Валюта жүйесі

Мазмұны.

Кіріспе . . . 3

1. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ВАЛЮТА ҚАТЫНАСТАРЫ ЖӘНЕ

ВАЛЮТА ЖҮЙЕСІН ҰЙЫМДАСТЫРУ МЕХАНИЗМІ . . . … . . . 5

1. 1. Валюталық қатынастар мен валюта жүйесiнiң түсiнiгi… . . . 5

1. 2. Халықаралық Валюта Қоры. (Х. В. Қ. ) . . . 13

1. 3. Қазіргі валюталық рынок және оның қызметтері . . . 18

ІІ. ВАЛЮТАЛЫҚ РЕТТЕУ ЖӘНЕ БАҚЫЛАУ САЯСАТЫ . . . 22

2. 1. Валюталық шектеулер . . . 22

2. 2. Дамыған елдердегі валюталық бақылау ерекшеліктері…… . . . 24

2. 3. Валюта қатынастарын рыноктық және мемлекеттік

реттеу. Валюталық саясат . . . 30

ІІІ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ВАЛЮТА ЖҮЙЕСІН

РЕТТЕУДІҢ ҚҰҚЫҚТЫҚНЕГІЗДЕРІ . . . 37

3. 1. Қазақстан Республикасындағы ұлттық валюта жүйесі . . . 37

3. 2. Қазақстан республикасындағы валюталық

операцияларды жүргізу ережелері және реттеу

органдары . . . 43

3. 3. Қазақстан Республикасындағы валюталық

бақылаудың негізгі принциптері және оны

жүзеге асыру жолдары . . . 51

Қорытынды . . . 58

Қолданылған әдебиеттер . . . 60

Кіріспе

Дүниежүзілік экономика дамуының қазіргі кезеңі ұлттық шаруашылықтардың өзара байланыстарын нығайтып, олардың әрқайсысын дүниежүзілік шарушылықтың құрамдас бір бөлігіне айналдырып отыр.

Өткен ғасырдың 90-шы жылдары Еуразия кеңістігінің бірқатар елдері үшін диалектикалық қозғалыс, құбылыстарға толық саяси-экономикалық жаңғыру жылдары болды. Бұл жылдар дүниежүзілік шарушылықтың нығая түсіп интернационалдануына, жаһандану процестерінің күшеюіне, сондай-ақ ұлттық экономикалардың мейлінше ашықтығы жағдайында дамудың жаңа, ұтымды арналарының пайда болуын жеделдетті.

Қазақстан Республикасы бұрыңғы кеңес өкіметі тұсында халықаралық валюта-кредиттік және қаржылық қатынастардың субьектісі бола алған жок. Ол кезең қажетті алғышарттар жасалдып, жаңа үрдістер қанат жая қоймаған уақыттар еді.

Қазіргі Қазақстан тәуелсіз, егемен ел ретінде дүниежүзілік шаруашылыққа интеграцияланып, үйлесім табуға бет алды. Бұл бағытта толымды жетістіктер де жоқ емес. Еліміздің халықаралық валюта-кредитті және қржылық институттарымен мейлінше тығыз байланыстар қалыптастырып, халықарлық экономикалық қатынастардың тең құқықты мүшесі болуға ұмтылысы бұл бағыттағы маңызды үрдіс болып табылады.

Қазақстан Респбликасының Халықарлық Валюта Қорына (ХВҚ), Халықарлық Қайта Құру және Даму банкіне (ХҚДБ), Еуропалық қаржылық-кредиттік ұйымдарға мүше болып кірүі ел экономикасы ынтымақтастығын халықаралық деңгейде орнықтыруға көмектесті.

Шетелдік инвестицияларды пайдалану кез келген мемлекет үшін объективті қажеттілік болып табылады. Мұның өзі әрбір ел экономикасын халықаралық еңбек бөлінісі жүйесіне кеңінен қарастырып, мұқтаж салаларға капитал келтірудің тиімді жолы екендігі де даусыз.

