Тауар нарығындағы макроэкономиалық тепе-теңдік

Кіріспе 3

I. Тарау. Тауар нарығындағы макроэкономиалық тепе.теңдік 4
І.І.Тауарлар жэне игіліктер нарығындағы тепе.теңдік 4

II. Тарау. Іс жүзіндегі жэне жоспарланған шығындар. Кейнс кресі
өндірістің тепе.тендік көлеміне жету механизмі 12
2.1. Іс жүзіндегі жэне жоспарланған шығындар 12
2.2. Кейнс кресі 13

III. Тарау. Тепе.теңдік өнім деңгейінің экономикалық әлует
айналасындағы тербеліс автономды шығындар мультипликаторы
Рецессиялық және инфляциялық үзілістер 15
3.1. Үнемділік оғаштығы (парадоксы). АО.А8 үлгісінің кейнс кресімен байланысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20

Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21

Алдымен кең анықталған тауар нарығын қарастырайық, яғни, тауарларды ғана емес, сонымен қатар қызмет көрсетуді де қамтитын нарықты қарастырайық. Талдаудың бастапқы нүктесі — түтыну жэне инвести-циялық игіліктерге сүранысты білдіретін үй шаруашылықтары. Бұл бөлімде басты назар қысқа мерзімді кезеңге аударылады.
Тауарлар жэне игіліктер нарығындағы тепе-теңдік жағдайын сипаттаудың екі түрлі әдісі бар. Бірінші — кейде ол макроэкономикада неоклассикалык, көзқарас деп аталады — баға нарықты тепе-теңцік жағдайға экелетін қүрал деп жорамалданады. Мүнда "баға" деп тауарлар мен игіліктер деңгейлерінің ақшалай бірлікте көрсетілуі ғана емес, сонымен қатар пайыздық мөлшерлеме, нақты еңбекақы қарастырылады, осындай жағдайда нақты жэне ақша секторлары бір-біріне ықпалын тигізбейді. Екінші — белгілі бір уақыт аралығында кейбір бағалар өзгеруге бейім емес, мүндай жағдайда тепе-теңцік жұмысбастылық көлемі есебінен және жалпы ішкі өнім көлемінен мүмкін болады. Бұл осы көзқарасты сынаған Дж. Кейнс атымен кейнстік қөзқарас деп аталады.
Екінші көзқарасты жақтаушылар пайымдаудың басқа жолын үсынады. Оларда кейбір баға аз өзгермелі (белгілі бір уақыт аралығында) дегенге жол беріледі. Бұл жағдайда тепе-теңдік айырбасталатын көлем — тауарлар мен қызмет көрсету (ЖҮӨ) жэне жұмысбастылық көлемі есебінен орнайды.
Бұл көзқарастар түбегейлі эр түрлі қорытындыларға экелуіне қарамастан, олар бір негізін қалаушы үлгіге негізделді. Соңғысын талдаудың екі графикалық құралдарымен синтездеуге болады: тауар нарығы мен ақша нарығының өзара эрекеттесуін көрсететін І8-ЬМ үлгісі, еңбек нарығы жэне тауарлар мен қызмет көрсетуді өңдіретін жэне оларды тауар нарығында сататын фирма іс-эрекетін сипаттайтын сүраныс-ұсыныс үлгісімен.

1. Мамыров Н.К., Кулекеев Ж.Ә., Султанбекова Г.К. Микроэкономика. «Экономика», 2000 ж.
2. Ивашковский С.И. Макроэкономика. М., «Дело», 2000 г.
3.Назарбаев Н.Ә. Қазақстан - 2030. Қазақстан халқына жолдауы.
4.Мамыров Н.Қ., Есенғалиева К.С., Тілеужанова М.Ә. Микроэкономика. «Экономика», 2000 ж.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе 3

I. Тарау. Тауар нарығындағы макроэкономиалық тепе-теңдік 4
І.І.Тауарлар жэне игіліктер нарығындағы тепе-теңдік 4
II. Тарау. Іс жүзіндегі жэне жоспарланған шығындар. Кейнс кресі
өндірістің тепе-тендік көлеміне жету механизмі 12
1. Іс жүзіндегі жэне жоспарланған шығындар 12
2. Кейнс кресі 13
III. Тарау. Тепе-теңдік өнім деңгейінің экономикалық әлует
айналасындағы тербеліс автономды шығындар мультипликаторы
Рецессиялық және инфляциялық үзілістер 15
3.1. Үнемділік оғаштығы (парадоксы). АО-А8 үлгісінің кейнс кресімен
байланысы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... .18

