрылымы бар үш бөлімнен
тұрады: кіріспе, диалог және бақылау. Әрбір оқу модулі әртүрлі сағат
санынан тұрады. Ол тақырыпқа, тақырыптық блокқа және бөлімге байланысты
болады.
Дипломдық жұмыста информатика сабақтарында модульдік технологияны
қолдану жолдары, сабақ жоспарлары, класстан тыс жұмыстар қарастырылған.
1. Информатика курсы бойынша оқу процессін жоспарлау
Оқу барысының тақырыптық және сабақ бойынша жоспарлау. Сабақ жоспары,
оның негізгі құрамы. Оқыту түрін таңдау, жаңа оқыту процесстерінің
түрлерін, оқулық жобалау әдісін қолдану. Мектеп оқушыларының дербес және
зерттеу жұмыстары. Оқушылардың өзіндік және зерттеу жұмыстары. Үй
тапсырмасы, оның көлемін және орындалу уақытын бағалау. Орта мектепте
барлық пәндер бойынша оқитындармен оқу тәрбиелік жұмыстарын ұйымдастырудың
негізгі нысаны сабақ болып саналады. Мектептегі сабақ оқытудың сыныптық
сабақ жүйесі негізінде қалыптасады. Сипаттамалы белгісі болып саналады:
Оқитын оқу тобының тұрақты құрамы. Әрбір сыныпта оқыту мазмұнын қатаң
белгілеу. Оқу дәрісінің белгіленген кестесі.
Сабақтардың анықталған кестесі.
Оқытушылардың жеке және ұжымдық жұмыс нысаның сәикестігін ұйымдастыру.
Оқытушының жетекші ролі. Оқытушының білімін жүйесін тексеру.
Оқушылардың білімін бағалау және бақылау
Оқу барысын сыныптық және дәрістік жүйеде үйымдастыру, чеш оқытушы
Я.А.Коменский (1592-1670) беруінең шыққан. Барлық тарихта оны жүзеге асыру
ұзақтығында отандық мектептердің құрылымдық ұйымдастырудың негізгі болып
табылады. ОИВТ курсын жүргізуден кейін біздің мектепті жинақтауды барлық
тәжірибеде көрсететін. Информатика негізінде сабақ беру, күмәнсіз деп
атанды. Мектептердің барлық дидактикалық байлығы иеленеді.
Сабақ жүйесі, үй тапсырмасы дәрістің лабораторялық нысаны, бақылау
жұмыстары және т.б. Информатика бойынша сабақтардың бәрі өткізіледі. Әр
түрлі белгілерді қолданып сабақты іріктеу типін жүргізуге болады (немесе
сабақтың фрагментер). Сабақтың басты белгісі - бүл оның дидактикалық
мақсаты. Оқытушының неге тырысатынын көрсететін дидактикалық мақсаты. Бүл
белгіден шығып, дидактикада сабақ келесі түрге бөлінеді.
1. Жаңа ақпаратты хабарлау сабағы (түсіндіру сабағы).
2. Шеберлік пен машықты бекіту және дамыту сабақтары (жаттығу
сабақтары).
З. Шеберлік пен шалалықты тексеру сабақтары.
Көп жағдайда мұғалім бар жұмысты бір жағдаймен емес, аталған дидакциямен
нақтылайды және бірнешеуімен (немесе барлығымен бірақ). Сондықтан
практикада көп таратылған сабақ құрастырылған (комбинированный) деп
аталады. Құрастырылған сабақтың құрамы түрлі болады және кейбір жақсы
жақтары: қызметтің түрлерін көп рет ауыстыра отырып олар жаңа білімдерді
тез қолдануға шарттарды құрады, кері байланысқа мүмкіншілік береді.
Көтеріліс. Көтеріліс экранын қолданып, мұғалім оқыту барысында элемент
мазмұнын көрсетеді (жаңа тілдегі объекті, фрагменті программа, схемадекст).
Фронтальді лабараториялық жұмыс. Барлық қатысушы бір уақытта жұмыс
істейді және өз орындарында лып отырады, программалық процес мұғалімге
беріледі. Дидактикалық тапсырма әр-түрлі болуы мүмкін: жаңа материал негізі
(мысалы, программаның көмегімен оқыту) немесе жаңа материалмен жабдықтау,
мұғалімнің түсінігі, мысалы программаның жатығу көмегі. Фронталды
лабораториялық жұмыс кезінде мұғалімнің ролі – оқышулар қалай жұмысын
істейтінің бақылау (ЕКТ жергілікті желісін қолданып), және оларға көмек
көрсету.
Практикум (немесе сабақты зерттеу практикасы). Қатысушылар мұғалімнен
жеке тапсырма алып таралған өздік жүмыс (бір-екі немесе оданда көп сабақ,
қосымша орындау бөлімін, сабақтан тыс тапсырма береді немесе үйге
тапсырады). Мұнадай тапсырмалар курстың тарауы бойынша беріледі.
Қатысушылар өздері шешеді, компьютерді қалай қолдану керек екенін (және
желіде іздеу), кітаппен қалай жүмыс істеу немесе керекті жазбаны дәптерге
қалай көшіру. Гигиеналық сұраныс қатысушылар жұмысы организацияда КВТ,
мұғалім жасау керек. Мұғалім практиканың өтуінде қатысушыларға көмек
көрсетеді. Қажеттілікте қатысушылардың бәрін шақырады олардың сұрақтарың
талдауға, қателіктеріне көніл аударады.
Компьютерді оқыту барысында мұғалімнің ролі сақталады. Барлық роль
компьютерде солай қолданылады және оқуда мықты болу үшін мұғалім достық
көмек көрсетеді. Компьютерде жақсы педагогикалық программа құралдары
жинақталса, мұғалімғе жұмыс барысын қабылдау үшін көмектеседі, өзіне көп
рутиндік функцияны қалдырады және көптеген шығармашылықта адамдық истинкті
тапсырма оқыту тәрбиелеу және таралуы. Мұндай компаненті оқыту-тәрбиелеу
процесі, дисскусияны жүргізу, дисцеплинаны сақтау, детализациялық нұсқауды
таңдау керек, материалды түсіндіру әр-түрлі қатысушы үшін мұғалім көп
(күнде емес).
Салты форма қатысушының организациямен коликтивті оқыту жаман таралады.
1 .Бір нақтылық береді, коллективті бірлесу күйне керек.
Коллективтің арасында бірдей көз қарас керек.
Күнделікті тексеру (немесе барлығын) ұжымның өзінің ішінен біреу таңдалады.
Мұғалім сабақ жағдайында қолданады жасалғанмен және программалық түрде
қолдану тапсырма нақтыланады, оның жауабы басқа қатысушыларға беріледі
(немесе қатысушы топқа) Мұндай тапсырмалар курста қарастырылуы керек.
Коликтивтік оқыту тапсырмасына қатысу оқушы өзіне таратады, олардың өз
міндетін шешуге. Оқуға ғана емес,организациялық мәселені шешу. Бұлар бәрі
педогогикалық көзбен қарау. (УП) мектепте оқыту процесі тек қана оқытуға
ғана емес, ойлап жасауға,жоспарлауға және өзін күнделікті жағдайға
дайыцндау.