Дүниежүзілік шаруашылықтың объективті заңдылықтары, капиталдар қозғалысының халықаралық тәжірибесі көрсетіп отырғандай Қазақстан бұл процесстен шеттеп қала алмайды. Аталған үрдіс қазіргі дүниежүзілік экономика мен халықаралық қатынастардың ерекше белгісі ретінде қарастырылады.

Қазақстанға шетелдік капитал ағымының тасқынды келуі үшін оған қолайлы инвестициялық ахуал жасау қажет. Бұл мақсатқа жету барысында бірқатар заңдарды, нормативтік-құқықтық келісімдерді айқындап, шетелдік инвесторлармен жұмыс істеу жүйесін толық қалыптастыру керек. Инвестициялық жобалар жолындағы кедергілерлі алып тастап олармен мүмкіндігінше тіл табысуға алғышарттар жасайтын жеңілдіктер мен артықшылықтардың икемді жүйесін қалыптастырып, орнықтыру кезек күттірмейтін шаралар жиынтығы болып табылады.

Халықаралық валюта қатынастары шаруашылық сферасының құрамдас және күрделі бөлігі болып табылады. Сондықтан, оның ұйымдық-құқықтық аспектілерін, жаңадан пайда болған құбылыстарын, қолданатын әдіс-амалдарын оқып, үйрену бүгінгі күннің басты талаптарының бірі. Халықаралық валюта қатынастарының мақсаттары мен міндеттерін, оның құрылымын, сондай-ақ жүзеге асыру механизмі мен ерекшеліктерін, дамуының негізгі үрдістері мен өзгешеліктерін қарастырдым.

Жұмыста халықаралық валюта қатынастары мен валюталық құқықтың құқықтық ғылыми және практикалық мәні бар негізгі мәселелері туралы сөз болады. Сонымен қатар валюта қатынастары жөніндегі халықаралық және ұлттық заң шығармашылығын да кеңінен қамтиды.

Жұмыста халықаралық валюта қатынастарының түсінігі, жүйесі, ұйымдастыру механизмі, дерек көздері қарастырылады. Жұмыстың бірінші тараулары халықаралық валюта қатынастары мен валюта жүйесінің түсінігін, халықаралық валюта қорын (ХВҚ) . Қазіргі валюта рыногын қарастырдым.

Жұмыстың екінші тарауында валюталық реттеу мен бақылау саясатына, өнеркәсібі дамыған жетекші елдердегі және Қазақстан Республикасындағы экспорт-импорт валюта бақылауын ұйымдастыру ерекшеліктеріне арналған.

Жұмыстың үшінші бөлімінде Қазақстан Республикасындағы валюта жүйесін реттеудің құқықтық негіздері мен осы жүйені анықтайтын белгілер, валюта операцияларын жүзеге асырудың ерекшеліктері мен принциптері талданып, көрсетілген.

І. Халықаралық валюта қатынастары және валюта жүйесі .

1. 1Валюталық қатынастар мен валюта жүйесінің түсінігі.

Халықаралық валюта қатынастары дегеніміз - дүниежүзілік шаруашылықта орын алатын валюталық іс-әрекеттер кезінде қалыптасатын және ұлттық шаруашылықтар қызметі нәтижелерінің өзара айырбасын жүзеге асыратын қоғамдық қатынастар жиынтығы. Валюталық қатынастардың жекелеген элементтері вексельдік және айырбастау әрекеттері түрінде ежелгі Греция мен Римде орын алғандығы тарихтан белгілі. Валюталық қатынастар дамуының келесі кезеңі ортағасырлық Лион, Антвериен қалаларындағы “вексельдік жәрмеңкелер” болып табылады. Капиталистік өндіріс әдістері қалыптаса бастаған кезеңдерде дами бастаған кезеңдерде халықаралық есептеу жүйесі банктер арқылы дами бастады.

