Қоршаған ортаны қорғауды ұйымдастыру және табиғат ресурстарын ұтымды пайдалану

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Қоршаған ортаны қорғауды ұйымдастыру және табиғат ресурстарын ұтымды пайдалану

1. Қоршаған ортаны қорғау жоспарының мазмұны мен құрылымы

2. Өндіріс қалдықтарын қоршаған ортадан қорғау және пайдалану

Қазақстанда қалыптасқан экологиялық-экономикалық жағдай табиғат қорғау саясатын басқарудың арнаулы технологиясын дайындауды талап стеді. Қазақстан Республикасының 2010 жылға дейін дамуының стратегиялық жоспарында алдағы он жылда табиғат ресурстарын және қоршағаи ортаны қорғау жөнінде келесі міндет-терді шешу қажеттілігі атап өтілген;

су ресурстары тапшылығын қысқарту кәсіпорындардыңсусыз омірі жоқ), сумен қамтамасыз ету деңгейін көтеру;
табиғатгы пайдалану жэне қоршаған ортаны қорғау жүйесін ұтымды пайдалану;
өндіріс қалдықтарын пайдалану деңгейін кетеру;
экологиялық білімді арттыру.

Қазіргі таңда және алдағы уақытта табиғат ресурстарын үнемді және ұтымды пайдаланумен қатар экологияны қорғау мәселелерін дұрыс шешкенде ғана ұлттық экономиканы қарқынды дамытуға болады. Әрине табиғат байлықтарын ұтымды пайдалану қогам мен табиғаттың өзара байланысын табиғат заңдылықтары негізінде өндірістің даму міндеттеріне сүйене отырып, сонымен қатар биосфераны қорғауды негізге ала отырып жүргізілуі тиіс.

Биосферада болатын үрдістерді жэне оның адамның шаруашылық қызметіне әсерін зерттеу жэне тек экологиялық қалдықсыз немесе аз қалдықты өндірісті ұйымдастыру табиғат ресурстарының сарқылмауына және табиғат ортасының азбауына тікелей байланыста болады.

Кәсіпорынның үздіксіз жұмыс істеуі және қарқынды дамуы шикізат, материалдар мен жер қойнауларынан алынатын қазба байлықтарының қорын толассыз пайдалануды талап етеді.

Табиғатты пайдалану экономикасының негізгі атқаратын міндеттеріне халық шаруашылығында табиғат байлығын тиімді пайдалану, табиғатты қорғау, экономикалық басқару механизмін зерттеу және жетілдіру жатады. Экономикалық басқару механизмі табиғатты пайдалануға байланысты үш кезеңді қамтиды: жақсарту (қалпына келтіру, қорғау), игеру жэне ұқсату.

Жаңаша өнеркәсіптік кәсіпорын өнімнің көптеген түрлерін өндіреді. Материалдық ондіріс сферасына дайын өнімді өндіруден гөрі шикізаттың қамтылуы көп қиындық тудырады. Қазіргі өндірістік кәсіпорын ете күрделі технологиясымен, операциялардың көптілігімен, соның негізінде пайда болатын көптеген қалдық түрлерімен сипатталады. Ал, қалдықтың кейбір түрлерінен тағы өнім өндіру үшін қоймаларда сақталады немесе қалдықтар кейде олардан болініп шығатын газдар, ағатьш сулар және қатты өнімдер түрінде жогалып кетеді. Өндіріс қалдықтарына онім өндіру үрдісінде пайда болатын немесе өзінің түтынущылық қасиетін жартылай немесе толық жойған, сонымен қатар шикізатты физика-химиялық немесе механикалық өңдеу арқылы өнімін алу өндірістік үрдістің негізгі мақсатына жатпайтын, пшкізатты қайта өндеу үшін немесе оңдеуден кейін дайын өнім ретінде қолданылатын шикізат, материалдар немесе жартылай фабрикатгар түрлері жатады.

Өнеркәсіптік кәсіпорынның үздіксіз дамуы міндетті түрде өндіріс қаіідықтарының кобеюіне, оларды сақтау, шогырландыру, көму, ұстау немесе залалсыздандыру шығындарының артуына әсерін тигізеді.

