Салықтық бақылауды ұйымдастырудың теориялық аспектілері

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 48 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

1 Салықтық бақылауды ұйымдастырудың теориялық аспектілері 1. 1 Салықтық бақылаудың пайда болу алғышарттары . . . 5 1. 2 Салықтық бақылаудың экономикалық мәні . . . 11

1. 3 Салықтық бақылауды ұйымдастырудың шетел тәжірибесі . . . 17

2 Қазақстан Республикасындағы салықтық бақылау жағдайына экономикалық талдау

2. 1 Қазақстан Республикасының салық жүйесінде салықтық бақылаудың жүргізілу процедурасы . . . 21

2. 2 Астана қаласы Сарыарқа ауданы салық басқармасының салықтық бақылау нәтижелеріне талдау . . . 29

2. 3 Тексеру барысында анықталған бұзушықтарды талдау . . . 35

3 Салықтық бақылаудың жетілдіру мәселелері және оларды шешудің жолдары

3. 1 Салық бақылауды ұйымдастыру проблемалары . . . 39

3. 2 Салықтық бақылауды жүргізілу тәртібін жетілдіру перспективалары . . . 41

Қорытынды . . . 44

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 46

Кіріспе

Қазақстан үшін салықтардың фискалдық мәнінің жоғарылауы және еліміздің салық органдары ресурстарының шектеулігі жағдайларында, салықтық бақылаудың теориялық және тәжірибелік мәселелерінің терең зерттелуі мен оның келешектегі жетілдірілу қажеттігі заңдылықты түрде жоғарылайды. Салықтық бақылаудың мәнінің мемлекеттің салық саясатының сәтті жүргізілуіне ықпал етуімен байланысы, оның маңыздылығын айқындай түсіреді.

Еліміздің құқықтық қоғам құру жолында, салықтық заңнаманың орындалуы мен іске асуына бақылаудың ұтымды түрде жетілдірілуі, заңды және жеке тұлғалар мен салық органдары арасындағы салықтық мәдениеттің жоғарылауы, нәтижесінде мемлекет қазынасының ұлғаюы мен сәйкесінше мемлекеттік бағдарламалар мен шараларды жүзеге асыруға мүмкіндіктің артуында, салықтық бақылаудың және оның жетілдірілуінің маңызы өте жоғары.

Қоғамдағы салықтық қатынастардың тиімділігінің анықталуы, ең алдымен, олардың қажетті деңгейде бағалануы мен талдануы негізінде жүзеге асырылады. Салықтық бақылаудың іске асырылуы, салықтық міндеттемелерді орындау бойынша ақпараттарды жинау арқылы бақылауды жүргізуден бастау алатындықтан, салықтардың экономикалық категория ретіндегі қызмет ету тиімділігін анықтауға және олардың мемлекет қажеттіліктерімен сәйкестендіруге мүмкіндік туады.

Сонымен қатар қазіргі кезеңде экономикалық ғылымда және тәжірибеде бақылау мәселесі алдыңғы қатарға шығып және ерекше өзектілікке ие болып отыр. Себебі көпшілік шаруашылық субъектілер дербес болып табылады, кәсіпкерлік даму үстінде, орталықтандырылған ақшалай қорлардың қалыптасуы мен қолданылуына қызмет ететін бөлушілік қатынастар жүйесі өзгеруде.

Тақырыптың зерттелу деңгейі. Зерттеушілер мен тәжірибелік мамандардың еңбектерінде, мерзімді басылымдарда көбінесе қаржылық бақылаудың теориялық аспектілері қарастырылған және төмен дәрежеде салықтық бақылау зерттелген. “Салықтық бақылау” түсінігі бұдан бұрын экономикалық және құқықтық әдебиеттерде белсенді талдау объектісі болып табылмаған және тек қана Салық кодексінің “Салықтық әкімшілік жүргізу” атты арнайы бөлімі ретінде және басқа кесімдерінде кең тәжірибелік қолдану орын алып отыр.

