Орталық Азия мен Еуропа серіктестігі

Пән: Халықаралық қатынастар
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 65 бет
Таңдаулыға:

Кiрiспе

Еуропа әлемнiң көптеген елдерiнiң, соның iшiнде Қазақстан Республикасының, қызығушылығын неге туғызуда? Оның себебi, Еуропа - бұл, ең алдымен, ауқымды нарық, тұтыну нарығы, негiзiнен, энергетикалық шикiзат нарығы; Еуропа - техника мен технологияның өте жоғары сапасы; Еуропа - бұл көптеген елдердiң экономикасына капитал мен инвестициялардың экспорты; Еуропа - бұл өмiрдiң, бiлiм беру мен денсаулық сақтаудың жоғары сапасы.

Қазақстан Республикасы Еуропа мен Еуропалық Одақ үшiн Еуропа мен Азияны қосушы көлiк коридоры ретiнде өзiнiң геосаяси жағдайымен, өзiнiң табиғи байлықтарымен, әсiресе, көмiрсутек шiкiзатпен, ал соңғы кезде тау-кен саласымен де қызықты. Жалпы алғанда, Орталық Азия, соның iшiнде Қазақстан, әлемге, ең алдымен, Еуропа мен Еуропалық Одаққа аз танымал аймақтар болып табылады.

Осының бәрi Қазақстан Республикасының Еуропамен, әсiресе, Еуропалық Одақпен, ауқымды әрi тиiмдi қатынастардың болуында қызығушылығы бар екенiнiң дәлелi болып табылады.

КСРО-ның бөлек Республикаларына қатысты ЕО-тың стратегиясы iс жүзiнде елдiң ресми ыдырауына дейiн-ақ қалыптаса бастады. 1990ж. Рим отырысында Еуропалық Кеңес Кеңес Одағындағы реформаларға техникалық жәрдемдесу мен азық-түлiк пен дәрi-дәрмекпен берiлетiн жедел көмектi қаражаттандыру туралы шешiм қабылдайды. 1990ж. 11 шiлдесiнен бастап, КСРО Республикаларын қоса алғанда, Орталық және Шығыс Еуропа мемлекеттерiмен өндiрiстiк ынтымақтастықты дамыту жөнiндегi ЕО-тың Комиссиясы белсендi жұмыс iстей бастады. Сонымен бiрге Комиссияға, қенестiк жақпен бiрлесе отырып, 1989ж. “Сауда, коммерциялық және экономикалық ынтымақтастық туралы” Келiсiмге қарағанда ауқымы кеңiрек келiсiмдi жасау мүмкiндiгiн зерттеу тапсырылды.

1990ж. соңында Еуропалық Кеңестiң отырысында ЕО мүшелерi КСРО-да басталған жаңартуларды қолдауды шешедi. Бұл ЕО шығыс бағыттағы бiрлескен стратегиясының әрекет ете бастағанының дәлелi болып табылады.

1991ж. 8 шiлдесiнде-ақ Еуропалық Кеңеспен КСРО Республикаларына техникалық көмек беру Дисциплинааралық қорын құру туралы шешiм қабылданады. Бұл шешiм, 1991ж. 7 шiлдесiнде Мәскеуде аккредиттелген дипломатиялық өкiлдiктердiң басшыларының бiр тобы, соның iшiнде Еуропа, Азия, Африка Оңтүстiк Американың 25 мемлекетiнен елшiлер, келген ҚазКСР-на да қатысты болды. Жоғарыда айтылып өткен миссияға Қазақстандағы жағдаймен жақынырақ танысуға берiлген мүмкiндiк үшiн Республиканың үкiметiне өз ризашылығын бiлдiрген КСРО-дағы Еуропалық Қауымдастықтың Комиссиясының төрағасы М. Эмерсон қатысқан болатын.

1991ж. 2 тамызында қазақстандық-еуропалық ұзақ мерзiмдi қатынастардың дамуына әсер еткен айтарлықтай өзгерiстер орын алды, атап өтсек, Римдегi Еуропалық Кеңес КСРО-ға техникалық көмектiң бағдарламасын қабылдайды және сол жерде “КСРО мен ЕО арасындағы ынтымақтастықтың техникалық, құқықтың және әкiмшiлiк аспектiлерi жөнiндегi” Хаттамаға қол қойылады.