Оқыту проектісі (ОП) бірінші педогогиқалық феномен пайда болды, ол
Ресейде 20 ж.ж өткен ғасырда, оқу-кәсіп дайындалған. Негізгі концепция
оқыту барысында әдіс проекте жақсы істеуі тиіс. Проект болуы мүмкін егер
компьютерлік курс оқыту тақырыбын нақтылау және ойындық логика. Лабориялық
макетті құру. Жай жағдайда (мысалы бастауыш мектепте мына әдісті
пайдаланғанда). Компьютерлік графиканы оқыту барысында жануардын суреті
т.б. Артында алынған үйретілген жағдайда проектілік әдісте оқытылады.
1 .Қатысушыға көп тапсырма беру, арасынан таңдау. Проект күнделікті
болуы мүмкін немесе коллективті. Оқушы бүл жұмысты білдіретін, ол мүнда
информациямен жұмыс істеуге дайын болуы тиіс. Оқушылардың күнделікті
білімділігін (біреу материялды жақсы біледі тексті оқу, басқалары-
түсіндіргенде тыңдау, үшіншісі жүмыс істеп көреді қателессе және жауабын
тауып, практикалықжүмыста жасалады). Бала практика жүзінде жүмыс істеуі
және жан жағын дағдыларын бағалау керек. Сондықтан УП тапсырушыға беру және
бүтін жасалған жұмыс ойындық немесе имитациялық формада. Бітірілген проект
үлкендердің көзіне және түсу керек.
Практикада көрсетуінде жағдай жасалу керек бір-бірімен сөйлесуге жағдай
жасалу керек дүрыс болғанда және дүрыс болмаған жағдайды. Онда біріктіріліп
өткізеді,бүл оқытылуға пайдалы және оқуға.
Басқа жағдай әдіс бойынша компьютерде жүмыс істеуі.
Методиканы тексеру және білім бағасы. Қатысушының біліктілігі,
жіберілген оқыту жағдайын жақсарту.
Оқушыларға таңдауға жолбалардың жеткілікті санын ұсыну. Жобалар жеке және
коллективті орындалуы мүмкін. Жобаны коллективті орындау кезінде оқушыға
коллективті жұмыс істеуі әдістеріне ұйрету.
Жобаны орындау кезінде оқушының қолында оны іске асыру нұсқаулары болуы
тиіс. Осы кезде әр оқушының жеке қабілетін есепке алу керек (біреулері
материалды оқып тез ұғады, екіншілері – түсіндіруді тыңдап, үшіншілері –
тәжірибеде жұмыс істеп).
Оқушыға алынған нәтиженің тәжірибелік мағанасы және маңындағылардың бағасы
маңызды болады. Сондықтан аяқталған жоба басқа оқушыларын алдында
көрсетілген болуы тиіс.
Оқушылар бір - бірімен өздерінің жетістіктері мен сәтсіздіктерін талқылауға
мүмкіншіліктер құру керек. Осы кезде өзара оқулар туады..
Жобалар әдістері компьютермен жұмыс істеуге бағытталған.
Оқудың негізгі компоненті бақылау немесе оқудың нәтижедерін тексеру
болып саналады. Бақылаудың мақсаты оқушылардың алған білімінің денгейі
пәннің білім беретін оқулық стандартына сәйкестігін тексеруге арналған.
Информатика бойынша оқулық стандарт оқушылардың білімін бағалауға және
тексеруге қолданылатын әдістерге өзгерстерді енгізеді алынатын білімнің
сапасын нығайтуға.
1.1. Сабақ. Оның түрлері
Білім берудің негізгі және басты түрі сабақ болып табылады. Сабақ класс-
кабинет жұмысының негізгі түйіні. Білім берудің қалған түрлері, негізінен,
толық мәнді білім беру үшін сабақпен байланысты.
Сабақтың мәні мен міндеті. Сабақ белгілі бір уақытқа шектелген, мұғалім
мен оқушының жеке, тәрбиелік ұйымдасқан оқу жүйесіне негізделеді.
Нәтижесінде балалар білім алады, қабілеттері мен дағдылары қалыптасады.
Олардың қабілеттерінің дамуы педагогтың тәжірибесі.
Сабақтың құрылымы мен типі, мұғалім қызметін ұйымдастыру. Сабақтың
құрылымы мен типі оқу процесінің негізгі элементтерінің тәсілінен құралады.
Сабақтың құрылымы нақты оқу-тәрбиелік мақсаттардан, мұғалім мен оқушы қарым-
қатынасының сипаттамасына байланысты.
Сабақтың ең көп тараған типі біріккен сабақ. Оның құрылымында оқытудың
барлық элементтері қамтылған. Мұндай сабақта аз уақыт ішінде оқушы оқу
материалын игереді және педагогикалық жұмыстың толық аяқталған циклы
жасалады. Біріккен сабақ мыналарды қамтиды:
Ұйымдастыру және маңызды мақсат.
Оқушылардың түсіну маңыздылығын тексеру және білімнің беріктілігі.
Хабар негізінде оқушы мен мұғалімнің қарым-қатынасы – жаңа білімді игеру,
дағды, ептілік.
Оқу материалын бекіту және жаттығулар.
Білімді меңгеру маңыздылығының диагностикасы.
Үй тапсырмасын орындауға сілтеме.
Егер бұл сабақ түрі тәжірибеде жалғыз оқыту формасы болып табылса, ал
оның құрылымы өзгермейтін болса, онда оқу процесінде формализм мен бір
түрлі үлгіні тудырады.
Сабақ жаңа білім, дағды және іскерлікті меңгеруге құрылуы мүмкін. Бұған
қажеттелік мұғалімнің оқушыларға жаңа логикалық, мақсатты материалды оқыту
немесе жаңа тақырыпқа байымды кіріспе ретінде көшу барысында туады.
Мұндай сабақтың құрылымына мыналар кіреді:
Сабаққа кіріспені ұйымдастыру.
Жаңа білімді меңгеруді алмастыру(компьютермен, әдебиетпен өздік жұмысты
ұйымдастыру немесе мұғалімнің жаңа ақпаратты баяндауы)
Бекіту диагностикасы білім беріктігі мұғалімнің бақылауы, бақылау
әңгімелері, кітапхана және т.б арқылы.
Бір тұтас тақырыпты оқыту қорытындысы ерекше сабақ типінің болуын талап
етеді. Бұл сабаққа білім мен дағдыны бекітуге арналған жаттығулар жасалу
керек.
Оның құрылымына мыналар кіреді:
Өткен материал бойынша әр түрлі және қиындық деңгейі әр түрлі жаттығулар.
Оқушылар орындаған жұмыстарының нәтижесін көрсету.
Сабақтың қысқа қорытынды бөлімін мұғалім жұмыстардың қорытындысына арнайды.
Сабақты ұйымдастыру және өткізу.
Жеке сабақтар жалпы қайталауға арналады. Мұндай сабақ мыналарды қамтиды:
кіріспе және бастапқы ұйымдастыру.
қайталау (ауызша сұрау, жазба жұмыс, пікірталас).
өздік жұмыс бойынша білімнің беріктілігімен тереңдігін талдау және
диагностика.
қорытынды, педагогтар қорытындылайды.
Сонымен, сабақ бақылау жұмысына арналуы мүмкін. Жаңа материалды оқыту,
оны қайталау – осының барлығы балалардың білім деңгейін тексеруге мүмкіндік
береді. Білім тексерудің қорытындысы, жоғары формасы – емтихан. Алайда, оқу
процесінің барысында бақылау, диагностикалық тексерістердің қажеттілігі
туады. Осы мақсатта арнайы бақылау сабақтары қолданылады.
Олардың құрылымы мыналарды қамтиды:
Кіріспе, түсіндіру бөлімі.
Негізгі бөлім, жеке өздік жұмыс.