Салықтық бақылаудың теориялық және тәжірибелік маңыздылығы, оның ұйымдастырылу және жүзеге асырылу мәселелерінің жеткіліксіз зерттелінуі, жұмыс тақырыбының таңдалынуына себеп болды. Бұдан бөлек, салықтық бақылаудың көпқырлылығы мен күрделілігі, оның келешектегі зерттелінуіне жеткілікті орынның болуын көрсетеді.

Жұмыстың мақсаты. Жұмыстың мақсаты әдеби көздердің сынаулы қарастырылуы, салықтық бақылаудың қызмет ететін тәжірибесінің талдануы мен жалпылануы негізінде салықтық бақылаудың экономикалық мазмұнын анықтайтын теориялық кесімдерді қорытып шығару және оның жетілдірілуі бойынша тәжірибелік ұсыныстар жасау.

Жұмыстың міндеттері. Алдымызға қойылған мақсатқа жету үшін салықтық бақылауды зерттеу төмендегідей міндеттердің орындалуын талап етті:

салықтық бақылаудың түсінігі, мәні, ерекшелігі және ұйымдастырылу қағидаларын қарастыру;
салықтық бақылаудың нысандары мен түрлеріне тоқталу;
салықтық бақылаудың жетілдірілуіндегі автоматтандырылудың рөлін айқындау ;
еліміздегі салықтық бақылаудың ұйымдастырылуын және жүргізілуіне шолу;
салықтық бақылаудың жетілдірілуін сипаттайтын негізгі көрсеткіштерді анықтау;
салықтық бақылаудың нақты нәтижелерін талдау;
салық органдарының бақылау қызметі тиімділігінің және нәтижелігінің артуына арналған мәселелерді шешудегі кейбір жолдарды ұсыну.

Жұмыс әдістері. Зерттеулер келесідей әдістерді қолдану арқылы жүргізілген: бақылау, салыстырмалы талдау негізінде. Тәжірибелік мәліметтердің талдануы топтастыру, таңдау, салыстыру, жалпылау және қазіргі ақпараттық технологиялардың қолданылуымен жүргізілген.

Салықтық бақылауды ұйымдастырудың теориялық аспектілері

1. 1 Салықтық бақылаудың пайда болу алғышарттары

Салықтар және басқа міндетті төлемдер түріндегі бюджетке шоғырланатын қаражаттардың көлемі көбінесе заңды және жеке тұлғалармен салық заңнамасының және басқа нормативтік актілерді дұрыс орындауына тәуелді.

Нарықтық қатынастардың дамуына байланысты экономиканың түрлі салаларында өзінің қаржы-шаруашылық қызметін жүзеге асыратын жаңа кәсіпорындар саны көбеюде. Олардың көбісі бухгалтерлік және салық заңнамасы саласында қажетті деңгейдегі кәсіпқой мамандарға ие емес. Мұндай кәсіпорындарда, әдеттегідей, есеп жүргізуде қателіктер жіберіледі, ал кей жағдайларда есеп-қисап көрсеткіштерін саналы түрде бұрмалау да кездеседі. Мұның барлығы салық салынатын базаның төмендеуіне және салықтық түсімдердің бюджетке жеткіліксіз түсуіне әкеледі. Осы жағдайларда салықтық бақылаудың нақты нысандары мен түрлерінің жүйелі және біртұтас сипатқа ие болуы ерекше маңызға ие болады.

Нысан түсінігінің қандай да бір құбылыс мазмұнының сыртқы көрінісі ретінде жалпы теориялық сипатталуы, салықтық бақылау нысандары табиғатының келешектегі талдануына негіз ретінде қабылдануы тиіс. Осы тұрғыдан, салықтық бақылау нысандарын, оның нақты міндетін орындау бойынша уәкілетті органдардың іс-әрекеттерінің бірегей жиынтығын сипаттайтын, салықтық бақылауды ұйымдастырудың, іске асырудың және оның іс-шараларының нәтижелерін бекіту әдістерінің сыртқы көрінісі деп анықтауға болады.