Сол уақытта ҚазКСР мен ЕО арасында парламенттiк деңгейдегi кездесулер орын ала бастайды. 1991ж. 2 желтоқсанында Алма-Атаға КСРО-мен байланыстар жөнiндегi Комиссияның торағасы М. Хофф бастаған Еуропалық парламенттiң делегациясы келедi. Кездесу барысында Қазақстанмен тығыз әрi өзара тиiмдi байланыстарды орнату туралы алдын ала келiсiмге қол жеткiзiледi.

Кейiн орын алған оқиғалар КСРО-ның ыдырауына әкелiп соғады. Сол арада 1991ж. 16 желтоқсанында Брюссельде ЕО мүше-мемлекеттердiң сыртқы iстер министрлерiнiң төтенше кездесуi өткiзiледi. Бұл кездесудiң барысында КСРО мен Шығыс Еуропада пайда болған жаңа мемлекеттердi танудың қағидалары анықталады.

1991ж. 31 желтоқсанында арасында Қазақстанның да келiсiмi бар “Кеңес Одағы мен Шығыс Еуропадағы жаңа мемлекеттердi тану Қағидаларында” орын тапқан шарттарды орындауға келiсiмдерiнiң негiзiнде бұрынғы кеңес Республикарын тану туралы Қауымдастықтың Бiрлескен (заявление) қабылданады. Сөйтiп, 1991жылдың соңғы күнiн халықаралық құқық тұрғысынан тең негiзде ҚР мен ЕО арасында екi жақты қатынастар басталған күн деп санауға болады.

1992ж. 9 қантарының өзiнде-ақ ЕО Косиссиясы егемендi Қазақстанмен байланыстар жөнiнде мәлiметтердi дайындай бастайды.

1992ж. 11 ақпанында ЕО Косиссиясы мен жаңа тәуелсiз 12 мемлекеттiң арасында 1992 жылға техникалық ынтымақтастықтың институционалдық механизмiн қамтамасыз ететiн хаттамаға қол қойылады.

1992ж. 15 сәуiрiнде Қазақстанның парламенттiн делегациясы Еуропарламенттiң президентi Э. Клепинен қабылданады. Коп ұзамай ЕО Комиссиясы мен Қазақстан үкiметi арасындағы Қазақстанда ТАСИС бағдарламасын жүзеге асырудың басы болып табылатын “Қаржыландыру туралы Меморандумға” қол қойылады. ТАСИС (Программа предоставления техн. помощи странам ННГ действует с 1991г. ) -программа по оказанию поддержки ННГ в решении экономических, политических, соц-х проблем, которые необходимо преодолеть для перехода к рыночной экономике и демократическому обществу. В рамках программы предоставляютя безвозмездные субсидии для развития “ноу-хау”.

1992ж. сәуiр айында ТАСИС бағдарламасын жүзеге асыру жөнiнде Үйлестiру бюросы құрылады.

ЕО пен ҚР арасында дипломатиялық қатынастар 1992ж. қыркуйегiнде құрылып, сәйкес құжаттарға қол қойылады. Мұндағы басты мақсат -Батыс Еуропа мемлекеттерiмен саяси және экономикалық ынтымақтастықты дамыту және ЕО-пен тең негiзде серiктестiктi орнату болып табылады.

Сонымен қатар, басқа да маңыздылығы кем емес мақсаттарды көрнетуге болады:

1. ЕО мемлекеттерiмен тең және өзара тиiмдi негiзге сауданы кеңейту, саудада аса қолайлы режимдi қамтамасыз ету, әлемдiк нарыққа қол жеткiзу. Қазiргi таңда ЕО Қазақстандағы ең iрi шетел инвесторлардың бiрi болып табылады. 2004ж. Қазастан мен ЕО арасындағы сауда 2 млрд. евроны құрған едi. Сонымен қатар ЕО 2005ж. басынан бастап техникалық көмектiң жобасына 1, 5 мен евро көлемiндей қаражатты бөлу жоспарланған едi.

2. Еуроодақ елдерiнiң инвестицияларын тарту. 2001ж. ЕО елдерiнiң ҚР-на инвестицияларының үлесi қазақстандық экономикаға инвестициялардың жалпы көлемiнiң 34% құрған едi. Негiзгi инвесторлар - Ұлыбритания (16, 9%), Италия (12, 8%), Нидерландтар (4, 0%), Германия (2, 5%) мен Франция (1, 2%) болған едi.