Халықаралық валюта қатынастарының өркендеуі өндіргіш күштердің қарқынды өсуімен, дүниежүзілік рыноктың қалыптасуымен, халықаралық еңбек бөлінісінің тереңдеуімен, шаруашылық байланыстарының интернационалдануы және жаһандануымн сипатталады.

Халықаралық валюта қатынастар халықаралық экономикалық қатынастардың дамуына жалпылама түрде өзінің оңды әсерін тигізеді.

Халықаралық экономикалық қатынастар материалдық өндіріс сферасымен қатар бөлу, айырбас, тұтыну сферасын да қамтитыны белгілі ғой. Валюталық қатынастар мен ұдайы өндіріс арасында тікелей және кері байланыстар қалыптасқан. Олардың обьективті негізі халықаралық тауарлар, капиталдар, қызмет көрсетулер айырбасын туындататын қоғамдық ұдайы өндіріс процесі болып табылады.

Валюталық қатынастар жағдайы ұлттық және дүниежүзілік экономиканың дамуынан, саяси себептерден тәуелді, сондай-ақ халықаралық қатынастарға тән әріптестік және қайшылық сияқты екі үрдістер арақатынасына да тығыз байланысты болып келеді. Сыртқы экономикалық байланыстарда, соның ішінде валюталық байланыстар да бар, саясат пен экономика, дипломатия мен коммерция, өнеркәіп өндірісі мен сауда араласып жататындықтан валюталық қатынастар ұлттық және дүниежүзілік шаруашылықта ерекше орын алады. Дүниежузілік рыноктың капиталдар айналымы процесіне қосылуы ақша капиталы бір бөлігінің ұлттық ақшадан шетелдік валютаға және шетелдік валютаның ұлттық ақшаға айналып жатқанын көрсетеді. Мұның өзі халықаралық есептеулерде, валюталық, кредиттік және қаржылық операцияларда орын алып жатады.

Валюталық қатынастар ұдайы өндіріске қатысты екіншілей (вторичный) болғанымен, бұл қатынастардың салыстырмалы дербестігі бар және олар ұдайы өндіріске қарама-қарсы әсер етеді. Шарушылықтың интернационалдануы жағдайларында ұдайы өдірістің сыртқы факторлардан - дүниежүзілік өндірістің динамикасынан, шетелдік ғылым мен техника деңгейінен, халықаралық сауданың дамуынан, шетелдік капиталдардың келуінен тәуелділігі күшейе түседі. Халықаралық валюта қатынастарының тұрақсыздығы, валюталық дағдарыстар ұдайы өндіріс процесіне кері әсерін тигізеді.

Халықаралық валюта қатынастары шаруашылық байланыстарының интернационалдануы негізінде бірте - бірте белгілі бір формаларды иемдене бастады. Нәтижесінде валюталық жүйе қалыптасады. Валюталық жүйе дегеніміз - ұлттық заңнамамен немесе мемлекетаралық келісімдермен бекітілген валюталық қатынастарды ұйымдастыру және реттеу формасы. Ұлттық, дүниежүзілік, халықаралық (аймақтық) валюталық жүйелер ажыратылады.

Тарихқа көз жүгіртсек, ең алдымен халықаралық нормаларға сәйкес ұлттық заңнамамен бекітілген ұлттық валюта жүйелері пайда болған. Ұлттық валюта жүйесі елдің ақша жүйесінің құрамдас бөлігі болып табылады, дегенмен ол салыстырмалы дербес және ұлттық шеңберден шыға береді. Оның ерекшеліктері экономиканың дамуы және елдің сыртқы экономикалық байланыстары деңгейімен анықталады. Ұлттық валюта жүйесі дүниежүзілік валюта жүйесімен тығыз байланысты болып келеді. Дүниежүзілік валюта жүйесі - мемлекетаралық келісімдермен бекітілген халықаралық валюта қатынастарды ұйымдастыру формасы (нысаны) . Дүниежүзілік валюта жүйесі ХІХ ғасырдың орта тұсында қалыптасты. Дүниежүзілік валюта жүйесінің қызметтерінің сипаты мен тұрақтылығы оның дүниежүзілік шаруашылық құрылымы принциптеріне сәйкестігі деңгейімен, жетекші(дамыған) елдердің арасалмағы және мүдделерімен өлшенеді.