Еліміздің қызмет етуші салық заңнамасына сәйкес салық бақылауы келесідей нысандарда жүзеге асырылады:

салық төлеушiлердi тiркеу есебi;
салық салу объектiлерi мен салық салуға байланысты объектiлердi есепке алу;
бюджетке түсiмдердi есепке алу;
қосылған құн салығын төлеушiлердi есепке алу;
салық тексерулерi;
камералдық бақылау;
салық төлеушiлердiң қаржы-шаруашылық қызметi мониторингi;
фискальдық жады бар бақылау-касса машиналарын қолдану ережелерi;
акцизделетiн тауарлардың кейбiр түрлерiн таңбалау және акциздiк постыларды белгiлеу;
мемлекет меншiгiне айналдырылған мүлiктi есепке алу, бағалау және сату тәртiбiн сақтауды тексеру;
уәкiлеттi органдарға бақылау жасау.

Осы аталған салықтық бақылау нысандарының нәтижесі бойынша Қазақстан Республикасының заңнамаларын бұзу фактілері анықталған жағдайда салық органдары салық төлеушіге жазбаша хабарлама жібереді. Бұл салық қызметі органының салық төлеушіге салық міндетемелерін орындау туралы жіберген хабарламасы болып табылады.

Салықтық тексеру нәтижесі бойынша салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің, өсімдер мен айыппұлдардың хабарламасын салық органдары салықтық тексеру акт қорытындысы бойынша шешім қабылдаған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде салық төлеушіге жібереді. Ал камералдық бақылау нәтижесі бойынша жіберілген қателіктерді жою хабарламасы салықтық есепті бұзғандығы анықталған екі жұмыс күні ішінде, салық заңнамаларын бұзуға жіберілген қателіктерді жою хабарламасы анықталған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде салық төлеушіге жіберілуі тиіс.

Салық төлеушiлердi мемлекеттiк тiркеу - бұл салық төлеушi туралы мәлiметтердi салық төлеушiлердiң мемлекеттік тiзiлiмiне енгiзу. Тiркеу есебi - салық төлеушiнi салық органында есепке қою, соның нәтижесiнде салық төлеушiнiң тіркеу деректері, оның ішінде салық төлеушінің тұрған жерi, оған салық салу объектiлерi мен салық салуға байланысты объектiлердiң тиесiлiгi; салық төлеушiнiң тіркеу деректерінің ағымдағы өзгерiстерін тіркеу; есептен шығару белгіленеді. Салық төлеушінің тіркеу деректері салық төлеушіні мемлекеттік тіркеу (тіркеу есебіне алу) кезінде оның салық органына берген мәліметтері.

Қазақстан Республикасында салық төлеушiлердi мемлекеттiк тiркеу ретiнде мыналар тiркелуге тиiс: орналасқан жері бойынша - тұрақты мекеме құру арқылы қызметiн жүзеге асыратын шетел заңды тұлғалары, олардың құрылымдық бөлiмшелерi, оның iшiнде резидент еместер; қызметін жүзеге асыратын жері бойынша - тұрақты мекеме құрмай қызметін жүзеге асыратын резидент емес заңды тұлғалар; қызметін жүзеге асыратын жері бойынша қызметін бірлескен кәсіпкерлік нысанында жүзеге асыратын жеке кәсіпкерлер; тұрғылықты жерi бойынша салық төлеушiлер болып табылатын резидент жеке тұлғалар; болатын жері бойынша - белгіленген резидент емес жеке тұлғалар; салық салу объектiлерi орналасқан және (немесе) тiркелген жер бойынша салық салу объектiлерiн иеленетiн резидент еместер; резидент банк орналасқан жері бойынша көзделген негіздер бойынша мемлекеттік тіркеуге жатпайтын, резидент банктерде ағымдық шоттарын ашатын резидент еместер салық төлеушiлер.

Салық төлеушiлердi тiркеу есебi салық төлеушi салық органдарында салық төлеушiлердi мемлекеттiк тiркеу рәсiмiнен өткеннен кейiн жүзеге асырылады. Бұл ретте салық төлеушіні мемлекеттік тіркеу оны тіркеу есебіне алғаш рет қою болып табылады.

