Құқықтық сана

Жоспар:

Кіріспе

1.Құқықтық сана ұғымы.
2.Құқықтық сана құрылымы және түрлері.

Пайдаланылған әдебиеттер

1 ҚҰҚЫҚТЫҚ САНА: ҰҒЫМЫ, ҚҰРЫЛЫМЫ ЖӘНЕ ТҮРЛЕРІ.
Құқықтық нақтылыкты, кұкықтық және құкык жүйесінің дамуына ыкпал ететін факторларды ерекше түрде тану құқыктық сана болып табылады. Моральмен, дінмен, өнермен, ғылыммен қатар, құкықтық сана қоғамдык сананын нысаны болып саналады, оның өмір шындығын көрсететін өзіне тән ерекше объектісі бар.
Құқықтық сана дегеніміз, адамдардың қолданылып жүрген және тілек ететін құқыққа көзқарасын білдіретін түсініктер мен сезімдердің, бағалар мен мақсаттардың жиынтығы. Мысалы, азаматтардың жаңа заңға мақұлдау немесе жақтырмау, нормативтік құкықтық актінің жобасы жөнінде пайымдау және т.б. түріндегі әсері.
Құқыктық сананың мәні онын бағалаушылық сипатында. Қолданылып жүрген зан нормаларын нақты қоғамдық қатынастармен және әлеуметтік топтардың мүдделерімен арақатынасып белгілей отырып, құкықтық сана құқыктың мүмкіндігінше қандай болуға тиіс екендігін анықтайды. Ол субъектінің қолданылып жүрген құкық нормаларын сақтауға немесе бұзуға деген белгілі бір көзқарасын қалыптастырады. Соның нәтижесінде мұндай баға бұдан әрі мінез-құлық себебіне айналуы мүмкін.
Құкыктық сана әлеуметтік құбылыстарды ерекше бағалай отырып, коғамдық сананың баска нысандарымен өзара әрекет етеді. Мәселен, меншіктің экономикалык санамен қатынастары тұрмыс деңгейі мен тұрмыс салтының алғашкы негіздерінін. бірі ретінде, адамгершілік санамен қатынастары — ізгілік пен зұлымдык тұрғысынан, кұқыктык санамен катынастары олардың заңдылығын тану тұрғысынан қарастырылады.
Құқықтық сана өзінің сабақтастығымен, мәдени-тарихи мазмұнымен күшті. Құкык туралы көзқарастар, түсініктер, идеялар мен теориялар ұрпақтан ұрпакқа сол аркылы беріліп отырады. Өткендегі құқықтық жетістіктердің казіргімен, бір өркениеттің басқалармен қабылдануы соның арқасында болады. Мысалы, рим кұкығының Батыс Еуропа елдерінде қабылдануы, кеңестерден кейінгі көптеген мемлекеттердің құкықтык жүйелерінің батыс конституционализмі мен дәстүрлі нормаларының идеялары мен конструкцияларын кабылдауы. Әртүрлі мәдени-тарихи қоғамдастықтың құқық туралы, реттеу әдістері мен жауапкершілік түрлері туралы түсініктері әртүрлі болады.
Түрлі елдер мен құрлыктардағы құқыктық сананың ерекшеліктері де осыдан.
Жағымды құқықтағы өзгерістердің табиғи ықпалына ұшырай отырып, құкықтык сана құқық жүйесі мен коғамдык қатынастарға күшті кері әсер етеді, дамуға себепші болуы не әлеуметтік процестерді тежеуі мүмкін.
Мысалы, АҚШ-тың бабасы болған негізін калаушылардын, озық кұқықтық санасының Солтүстік Америкадағы қоғамдық процестерді демократияға, бостандық пен гүлденуге калай ілгерілеткені мәлім. Адам мен азамат құқықтарынын, зан үстемдігінің, билікті бөлісудің, тәуелсіз сот әділдігінің идеялары өмірде орнықты, олар осыдан екі жүз жылдан астам уақыт бұрын Тәуелсіздік декларациясы мен АКШ Конституциясында тұжырымдалған болатын және олар дүниежүзілік кұкыктық санаға ықпалын осы кезге дейін жоғалтқан жоқ.
Және басқа бір, неғұрлым жақындағы мысал: көптеген жылдар бойы қалыптасқан әлеуметтік дейтін кұкыктык сана жинақталатын зейнетақы кұкығының дүниежүзілік практикасы негізінде ортақ зейнетакылық құкық қатынастарын толғағы жеткен реформалауға жанталаса «қарсылық көрсетті».
Құқықтык сана — сан қырлы феномен. Онын жеке адам мен қоғамның рухани даму ерекшеліктеріне байланысты өз құрылымы бар. Құкықтық сананы негізгі екі элемент: қашықтық психологы және қашықтық идемология құрайды.
Құқықтық психология болып жатқан окиғалар мен кұбылыстардан кызбалықпен, тіпті есі кете терең өсер алуға кабілетті адамға тән психикамен байланысты. Ол кұкықтык санада көбінесе стихиялы түрде, құыққа және құқықтық шындыққа көзқарас бейнеленетін сезім, көңіл күйі, сүйкімділік пен сүйкімсіздік, реніш түрінде қалыптасады. Мәселен, бұл жасаған қылмыс

Пайдаланылған әдебиеттер:
А. Ибраева, Г. Әлібаева, Қ.Айтхожин «Құқықтану» Алматы 2006 ж.
Баянов «Мемлекеттік құқық негіздері» Алматы 2003ж.
Құнқожаев «Құқық негіздері»