Аталған шарттар өзгерген жағдайларда дүниежүзілік валюта жүйесі кезендік дағдарыстарға ұшырайды да, оның салдары ескі жүйенің күйреуі және жаңа валюта жүйесінің жасалуы на әкеледі.

Дүниежүзілік валюта жүйесінің ғаламдық шаруашылықтағы мақсаттары мен қызметі мен реттелуі механизмдерінің ерекшеліктері бола тұра оның өзі ұлттық валюта жүйелерімен тығыз байланыста болады. Бұл байланыс сыртқы экономикалық әрекеттерге қызмет көрсететін елдердің валюталық саясатын мемлекетаралық реттеу мен үйлестіру аясында көрініс табады.

Ұлттық және дүниежүзілік валюта жүйелерінің өзара байланысы олардың ұқсастығын көрсетпейді, себебі олардың мақсаттары мен міндеттері, қызметі мен реттелуі, жекелеген елдердің экономикасына және дүниежүзілік шаруашылыққа әсері әр түрлі.

Ұлттық валюта жүйесінің негізгі элементтеріне мыналар жатады:

- ұлттық валюта;

- ұлттық валютаның айырбасталу, аударылу(конвертациялау) мүмкіндіктері;

- ұлттық валютаның паритеті(құны) ;

- ұлттық валюта курсының (бағамының) режимі;

- валюталық шектеулердің бары немесе жоғы, валюталық бақылау;

- ел валютасының халықаралық өтімділігін ұлттық реттеу;

- халықаралық кредиттік құралдар айналымын пайдалану ережелері;

- елдің халықаралық есептеулер ережелері;

- ұлттық валюталық рынок пен алтын рыногының режимі (тәртібі) ;

- елдің валюталық қатынастарын басқарушы және реттеуші ұлттық органдар;

Ал, дүниежүзілік валюта жүйесінің негізгі элементтері болып төменде көрсетілгендер саналады:

- резервтік валюталар, халықаралық есептесуге арналған валюталық бірліктер;

- валюталардың өзара айырбасталу шарттары;

- валюталық париттеттердің үйлестірілген тәртібі;

- валюталық бағамдау тәртібінің ережелері;

- валюталық шектеулерді мемлекетаралық реттеу;

- халықаралық валюта өтімділігін мемлекетаралық реттеу;

- халықаралық кредиттік құралдар айналымын пайдалану ережелерін үйлестіру; - халықаралық есептеулердің негізгі факторларын үйлестіру;

- дүниежүзілік валюта рыноктары мен алтын рыноктарының режимі;

мемлекетаралық валюталық реттеудіңжүзеге асырушы халықаралық ұйымдар;

Ұлттық валюта жүйесінің негізін осы мемлекеттің заңымен бекітілген

ұлттық валюта-ақша бірлігі құрайды. Халықаралық экономикалық қатынастарда пайдаланатын ақшалар валюта болып есептеледі. Халықаралық есептесулерде, әдетте шетелдік валюта басқа елдердің ақша бірлігі пайдаланылады. Шетелдік валютадағы кез келген төлем құралы - девиз түсінігінің анықтаушысы болып табылады.

Шетелдік валюта валюталық рыноктардағы сатып алу-сату обьектісі

болып табылады, халықаралық есептеулерде пайдаланылады, банктік есепшоттарда сақталады, бірақ осы мемлекет аумағында заңды төлем құралы бола алмайды. Кез келген елде күшті инфляция мен дағдарыстық жағдай орын алғанда ұлттық валютаны одан гөрі тұрақты шетелдік валюта ығыстырады. Қазіргі кезде мұндай валютаға доллар жатады. Еуроодақ елдерінің ортақ валютасы еуро да соңғы уақыттарда доллармен тайталаса алу мүмкіндіктерін көрсетіп бағуда. “Валюта” категориясы ұлттық және дүниежүзілік шаруашылықтың өзара әрекеті мен байланысын қамтамасыз етеді.