Жаңа материалды оқуда балалардың болжауы үшін қортынды бөлу.
Сабақтың басқа түрлері бірігуі мүмкін. Сабақтың ерекшелігі қамтамасыз
ету түрі болғандықтан, сабақты бір түрінен екінші түріне өзгертуге болады.
Мысал, парланған сабақты дәріске, көркем мәтінді оқыту сабағын, семинар
сабаққа өзгертуге болады. Сабақтың осы немесе басқа түрлерін қолдану
түрлерін балалардың жас ерекшеліктеріне негізделеді.
Мектептің кіші жастағы оқушылары форманың моделділігін, сабақ құрылымына
сәйкес жиі іс әрекеттерін ауыстырады. Үлкен оқушы, сабақта ұзақ еңбек етуге
күш салады және жүйелі жұмысқа қабілетті болады. Бұлар жаттығулар мен жаңа
тақырыптарды меңгереді.
Тәжірибелі оқытушылар оқушылардың барлығы оқу материалын меңгеретіндей
әр сабақты жоспарлайды.
Сабақ оқу формасын жүйелі ұйымдастыру негізі. Сабақ оқытудың
көмекші,негізгі формаларымен байланысты. Негізгі формалардың бірі – мектеп
дәрістері. Ол сабақтың жаңа тақырыпты меңгеру- алмасу моделін білдіреді:
оқу материалының мазмұны екі оқыту сабағына бөлінеді. Үлкен тақырыптың
барлық компонентте біріккен түрінде қарастырылады. Дәрістер оқушыларды
логикалы байланысты фактілерді түсінуге үйретеді. Жас ерекшеліктерді,
балалардың дамуы мектепте жоғары буын оқушыларына кеңінен қолдануға
мүмкіндік береді. Өздік үй жұмысы оқыту формасчы ретінде, мақсаттары
білімді бекіту, іскерлік, дағды, сонымен қатар материалды меңгеру болады.
Өздік, танымдық еңбек іс-әрекеті білімді бекітеді және тәрбиелейді.
Негізгі формалар қатарында мектеп семинары бар. Ол материалды өңдеуде
мұғалімнің көмегімен барлық класс ұжымын белсенді іске жұмылдырады.
Оқушылар өз көзқарастарын білідіріп, бір-біріне сұрақтар қояды,
пікірталастарға қатысады, мұғалімнің сұрақтарына жауап береді. Мұғалім
талқылауды қорытындылайды. Кейбір семинарлар бір немесе бірнеше
баяндамаларды тыңдауға және талдауға арналады. Семинар сабақтар білімнің
толық меңгерілуі, іскерлік, дағдының т.б мүмкіндік туғызады. Оқушылардан
үлкен тиянақтылықты қажет етеді.
Оқытудың негізгі формасы емтихан болып саналады. Ол оқушылардың білім
деңгейін білдіреді, бекітеді, жүйелейді. Емтихан – оқу процесіндегі табыс
пен сәтсіздікті мойындау немесе жалпы тексеріс формасы.
Танымдық қызметке экскурсия (табиғат, мұражай, көрме) жатады.
Экскурсия оқу процесін өмірмен біріктіреді. Экскурсия тек қана ақылға
азық емес, алайда келесі оқу жұмысының материалы.
Оқытудың жалғаспалы формасы – зертхана-бригада сабағы. Бұл сабақтың
қолданылуы оқушылардың өз бетімен оқуы және бірін-бірі оқыту идеяларымен
жан-жақты байланысты. Сынып өздік жұмысқа тапсырма алып, бірнеше (3-4)
топтарға бөлінеді. Зертхана бригадалық сабақ формасының негізгі
элементтері:
тапсырманы мұғаліммен, топпен талқылау.
қатысушылар арасында жеке тапсырманы бөлу.
жұмыс процестерінде мұғалімнің кеңес беруі.
топ мүшелері алған нәтижелер бағасы және талдау.
лидердің сынып ұжымының алдында берген жазбаша және ауызша есебі.
бақылау әңгіме талдау бойынша мұғалімнің оқушымен зертханалық-бригада
сабағы өз бетімен еңбек ету дағдысы мен іскерлігін дамытады, жаңа ақпарат
іздеуде шығармашылық пен ынтасына ықпал етеді.
Біріккен формаға сонымен қатар ғылыми мектеп конференциясы жатады.
Баяндамашылар әдебиет және мұғалім таңдауға кеңес алады. Конференция 1-2
оқу сағаты көлемінде белгіленген сабақ кестесімен өтеді. 5-7 минут
көлемінде, тақырыпты ашатын 3-7 баяндама талданады. Тыңдаушылар,
қатысушылар баяндамашыларға сұрақ қойып, сын тұрғысынан ойлары мен
қосымшаларын білдіреді.
Жолдамалы формаларға жекеленген тақырыптарды меңгеруге, қиындықтарды
шешуге көмек көрсететін кеңес берулер жатады. Ал басқаларға пәнді
тереңдетіп оқуға көмек береді.
Көмекші оқыту формаларына репетитор топтары мен түзетушілер тобы жатады.
Мақсаты стандарттық бағдарлама деңгейіне дейін тарту.
Факультатив сабақтар, жекелік, қабілеттілік, бағыттаушылық мақсатында
оқу процесін толықтыру, кеңейтуге көмектеседі.
Қазіргі сабақтың ерекшеліктері
Сабақтың негізгі түрлері:
Жаңамен танысатын сабақ. Бұл: дәстүрлі (біріккен), дәріс, экскурсия,
зерттеу жұмысы, оқулық және еңбекті практикум. Оның мақсаты жаңа білімді
алу және бекіту.
Білімді бекіту сабағы. Бұл: машықтану, экскурсия, зертханалық жұмыс,
әңгімелесу, кеңес. Мақсаты: алған білімді қолдану іскерлігін дағдылану.
Білімду комплексті түрді қолдану сабағы. Бұл: машықтану, зертханалық жұмыс,
семинар және т.б. Мақсаты: жаңа шарттарда алынған білімді өз бетімен
комплексте қолдану.
Білімді жинақтау және жүйелендіру сабағы. Бұл: семинар, конференция,
дөнгелек стөл және т.б. Мақсаты: жеке білімдерді бір жүйеге буруктіру.
Білімді бақылау, бағалау және өзгерту сабағы. Бұл: бақылау жұмысы, зачет,
коллоквиум және т.б. Мақсаты: алынған білімнің, дағдының және іскерліктің
деңгейін анықтау.
Сабақтың құрылымды элементтері
Қадамдары Дидактикалық Есептін шешуінің нақты нәтижесінің
міндеттері көрсеткіштері
1. Сабақтың Оқушыларды сабақтағы Сыныптың және жабдықтың толық
басталуын жұмысқа дайындау. дәйіндігі, оқушылардың жұмыс
ұйымдастыру. ритіміне тез қосылуы.
2. Үй Барлық оқушылар-мен үйТапсырманы дұрыс орындауын және
жұмы-сының жұмысын орындауыны түсініксіздіктерді жою кезінде
орындалуын дұрыс орындағанын тиімді бақылау, өзін-өзі тексеру
тексеру. дәлелдеу және жете және бір-бірін тексеруді қолдану.
түсінуі.
3. Сабақтың Себептермен қамтама Алынған білімдерді оқу-таным
негізгі ету және оқушылармен қызметінде оқушылардын қолдануы.
қадамына мақсатты, оқу-таным
дайындалу. қызметтін қабылдау,
негізгі білімдерді
және ептіліктерді
маңыздалау.