3. Ақыры, Қазақстанда мұнай мен газдың үлкен қорларының болуы. Сәйкесiнше, Орталық Азия аймағындағы Қазақстанның стратегиялық ролi Қазақстанның ЕО елдерiне энергетикалық ресурстарды қамтамасыз етушi ретiндегi өсiп бара жатқан ролiн анықтайды ЕО елдерiмен ынтымақтастық, сонымен қатар, Республикада шикiзатты өңдеу күштерiн, ауылшаруашылық өндiрiсiн дамытуға, барлығына ортақ несие нарықтарды құруға өз үлесiн тигiзедi.

ЕО ҚР-мен дипломатиялық қатынастарды орнатудағы басты мақсатарды тоталитарлық саяси жүйедеп демократиялық, ашық қоғамды орнатуға өту процесiне жәрдемдесу, сонымен қатар, аймақтағы тұрақтылықты сақтау болатын.

ЕО-тың Жаңа тәуелсiз мемлекеттермен ынтымақтастығының құқықтық негiзiнiң бiрiншi сатысы болып Кеңес Одағының ыдырауынан бiр жылдан кейiн 1992ж. 15 желтоқсанында қол қойылған ЕО мүше-мемлекеттердiң және үкiмет басшыларының Декларациясы табылады. Берiлген Декларация ЕО-тың мүше-мемлекеттерiнiң бұрыңғы КСРО-да демократизациялау процесiне жәрдемдесуге дайындығы атап көрсетiлген едi.

Сөйтiп, ЕО бұрыңғы Кеңес Одағы мемлекеттерi мен егемендi Қазақстанмен арақатынасының концепциясы қалыптаса бастайды. Ынтымақтастықтық концепциясы келесi приоритеттерге негiзделген едi: елдердегi саяси демократизациялау және экономикалық либерализациялау процесстерiне демеушiлiк жасау; басқару стратегиясын құру бойынша кеңес беру; заңнама саласында кеңес беру және т. б.

Қазақстанның ЕО институттарымен ынтымақтастығының маңызды құрамдас бөлiктерiнiң бiрi болып 1993ж. 18 мамырында Алма-Атада өткен ЕЭҚ-тың Энергетикалық Хартиясы бойынша семинар табылады. Бұл семинар ЕЭҚ-тың “Энергетикалық хартиясын”, оның энергетика саласында саясатын және бұл саладағы Қазақстанмен арақатынасқа түсу мүмкiндiктерiн түсiндiру мақсаттарымен Энергетикалық заңнаманы зерттеу бойынша Голланд институтымен және Мадрид университетiнiң Шығыс Еуропа тарихы Институтымен ұйымдастырылған едi.

1993ж. 18 мамырында ЕО Комиссиясы Тәуелсiз мемлекеттерге техникалық көмек беру Халықаралық қорының ары қарай iстейтiн қызметi қатысты қорытындылар мен кеңес берулердi қамтыған құжатты қабылдайды. Бұл құжаттың көптеген бөлiмдерiнiң ҚР үшiн маңызы зор болды. 1993ж. 15 шiлдесiнiң өзiнде-ақ ЕО шешiмiмен ТАСИС бағдарламасын жүзеге асыру шеңберiнде Қазақстанға Республикадағы жаппай жекешелендiру саясатына жәрдемдесу үшiн 3млн. ЭКЮ бөлiнген едi.

Көп ұзамай берiлген шешiм бұрыңғы КСРО тәуелсiз мемлекеттерiндегi экономикалық реформалар мен экономиканы қайта құруға техникалық көмек беруге қатысты ЕО Кеңесiнiң №2053/93 қаулысы ретiнде ресмилендiрiледi.

Кейiн ҚР мен ЕО арасындағы екi жақты қатынастарға қатысты маңызды оқиға орын алады, атап айтсақ, 1995ж. 15 қазанында ҚР-ның Брюссельдегi делегациясымен текстиль өнiмдерiмен сауда жасау бойынша келiсiмнiң мәтiнi парафирленедi. Сонымен бiрге бұл келiсiмнiң 1994ж. 1 қантарынан 1995ж. 31 желтоқсанына дейiн де-факто әрекет ету туралы келiсiмге қол жеткiзiледi. Кейiн 1996ж. 1 қаңтарынан келiсiм үш жылға ұзартылады.