Дүниежүзілік ақша деп халықаралық экономикалық, саяси, мәдени қатынастарға қызмет көрсететін ақшаларды атайды. Дүниежүзілік ақшалардың қызметтерінің формалары ұлттық ақшалар түрін өткен - алтын ақшалардан кредиттік ақшаларға дейінгі жолда қайталайды. Нәтижесінде ХХ ғасырдың валюта жүйесі бір немесе бірнеше ұлттық валютаға негізделеді (мысалы, экю, ал 1999 жылдан бастап еуро) .

Айырбасталу мүмкіндігі бар ұлттық валютаның ерекше категориясына резервтік (негізгі) валюта жатады. Резервтік валюта халықаралық төлем және резервтік қаражат қызметін басқа елдер үшін валюталық паритет пен валюталық бағам ролін атқарады, сондай-ақ дүниежүзілік валюта жүйесіне қатысушы елдердің валюталары бағамын реттеу мақсатында валюталық

интервенция үшін қолданылатын құрал болып табылады. Қазіргі кезде валюта ретінде АҚШ-тың доллары, Еуроодақтың еуросы пайдаланылып отыр.

Резервтік валюта мәртебесін алудың обьективті алғышарттары болып елдің дүниежүзілік өндірістегі, тауарлар мен капиталдар экспортындағы, алтын-валюта резервтеріндегі жетекші позициясы, кредиттік-банктік мекемелерінің дамыған жүйесі, қарыз капиталдарының ұйымдастырылған және сыйымдылығы жоғары рыногы; басқа елдердің сұранысын қамтамасыз ететіндей еркін валюталық операциялар жүргізу мүмкіндігі мен валютаның еркін айырбасы мүмкіндіктері қарастырылады. Ұлттық валютаның резервтік валюта ролін атқаруы үшін субьективті фактор - ол белсенді сыртқы саясат, соның ішінде белсенді валюта және кредит саясаты. Ұлттық валютаны резервтік валютаға айналдырудың институтционалдық аспектіне оны (ұлттық валютаны) банктер және халықаралық валюта-кредиттік, қаржылық ұйымдар арқылы халықаралық айналымға енгізу жатады.

Резервтік валюта мәртебесі оны шығарушы елге мынадай артықшылықтар береді:төлем балансы тапшылығын ұлттық валюта есебінен жабу мүмкіндігі, дүниежүзілік рыноктағы бәсекелік күресте ұлттық экспортерлердің позициясын нығайту. Сонымен қатар, ұлттық валютаны резервтік валюта роліне жоғарлату сол елдің экономикасына белгілі бір міндеттер жіктейді. Олар:осы валютаның салыстырмалы тұрақтылығын қамтамасыз ету, девальвацияға бармау, сондай-ақ валюталық және сауда шектеулерін алып тастау.

Валюта жүйесінің келесі элементі оның шетел валютасына айырбасталу дәрежесі. Еркін айырбасталатын, валюталық шектеулері сақталған жартылай айырбасталатын және айырбасталмайтын валюталар бар екендігі белгілі.

Валюта жүйесінің тағы бір элементіне валюталық паритет, яғни заңнама арқылы рәсімделетін екі валюта арақатынасы жатады.

Валюта бағамының режимі де валюта жүйесінің элементі болып табылады. Белгіленген, бір шеңберде тербелетін және рыноктық сұраныс пен ұсыныстан тәуелді қалықтайтын валюталық бағамдар түрлері белгілі.

Валюталық шектеулердің бар немесе жоқ болуы да валюта жүйесінің элементтерінің біріне жатады. Валюталық құндылықтармен операцияларды шектеу де халықаралық валюта қоры арқылы мемлекетаралық реттеу обьектісі болып саналады.