4. Жаңа Мағананы қабылдау-ды Оқудын көлемділігін оқушылармен
білімдер және және білімдер мен белсенді қолдануы; жіи өз бетімен
әрекеттер әрекеттер әдістерін білімді алғу.
әдістерін алғашқы есте
меңгеру. сақта-луын, оқу
объекті-сінде
байланыстар мен
қатынастарды қамтама
ету.
5. Түсінудің Жаңа материалды Репродуктивті деңгейде алынған
алғашқы меңгеруін сезіну мен білімдер мен әрекеттер әдістерін
тексерілуі. дұрыстықты орнату. ұғу. Оқушыларда жиі кездесетін
қателіктерді және қате түсініктерді
жою.
6. Білімдерді Жаңа білімдер мен Танымалы және өзгертілген
және әрекеттер әдістерін жағдайларда өз бетімен тапсырмаларды
әрекет-тер меңгеруін өзгертілген орындау.
әдістерін жағдайларда қолдану
бекіту. білу.
7. Білімді Тақырып, курс бойынша Оқушылардың бөліктерді бүтінге
жалпылау және бір қалыпты негізгі жинақтауың, түрлендіруың және
жүйелеу. білімдерді құрастыру. жүйелеуың, пәндер арасындағы
байланыстарды орнатуың белсенді және
нәтижелі қызметі.
8. Білімді Білімдермен әрекеттер Оқушылардың оқыту нәтижесінде алған
бақылау және әдістерінін дәңгейіменжетістіктері туралы нақты ақпарат.
өзін-өзі сапасын анықтау,
тексеру. олардын өзгертуін
қамтама ету.
9. Сабақты Қойылған мақсатқа Оқушылардың оқытудың нақты
қорытындау. жетілген табыстарға нәтижелері туралы ақпараттын алу.
баға беру және кейінгі
жұмыстарға жоспар
құру.
10. Рефлек- Оқушыларды өзінің Қарым-қатынастар мен өзін жөнге салу
сия. мінез-құлығын әдістерінің болжамы.
жұмыл--дыру (себеп,
қызмет әдістері,
қатынастар).
Қарым-қатынастырдың
принциптерін ұғыну.
11. Үй жұмысы Ұй жұмысын Даму деңгейіне байланысты үй жұмысын
туралы орындауы-ның мақсаты орындауға керекті және жеткілікті
ақпарат. мен әрекеттер шарттарды орнату.
тәсілдерін түсіндіру.
Тиісті жазуларды
тексеру.
Біріктірілген сабақтың қадамдары:
Сабақтың бастауын ұйымдастыру;
Ұй тапсырмасын орындалуын тексеру;
Білімді жанжақты тексеру;
Жаңа оқулық материалды меңгеруге дайындау.
Жаңа білімдерді меңгеру.
Оқушылармен жаңа материалды түсінуінің алғашқы тексеруі.
Жаңа білімдерді бекіту.
Сабақтың қорытындысын шығару.
Ұй жұмысы арқылы ақпарат, оларды орындауға нұсқаулар беру.
Басқа сабақтардың жүргізу қадамдары:
Сабақтың бастауын ұйымдастыру;
Жаңа оқулық материалды белсенді меңгеруге дайындау.
Ұй жұмысы арқылы ақпарат, оларды орындауға нұсқаулар беру.
Негізгі этап ретінде сабақтың негізгі оқытатын мақсатына тиісті этап
есептеледі.
Сабақтың тақырыптык, жоспарлық, жоспар-конспектісін құру
Сабақ – оқулық-тәрбиелі процесінің уақытпен шектелген логикалық,
мағанасында аяқталған, бүтінді кесінді. Күрделі түрде бір-бірімен
байланысқан оқу-тәрбиелік процессінің элементтері: мақсаттары, мағанасы,
құралдары, әдістері, ұйымдастырылуы. Сабақтан сапасы осы компоненттердің
дұрыс анықталуына және оларды дұрыс үлестіруіне байланысты (Лернер И.Я.,
Скаткин М.Н. Требования к современному уроку.)
Сабаққа қойлға талаптар:
Сабақтың негізгі дидактикалық (оқулық) мақсаты. Сабақт үстінде бірнеше
оқулық міндеттер шешіледі: оқушылардың білімдерін, іскерлігін, дағдыларын
тексеру, жаңа таным алынады, оқылған материал бекітіледі. Сабақтың негізгі
мақсаты дұрыс анықталған болғанда ағымды тақырып бойынша сабақ маңызды
өтеді.
Сабақта білім берумен қатар тәрбилік міндеттерді атқару. Келесі міндеттер
маңызды болады: пәнге қызықтыруды түдыру; оқушылардың оқуға жауптылығын
тәрбиелеу; информатикаға іскерлігін мен қажеттелігін тәрбиелеу.
Сабаққа оқулықтарды мағана бойынша таңдау. Талаптар: 1) сабақтың мағанасы
оның негізгі оқу мақсатына тиістілігі; 2) сабақта материалдын жеткілікті
көлемін қарастыру; 3) сабақта абстрақты мен нақтынын тиімде қатынастары; 4)
теория мен тәжірибенін арасындағы байланыс.
Сабақта оқушылардын белсенді қатысу әдістерін қолдану. Жеке талаптар: 1)
мүмкіншілік болса оқушылар өздері кезекті зерттеу есебін қойады; 2) өздері
қойылған түсніктемеге анықтама береді; 3) тәжірибе арқылы заңдылықты тауып
оны пікірге айналдырады; 4) мұғалімнің жетекшілігімен есептін шешім тауып
өздері осы жоспарды іске асыруы.
Сабақты анық ұйымдастыру. Керекті шарттар: 1) мұғалім сабақтағы
қарастырылатын материалды еркін пайдалана білуі; 2) әр кезекті сұрақтың
әдісін, оны оқытудын құралдармен тәсілдерін білуі; 3) сыныптың оқушыларының
жеке ерекшеліктерін білуі, түдыратын қыйыншылықтарды, үздік оқушыларға
арналған материалдарының барлығы.
Уақыт бойынша сабақтың жүргізілуін үлестіру, жазулардын оқушылардын
дәптері мен класс тақтасында мазмұнымен, ТСО қолдану.
Мұғалімнің сабаққа дайындалу жүйесі:
Оқу тақырыптары бойынша сабақтардың жүйесін құрастыру (тақырыптық
жоспарлау).
Календарлық жоспар.
Кезекті сабаққа дайындалу.
1.2. Информатиканы қосымша оқыту түрлері
Информатиканы қосымша оқытудың мақсаты мен міндеттері. Информатика
бойынша үйірмелі жұмыстар. Информатика және оның қосымшалары бойынша
факультативті курстар.
Қласстан тыс жұмыстар және оны жүргізу әдістері
Мектеп оқулықтарына информатика бағдарламасы бойынша қойылған
талаптар орташа оқушыға арналған. Бірақ бірінші сыныптан бастап
оқушылар коллективі екіге бөлнеді: информатика бойынша бағдарламаны женіл
және қыйін меңгеретін.
Осының барлығы информатиканы жеке түрінде оқытуды тудырады, сыныптан тыс
жұмыс соңын бір түрі.
Информатика бойынша класстан тыс жұмыс мұғалімнін басқаруымен сабақтан
кейін жүргізілетін міндетті емес жүйелік сабақтар болып саналады.
