Өндіріс шығындары түсінігі

Жоспар:

І. «Өндіріс шығындары» түсінігі

ІІ. Анық және баламалы шығындар

ІІІ. Тікелей және жанама шығындар

IV. Тұрақты, ауыспалы, орташа және жалпы шығындар

V. Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді кезеңдер

Маркетигтік зерттеу негізінде өндірістік фирмалардың менеджелері нарыққа шығарылатың тауар (қызмет) өндірісінің жағдайын анықтайды. Мұнда болашақтағы шығындарға маңызды мән беріліді.
Өндірістік және өткізу қызметіне қолдыналатын өндірістік факторларға кеткен шығындар «өндіріс шығындары» деп аталады.
Экономикалық көзқарас бойынша шығындар барлық жұмсалған материалдар мен қызмет құнының жиынтығын көрсетеді.
Шығындарды бағалаудын екі тәсілі бар: бухгартерлік және экономиқалық. Фирманың кез келген кезендегі шығынының осы кезең аралығында өткізілген өнім мен қызметті өндіріге кеткен ресурстар құнына тең екендігін экономистер де бухгартерлер де растайды. Фирманың қаржы есебінде пайдаланылған өндірістік ресурстарды (шикізат, материалдар, амортизация, еңбек және т.б.) төлеуге кеткен ақшалай шығындарды көрсететін нақты шығындар тіркеледі. Алайда экономистер айқын шығындармен қатар баламалы шығындарды да есепке алады. Оны төмендегі мысалмен түсіндіруге болады.
Аңық шығындарға пайдаланылған өндіріс факторларын төлеуге кеткен шығындар жатады. Өндірістің классикалық факторларына еңбек, жер және капитал жатады. Қазіргі заманғы экономистер кәсіпкерлік қабілетті ерекше фактор ретінде бөледі. Соңында фирманың барлық анық шығындары өндірістің пайдаланылған факторларының орнын толтыруға әкеледі. Мұнда жалақы түріндегі еңбекақы, аренда түрінде – жер, негізгі және айналмалы қор шығындары ретінде – капитал, сонымсен қатар өндіріс пен өткізуді ұйымдастырушылардың кәсіпкерлік қабілетініңғ төлемі енеді. Барлық анық шығындардың сомасы өнімнің өзіндік құны ретінде, ал нарықтық баға мен өзіндік құн арасындағы айырмашылық пайда түрінде көрінеді.
Өндірістік шығындардың жалпы сомасы егер оған тек қана анық шығындар енгізілетін болса, онда оның көлемі төмендетіліп, ал осыған сәйкес пайда көлемі жоғарылап кетуі мүмкін. Толық мәлімет алу үшін шығындар құрамына анық шығындармен қатар баламалы шығындарды да қосу керек.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Н. Қ. Мамыров, М. С. Есенғалиева, М. Ә. Тілеужанова «Микроэкономика» - 2000 жыл;

2. А. Б. Молдахметова, М. Ө. Өтебаев «Микроэкономика» - 2007 жыл;

3. К. С. Құдайбергенов «Микроэкономика» - 2008 жыл;