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
Пайдаланылған әдебиеттер
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...21

Кіріспе
Алдымен кең анықталған тауар нарығын қарастырайық, яғни,
тауарларды ғана емес, сонымен қатар қызмет көрсетуді де қамтитын нарықты
қарастырайық. Талдаудың бастапқы нүктесі — түтыну жэне инвести-циялық
игіліктерге сүранысты білдіретін үй шаруашылықтары. Бұл бөлімде басты назар
қысқа мерзімді кезеңге аударылады.
Тауарлар жэне игіліктер нарығындағы тепе-теңдік жағдайын сипаттаудың екі
түрлі әдісі бар. Бірінші — кейде ол макроэкономикада неоклассикалык,
көзқарас деп аталады — баға нарықты тепе-теңцік жағдайға экелетін қүрал деп
жорамалданады. Мүнда "баға" деп тауарлар мен игіліктер деңгейлерінің
ақшалай бірлікте көрсетілуі ғана емес, сонымен қатар пайыздық мөлшерлеме,
нақты еңбекақы қарастырылады, осындай жағдайда нақты жэне ақша секторлары
бір-біріне ықпалын тигізбейді. Екінші — белгілі бір уақыт аралығында кейбір
бағалар өзгеруге бейім емес, мүндай жағдайда тепе-теңцік жұмысбастылық
көлемі есебінен және жалпы ішкі өнім көлемінен мүмкін болады. Бұл осы
көзқарасты сынаған Дж. Кейнс атымен кейнстік қөзқарас деп аталады.
Екінші көзқарасты жақтаушылар пайымдаудың басқа жолын үсынады. Оларда
кейбір баға аз өзгермелі (белгілі бір уақыт аралығында) дегенге жол
беріледі. Бұл жағдайда тепе-теңдік айырбасталатын көлем — тауарлар мен
қызмет көрсету (ЖҮӨ) жэне жұмысбастылық көлемі есебінен орнайды.
Бұл көзқарастар түбегейлі эр түрлі қорытындыларға экелуіне қарамастан, олар
бір негізін қалаушы үлгіге негізделді. Соңғысын талдаудың екі графикалық
құралдарымен синтездеуге болады: тауар нарығы мен ақша нарығының өзара
эрекеттесуін көрсететін І8-ЬМ үлгісі, еңбек нарығы жэне тауарлар мен қызмет
көрсетуді өңдіретін жэне оларды тауар нарығында сататын фирма іс-эрекетін
сипаттайтын сүраныс-ұсыныс үлгісімен.

I. Тарау. Тауар нарығындағы макроэкономиалық тепе-теңдік
І.І.Тауарлар жэне игіліктер нарығындағы тепе-теңдік
Тауарлар жэне игіліктер нарығындағы тепе-теңдік жағдайын сипаттаудың
екі түрлі эдісі бар. Бірінші — кейде ол макроэкономикада неоклассикалык,
көзқарас деп аталады — баға нарықты тепе-теңцік жағдайға әкелетін күрал деп
жорамалданады. Мүлда "баға" деп тауарлар мен игіліктер деңгейлерінің
ақшалай бірлікте көрсетілуі ғана емес, сонымен қатар пайыздық мөлшерлеме,
нақты еңбекақы қарастырылады, осындай жағдайда нақты жэне ақша секторлары
бір-біріне ықпалын тигізбейді. Екінші — белгілі бір уақыт аралығында кейбір
бағалар өзгеруге бейім емес, мүндай жағдайда тепе-теңдік жүмысбастылық
көлемі есебінен жэне жалпы ішкі өнім көлемінен мүмкін болады. Бұл осы
көзқарасты сынаған Дж. Кейнс атымен кейнстік қөзқарас деп аталады.
Екінші көзқарасты жақтаушылар пайымдаудың басқа жолын үхынады. Оларда
кейбір баға аз өзгермелі (белгілі бір уақыт аралығында) дегенге жол
беріледі. Бұл жағдайда тепе-теңдік айырбасталатын көлем — тауарлар мен
қызмет көрсету (ЖҮӨ) жэне жұмысбастылық көлемі есебінен орнайды.
Бұл көзқарастар түбегейлі эр түрлі қорытындыларға экелуіне
қарамастан, олар бір негізін қалаушы үлгіге негізделді. Соңғысын талдаудың
екі графикалық қү-ралдарымен синтездеуге болады: тауар нарығы мен ақша
нарығының өзара эрекеттесуін көрсететін І8-ЬМ үлгісі, еңбек нарығы жэне
тауарлар мен қызмет көрсетуді өңдіретін жэне оларды тауар нарығында сататын
фирма іс-эрекетін сипаттайтын сүраныс-үсыныс үлгісімен.
Алдымен кең анықталған тауар нарығын қарастырайық, яғни, тауарларды ғана
емес, сонымен қатар қызмет көрсетуді де қамтитын нарықты қарастырайық.
Талдаудың бастапқы нүктесі — тұтыну жэне инвести-циялық игіліктерге
сүранысты білдіретін үй шаруашылықтары. Бұл бөлімде басты назар қысқа
мерзімді кезеңге аударылады.
Жабық экономикада соңғы шығындардың саны ретінде алынатын ЖІӨ жеке
тұтынуға, жеке инвестицияға жэне мемлекеттік сатып алуға бөлуге болады.
"Бірінші кезеңде" бұл мынаны білдіреді.
1-ші кезеңдегі түгыну жэне инвестициялардың функциялары мынандай:
С,=С(С, Үё) (түлыну функциясы) (инвестиция функциясы) § = О (мемлекеттік
сатып алулар) Т, — Т (таза салықтар)
Түлыну (С) жеке байлықтан (С) жэне қолдағы табыстан Ү= Ү-Т оң
тэуелділікте.
Нақты пайыздық мөлшерлеменің түлынуға ықпалы тұрақты оң немесе теріс
болмағандықтан, мұңда тек жанама ықпапы қарастырылады: пайыз
мөлшерлемесінің өсуі үй шаруашылығының байлығын, соның эсерінен оның
түлынуын да азайтады. Инвестицияны қарапайымдандыру мақсатымен — инвестиция
функциясы пайыздық мөлшерлемеден ғана тэуелді деп қарасты-рылады: нақты
пайыздық мөлшерлемені үлкейту капиталдың баламалы қүны есебінен инвестиция
тартымдылығын азайтады.
(1) теңдеу - тауар нарығындағы тепе-теңдіктің шарты. Сол жағы шығарылатын
үхынысты көрсетеді, ал оң жағы — оның сұранысының сипаттамасы болып
табылады. Үсыныс экономиканың өндіргіш күштерімен, яғни капитал қорларымен,
жүмысшылардың біліктілігімен және техникалық даму деңгейімен анықталады.
Тауарларға жэне қызмет көрсетулерге сү-раныстың талдауын үхынысты қарастыру
арқылы толықтырайық. Өндіріс факторлары жэне өндіріс функциясы өнім шығару
көлемін анықтайды:
Ү = Ғ(К,Ь) = Ү
Енді өндірілген өнімге сү_ранысты жэне үхынысты сипаттайтын осы