1994ж. бастап Қазақстанда ТЕМПУС, яғни, ЕО тарапынан бiлiм беру және ғылыми зерттеулер саласында көмек бағдарламасы, әрекет ете бастады.

Алайда, 1994ж. орын алған басты оқиға ҚР президентiнiң 19 қаңтар күнi шығарған Бельгия Корольдығындағы ҚР елшiлiгiне ҚР ЕО-тағы өкiлдiк функцияларын тапсыру және ҚР Бельгия Корольдығындағы Төтенше және Уәкiлеттi Елшiсi А. М. Кырбасовты сонымен бiрге ҚР ЕО жанындағы өкiлдiгiнiң басшысы ретiнде тағайындау туралы Жарлығы болып табылады. Бұл оқиға екi жақты қатынастарға қажеттi дипломатиялық негiздi қамтамасыз еттi.

Қазақстан мен Еуроодақ арасындағы кейiнгi саяси ынтымақтастықты анықтаған маңызды оқиға 1994ж. 24 мамыр күнi Брюссельде орын алды. Онда ҚР Бельгия Корольдығындағы елшiлiгiнiң жәрдем етуiмен негiзгi құжаттың - Еуропалық Одақ пен Қазақстан Республикасы арасындағы ынтымақтастық пен серiктестiк туралы Келiсiмнiң мәтiнi парафирленедi.

1994ж. 2 сәуiрiнде Еуропарламент ТМД елдерiне батыс көмегiн ұсыну жөнiнде резолюцияны қабылдайды. Резолюция сауданы либерализациялау, валюта жүйелерiн тұрақтандыру, арнайы мақсатта қаржыны бөлу, 1995жылға ТАСИС регламентiн қайта қарау, Комиссия штатын ұлғайту талаптарын қамтыған едi.

Сол жылдың көктемiнде Еуропалық Одақтың техникалық көмек бойынша Комиссиясы Қазақстанның өндiрiсiн демонополизациялау және модернизациялау жөнiнде ұсынысымен шыққан едi. Бұл жобаның басты мақсаты Қазақстанда жаңа экономикалық құрылымдардың пайда болуын жеделтуде, секторлық және регионалдық монополияларды бәсекеге тұра алатын топтарға айналдыруда, бағаларды реттеу жүйесiн тәртiпке келтiруде едi.

1994ж. соңына қарай Еуропалық Комиссия ЕО-тың Орталық Азиядағы мүдделерi мен Брюссельдiң ЕО пен Орталық Азия қатынастарына көзқарасы жан-жақты сипатталған арнайы коммюнике дайындайды. Сол кездiң өзiнде Еуропалық Одақтың Комиссиясының құжатында әлемдiк экономика үшiн Каспий теңiзiнiң шығыс бөлiгiнде мұнай-газ ресурстарының болашақ эксплуатациясының маңызы зор екендiгi баса айтылады. Коммюникеде ЕО-тың регионның әр мемлекетiмен 1993-1994ж. ж., яғни, Ынтымақтастық пен серiктестiк туралы Келiсiмдi белсендi дайындау кезiндегi, сауда-экономикалық қатынастарына үлкен көңiл бөлiнген едi.

Көп жақты қатынастардың ары қарай дамуындағы ЕО ҚР-нда дипломатикалық өкiлдiгiнiң ашылуының ролi зор болды. Қазақстан мен ЕО арасындағы қарым-қатынастарды одан әрi дамыту мақсатымен 1994ж. қарашасында Р. Кремер бастаған ЕОК-ның ҚР-ғы өкiлдiгi ашылған едi. Жалпы, ЕОК-ның ҚР-ғы қызметi келесi маңызды мәселелердi қамтиды:

1. Өкiлдiктiң қызметiн мемлекет үкiметiмен мен санаса отырып жүргiзу;

2. Саяси және экономикалық дамудың мониторингi;

3. Жергiлiктi билiк органдары мен қоғамдық пiкiрдi ЕОК-ның өкiлдiгiнiң қызметi туралы ақпаратпен қамтамасыз ету;

4. ЕО бағдарламаларымен үйлесу және мониторинг.