Класстан тыс жұмыс екі түрге бөлінеді:
Бағдарламалық материалды ұғуға үлгермейтін оқушылармен жұмыс (қосымша
сабақтар);
Информатикаға жоғарғы оқуға қабилеттері бар оқушыларға (дәстүрлі мағанада
қолданылатын класстан тыс жұмыс).
Қласстан тыс жұмыстың бірінші бағыты қазіргі кезде мектпте өте
маңызды орын алады. Осы жағдайда класстан тыс жұмыстың бірінші түрі жеке
түрде қолданылу керек (мысалы, ұзақ ауырған кезде, мектепті ауыстырғанда
және т.б.). Оның негізгі мақсаты информатика пәні бойынша оқушылардың
біліміндегі кемшіліктерін уақытында жою және алдын ала ескерту.
Үлгермеушілермен класстан тыс жұмысты ұйымдастыру және жүргізу
кезінде келесі тиімді ережелерге назар аударған дұрыс:
информатикадан қосымша (класстан тыс) сабақтарды 3-4 оқушылар бар топтармен
жүргізу. Бұл топтар оқушылардың біліміндегі кемшіліктері және оқуға
қабілеттері бар арқылы жинақталу керек;
мүмкіншілік болса осы сабақтарды жеке түрде өткізу (мысалы, әрбіреуіне
алдын ала дайындалған жеке тапсырманы ұсынып және оны орындау кезінде әр
қайсысына нақты көмек көрсетіп);
класстан тыс жұмысты үлгермейтін оқушылармен аптасына кемінде бір рет
өткізу жеке жоспар бойынша үй жұмысымен үйлестіріп;
информатиканын тарауын қосымша сабақта екінші рет оқытқан соң қорытынды
бақылау жүргізіп тақырып бойынша баға қою керек;
информатика мұғалімі кейбір оқушылардың үлгермейтінін себептерді талдап
отыру, тақырыпты оқыған кезде жіберілетін қателерді қарастыру керек. Олар
қосымша сабақтарды тиімді қылдырады.
Класстан тыс жұмыстың екінші бағыты келесі негізгі мақсаттарға
жауапты:
информатикаға нақты назарды дамытатын және аударатын;
бағдарлама материалы бойынша оқушылардың білімін кеңейтеді және
тереңдетеді;
оқушыларға ғылыми-зерттеу дағдыны үйрету;
оқушыларды оқулыктармен және ғылыми-танымалы әдебиеттермен жұмыс істеуді
дамытады;
мектептегі басқа пәндерде информатиканы қолдануды дамытады;
оқушыларды үйірмеде жұмыс істеуді үйретеді;
сыныпта информатиканы тиімді оқыту үшін мұғалімге көмек көрсететін белсенді
топты құру (үлгермеушілерді оқыту және т.б.).
Бұл мақсаттардын кейбірі сабақтарда жүзеге асырылады. Бірақ класста
сабақ уақытпен шектелген болғаннан толық іске асырылмайды. Сондықтан олар
класстан тыс сабақтарда қарастырылады. Бірақ класстан тыс жұмыс оқулық
ьағдарламаны қайталамау керек, онда ол тек қосымша сабаққа айналады.
Класстан тыс жұмыстардың түрлерінің кейбіреуі:
үйірме;
викториналар, конкурстар, олимпиадалар;
кештер, экскурсиялар;
информатика бойынша класстан тыс әдебиеттерді оқу;
рефераттар, шығармалар, баяндамалар.
Олимпиада өткізілген жұмыстың (көбінесе үйірмелердің) өзіндік
қорытындысы болады. Олимпиада информатикадан оқушының білімінің өсуін
сипаттайтын сайыстар.
Информатикаға қызығушылықты, басқалардан қалмау жігеріне, ойлауға
тәрбиелейді. Олимпиадаға қатысу оқушылардың өздік жұмысын орындауға әсерін
тигізеді. Олимпиадалар әр түрлі деңгейде өтеді: мектептік, қалалық,
аудандық, облыстық, қалааралық, республикалық, халықаралық. Облыстық және
республикалық олимпиадаларды өткізуде жоғары оқу орындары белсенді
қатысады. Олимпиада информатиканы оқытудың жалпы деңгейіне жағымды әсер
етеді, оқушының білім сапасын анықтауға мүмкіндік береді. Жоғары деп
саналатын оқытушының дайындық деңгейін анықтайды. Алайда, олимпиада жаңа
қызықты ақпарат пен қызығатын оқушыға негіз бола алмайтынына назар аудару
қажет. Сол себепті ол оқушылардың информатикадан дайындық деңгейінің терең
негізі бола алмайды.
Үйірме – кластан тыс жұмыстардың тиімді түрі. Үйірме жұмысының негізінде
өзіндік принцип жатыр. Негізінен үйірмелер жақсы оқитын оқушылар үшін
ұйымдастырылады. Дегенмен, нашар оқитын балалар қатықысы келсе, мұғалім
қарсы болмауы керек. Мұндай жағдайда мұғалім оның информатикаға
қызығушылығын бекіту керек. Үйірмелерді ұйымдастырғанда ол сабақтың
көшірмесі екенін дәлелдеуі керек. Мақсатын белгілеп, жұмыс жоспарын құрып,
мазмұнын анықтап, тапсырмалар беруі керек. Үйірме сабақтары аптасына бір
рет, бір сағат болады. Үйірме сабақтарда “атмосфера” пікір алмасуға еркін
және дискуссиялар өткізуге тиімді болуы керек. Үйірмелерді ұйымдастыруға
оқушылардың өздерін жұмылдыру қажет.
Факультативтік сабақтардың негізгі мақсаттары информатикадан оқушының
қызығушылығын дамыту, білімін тереңдету, өздік жұмыстарын көрсету,
шығармашылықты дамыту. Факультативтік сабақтар тиімді болуы үшін мынадай
жағдайларды ұйымдастыру керек.
Жоғары деңгейлі мұғалімдер мен басқа мамандар сабақты жоғары ғылыми
әдістемелік деңгейде бере алады.
Факультативті курсты оқуға тілек білдіргендер 15 оқушыдан артық болмауы
керек. Олар сабаққа өз еркімен жазылады. Курсты бітіргенде сынақ тапсырады.
Ол аттестатта белгіленеді. Факультативтік сабақтар сабақ кестесіне
енгізіліп, мұғалім сабақтың сапалы болуына жауап береді. Факультативті
сабақтар – кластан тыс жұмыс түрлерімен берілуі мүмкін. Факультативті
сабақтар оқушыларына қызықты, тартымды, маңызды мақсаттарда құрылуы керек.
Факультативті сабақтардың негізгі формалары: дәріс, семинар, дискуссия,
реферат, баяндама т.б.
Экскурсия – информатикадан білімін тереңдететін оқытуды ұйымдастыру
формасы. Практикалық және теориялық байланыс қолданылады. Алған білімін
бақылайды. Пәнаралық байланысты көрсетеді, дайындық деңгейін жақсартады.
Мұғалім мазмұны мен мақсатын анықтайды. Экскурсияға дайындық, таңдаған
есептеу орталықтарымен танысады. Экскурсияға дайындық: оқушыға арнайы
тапсырма беріледі, алдын - ала сұрақтар, материал түрлері (ауызша ақпарат,
реферат, альбом) және экскурция қорытындысын тапсыру мерзімі.
Барлық оқушылар жұмысқа белсенді қатысып, техникалық қауіпсіздік
ережесін білу қажет. Экскурсия қорытындысы бойынша қорытынды әңгіме
өткізіледі. Экскурсия материалдарын көрмеге және кластан тыс жұмыстарда
үлестірмелі материал ретінде қолдануға болады.