теңдеулерді біріктірейік. Егер біз үлттық шоттар теңдеуіне түлыну функциясы
мен инвестициялық функцияның оң жағын қойсақ, онда мынаны аламыз:
Ү = С (Ү - Т) +1 (г) + О
О жэне Т айнымалыларының мэндері экономикалық саясатға берілетін
болғандықтан, ал өндіріс деңгейі берілген өндіріс факторларының қоры мен
өзгермес өндіріс функциясы жағдайында тү_рақты болғандықтан, былай жаза
аламыз:
Ү = С(Ү-Т) + І(г) + О
Бұл тендеу өнім үхынысы өнім сү_ранысына, ал ол өз кезегінде түлыну,
инвестиция және мемлекеттік сатып алулар сомасына тең екендігін көрсетеді.
Пайыз мөлшерлемесі г маңызды рөл атқарады, ол тауарға сү_раныстың оның
ұсынысына тендігіне кепіл бере алатындай өзгеруі керек. Пайыз мөлшерлемесі
жоғарылаған сайын, инвестиция көлемі азаяды, демек тауарға сү-раныс жэне
ү_сыныс та азаяды. С+І+О. Егер пайыз мөлшерлемесі жоғары болса,
инвестициялар өте төмен жэне тауарға сұраныс ұсыныстан төмен болады. Егер
пайыз мөлшерлемесі төмен болса, инвестициялар жоғары жэне сү_раныс
ұсыныстан асып кетеді. Пайыз мөлшерлемесінің тепе-теңдік жағдайында
тауарларға жэне қызмет көрсетуге сұраныс олардың ұсынысына теңеледі.
Классикалық экономика теориясы екі негізгі жобаға негізделеді. Біріншіден,
ресурстардың толық жұмсалуымен өндірілген өнімді сатып алу үшін жиынтық
шығын деңгейі Ү = С + I + О+Хп. (яғни АБ * А8 жағдай болуы мүмкін
еместігіне сенімділік білдіреді).
Екіншіден, егерде осы жағдай болса да, оңда еңбекақы, баға жэне нарықтық
пайыз мөлшерлемесі тез өзгереді жэне жиынтық сұраныстың төмендеуінен кейін,
жағдайды тү_рақтандыратын тез жэне болымсыз өңдірістің қүлдырауы болады.
Ақша нарығы эрқашан инвестициялар мен қор жинақтарының теңдігіне, яғни
ресурстардың толық қамтылуына кепілдік береді. Тек табиғи деңгейдегі
"ерікті" жұмыссыздық болуы мүмкін. Бұл АО жэне А8 тепе-теңцік нүктесінде,
өндіріс көлемі Ү мен элуетті Ү* теңдігін білдіреді.
Кейнстік экономикалық теория бұл өзін-өзі реттеу механизмінің
болуын сынайды. Сұраныс пен ұсыныстың тепе-тендігі ресурстардың толық
қамтылуымен эдетте, сәйкес келмейді: А нүктесінде АП = А8 теңдігі
орнайды, бірақ тепе-теңцік өңдіріс көлемі ҮО Ү*. Р АЗ
Үо-Ү* 22-сурет.
Бұл сэйкес келмеушіліктің себептерінің бірі — эр түрлі мотивтермен, эр
түрлі экономикалық агентгермен іске асыратын инвесгиция жэне қор жинағы
жоспарларының сөйкес келмеуі.
Үй шаруашылығы қор жинағының мотивтері:
1) Қымбат тауарларды сатып алу;
2) Кэрілікті қамтамасыз ету;
3) Кездейсоқ жағдайлардан (ауру жэне т.б.) сақтану;
4) Балалардың болашағын қамтамасыз ету.
5) Фирма инвестицияларының мотивтері:
1) Таза пайда нормасын барынша көбейту;
2) Нақты пайыз мөлшерлемесі.
Классикалық теорияға сэйкес, қор жинағының жэне инвестициялардың
динамикасын анықтайтын фактор — пайыз мөлшерлемесі болып табылады: егер ол
өссе, онда үй шаруашылығы табыстың эрбір қосымша бірлігінен салыстырмалы
түрде көбірек қор жинап, азырақ тұтына бастайды. Үй шаруашылықтарының қор
жинағының өсуі уақыт өте келе инвестициялардың өсімін қамтамасыз ететін
несие бағасының төмендеуіне экеліп соғады.
Кейнс теориясына сэйкес экономиканың тепе-теңдігін қалыптастыратын негізгі
факгор пайыз мөлшерлемесі емес, үй шаруашылықтарының қолда бар табыс көлемі
түлыну жэне қор жинау
динамикасын анықтайтын басты фактор болып табылады. Сонымен қатар барлық
түлыну шығындарын жасағаннан кейін қалған табыс бөлігі сақталып, жиналады.