Салық төлеушi заңды тұлға үшін, оның құрылымдық бөлімшелерi және қызметiн жүзеге асыратын шетелдiк заңды тұлға үшiн:

- заңды тұлғаның оның құрылымдық бөлiмшесiнiң орналасқан орны бойынша;

- қызметтi жүзеге асыру орны бойынша;

- салық салу объектiлерi мен салық салуға байланысты объектiлердiң орналасқан және (немесе) тiркеу орны бойынша жүзеге асыруға тиесілі. Салық төлеуші жеке тұлға, соның ішінде жеке кәсіпкер үшiн:

резидентке - тқрғылықты жерi бойынша; резидент емеске келген орны бойынша;
салық салу объектілерінің, салық салуға байланысты объектiлердің орналасқан және (немесе) тiркеу орны бойынша;
кәсiпкерлiк қызметтi жүзеге асыру орны бойынша салық органдарында тiркеу есебiне тұруға мiндеттi.

Салық органдары жеке тұлғаларды салық салу объектiлерiнің орналасқан жерi бойынша тiркеу есебiн Салық кодексіне сәйкес салық салу объектiлерiн есепке алуды және (немесе) тiркеудi жүзеге асыратын уәкiлеттi органдар беретiн мәлiметтер негiзiнде жүргiзедi. Салық төлеушінің жылжымайтын мүлiк (жер) үшiн - олардың нақты орналасқан жерi, көлiк құралдарының мемлекеттiк тiркелген жерi, ал ондай жоқ болған жағдайда - мүлiк иесiнiң орналасқан (тұрғылықты) жерi салық салу объектiсiнiң орналасқан жерi болып танылады.

Салық төлеушілердi тiркеу есебiн жүзеге асыру кезiнде салық қызметi органдары мынадай: заңды тұлғаларды мемлекеттiк тiркеудi, қайта тiркеудi және таратуды жүзеге асыратын статистика агенттігі, салық салумен байланысты объектiлердi және салық салу объектiлерiн есепке алуды және (немесе) тiркеудi жүзеге асыратын лицензиялар, куәлiктер немесе рұқсат беру мен тiркеу сипатындағы өзге де құжаттарды беретiн және де жеке тұлғаларды тұрғылықты жерi бойынша тiркеудi жүргiзетiн азаматтық хал актiлерiн тiркеудi жүзеге асыратын нотариаттық iс-әрекеттер, қорғаншылық пен қамқоршылықты жүзеге асыратын уәкiлеттi органдармен және Қазақстан Республикасының Yкiметi белгiлейтiн басқа да уәкiлеттi органдармен өзара iс-әрекет жасайды.

Бюджетке түсiмдердi есепке алуды салық органдары салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердiң, сондай-ақ өсiмпұлдар мен айыппұлдардың есептелген және түскен сомалары бойынша салық мiндеттемелерiнiң орындалуын салық төлеушiнiң жеке шотында көрсету жолымен жүзеге асырады. Салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердiң түсуiн есептеу бiрыңғай бюджет сыныптамасына сәйкес жүргiзiледi, ал жеке шоттарды жүргiзу тәртiбiн уәкiлеттi мемлекеттiк орган белгiлейдi.

Қосылған құн салығын төлеушiлердi есепке алу нысаныда, қосылған құн салығы бойынша төлеушiлердi есепке қою талаптары белгіленген тәртіппен айқындау және қосылған құн салығы бойынша төлеушiнi есепке қою тәртiбiн белгiлеу арқылы жүзеге асады.

Салық тексеруi - бұл салық қызметi органдары жүзеге асыратын, салық заңдарының орындалуын тексеру. Сонымен қатар, бұл нысан салық төлеушілермен олардың салықтық міндеттемелерінің орындалуына мемлекеттік бақылаудың басты тәсілі. Салық қызметi органдарының лауазымды адамдары, салық кодексіне сәйкес тексеруді жүргізуге тартылатын өзге де адамдар мен салық төлеушi салық тексерулерiне қатысушылар болып табылады.

Арнайы білімді және дағдыны талап ететін мәселелерді зерттеу және консультация алу үшін, қажет болған жағдайларда, салық қызметі органы салықтық тексеруге оның нәтижесіне мүдделі емес маманды тартуы мүмкін.