1.3. Оқытудың нәтижесін бағалауды және тексеруды ұйымдастыру
Тексеру мен бағалаудың қорытындысын ұйымдастыру. Оқудың тексеру және
бағалау корытындысының функциялары (бақылау, диагностикалау, түзету,
тәрбиелеу функциялары).
Тексерудің түрлері мен функциялары (такырыптық, ағындык, қорытынды)
Бағалаудың критерийлері (білім сапасы, меңгеру деңгейі).
Компьтер тексеру және бағалау құралы, оқу стандарттарын еңгізу
шарттарындағы тексеру және бағалау ерекшеліктері.
Соңғы кезде оқу ерекшеліктері өзгерген. Егерде бұрын білім бағаланса,
қазіргі кезде жалпы оқу білімі алға шықкан (білім алып, оны сапалы түрде
қолдану). Себептері түсінікті: қазір білім тез ескереді немесе жеткіліксіз
болады, олай болған жағдайда, оларды жаңартып және толықтырып отыру қажет.
Окушының оларды қолдана алуы, оның болашағы. Ол тек білімді алып, оны
қолдану ғана емес, ол сөйлеу кабілеті, өзіндік бағалау қабілеті,
шығармашылық мүмкіншіліктерді дамыту.
Сонымен, окушылардың білімін бағалау - тексеру; бағалау- диалог
механизмі өзіндік даму болып табылады.
Мүғалімнің педагогикалық шеберлігінің басты мінездемелері:
Білім сапасы және оқушылардың әрекеті;
Оқушылардың оқу процесімен қанағаттануы.
Осыған байланысты оқушы да, мүғалім де оқу процесіне, сапалы көрсеткішке
бірдей әсер етеді.
Окушының білім сапасының бағалануының әділдігі. Оқушының сабақ үстінде
және сабақтан тыс іс - әрекетін ұйымдастырушылардың әдістемелік тәсілі.
Бақылауды қорытындылағанда маңызды нәрсе - білім сапасы туралы ақпаратты
қабылдандағы кейбір қиындықтар. Білім сапасы - жаттап алған ақпараттың
көлемі емес, ол ақпаратты қолдана алу. Бақылаудың бірнеше түрлері болады.
Бағалау түрлері (әрекеттену бойынша)
1.Дәстүрлі сабақтар:
Бақылау жүмыстары;
Практикалық және лабораториялық жұмыстар;
Тестер;
Өздік тапсырмалар;
Сынактар;
Өзіндік жүмыстар (оқытатын және бағалайтын);
Рефераттар;
2.Сабақтан тыс:
Конкурстық жобалар;
Рефераттарды қорғау
З.Дәстүрлі емес сабақтар:
Дөңгелек үстелде
Дидактикалық ойындар;
Багалау түрлері (функция бойынша). Дәлелдеуші - материалдан түсінгенлігі.
Түзеуші - жетіспеушілікті түзету.
Әр жүмысқа оқушыларға карточкадағы тапсырмалар беріледі. Білімді бақылау
үшін лабораториялық, өзіндік жүмыстар, есептер, диктанттар, жобалық
жүмыстарды қолданады. Білімді бақылаудың жүйелік жолы.
Оқушылардың білімдерін бақылау - оқу процесінің нәтижелі болуына қажет.
Окушының дайындығының деңгейін тек мүғалім ғана біліп коймай, оқушының
да, оның ата - анасының да білгені жөн, сондыктан да білімдерін тексерерде
информатиканың пән ретінде біршама өзгешіліктерін еске алу керек:
1. Информатика курсы тығыз байланыста түрған екі бөлімнен түрады:
ақпараттық технологиялар информатика негіздері және ақпараттық
технологияларды қолданатын ақпаратты жинап, сақтап, өңдейтін құрал ретінде
пайдаланылады.
2. Информатика пән ретінде әртүрлі жолдар арқылы оқу міндеттерін іске
асыруға үлкен мүмкіндіктер береді.
Білімді бағалағанда тек теорияны ғана емес, практикалык білімді де
ескерген жөн. Оқушыларға деңгейлік тапсырмалар, оқушылардың жылдамдығына
карай тапсырмалар берген жөн. Және олардың жас ерекшеліктеріне назар аудару
керек, өйткені бастауыш сыныптарда сабақты ойын ретінде, ал жоғарғы
сыныптарда – зерттеу жұмыстарын өткізген дүрыс.
Оқушылардың информатикадан білімін багалау жолдары.
1. Тақырыптың міндеттерінің бақылауын бағындыру;
2. 0қушының біршама уақыт ішіндегі атқарған ісін, деңгейлерін есепке
алу.
Қорытынды сабақтың сұрақтарымен тапсырмалары өткен, тақырыптарға
байланысты қүрастырылады; Маңызды білімді бөліп шығару; Ұсақ сүрақтардан
арылу;
Тек кана бір сабақ емес, бүкіл оқу дағдыларын калыптастыру Қорытындылау
сабақтарын 4-6 сабак сайын өткізіп тұру. Бірнеше сағат талап ететін
тақырыптарды бірнеше жеке тақырыптарға бөлу. Бұл жагдайда тест жүмыстарын
өткізуге болады, оған 10-15 минуттан көп уакыт жүмысалуы тиіс.
Такырыптың бақылаудың жоспарлауының үлгілі жобасы. Тақырып - модулдык
бақылаулар- аралық бақылау - қорытынды сабақ..
Біріншіден не бақыланады және калай бақыланатыны айқындалады. Мысалы,
бір тақырыпты корытындылау үшін сүрак қүрастыру келесі жолдардың бірі
таңдалады.
Окушылардың білімінің диагностикасы
Бағалану әр түрлі: ауызша бақылау (жеке, топтық, өзара сұрау), жазбаша
бақылау (шығарма- миниатюра, терминдер диктанты, көп нұсқаулық және
деңгейлік бақылау жүмыстары, тестік бакылау, ойын бақылау, кроссворд,
олимпиадалар, дәстүрлі емес сабақтар), сыныпқа диагностика картасын
толтыруға болады. Бүл карта бар тақырып біткенше толтырылады, оны
корытындылап өз қателеріңді көруге болады, оқушылардың ісін шығармашылык
жүмысқа түрғызуға болады.
2. Оқытудың модульдік құрылымы
Педагогикалық технология оқу циклінің қайталануы негізінде жүзеге
асырылады.
Оның құрамына келесілер кіреді:
Оқытудың мақсатын жалпы құрастыру;
Мақсаттың жалпы түрін нақтылау;
Оқушылардың білімділік деңғеін алдын - ала (диагностикалық) тексеру;
Оқу процедураларының жиынтығы (шұғыл кері байланыс негізінде оқутуға
түзетулер енгізіледі);
Нәтижені бағалау.
Осыған байланысты, оқу процесі жалпы құрлымы бар, бірақ әртүрлі
мазмұнды блоктардан тұратын модульдік сипатқа ие болады.
Модульдік оқытудың технологиясының берілген нұсқасын құрастыру кезінде
толық менгеру әдістемесінің негізгі позициялары пед технологиялардың
қағыдалары негізге алынды. Сонымен қатар қазіргі дидактикалық талаптарымен
байланысты өзгерістер енгізілді; балаларды оқытуға емес, тұлғалық
ынталандыру, танымдық әрекет, оқу процесін диалогтық қарым-қатынас
негізінде құрастыруға және тағы басқаға ұмтылу. Осыған байланысты оқу
процесін ұйымдастыру мен оқутышылар жұмысында өзгерістер пайда болады.