Кейбір өндіріс калдықтарының қурамында бағалы компоненттер болатындықтан оларды материалдық өндіріске қайта пайдалану тиімді болады. Қалдықтарды тиімді пайдалануды және оған қажетті күрделі қаржыны анықтау үшін ең маңызды мәселе болып осы қалдықгардың көлемін анықтау, соның ішінде оларды кешенді пайдалануды жоспарлау ушін болашақтағы көлемін анықтау жа-тады. Қалдықтардың пайда болуы жэне жинақталуын есепке алу жэне пайдалануды жоспарлау көптеген әдістемелік, ғылыми - зерттеу, ұйымдастыру техникалық, экономикалық, статистикалық жэне басқа да мәселелерді шешуді талап етеді. Көп тонналы қалдықтардың ең көп көлемі болып саналатын салаларға қара және түсті металлургия, химия және көмір өнеркәсібі, энергетика және тағы басқа салаларды жатқызуға болады. Аталған салалардағы технология сипатына негізгі өнімді өндіріп қана қоймай, сонымен қатар басқа салаларда қолдану үшін бағалығы жоғары өндіріс қалдықтарының және жанама өнімнің көп санын алуды жатқызуға болады. Мысалы, азот және күкірт қышқылдарын өндіруде әрбір 1000 тонна өнімге келетін 20 тоннаға дейін азот тотығы мен күкірттің қос тотығы атмосфераға төгіледі, колчеданнан күкірт қышқылын алу үшін 1000 тонна күкірт қышқылынан 600 т түқыл қалады. 1000 тонна шойынды қорыту барысында атмосферага 40 т қатгы бөліктері, 30 т қос тотықты күкірт жэне 50 т күкірттің тотығы жіберіледі. Отын электростанцияларында 1 млн кВт сағ. электроэнергияны өндіру кезінде 10 т түтін мен 15 т қос тотықты күкіртпен ауа кеңістігі ластанады. Сары түсті фосфорды өндіру кезінде 1 т тауарлық өнімге 11 т алюминий, кальций және магний тотықтарынан тұратын отты-сүйық шлак пайда болады екен. Мұның бәрі атмосфераны ластап қана қоймай тірі организмдерге (адам, жәндік, жануар, өсімдіктер) үлкен қауіп туғызады. Кез келген технология белгілі бір табиғат шикізатына есептеліп дайындалады, сондықтан ең күрделісі болып қандай кәсіпорындарда қалдықгарды дайындау жэне пайдалану жүргізілетіні негізгі мәселе қатарына жатады. Көп жағдайда кәсіпорындар қалдықтарды әрі қарай бө-луді дайындау және қандай қүрал-жабдықтарда өнделетіні жө-ніндегі қажетті мэліметтермен қамтамасыз ете алмайды. Осыған байлапысты өндірістік кэсіпорындарда қалдықтармен қоршаған ортаны ластамау жөнінде өз бағдарламалары, техника мен технологиясы, қаржы ресурстары болуы қажет.

Қазақстан Республикасының 2010 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспарында қалдықтарды пайдалану деңгейін көтеруге басты назар аударылған. Онда өндіріс жэне тұтыну қалдықтарының мониторингін жүргізу, қоршаған ортада зиянды қалдықтарды көмудің әсерін бағалау, ресурстар мен энергияны сақтау технологиясын белсенді түрде жүргізу, қалдықтарды пайдалану және қайта өңдеу жөніндегі жүмысты ынталандыру сияқты өзекті мәселелер атап көрсетілген.

Өндіріс қалдықтарымен экологияны бүлдіруден қорғауды ұйымдастыру үшін келесі шаралар жүргізілуі тиіс:

қалдықсыз өнім өндіретін технологияиы таңдау;
табиғатты корғау қорына кәсіпорындардың аударатын төлемдер жүйесін құру;

"Қоршаған ортаны қорғау туралы" Заңның 29 бабына сәйкес қоршаған ортаны ластағаны үшін өндіріс және тұтыну қал-дықтарын орналастырғаны үшін ұйымдардың, азаматтардың және кәсіпорындардың төлемін қатаң түрде талап етіп, қажетті жағдайда төлем молшерін жоғарылатылған түрде алу шаралары қарастырылған.

Табиғатты ұтымды пайдалануда "қалдықсыз технология" деген ұғым бар. Бұл түсінік соңғы дайын өнімге қатысты болады және ол өнімнің ұзақ қызмет ету мерзімімен, көп рет пайдалану мүмкіндігімен, жөндеу жүмыстарының жеңіл болуымен, өндірістік циклға оралудың оңайлыгы немесе істен шықкан кезде экологиялық зияны жоқ түрге айналумен сипатталады.

Қалдықсыз технологиялық үрдістер теориясы табиғатгы корғаудың негізгі заддарына сүйене отырып, екі негізгі алғы шарттарға негізделеді:

бастапқы табиғат ресурстары әр түрлі өнімдер дайындалуы үшін бір рет өндірілуі қажет;
өндірілетін өнімдер тікелей мазмүны бойынша пайдаланылған соң жаңа ондірістің бастапқы элементіне салыстырмалы түрде тез айналуы тиіс.

Қалдықтардың пайда болу көздеріне төмендегілер жатады:

- шикізатгардағы қоспалар, яғни берілген ондіріс дайын өнім алуда пайдаланылмайтын компоненттер;

шикізатта пайдалы өнімнің қалып қоюы, соның әсерінен өндірістік үрдістің толық жүрмеуі;

- жанама химиялық реакциялардың әсерінен пайдаланылмайтын заттардың пайда болуы.

Шикізатты толық және кешенді пайдалану шикізатта пайдаланылмай қалган заттардың санын азайтады, онім ондіруде шикізаттар қалдыққа кететін пайдалы заттар көлемін көбейтеді.

Табиғатгы пайдалану дегеніміз адамның барлық іс-қимылының нәтижесінде қоршаған ортаға тікелей және жанама түрде әсер етуді айтады. Табиғатты ұтымды пайдалану - қапына келмейтін ресурстарды кешенді қолдану арқылы материалдық өндірістің дамуында байланысты қоршаған ортаны жоспарлы, ғылыми негізде қалыптастыруы. Қалпына келмейтін ресурстарға томендегідей циклды қолдану керек:

- ондірістің тұтынуы - екінші ретті ресурстарды сақтау қалпына келетін табиги ресурстарды қайта өңдеу жағдайында.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.