Ал, халықаралық кредиттік қаражаттар айналымына келетін болсақ, оларды пайдалану ережелері үйлестірілген халықаралық нормалар аясында жүзеге асады. Олардың ішінде Женевада қабылданған вексельдер және чектер туралы конвенция бар. Халықаралық есептеулерді бір ізге салу құжаттық аккредитивтер мен инкассолар үшін үйлестірілген ережелерге сәйкес ұлттық және дүниежүзілік валюта жүйелері деңгейіндегі жүзеге асырылады.

Халықаралық валюта өтімділігін реттеу валюта жүйесінің тағы да бір элементі болып саналады және оның өзі халықаралық шектуелерді қажетті төлем қаражаттарымен қамтамасыз ету қызметін атқарады.

Халықаралық валюта өтімділігі дегеніміз - жеклген немесе бір топ елдердің кредитор алдындағы тиісті халықаралық міндеттемелерін кредиторға қолайлы төлем қаражаттарымен дер кезінде атқару қабілеттілігі. Дүниежүзілік шаруашылық тұрғысынан халықаралық валюта өтімділігі дүниежүзілік төлем айналымын қаржыландыру және кредиттеу көздерінің жиынтығы болып табылады. Ұлттық экономика тұрғысында халықаралық валюта өтімділігі төлем қабілеті көрсеткіші ретінде пайдаланылады. Халықаралық валюта валюта өтімділігі негізгі компоненттерден тұрады: елдің ресми алтын-валюта резервтері, еуро бойынша есеп шоты, халықаралық валюта қорындағы резервтік позициясы, яғни мүшел квотасының 25% мөлшеріндегі автоматты түрде кредит алу құқығы.

Халықаралық валюта өтімділігінің көрсеткіші ретінде, әдетте ресми алтын-валюта резервтері сомасының бір жылдық тауар импорты сомасына қатынасы қолданылады.

Валюталық рынок жән алтын рыногы режимі ұлттық және халықаралық реттеу обьектісі болып табылады. Валюта жүйесінің ең маңызды элементіне жатады. Бұған елдегі валюталық қатынастарды ұлттық басқарумен реттеу органдары (ұлттық банк, қаржы және экономика министрліктері, кейбір елдерде валюталық бақылау органдары) жатады.

Ұлттық валюталық заңнама ұлттық және шетелдік валютамен операцияларды реттейді (иемдену, әкелу және әкету, сатып алу-сату құқықтары) .

Халықаралық валюталық реттеуді Халықаралық валюта қоры жүзеге асырады, ал Еуропада бұл мәселелермен Еуропа орталық банкі шұғылданады. Аталған институттар Халықаралық валюта-кредиттік және қаржылық қатынастары қауіпсіз, дағдарыссыз дамыту режимін

талдау жасап, оның тұрақтылығын қамтамасыз етуге ұмтылады.

Әлемдік шаруашылық дүниежүзілік валюта жүйесіне белгілі бір талаптар қояды. Сол талаптарға сәйкес дүниежүзілік валюта жүйесі: халықаралық айырбасты сенімді төлеп-есептесу қаражаттарының жеткілікті мөлшерімен қамтамасыз етуге тиіс; дүниежүзілік экономикалық өзгерістеріне бейімделген, салыстырмалы тұрақты және икемді валюта механизмін қалыптастыру қажет; қатысушы елдердің мүделеріне сай қызмет атқару керек. Аталған талаптардың орындалуына ұдайы өндірістің қайшылықтары, дүниежүзілік шаруашылық құрылымындағы өзгерістер және дүниежүзілік аренадағы күштер арақатынасы едергі келтіріп бағады.

Валюталық гегемония орталықтары - валюта сферасындағы үстемдіктер елдер дамуының біркелкі болмауынан кезеңдік ауысуларға тап болып тұратын жағдайы бар. Мысалы, бірінші дүниежүзілік соғысқа дейін валюталық үстемдік Ұлыбританияның қолында болды. Дүниежүзілік соғыс нәтижесінде қаржылық орталық Еуропадан АҚШ-қа қарап ауысты. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін бірден-бір үстем валюта ролін доллар атқарып кетті.