Толық менгеру әдістемесі бойынша (Дж.Блек, Л.Андерсеп және тағы басқа)
әрбір оқу бірлігінде оқытушының жұмысы келесі тізбек бойынша жүргізіледі:
Оқушыларды оқу мақсаттарымен таныстыру;
Сыныпты берілген тарау (оқу бірлігі) бойынша оқу жоспарымен таныстыру;
Оқыту жүргізу (оқытушының материалымен таныстыру түрінде);
Диагностикалық тестмен ағымдық тексеру;
Тексеру нәтежелерін бағалау және тараудың мазмұнын толық меңгерген
оқушыларды анықтау;
Материалды толық меңгермеген оқушылармен түзетушілік, оқытушының
проедураларды жүргізу;
Диагностикалық тест жүргізу және оқу бірлігінің мазмұнын толық менгермеген
оқушыларды анықтау.
Біздің нұсқада бұл тізбек өзгешелеу;
Оқушыларды оқу мақсаттарымен таныстыру;
Сыныпта берілген тақырыптар тобы (мазмұны бойынша ұқсас), тарау бойынша
оқытудың жалпы моделімен таныстыру;
Оқытушының материалды қысқаша мазмұндауы (белгілік жүйе сызба,графиккесте
және тағы басқалар арқылы);
Әрбір оқушының әрекетінің нәтежесі сабақ сайын бағаланатын диалогтық қарым-
қатынасқанегізделген оқушылардың танымдық әрекетін ұйымдастыру;
Жалпы тақырыпты, тарауды 4-7 рет қайталау негізінде оқу материалын игеру;
Барлық тақырып бойынша тестілеу жүргізу;
Тақырып бойынша кәдімгі немесе сынақ (немесе диктант, бақылау жұмысы т.б)
жүргізу.
Оқу модулі қайталанатын оқу циклі ретінде үш құрылымдық бөлімдерден
тұрады; кіріспе, диалогтық және қорытынды.
Оқу моделінің сызбасы
Кіріспе бөлімі
(тақырыпқа, модульге кіріспе.)
Диалогтық бөлім
(диалогтық қарым-қатынас арқылы оқушылардың танымдық әрекетін
ұйымдастыру)
Қорытынды бөлім
(бақылау)
Әр оқу модулі әртүрлі сағат санынан тұрады. Бұл тақырыпқа, тақырыптар
тобына, бөлімге оқу бағдарламасы бойынша бөлінген сағат санына байланысты.
7-12 сағаттан тұратын оқу модулі тиімді болып саналады. Брақ эксперментті
жүргізген оқушылар модульге сағат санын 4 сағаттан (Қазақстан тарихы курсы
бойынша) -20 сағатқа (Математика бойынша) дейін алған.
Оқу модулінің ерекшелігі сағат санының кез - келген көлемінде кіріспе
бөліміне 1-2 сағат (сабақ), қорытынды бөліміне 2-3 сағат бөлінеді. Қалған
уақыт (оқу уақытының 3-17 сағаты) диалогтық бөлімге арналады.
Оқытушы оқу модулін 9 сағатқа жасайды деп ұйғарайық. Бір сағат
модульдің бірінші бөліміне-кіріспе, оқу уақытының екі сағаты-қортынды
бөліміне, 6 сағат-диалогтық бөлімге арналады. 12 сағаттық модуль
құрастырылған жағдайда модульдің 1-3 арналған сағаттар өзгерусіз қалады, ол
диалогтық бөлімге бөлінген уақыт сәйкесінше өзгеріп 9 сағатқа теңеседі.
Қарапайымнан күрделіге үдемелі сипатта бірнеше рет оралу әрбір оқушыға
білімнің элементарлық деңгейінен білімді бағалау деңгейіне дейін оқу
материалын игеруге мүмкіндік береді. Диалогтық бөлімде танымдық процес
сыныпты макротоптарға (4-7 адам) бөлу арқылы оқушылардың өзара әрекетіне
негіздеп құрылады және бұл бөлімге әртүрлі ойын технологиялары
кіргізіледі.Оқытушы оқушылардың танымдық процесін ұйымдастырушы, кеңесші
және ынталандырушы ретінде оқу модулін құрастыруда екінші ерекшелігі болып
оқушының дайындалу жүйесі танылады. Оқытушы бір оқу модулінің сағат санын
анықтағаннан кейін, оны құрастырады..Мақсаты мазмұнды нәтежелерді
ойластырады және де берілген модуль сабақтарын ұйымдастыру формаларын
қарастырады.
Оқытушының алдын-ала жұмысы келесі қадамдардан тұрады.
Берілген тарау, блок немесе тақырыптар бойынша курс бағдарламасымен
анықталғанміндетті білімді, дағдыларды және де оқытудың мақсаттары мен
міндеттерін анықтау;
Берілген модуль бойынша оқу материалын толығымен талдап қарастыру;
Тақырып бойынша негізгі ақпарат түйінделген сөздерді , модульдің негізгі
мәнән ашатын ұғымдарды бөліп көрсету;
Барлық тақырыптар бойынша тірек сызбалар құрастыру (анықталған негізгі
ұғымдар негізінде);
Оқу модулінің барлық мазмұны бойынша тест тапсырмларын құрастыру (15-20);
Сынақ үшін берілген модульдің баролық оқу материалы бойынша тапсырмалар мен
сұрақтар тобын құрастыру .(Оқу пәнінің ерекшелігіне байласты бақылау
жұмысын, диктант қолдануға болады);
Диалогтық бөлімді жасау. Оқытудың белсенді формаларын таңдау. Оқу
материалының мазмұны бойынша әрбір оқушыға күрделігі бірінші деңгейлі
тапсырмалар, күрделілігі орташа денгейлі және оқутудың ізденушілік
(зерттемелік) элементтері бар күрделігі жоғары тапсырмалар дайындалады.
Оқу модулінің құрылымдық бөлімдерінің әрқайсысын жоспарын қарастырамыз.
2.1. Оқу модулінің кіріспе бөлімі
Психологтардың пікірі бойынша, әрбір жеке тарауды (тақырпты) оқу үш
негізгі кезеңдерден тұруы керек: кіріспе – ынталандыру.
Кіріспе - ынталандыру кезені берілген модульдің кіріспе бөлімінде
жүзеге асырылады. Бұл кезенде оқушылар бағдарламаның берілген бөлімін
неліктен және не үшін, оқу керектігін нақты нені оқып меңгеру керектігін,
алдағы жұмыстың негізгі оқу мақсаты қандай екендігін түсінулері қажет.
Психологтардың айтуы бойынша білімінің меңгерілуі өнімді болуы үшін оқу
мақсатын оқушылар қабылдауы керек және мақсаты ынталандырушы күшке айналуы
тиіс. Ол үшін мақсат нақты құрастырылуы, оған жету әдістері анықталуы
керек. Қандайда құбылысты тану процесінде адамда оқыған материалды түсіну,
меңгеру сезімі туындауы керек. Психолог Л.В.Шененевтің пікірі бойынша кейін
ашылған білімді қолдану мүмкін болу үшін келесілер қажет; біріншіден
бастапқы түсінбеушіліктен естте сақтамау, екіншіден менгерілген
түсініктермен ұғымдарды есте сақтап, қолдану.