Жалпы алғанда, ЕО өзiнiң өкiлдiгi мен ТАСИС бюросы арқылы Қазақстанда қолданатын саяси құралдарды немесе әдiстермен нысандырды (ЕО стратегиясына сәйкес) төрт категорияға бөлуге болады: дипломатиялық және саяси қатынастар; жаңа шарттық қатынастар; экономикалық ынтымақтастық пен жәрдемдесу; ақпараттық қызмет.

Тәуелсiздiгiн алғаннан кейiн ҚР-ның жасасқан алғаш халықаралық құжат болып Еуроодақ пен Республика арасында 1994ж. 16-17 желтоқсанында қол қойылған Еуропалық энергетикалық хартия (ЕЭХ) бойынша базистiк шарт табылады. Қазақстан тарапынан шартқа Көмiр өндiрiсi мен энергетика министрi В. В. Кармаков Лиссабонда өткiзiлген ЕЭХ бойынша конференция кезiнде қол қояды.

Бұл шарттың Қазақстан үшiн маңызд зор, себебi, оған сәйкес, Республиканың энерготасығыштар нарығында дискриминациялануына жол бермеу қамтамасыз етiлген: мұнай, газ және т. б. Атап өтетiн тағы бiр мәселе, бұл шарт елдiң экономикалық қауымдастыққа интеграциясына, оның сауда-экономикалық мүдделерiн қорғауға және жалпы Қазақстанның экономика қауiпсiздiгiн жоғарылатуға жәрдемдеседi. Шарт Қазақстанның энергетикалық секторына инвестициялардың салынуына, ЕО елдерiнiң “ноу-хау” ұсынуына қолайлы жағдай жасайды.

1991-1994ж. ж. ЕО пен ҚР арасындағы қатынастың әр түрлi деңгейде қарқынды дамуы ынтымақтастықтың барлық аспектiлерiн қамтитын келiсiмдi талап еттi.

Мұндай құжатқа 1995ж. басында Брюссельде қол қойылды. 1995ж. 23 қаңтарында Қазақстан Президентi Н. Ә. Назарбаев пен ЕО Комиссиясының төрағасы Ж. Сантер ҚР мен ЕО арасындағы Ынтымақтастық пен серiктестiк туралы Келiсiмге қол қойды. Келiсiм Қазақстан Республикасының Еуропалық одақпен саяси және экономикалық қатынастарының одан әрi кеңеюi мен тереңдей түсуiне бастама болды.

Сөйтiп, жоғары айтылғанның мынадай қорытынды жасауға болады:

1. ҚР Еуропада орын алып жатқан интеграциялық процесстердi қолдайды.

2. ЕО пен ҚР-ның екi жақты ынтымақтастығының дамуына ерекше орын бөлiнуде. Республикамыздың ЕО пен Батыс Еуропа мемлекеттерiмен саяси, экономикалық және мәдени қатынастарын дамыту Қазақстанның сыртқы саясатындағы приоритеттi бағыттардың бiрi болып табылады.

3. Еуропалық одақ - бұл экономикалық, саяси және мәдени интеграция идеяларының iс жүзiнде жүзеге асырылуы. Еуропалық интеграция үлгiсi бүкiл Орталық Азия үшiн регионалдық интеграция моделi бола алатын сөзсiз. Қазiргi таңда ҚР-ның жалпы ЕО пен оның әр мүше-мемлекетiмен бөлек қатынастардың қос деңгейдi жүйесi орын алып отыр. Олар бiр-бiрiн өзара толықтыра отырып, әр түрлi қол қойылған келiсiмдер мен жүзеге асырылған жобаларда көрiнiс табуда.

I бөлім

1. 1 Жалпы қағидалар

Ынтымақтастық пен серiктестiк туралы Келiсiмнiң 1-бөлiмi ынтымақтастықтың жалпы қағидаларына арналған. 2-бапқа сәйкес, демократияны, халықаралық құқық қағидалары мен адам құқықтарын, сонымен қатар, ЕЫҚК-тың Бонн конференциясының құжаттарында көрсетiлгендерiн қоса алғанда, нарықтық экономика қағидаларын құрметтеу Тараптардың iшкi және сыртқы саясатының негiзi болып табылады және серiктестiк пен Келiсiмнiң маңызды элементiн құрайды. Сонымен қатар, бұл бапта жоғарыда айтылған қағидалардың қандай халықаралық құжаттарда орын алғаны нақты көрсетiлген. Атап өтсек, БҰҰ-ның Жарғысында Хельсинки Қорытынды Актiсi және Жаңа Еуропа үшiн Париж Хартиясы - халықаралық құқықтың жалпы танылған қағидалары орын тапқан құжаттар болып табылады. Осы халықаралық құжаттарда көрсетiлген қағидалардың мазмұнын ашып көрейiк.