ХХ ғасырдың 70-90- жылдары валюталық үстемдіктің үш бірдей орталығы қалыптасып үлгерді. Олар: Батыс Еуропа, АҚШ және Жапония. Мұның өзі доллардың монополиялық тұғырын едәуір шайқалтқан еді) .

Халықаралық қатынастар жүйесіндегі экономикалық операцияларды ұлттық валюталардың бір-біріне айырбасынсыз жүргізу мүмкін емес. Халықаралық сауданың дамуына байланысты ұлттық валюталардың айырбас құны пайда болды және мұның өзі дүниежүзілік қауымдастықтың экономикалық қызметінің ажырамас бөлігіне айналып отыр.

Валюта сыныптамасы.

Қайнар көзі. Основы международных валютно-финансовых и кредитных отношений/ Под редВ. В. Круглова. М., 1998

Валюта жүйесінің ең маңызды элементтерінің бір валюта бағамы болып табылады. Валютаның бағамы дегеніміз - жекелеген елдердің валюталарының ар қатыс немесе басқа елдің валютасы арқылы көрсетілетін жеке бір ел валютасының “бағасы”. Қазақстандағы валюта бағамы шетелдік валюта бірлігіне айырбасталатын теңгенің санымен анықталады.

Валюта бағамы өте құбылмалы, ширақ қозғалысты болып келеді. Оған төлем балансының жағдайы, елдегі инфляция деңгейі еркін ауысатын валюталарға деген сұраныс пен ұсыныстың ара қатысы, жекелеген елдер тауарларының дүниежүзілік рыноктағы бәсекелестігі, саяси және әскери факторлар, сондай-ақ бірқатар басқа да жанама факторлар әсер етді.

Валюта бағамы түрлерiнiң сыныптамасы

Қайнар көзі. Основы международных валютно-финансовых и кредитных отношений/ Под редВ. В. Круглова. М., 1998

Валюталардың айырбас бағамы валюталық рыноктағы қажетті валютаға деген сұраныс пен ұсыныс ара қатысымен анықталады. Жарым-жартылай ауысатын валютаға шетелдік валютаның шектеулі санына айырбасталатын және халықаралық төлем айналымының барлық түрінде қолданылмайтын валюталар жатады.

Дүние жүзі елдерінің басым көпшілігіінің валютасы, соның ішінде Қазақстанның валютасы жарым-жартылай ауысатын валюталарға жатады. Қазақстандық теңгенің еркін ауысу мүмкіндігіне жету үшін елдің саяси-экономикалық және қаржы-қаржат тұрақтылығы, алтын-валюта рзервтерінің қорлануы, дүниежүзілік қауымдастық елдерімен валюталық ынтымақтастық механизмінің қалыптасуы қажет.

Ауыспайтын валютаға шетелдік басқа валюталарға айырбасталмайтын, тек ел ішінде ғана ұлттық ақша бірлігінің есебінде айналымда болатын валюта жатады.

Дүниежүзілік қаржы орталықтары дегеніміз - банктердің маманданған қаржы-несие институттарының топтасқан жері. Бұл орталықтарда халықаралық валюта, несие, қаржы операциялары жүргізіледі және бағалы қағаздармен, алтынмен байланысты келісімдер жасалады.

... жалғасы

Евро валюта және евро несие нарығы пайда болуы мен ерекшеліктері

Валюта, валюта бағамы, валюта қатынастарының экономикалық мәні

Үшінші дүниежүзілік валюта жүйесі

Халықаралық валюта жүйесі: маңызы, даму кезеңдері, түрлері, құрамы

Валюталық жүйе және валюталық қатынастар

Валюта туралы жалпы түсінік

Халықаралық валюта қатынастары туралы

Әлемдік валюта жүйесінің даму тенденциясы

Халықаралық валюта қатнастары

Валюта жүйесі жайлы

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс