Су тіршілік тірегі

Су мен адам арасында байланыс көне заманнан бері карай қалыптасып келе жатқан жағдай.Әйтсе де, сыртқы ортаны, суды, ауаны қорғауға заңды түрде шара қолданбайтын бірде бір мемлекет жоқ.. Тіпті, теңіз суын қорғау зиянды заттарды шығарудың технологиясын реттеу және қалдықтарды барынша азайту жөнінде халықаралық келісім жасалған.
Бұл шаралар бұлжытпай іске асыру да керек етеді, себебі ауаның, судың топырақтың ластануы ең ақырғы шегіне жетті. Әсіресе бұл, мәселе халық өте жиі орналасқан өндірістік аудандарда тым үлкен орын алып отыр.Улы заттар бұл орындардан өзен суларымен, теңіз ағыстары және жел арқылы мыңдаған километр алшақ орналасқан аймақтарға тарап, жер шарының алыс түпкірлеріне қауіп тудырады.
Кейінгі жылдарда ластайтын қалдықтардың кәдімгі түрлеріне жерді радиоактивті заттардың улау қаупі қосылды. Ал оның зиянды әсерлері жердің тек белгілі аймағымен шектелмейді.
Судың ластануына әсіресе өнеркәсіп қалдықтарының қосылуы аса қауіпті. Қалдықтардың химиялық құрамының әр түрлі болуына сәйкес, олардың тигізер әсеріде қауіпті. Мысалы, Мұнай өңдеуден шыққан қалдықтар су бетін үлкен қабықпен жауып, оттектің алмасуы қиындатады. Үи тұрмысында және өнеркәсіпте өте көп мөлшерде қолданылатын синтетикалық детергенттер деп аталатын жууға қолданылатын заттардың әсері де мұнай қалдықтарымен бір бағыттас.

Жатқанбаев Ж. Валеология. Алматы 2004 ж.

Сағатов Қ.С. Валеология Алматы 2003 ж.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

Кіріспе:
Су мен адам арасындағы байланыс.

Негізгі бөлім:
1. СУ ТІРШІЛІК ТІРЕГІ
2. ДЕНЕНІ СУЫҚ СУМЕН ШЫНЫҚТЫРУ
3. “Таза ауыз су” проблемасы

Қорытынды.
Теңіз суларының ластануы

Су мен адам арасында байланыс көне заманнан бері карай қалыптасып келе
жатқан жағдай.Әйтсе де, сыртқы ортаны, суды, ауаны қорғауға заңды түрде
шара қолданбайтын бірде бір мемлекет жоқ.. Тіпті, теңіз суын қорғау зиянды
заттарды шығарудың технологиясын реттеу және қалдықтарды барынша азайту
жөнінде халықаралық келісім жасалған.
Бұл шаралар бұлжытпай іске асыру да керек етеді, себебі ауаның, судың
топырақтың ластануы ең ақырғы шегіне жетті. Әсіресе бұл, мәселе халық өте
жиі орналасқан өндірістік аудандарда тым үлкен орын алып отыр.Улы заттар
бұл орындардан өзен суларымен, теңіз ағыстары және жел арқылы мыңдаған
километр алшақ орналасқан аймақтарға тарап, жер шарының алыс түпкірлеріне
қауіп тудырады.
Кейінгі жылдарда ластайтын қалдықтардың кәдімгі түрлеріне жерді
радиоактивті заттардың улау қаупі қосылды. Ал оның зиянды әсерлері жердің
тек белгілі аймағымен шектелмейді.
Судың ластануына әсіресе өнеркәсіп қалдықтарының қосылуы аса қауіпті.
Қалдықтардың химиялық құрамының әр түрлі болуына сәйкес, олардың тигізер
әсеріде қауіпті. Мысалы, Мұнай өңдеуден шыққан қалдықтар су бетін үлкен
қабықпен жауып, оттектің алмасуы қиындатады. Үи тұрмысында және өнеркәсіпте
өте көп мөлшерде қолданылатын синтетикалық детергенттер деп аталатын жууға
қолданылатын заттардың әсері де мұнай қалдықтарымен бір бағыттас.
Сондай ақ ол судың оттек бойына сіңіру қабілетін төмендетеді және
органикалық заттары ыдырататын бактериаларды құртып,балықтарды улайды.
Өңдеу кезінде бөлінетін басқа да өнеркәсіп қалдықтары, мысалы,
мырыш,мыс,қорғасынның әр түрлі тұраздары мен көмірді кокстеу кезінде пайда
болатын фенол, цианидтер нағыз ретінде әсер етеді. Енді біреулері
(қышқылдар мен негіздер) судың электролиттік қасиетімен пайдалы және зиянды
микроорганизмдердің ара қатынасын өзгертеді. Бұл заттардың қайсысы болса да
суда бұрын болмаған (немесе аз мөлшерде ғана кездесетін ) бейтаныс
қосындылар. Сондықтан да олардың ыдырауы суда өмір сүретін организмдерге
қауіпті.
Суға түскен органикалық заттардың ыдырауы ең алдымен аэробтық
(оттекпен тыныс алатын) микроорганизмдердің қатысуымен жүреді. Бұл ретте
көбінесе зиянсыз қарапайым заттар түзіледі. Әрине бұл процесс органикалық
қоспалар белгілі мөлшерде түскенде ғана қалыпты жүретіні белгілі.
Суды ластайтын заттардың көлемі артқан сайын оны ыдыратуға өте көп
мөлшерде оттек жұмсалады. Бұл оттектің судағы концентрациясын азайтады және
сондай ақ, ыдырау процесін оттексіз жүргізетін анаэробтық
микроорганизмдердің санының артуына жағдай жасайды. Бұл жағдайда түзілетін
заттардың сапасы бөлек. Онда метан, аминдер, күкірт және фосфор улы
қосындылары пайда болып, су саси бастайды. Оттектің азаюы мен улы
қосындылардың көбеюі бірінші кезекте балықтардың қырылуына , онан кейін су
өсімдіктердің көбеюіне әкеп соғады. Сөйтіп , бұл тіршілік ортада су
біртіндеп таязданады.
Ең ақырында судың ластануының зардаптарын адамның өзі және оның
шаруашылық қажеттері тартады. Әзірде тұщы су қорының басты көзі өзен болып
есептеледі. Ал, оларды органикалық және минералдық қоспалардан тазарту өте
қиын және қымбатқа түсетін іс. Осы ретте адамның денсаулығына келетін қауіп
мөлшері үлкен. Себебі ең соңғы техникалық жетістіктерге негізделген тазарту
системалары да суда кездесетін кейбір заттардан толықтай тазартады деп айту
қиын.
Судың ластануы өнеркәсіп салаларына да үлкен зиян келтіреді. Онда
кейбір химиялық заттардың көп болуы суды сүзу қондырмаларына , химия, қағаз
жасау және тамақ өнеркәсіптеріне пайдалануға жарамсыз етеді. Сондықтан да
мұндай сулар алдымен қосымша өңдеуден өтіп, өнеркәсіпке пайдаланылады да,
артынан оған тағы да бірнеше улы заттар (жаңа технология негізінде)
қосылып, өзенге жіберіледі.
Тұщы судың ластануы қоғам алдында тұрған үлкен мәселе. Оның
зардаптарының тіршілік үшін және адамның өз денсаулығы үшін қаншама ауыр
жүк екенін түсіндірудің қажеті жоқ. Сондықтан да қазірде барлық елдерде
суды тазарту мәселесі бірінші орында тұр. Ал, қазақ жеріндегі суларды
тазарту үлкен мәселе.
Өнеркәсіп қалдықтарымен теңіз сулары да қатты ластануда : негізінен
алғанда ол әр түрлі қалдықтарды көметін орынға айналған. Әрине, теңізге
түсетін заттардың көлемінен теңіздердің көлемі әлде неше есе артық, онда
жүретін физикалық және биохимиялық процестердің нәтижесінде бұл заттар тез
арада зиянсыз қалыпқа өзгереді деп айта алмаймыз. Бірақ кейбір теңіз
аймақтарының, әсіресе, құрлық жағалауларының қайта ластануы үлкен зиян
келтіретіні белгілі.
Мысалы, Солтүстік Америка мен Еуропаның әйгілі жаға жайлары жағалауға
жақын орналасқан қалалардың қоқсықтармен ластанатыны белгілі болды.
Теңіз суларын мұнай қалдықтарымен ластауда негізгі рөлді танкерлер
атқарады. Қалдықтар суға кеме резервуарларын жуғанда немесе олар апатқа
ұшырағанда құйылады, әсіресе, ірі танкерлердің күйреуі аса қауіпті. Бұл
уақытта суға 200-300 мың тоннадай мұнай өнімдерді теңіз суларына ақтарылып,
орасан зор алқапқа жайылады. Оның әсері барлық тірі организмдерге бірден
қауіпті.
Мұнай қалдықтардан әсіресе құстар ауыр зардап шегеді. Мұнаймен
ластанған суға құстар қонғанда, олардың қауырсындары майланып, жылу
ұстайтын және су жұқтырмайтын қасиетін жоғалтады. Осының нәтижесінде тері
астына қан ұийды да өліп қалады. Судың мұнай мен ластануынан жылына қаншама
құстар қырылатынын есептеп шығу мүмкін емес. Себебі олардың көбі ашық
теңіздердің үстінде қырылып қалады. Мұның қаншалықты қауіпті екенін мынадан
көруге болады.Мысалы, 1996 жылы Ньюфаулендте әрбір миль жағалауда 464 каир
өліктері табылған. Егер бұл санға осы себептен өлген тағы басқа он бір
түрлі құстардың өліктерін қоса есептесе, бұл сан бірнеше есе өскен болар
еді. Осындай жағдай Атлантика мұхитының екі жағалауында жиі кездеседі,
себебі оны көптеген құстар қыста қоныс етеді. Теңіз суының мұнай
қалдықтарымен ластануы суда өмір сүретін сүтқоректілерге де үлкен әсер
етеді. Әсіресе, бұл теңіз камшатының өміріне тікелей қатынасты. Бұл аңның
терісі дүние жүзінде жоғары бағаланады. Біздің қазақ жеріне бұл аң көп
мөлшерде кездеседі. Бірақ оны қалай болса, солай аулауға тиым салынған.
Су бетін үлпек жұқа көбікшемен жабатын мұнай қалдықтары
микроорганизмдер мен кішірек жәндіктердің де тіршілік негізін күрт өзгертіп
жібереді. Олар түгелдей қырылып қалады.
Теңіз суының мұнай қалдықтары мен былғануы адамға да тікелей қауіпті.
Мысалы, асқа пайдаланылатын устрица және моллюскалар денелерінде рак ауруын
туғызатын бензприн сияқты улы заттар жиналатыны белгілі болып отыр. Бұл
заттың моллюскалар денесіне қалай жиналатыны туралы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.