Жоғарыда аталып өткен құжаттарда орын тапқан алғаш қағидалардың бiрi - күш қолдануға немесе күш қолдану қаупiн туғызуға тыйым салу қағидасы. Көп жақты деңгейде және юридикалық норма түрiнде қарулы күштi қолданудан бас тарту идеясы Версаль жүйесiнiң шарттарында, Ұлттар Лигасының Статутында, 1928 ж. “Ұлттық саясаттың құралы ретiнде соғыстардан бас тарту” атты Бриан-Келлогтың Пактiсiне жүзеге асырылды.

Қазiргi таңда күш қолдануға немесе күш қолдану қаупiн туғызуға тыйым салу универсалды шартта -БҰҰ-ның Жарғысында бекiтiлген. Ол көп жақты норманың универсалды нормаға айналғанының дәлелi.

Күш қолдануға немесе күш қолдану қаупiн туғызуға тыйым салу қағидасының қорғау объектiсi даулы мәселелердi күш қолдану арқылы шешуге тыйым салумен, қауымдастықтың, бөлек индивидтiң бейбiт әлемде өмiр сүруге құқығын қорғаумен, бейбiтшiлiктi бұзбаумен байланысты қоғамдық қатынастар болып табылады.

Келесi қарастыратын қағидамыз - мемлекеттердiң территориалдық тұтастығы қағидасы. Мемлекеттiң өз территориясының тұтастығы мен оған қол сұқпаушылыққа құқығын қорғайтын бұл қағида мемлекет егемендiгiн қамтамасыз етудiң маңызды құралы болып табылады. Территория - мемлекеттiң өмiр сүруiнiң негiзгi шарты, оның егемендiгiнiң әрекет ету аясы. Мемлекеттiк территория ұлттық және халықаралық тәсiлдермен қорғалады.

1975ж. Еуропадағы қауiпсiздiк пен ынтымақтастық Кеңесiнiң қорытынды актiсiнiң Қағидалар декларациясының “Мемлекеттердiң территориалдық тұтастығы” атты IV бабында былай деп айтылған: “қатысушы-мемлекеттер бiр-бiрiнiң территориалдық тұтастығын құрметтейдi… Қатысушы - мемлекеттер тең дәрежеде бiр-бiрiнiң территориясын халықаралық құқық нормаларын бұза отырып, соғыс оккупациясының немесе күш қолданудың басқа да тiкелей немесе жанама шараларының объектiсiне немесе ондай шаралар немесе оларды жүзеге асыру қаупi көмегiмен алып алу объектiсiне айналдырудан аулақ болады. Ешбiр оккупация немесе ондай алып алу заңды деп танылмайды”.

Мемлекеттер шекараларының мызғымастығы қағидасы мемлекеттердiң шекараларды орнату, оларды қорғау, шекаралармен байланысты даулы мәселелердi шешу бойынша ынтымақтастығын анықтайды. Шекаралармен байланысты қатынастардың маңыздылығы олардың мемлекет егемендiгiнiң таралу шекаралары, мемлекеттiк құқықтық тәртiптiң әрекет ету шекаралары болуымен анықталады.

Мемлекеттердiң бұл қағиданы қалай түсінетiндiгi Еуропадағы қауiпсiздiк пен ынтымақтастық Кеңесiнiң Қорытынды актiсiнiң Қағидалар декларациясының (1975 ж. ), БҰҰ-ның Бас Ассамблеясының декларациялары мен резолюцияларының, атап айтсақ, Мемлекеттердiң достық қатынастарына қатысты Қағидалар декларациясының нормалары сияқты моральды - саяси нормаларда көрiнiс тапқан.

Нәтижелi халықаралық бақылау астында жаппай және толық құарусыздану қағидасының қалыптасуы қарусыздану бойынша нақты шарттарды қабылдаудан басталды. Қағиданың қорғау объектiсi бүкiл адамзат қауiпсiздiгiн қамтамасыз етумен байланысты қоғамдық қатынастар болып табылады.