Алға қойылған мәселелер бойынша маман қорытынды жасайды, ол салықтық тексеру актісіне қоса беріледі. Салық тексерулерiн салық қызметi органдары ғана жүзеге асырады. Ол мынадай түрлерге бөлiнедi:

1) құжаттық тексеру;

2) рейдтiк тексеру;

3) хронометраждық зерттеу.

Құжаттық тексеру мынадай түрлерге бөлiнедi:

1) кешендi тексеру - салықтың және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердiң барлық түрлерi бойынша салық мiндеттемелерiнiң орындалуын тексеру;

2) тақырыптық тексеру - салықтың және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердiң жеке түрi бойынша салық мiндеттемелерiнiң, банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың белгіленген міндеттемелерді орындауын, сондай-ақ трансферттік бағалар қолданғанда мемлекеттік бақылау мәселелері бойынша орындалуын тексеру;

3) қарсы тексеру - егер салықтық тексерудi жүргiзу кезiнде салық органында аталған тұлғаларға байланысты салық төлеушiлердiң жүргiзген операцияларының салық есебiнде дұрыс көрсетiлуi туралы қосымша ақпарат алу қажеттiгi туындаған жағдайда үшiншi бiр тұлғаларға қатысты жүргiзiлетiн тексеру.

Рейдтiк тексерудi (арнайы сұрақтар бойынша тексеру) салық қызметi органдары жекелеген салық төлеушiлерге қатысты олардың Қазақстан Республикасы заңдарының жекелеген талаптарын, атап айтқанда:

салық төлеушiлердiң салық органдарында тiркеу есебiне қойылуы;
фискальдық жады бар бақылау-касса машиналарын қолданудың дұрыстығы;
лицензияның, біржолғы талонның және өзге де рұқсат ету құжаттарының болуы;
акцизделетiн өнiмдi өндiру, сақтау және сату ережесiн сақтауы талаптарын орындауы мәселелерi бойынша жүргiзедi.

Хронометраждық зерттеудi салық органдары салық төлеушiнiң нақты кiрiсiн және кiрiс алуға байланысты нақты шығындарды анықтау мақсатымен жүргiзедi. Хронометраждық зерттеу бекiтілген тәртіппен жүргiзiледi.

Салық тексеруiн жүргiзу, заң актiлерiнде белгiленген жағдайларды қоспағанда, салық төлеушiнің қызметiн тоқтатпауға тиiс, сондай-ақ салық органы заңды тұлғаның өзiне салық тексеруiнiң жүргiзiлуiне қарамастан заңды тұлғаның құрылымдық бөлiмшелерiн тексеруге құқылы.

Камералдық бақылау - салық төлеушiлер берген салық есептiлiгiн және басқа да құжаттарды зерделеу мен талдау негiзiнде тiкелей салық органы, оның орналасқан жерi бойынша жүзеге асырылатын бақылау.

Салық органы салық есептiлiгiн қателiктер тапқан, салық есептiлiгiнде келтiрiлген мәлiметтердiң арасынан қайшылық табылған, сондай-ақ шағын бизнес субъектiлерi үшiн көзделген шарттарды асыра пайдаланған кезде салық төлеушiге жiберiлген қателiктердi өз бетiнше жоюы үшiн, сондай-ақ салық салудың жалпыға бiрдей белгiленген тәртiбiне көшуi үшiн хабарлама жiберiледi.

Салық төлеушiлер мониторингi салық төлеушiлердiң нақты салық салынатын базасын анықтау және тауарлардың (жұмыстардың, қызмет көрсетулердiң) өзiндiк құнын қалыптастырудың негiздiлiгiне талдау жүргiзу, қаржы, валюта заңдарын, қолданылатын нарықтық бағаларды сақтау мақсатында салық төлеушілердiң қаржы-шаруашылық қызметiн байқау жүйесiн қолдану жолымен жүзеге асырылады.

Электронды мониторинг - белгiленген электрондық цифрлық қолтаңбамен расталып, электрондық құжат нысанында ақпарат беретiн мониторинг түрi. Салық төлеушiлердiң мониторингi республикалық және аймақтық деңгейде жүзеге асырылады.

Белгілі бір шарттылық дәрежесімен, салықтық бақылауды, оның ерекшелігін ескеретін келесідей жіктелулері болады.

Бақылау қызметін жүзеге асыратын субъектілерге байланысты:

салық органдарымен жүзеге асырылатын салықтық бақылау;
белгіленген жағдайлардағы кеден органдарымен жүзеге асырылатын салықтық бақылау.

Бақыланатын тұлғалардың сипаттамасына байланысты:

шаруашылық субъектілердің салықтық бақылануы;
жеке кәсіпкерлердің салықтық бақылануы;
жеке кәсіпкерлер болып табылмайтын жеке тұлғалардың салықтық бақылануы.

Тексерілетін тұлғаның бақылану қызметінің көлеміне байланысты:

кешенді салықтық бақылау;
тақырыптық салықтық бақылау;
мақсатты салықтық бақылау.

Құжаттарды тексеруде қолданылатын әдістер мен тәсілдерге байланысты да болады.

Бақылау пәнінің қамтылу дәрежесіне байланысты:

бүтіндей құжаттық салықтық бақылау;
таңдалмалы құжаттық салықтық бақылау.

Ақпараттар мен мәліметтердің құралу көздеріне байланысты:

құжаттық салықтық бақылау;
нақты салықтық бақылау;
қарсы салықтық бақылау.

Салықтық бақылаудың іс-шараларының жүзеге асырылу кезеңдеріне байланысты:

алдын-ала жасалатын салықтық бақылау;
ағымдағы салықтық бақылау;
кейіннен жасалатын салықтық бақылау.

Салықтық бақылаудың іс-шараларының жүзеге асырылу орнына байланысты:

камералды салықтық бақылау;
сыртқа шығу арқылы жасалатын салықтық бақылау.

Бақылау жұмыстарының жоспарына байланысты:

жоспарлы салықтық бақылау;
жоспардан тыс салықтық бақылау.

Сонымен, келтірілген түрлі критерийлерге байланысты салықтық бақылаудың жіктелуі, мұндай құбылыстың күрделігі мен көпқырлығын көрсетеді.

Сурет 1. Салықтық бақылаудың нысандары.

Осы 1-ші суретте көрсетілгендей салықтық бақылаудың салықтық тексерістен айырмашылығын көруге болады.

Салықтық бақылау бұл - Қазақстан Республикасының салық заңнамасы, орындалуын бақылау салық қызметі органдарына жүктелген Қазақстан Республикасының өзге де заңнамасы нормаларының орындалуына салық қызметі органдары жүзеге асыратын мемлекеттік бақылау болып табылады.

1. 2 Салықтық бақылаудың экономикалық мәні

Салықтық бақылауды зерттеу барысында, оның мемлекеттік қаржылық бақылаудың құрамдас бөлігі екендігінен, салықтардың экономикалық категория ретіндегі атқаратын бақылау функциясынан, салық механизмінің құрастырушысы болып табылатындығынан және салық салу ісіндегі мемлекеттік басқару жүйесіндегі алатын орнынан бастау алу керек. Себебі салықтар ең алдымен қаржылы-экономикалық категорияны білдіреді және мәселе мәні болып салықтық бақылаудың салықтардың экономикалық тиімді қызмет етуіндегі өзектілігін ескере және ерекше белгілерін анықтай отырып, оның экономикалық мазмұнына сипаттама беруге талпыныс жасау табылады.

Әдеби көздердің сынаулы қарастырылуы кезінде экономикалық және құқық салаларын зерттеушілерінің еңбектерінде салықтық бақылаудың төмен деңгейде зерттелінуі, оның күрделігі, көпқырлығы мен маңыздылығына және бұл мәселе жөнінде негізделген теориялық базаның жоқтығына байланысты, әртүрлі және көптеген жағдайда қарама-қайшы пікірлер келтірілетіндігі байқалады. Осыған байланысты, салықтық бақылаудың экономикалық мазмұнын сипаттайтын негізгі теориялық мәселелердің қорытылуы ерекше маңызға ие болады.