Пайыз мөлшерлемесінің екінші әсері табыстың түтынуға жэне қор жинауға
эсеріне қатысты салыстырмалы шағын рөл атқарады. Солай бола тұра
инвестициялар динамикасы ең алдымен пайыз мөлшерлемелерінің динамикасымен
анықталады. Бұл тұтыну, қор жинағы жэне инвестициялар функцияларында
бейнеленеді.
С = а + Ь(Ү-Т)
С — түгыну шығыны
а — автономды тұтыну
;
Ь — тұтыйуды шекті бейімділігі
Ү — табыс
Т — салықтық аударымдар
(Ү-Т) - қолда бар табыс (ҮсІ немесе БІ)
МРС =
АҮё
МРС— түлынудың шекті нормасы. ЛС — түгыну шығындарының есімшесі. ДҮа~ қолда
бар табыстың өсімшесі.
арс= үа
АРС — тұтынудың орташа бейімділігі. С — тұтыну шығындарының көлемі. Үа —
қолда бар табыс көлемі. Қор жинағының қарапайым функциясы:
8 — жеке меншік сектордағы қор жинағы. (1) — түгынудың шекгі бейімділігі
функциясы. МР8=
АҮ МР8 — қор жинағының шекті бейімділігі. Д8 — қор жинағының өсімшесі.
АР8 = АҮ(і
АР8 - қор жинағының орташа бейімділігі.
8 — қор жинағының көлемі.
Үа — қолда бар табыс.
Қысқа мерзімді кезеңде ағымдағы қолда бар табыс өскен сайын АРС кемиді, ал
АР8 өседі, яғни отбасы табысының өсуімен тұтынуға кеткен шығын бөлігі
салыстырмалы қысқарады жэне қор жинағы салыстырмалы өседі. Бірақ ұзақ
мерзімді кезеңде түтынудың орташа бейімділігі тү-рақтанады, өйткені түлыну
шығындарының көлеміне ағымдағы қолда бар табыс көлемі ғана емес, сонымен
қатар отбасының жалпы өмір сүру деңгейі жэне күтіп отырған түрақты табыс
көлемі де эсерін тигізеді.
Түлыну жэне қор жинағының динамикасын анықтайтын факторлар:
1) Үй шаруашылығының табысы;
2) Үй шаруашылығында жиналған байлық;
3) Баға деңгейі;
4) Экономикалық күту;
5) Түлынушы қарыздарының көлемі;
6) Салық салу деңгейі.
Түлыну жэне қор жинау көлемі салыстырмалы түрақты болады, мемлекет оларды
өзгерту үшін арнайы шара, соның ішінде салық салу жүйесі арқылы
қолданбайды. Бұл көлемдердің түрақтылығы үй шаруашылығының "түлыну" немесе
"қор жинау" шешімдеріне байланысты.
Егер жиынтық сұраныстың бірінші құрауышы ретінде түлыну шығындары
салыстырмалы түрақты болса, оңда екінші қүрауышы — инвестиция керісінше,
өзгермелі.
Инвестициялардың негізгі түрлері:
1) Өндірістік инвестициялар;
2) Тауарлы-материалдық қордағы инвестициялар;
3) Түрғын үй қүрылысына инвестициялар. Автонрмды
инвестициялардың қарапайым функциясы:
I — автономды инвестиция шығындары.
е — сыртқы экономикалық факторлар арқылы анықталатын автономды
инвестициялар. к — нақты пайыз мөлшерлемесі. ё — эмпирикалық коэффициент.
Инвестиция динамикасын анықтайтын факторлар:
1) Таза табыстың күтіліп отырған нормасы.
2) Нақты пайыз мөлшерлемесі.
3) Салық салу деңгейі.
4) Өндіріс технологиясындағы өзгерістер.
5) Қолдағы негізгі капитал.
6) Экономикалық күтулер.
7) Жиынтық табыс динамикасы.
Жиынтық табыстың артуымен автономды инвестициялар көлемі ЖҮӨ өсуі барысында
өсетін ынталавдыру табысымен толықтырылады.
Инвестиция жиынтық табыстың Ү артуынан өсетін кэсіпкерлік паңцамен
қаржыландырылатын болғаңдықтан, инвестициялар да Ү артуынан көбейеді.
Сонымен қатар, жиынтық табыстың артуымен бірге тек жеке меншік
инвестициялар ғана өспейді, тауарлы-материалдық қорға жэне тұрғын үй
құрылысына инвестициялар да өседі. Өйткені экономика көтерілген сайын
бітуге жақын капитал қорларын көбейтуге ынта артады жэне түрғын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.