Халықаралық дауларды бейбiт жолмен шешу қағидасы халықаралық құқықтың функционалды қағидасы. Универсалды норма ретiнде қағида БҰҰ Жарғысында бекiтiлгеннен берi, 1945 ж. бастап өмiр сүруде. Оның қайнар көздерi БҰҰ-ның Жарғысы, БҰҰ-ның Халықаралық сотының Статуты, аймақтық саяси ұйымдардың жарғылары, мемлекеттердiң әр түрлi қатынастарын реттейтiн көптеген халықаралық шарттардың ережелерi болып табылады.

Мемлекеттердiң егемендi теңдiгi қағидасының негiзгi қайнар көзi оны жазбаша нысанда 2 баптың 1 пунктiнде бекiткен БҰҰ Жарғысы болып табылады. Басқа қағидалар сияқты ол мемлекеттердiң қатынастарын реттейтiн моральды - саяси және әлеуметтiк нормалардың басқа да түрлерiнде, -Мемлекеттердiң достық қатынастарына қатысты Қағидалар декларациясында (1970 ж. ), ЕҚЫК-ң Қорытынды актiсiнiң Қағидалар декларациясында (1975 ж. ), ЕҚЫК-ң 1983 ж. Мадрид кездесуiнiң Қорытынды құжатында және т. б. нақтылана түседi.

Мемлекеттердiң iшкi iстерiне қол сұқпаушылық қағидасы оларда егемендiк қасиетiнiң болуымен тығыз байланысты және оның бiр құрамдас бөлiгi - өзiнiң iшкi функциясын жүзеге асырғанда мемлекеттердiң тәуелсiздiгiне негiзделедi.

Мемлекеттердiң ынтымақтастығы қағидасы, халықаралық дауларды бейбiт жолмен шешу, мемлекеттердiң, егемендi теңдiгiнiң қағидалары сияқты, халықаралық құқықтың функционалды қағидасы болып табылады. Ынтымақтастық - мемлекеттердiң өз мүдделерiн жүзеге асыруының жалғыз тәсiлi, себебi олардың бiрде-бiреуi автаркия, экономикалық, саяси оқшаулану жағдайында өмiр сүре алмайды.

Ынтымақтастық қағидасы халықаралық құқықтың қалған қағидаларының iс жүзiнде жүзеге асырылуының нысаны болып табылады. Ол құқықтан гөрi, мемлекеттердiң бiр-бiрiмен ынтымақтасуына мiндетi болып көрiнедi. БҰҰ-ның Жарғысы преамбуласы мен 1 баптың 3 пунктiнде БҰҰ-ның мүшелерiн “экономикалық, әлеуметтiк, мәдени және гуманитарлық сипаттағы халықаралық мәселелердi шешуде халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асыруға” мiндеттейдi.

Бұл қағида нақтырақ 1970ж. Декларациясының ЕҚЫК-тiң 1975ж. Қорытынды актiсiнiң Декларациясының моральды - саяси нормаларында сипатталған.

Мемлекеттер халықаралық құқықтың барлық қағидаларын есепке ала отырып, яғни, тең негiзде, әдiлеттi, ешбiр қысымсыз немесе мемлекеттiң iшкi не сыртқы функциясына қол сұғуға тырысусыз, ынтымақтасуы тиiс; ынтымақтастықтан алынатын жағымды салдар, табыс өзара тиiмдi болып қана қоймай, БҰҰ-ның Жарғысында, Декларацияларында, басқа құжаттарда көрсетiлгендей, барлық мемлекеттердiң тұтас адамзаттың игiлiгiне қызмет етуi тиiс.

Ынтымақтастық өзара түсiнiстiкке сенiмге, адал көршiлiк қатынастары мен халықаралық бейбiтшiлiктiң нығанына өз септiгiн тигiзуi тиiс.

Халықаралық мiндеттемелердi адал орындау қағидасы халықаралық құқықтың функционалды қағидасы, халықаралық құқықтық тәртiптiң тұрақтылығын қамтамасыз ете отырып, бүкiл халықаралық құқық жүйесiнiң негiзгi қағидаларының бiрi болып табылады.

Халықаралық мiндеттемелердi адал орындау қағидасының қорғау объектiсi халықаралық шарттардың жасалуымен, әрекет етуiмен, әрекетiнiң тоқтауымен байланысты мемлекеттердiң, халықаралық басқа субъектiлерiнiң қатынастары болып табылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.