Мемлекет өзінің тіршілік етуінің барлық кезеңдерінде ең алдымен өзінің қызметінің қаржылық негізін қамтамасыз етеді, сәйкесінше, белгілі бір талаптарға жауап беретін бақылау жүйесін қалыптастыруға мәжбүр болған. Мемлекет дамуының қазіргі кезеңінде, оның тиімді қызмет етуі мемлекеттік қаржылық бақылаудың арнайы жан-жақты жүйесінің болуынсыз мүмкін емес. Қалай да болмасын, мемлекеттік қаржылық бақылау жүйесі мемлекеттің өзінің қаржылық мүдделерін және оның азаматтарының қаржылық мүдделерін, қаржы саласындағы жеке және мемлекеттік мүдделердің тепе-теңдігін қалыптастыра және қолдай отыра қамтамасыз етеді.

Бүгінгі таңда, мемлекеттік қаржылық бақылаудың анықтамасы мен мазмұны жөнінде қазіргі кездегі отандық және шет ел ғалымдарының көптеген пікірлері қалыптасқан және төмен деңгейде салықтық бақылау зерттелген. Олардың ішіндегі сипаты бойынша кең таралғандарын және дәйектіректерін қарастырайық.

“Мемлекеттік қаржылық бақылау - мемлекеттің негізгі заңдарының кесімдеріне негізделетін, белгілі бір басқару мен билік органдарының экономикалы-құқықтық іс-әрекеттерінің кешенді және мақсатты бағытталған жүйесі, ал салықтық бақылау - салық заңнамасының орындалуына, заңды және жеке тұлғалармен салықтардың және басқа да міндетті төлемдердің дұрыс есептелуіне, толық көлемде және дер кезінде аударылуына мемлекеттік органдар жағынан арнайы бақылауды білдіреді” деген жүйелі тұжырымды белгілі ресей экономисті келтіреді. Оның ойынша қаржылық бақылауды әдетте екі аспектіде қарастырады: 1) қаржылық заңнаманың орындалуына және барлық экономикалық субъектілердің қаржылық тәртібінің сақталынуына арнайы құрылған бақылау органдарының қатаң мазмұндалған қызметі;

2) қаржылық операциялардың мақсатты-дәйектілігін және тиімділігін қамтамасыз ету мақсатында макро-, және микродеңгейде қаржыларды және ақшалай ағымдарды басқарудың ажырамас элементі. Осы тұрғыдан, салықтық бақылауды салық органдары атқаратын бақылау қызметі және салық органдары мен салық төлеушілер арасындағы қаржылық қатынастардың тиімділігін анықтайтын мемлекеттік басқарудың элементі ретінде қарастыруға болады.

“Қаржылық бақылау қаржылардың орталықтандырылған және орталықтандырылмаған ақшалай қаражат қорларының құрылуы, бөлінуі және пайдаланылуымен байланысты мәнінің алғышарттарынан анықталады” деген пікір қаржылық бақылау туралы экономикалық ғылыммен қорытылған жаңа түсініктердің қалыптасуына негіз бола алады. Бірақ қаржылардың мәні тек қана мемлекеттік қаржылармен байланысты емес, сондықтан мемлекеттік қаржылық бақылауың, оның ішіндегі салықтық бақылаудың бұрмалануы мүмкін.

Мемлекеттік қаржылық бақылау демократиялық қоғам және рыноктық экономика жағдайында - бұл қаржылық құқықтың нормаларына негізделген мемлекеттің ақшалай қаражат қорларының құрылуы, бөлінуі және пайдаланылуы аясындағы әрекеттердің заңдылығы мен мақсат-дәйектілігін тексеру бойынша, заңдылықты қамтамасыз етуге, мемлекеттік меншікті қорғауға, мемлекеттік қаражаттардың мақсатты, тиімді және үнемді пайдалануына ықпал ететін, мемлекетпен бекітілген қаржылық тәртіптің бұзылуын анықтайтын іс-шаралардың және органдардың жүйесі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.