Сонымен оқу бөлімінің кіріспе бөлімінде оқытушы:
оқушыларды оқу модулінің жалпы мазмұнымен, құрылымымен таныстырады,
берілген оқу модуліне оқушылардың танымдық әрекетінің мақсаты мен міндетін
анықтайды, соның ішінде мақсаттар мен міндеттерді әрбір оқушының
қабылдауына аса назар аударылады,
сызбаларды қолдану арқылы берілген модульдің оқу материалдарының барлық
тақырыптарын қысқаша (15-20 минут) тусіндіру.
2.2. Оқу модулінің диалогтық бөлімі
Оқу модулінің диалогиялық бөлімі тарауды (тақырыпты) жалпы оқытудың
операциалы-танымдық екінші кезенін жүзеге асыру болып табылады. Бұл бөлімді
құрастыру келесі бағыттарға негізделетін Л.Фридманның тұжырымдаамасына
негізделеді.
Оқу жеке, топтық, ұжымдық жұмыс процесінде оқушының әртүрлі әрекетінің
жүйесі ретінде қарастырылады. Олар логикалық ойлау, қабілеттер, есте
сақтау, елестету,шығармашылық және т,б дамытуға бағытталған, яғны оқушыда
оқу мақсатын құрайтын тұлғалық қасиеттерді дамыту болып табылады;
Оқушының әрекетінің мақсаты, ынтасы мен қасиеттіліктерін дамытуға жағдай
жасау оқытуды басқарудың психологиялық ақталғаны болып саналады;
Оқытуды басқару икемді болуы тиіс, бұл оқушылардың білімділік деңгейінің
өсу денгейне байланысты;
Оқушылар нақты оқу әрекетінің мақсатын анықтауға тікелей қатысулары тиіс,
яғны басқару тұлғалы болуы тиіс;
Оқу процесін басқару балалардың ішкі күштері мен мүмкіндіктеріне негізделуі
керек.
Оқу модулінің диалогиялық бөлімін дайындау кезінде оқытушы оқу
материалының негізгі мазмұнын бөліп, құрылымын қарастырады. Әрбір сабақта
оқушыларға оқу материалы, барлық тараудың мазмұны қысқаша формада
құрастырылған белгілі бір бөліктермен берілетіні ескерілуі қажет.Жұмыс
жасауды талап ететін материалы үш денгейлі күрделілікпен (қарапайым,
орташа, қиын күрделілік деңгейлері) дайындалады.Күрделілік денгйін таңдау
мүмкіндігі оқушыларға беріледі. Ескерілетін маңызды жағдай, бұл күрделі
ізденушілік, шығармашылық сипаттағы тапсырмалар кез-келген күрделілік
денгейінің материалының тапсырмасын орындауға әрбір оқушыға ұсынылады.
Сабақты жоспарлағанда бұл бөлімде оқытушы оқушылардың диалогтық қарым-
қатынасқа көп қөніл бөледі.
Оқу материалының мазмұны оқушылардың диалогтық қарым қатынасының заты
мен құралы ретінде қарастырылады.
Сонымен оқытушының дайындайтын диалогтық бөлім 5 қадам-әрекетінен
тұратын құрылымға ие болады.
Модульдің диалогтық бөлімінің материалының негізгі мазмұнын бөліп
қарастыру.
Оқу деңгейі бойынша оқу материалын жалпы кешенді беру
Тақырыптар бойынша жеңілдетілген деңгейде және білім стандартының
талаптарын қамтамасыз ететін деңгейлі тапсырмаларды дайындаау
Оқушылардың щығармашылыққа қабілеті мен пәнге қызығушылығын дамытуға
арналған шығармашылық сипаттағы материалдарды дайындау
Берілген бөлімнің барлық сабақтарында диалогтық қарым-қатынасты қамтамасыз
ету.
2.3 Диалогтық бөлімді құрастыру қағидалары
Бастапқы 3 қадам-әрекет оқытушының оқу бөлімінің диалогтық бөліміне оқу
материалының барлық мазмұнын бөліп енгізу жұмысымен сипатталады.Диалогтық
бөлім келесі негізгі қағидаларды ескеру негізінде құрылады:
Оқу материалын жалпы қарастыру қағидасы;
Өсу деңгейі бойынша оқыту қағидасы.Бұл оқушының оқу материалын барлық тарау
бойыеша кешенді талдауын білдіреді;
Диалогтық бөлімнің әрбір сабағында оқу модулінің тақырыптарына қайта оралу
қағидасы. (қайталаумен шатастырмау керек).
Ақпаратты сапалы түрде көп ретті (7 дейін) қарастыру нәтежесінде, ол
білім деңгейіне көшіріледі және есте сақталынады.Мұнда негізгі мәселе болып
материалды қайталау емес, алға қойылған мәселелерді шешу құралы ретінде
тақырыпты қолдану арқылы тақырыпты бірнеше рет құрастыру болып табылады.
Сондықтан модульдің берілген бөлімінде оқу материалын меңгеру негізгі
мақсатқа жету құралы ретінде қарастырылады; ойлау логикасын дамыту, әртүрлі
құбылыстар арасындағы байланысты табу, ұғымдарды ғылымы тұсіндіру,
интелиекті дамыту және т.б. Оқу модуліндегі оқушылардың барлық танымдық
әрекетінің қортындысы болып табылатын мақсат-білімнің мемлекеттік стандарт
талаптарына оқушылардың білімі мен дағдысының сәйкестігі.
Оқытушыға тұлғаны оңтайлы эмоциялы әрекеттер дамытатынына қөңіл бөлу
керек.Оқушыға оқумен танымдық әрекетпен айналысу ұнауы керек.Оқушы ақыл ой
еңбегінен ләззат алуы керек. Бұл оқытушы жұмысындағы күрделі мәселе екені
анық. Әрбір оқушының оқуға оңтайлы қөз қарасын қалай тудыру керек? Бұл
сұраққа нақты жауап жоқ, өйткені бұл психологиялыық сипаттағы әртүрлі
факторлармен түсіндіріледі. Бірақ берілген мәелені шешу мүмкіндіктері бар:
Оқушының оқуға шынайы бағытталуы үшін оқу процесінде қойылған мақсаттар тек
ғана түсінікті ғана емес, сонымен қатар іштей қабылдануы керек, яғны олар
оқушылардың қызығушылығын артыруы тиіс;
Танымдық процесті диалогтық қарым-қатынас негізінде ұйымдастыру. Оған
қатысатын адамдардың сезімдеріне, ойлауына, пікірлеріне салыстырмалы күшті
әсер етеді;
Берілген жұмыс (шағын топтарда) келесілерге ықпал етеді:
кейбір қатысушылардың қойылған міндеттердің жүзеге асырылу мүмкіндігіне
сенімсіздігін жою.
шығармашылық процестерден қорғау механизмдерінің әсерін төмендету.
Қабылеттіліктерді дамыту демократиялық жеңіл жүзеге асырылады;
Кеібір оқушылар үшін өз әрекетінің нәтежесін көру маңызды, ал басқаларына
ойлау жұмысымен айналысқан маңызды болып табылады.
Сондықтан берілген оқу модулінің диалогтық бөлімінде оқытушы әрбір
оқушы үшін 3 деңгейлі тапсырмалар дайындайды 2 және 3 деңгейлі тапсырмалар
мемлекттік стандарт денгейінде оқушылардың оқу материалын меңгергендігін
білдіреді. Әр бір оқушыға арналған тапсырмалар, оқушының қалауы бойынша
таңдауына беріледі.
Диалогтық бөлім сабақтарының ұйымдастырылу формасына байланысты
тапсырмалар карточка ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz