Лингвистикалық біліктілікті қалыптастыру барысында жоба әдісін қолдану

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 74 бет
Таңдаулыға:

АБЫЛАЙ ХАН АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАР ЖӘНЕ ӘЛЕМ ТІЛДЕРІ УНИВЕРСИТЕТІ

Қолжазба құқығында

Божбанова Толғанай Есмырзақызы

Лингвистикалық біліктілікті ҚАЛЫПТАСТЫРУ БАРЫСЫНДА ЖОБА ӘДІСІН ҚОЛДАНУ

Мамандық: 6N0119 шет тілі: екі шет тілі

Академиялық магистр атағын алу үшін дайындалған диссертация

Ғылыми жетекші : педагогика ғылымдарының кандидаты, профессор Абдығали С. А.

АЛМАТЫ, 2007

ДИССЕРТАЦИЯ ЖОСПАРЫ:

КІРІСПЕ . . . 3

Бірінші тарау:

I. Коммуникативтік іскерліктер шет тілінің комуникативтік біліктілік ядросы ретінде

Шетел тіліне оқыту процесіндегі шетел тілінің коммуникативтік

біліктілігінің рөлі . . . 7

1. 2 Коммуникативті біліктілік ұғымы және оның негізгі құрамдас бөліктері . . . 11

1. 3 Лингвистикалық біліктілік - коммуникативтік біліктіліктің жетекші компоненті. 20

Екінші тарау:

II. Шетел тілін оқыту барысында жоба әдісін қолдану технологиясы

2. 1 Шетел тілі сабақтарында жоба әдісінің рөлі мен алатын орны . . . 26

2. 2 Шетел тілін оқытуда жоба әдісін қолдану тенологиясының психологиялық - педагогикалық негізі. …34

2. 3 Сөз іскерлігін қалыптастыру мақсатында жоба әдісін қолданудағы үлгінің мазмұны . . . 50

2. 4 Шетел тілін оқытуда жоба әдісін қолдануға арналған әдістемелік нұсқаулар54

Үшінші тарау:

III. Лингвистикалық біліктілікті қалыптастыру мақсатында жоба әдісін қолдануды тәжірибе жүзінде бақылау

3. 1 Жоба технологиясын қолдану арқылы лингвистикалық біліктілікті қалыптастыруға арналған оқу материалдары мен тапсырмаларын іріктеу және жасау . . . 58

3. 2 Тәжірибелік эксперименталдық оқыту, оның нәтижелері. . 62

ҚОРЫТЫНДЫ

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

ҚОСЫМША МАТЕРИАЛДАР

Кіріспе

Халықаралық ақпарат алмасудың үнемі артуы, мемлекеттер арасындағы қарым - қатынастардың өсуі және халықаралық қоғамдық ұйымдардың әрекеттесуінің артуы - мұның бәрі шетел тіліне оқытудың практикалық мақсатын қазіргі лингводидактикадағы басты мақсат ретінде анықталады. Оны іске асыру арқылы оқушы шетел тіліндегі коммуникативтік біліктіліктің белгілі бір деңгейіне жетеді.

Әдістемелік әдебиетте коммуникативтік біліктілікті шетел тілін коммуникативтік бағытталған, дұрыс меңгеру ретінде түсіндіріледі, бұл тілдік бірліктердің формасын, қызметін, мағынасын ғана білу емес, сондай - ақ оларды контекстке, жағдаятқа және қарым - қатынас мақсатына сай қолдану болып табылады.

Шетел тіліне оқытуда окоммуникативтік біліктілікті қалыптастыру күрделі процес, сондықтан әрекет түрі ретінде сөз қарым - қатынасының ерекшеліктерін ескеру қажет.

Қазіргі кезде сөз қарым - қатынасы “ өз әрекеттерін бір - біріне белгіілер арқылы (соның ішінде тілдік белгілер де) ұйымдастыратын және ықпал ететін адамдардың белсенділігі ретінде” қарастырылады. [1]

Қарым - қатынас - белгілі бір мақсат көздеген ақпарат алмасу ғана емес, сондай - ақ “ тілдік емес ” сипаттағы мақсат көздеген қатысушылардың өзара белсенді әрекеттесуі болып табылады. [2]

Шетел тіліне оқытудағы басты мақсат мәдениетаралық қарым - қатынас қабілеттілігін дамыту осындай жағдайда ғана мүмкін болады. Қарым - қатынас оқу, ойын, еңбек сияқты әрекеттің бір түрі, бірақ оның өз ерекшеліктері бар:

қарым - қатынас басқа әрекет түрлері үшін қажетті жағдай ( ойын, еңбек, таным) ;
қарым -қатынас тек қана өзара әрекеттесу формасында болады, ол субъект - субъект қарым - қатынасына, санадағы әлеуметтік алмасу ұстанымына негізделеді;
қарым - қатынас сөз құралдары арқылы іске асады, олар өз кезегінде қарым - қатынас жасаушы жақтардың санасына, ойына, мінез - құлқына ықпал етеді;
бұл әрекеттің дұрыс өтуі үшін адамның танымдық, эмоционалдық, ұйымдастырушылдық жақтарына талаптар қойылады. [2; 86]

Жоғарыда айтылған оқу процесіндегі сөз қарым - қатынасының ерекшеліктерін ескеру бұл процестің нәтижелі өтуін қамтамасыз етеді.

Кез - келген тіл, ана тілі болса да, шетел тілі болса да қарым - қатынас құралы ретінде қызмет етеді. Ол адамдар арсындағы әрекеттестікті, әлеуметтік өмір жадайында ықпал етуді іске асырады.

Шетел тілі қазіргі әлем мәдениеттерінің диалогының қарым - қатынас құралы ретінде де және халықаралық қарым - қатынас құралы ретінде оқушыдан шет тілінің коммуникативтік біліктілігін меңгеруді қажет етеді. Шетел тілін өз бетінше және үздіксіз оқуға қабілеттілік пен дайындықты дамыту мен тәбиелеуде, әрі қарай өз бетінше білім алуда басты рөлді лингвистикалық біліктілік атқарады:

белгілі бір сөз әрекетіндегі қажетті дағдылар мен іскерліктерді қалыптастыру үшін әр оқушыға белсенді ауызша практика қажет;
тілден тыс ортада лингвистикалық біліктілікті қалыптастыру, коммуникативтік жаттығуларды қолдану жеткіліксіз;
оқушылар тілді мәдениетаралық әрекеттестік құралы ретінде қабылдау үшін оларды елтану тақырыбымен таныстыру ғана емес, белсенді мәдениеттер диалогына кірістіру қажет, өйткені олар практикадаолар үшін жаңа тілдің қызмет ету ерекшеліктерін білулері тиіс.

Оқушыларға ойлануға, белгілі бір проблемаларды шешуге мүмкіндік беру қажет, өйткені оқушылар өз сөз айтылымдарының мазмұнына көңіл бөлулері тиіс, ой маңызды нәрсе болуы керек, ал тіл болса тура өз қызметін, яғни ойды құру қызметін атқаруы тиіс. Осылайша, оқушылардың лингвистикалық біліктілігін қалыптастыру мақсатындағы әдістемені дамыту мен бұл мәселенің теориясы мен практикасының жеткіліксіз зерттелуі біздің зерттеу тақырыбымыздың өзектілігін көрсетеді

Қазіргі таңда экономикалық саяси және мәдени қарым- қатынастың мемлекеттер арасында өсуіне байланысты шетел тілін бүгінігі күннің талабына сай оқыту керектігі ешкімді де күмәндандырмайды.

Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңында оқыту формасын, әдістерін, технологияларын таңдауда нұсқау болар көп қағида берілген. Бұл білім мекемелерінің мұғалімдеріне оқытудың оңтайлы, жаңашыл үлгісін қолдануға мүмкіндік береді. Жаңа білім парадигмасы бірінші орынға баланың білімін, білігі мен дағдысын ғана емес, оның жеке бас тұлғасын, білім алу арқылы азамат ретінде дамуын қойып отыр. Дәстүрлі оқыту оқушыларға дайын белгілі білімдерді беру процесіне негізделген болса, жаңаша оқыту технологиясы- оқыту процесін ұйымдастыру, басқару және бақылау болып табылады.

Қазіргі кезде оқу процесіне жаңа технологияларды енгізу мұғалімге оқушыларды біліммен қаруландырып қана қоймай, сондайақ тәрбиелеуге де үлкен әсерін тигізеді. Жаңа технологияларды қолдану барысында оқушылардың коммуникатвтік, шығармашылық қасиеттерінің дамуына үлкен жағдай жасалады.

Жаңа технологиялар оқу процесін оқушылар үшін әртүрлі ұйымдастырып, тілге деген қызығушылықтарын оятып, белсенділіктерін арттырады.

Қазіргі кезде жаңа технологялардың ішінде жоба әдісі мұғалімдер мен әдіскерлер арасында кең өріс алып, жиі қолдануда. Жоба дегеніміз - бұл өткен материалдың жайғана нәтижесі емес, сонымен қатар бұл танымдық әрекеттің жемісі мен әдісі болып табылады. Бұл оқушылардың жан-жақты ұйымдастырылған, үлкен ізденушілікті талап ететін зерттеу әрекеті. Аталған тәсіл оқушылардың белсенділігі мен өзбеттілігіне бағытталып, алған білімді практика жүзінде қолданудың бірден бір мүмкіншілігі.

Бұл әдіс-тәсілді қолдану барысында интерактивтік, когнитивтік іс-әрекеттерді оқушылардың жеке басының мүмкіндіктерін белсендіру мақсатымен жүзеге асыру көзделеді.

Жоба әдісі оқушылардан бірлескен жұмысты талап етеді. Бірлескен жұмыс барысында оқушылардың арасында өзара түсіністік арта түсіп, оқушы тек қана өз жұмысы үшін ғана емес, бүкіл топ ұжым істеп жатқанжұмыс үшін жауапкершілікті сезінеді. [3]

Әрбір жобаның негізінде белгілі бір шешімді талап ететін проблема жатыр. Ғылымиәдістемелік әдебиеттерде шетел тілі сабақтарында жаңа технологияларды, оның ішінде жоба әдісін қолдану жөнінде көптеген мақалалар жазылған. Мысалы, Зимняя И. А, Полат Е. С., Макаревич И. Г., Фазлова Р. Л., т. б. сияқты әдіскерлердің жұмысын атап айтуға болады.

Бүгінгі таңда шетел тіліне үйрету жайында сөз қозғасақ бұл процесті мәдениаралық коммуникация процесінен бөлек қарастыру мүмкін емес екендігін түсінеміз.

Тілдік, яғни шетел тілдік коммуникация процесі күрделі де, көпаспектілі құбылыс. Лингвистикада коммуникативтік компетенцияны лингвистикалық компетенцияға ие болу деп түсінеді.

Осыған орай бұл салада жұмыс істеп, осы мәселемен шұғылданған көптеген әдіскерлердің еңбектерін атауға болады. Оның ішінде: Гез Н. И., Бондаренко О. Р., Голованова И. А., Тарасов Е. Ф., Дульянинов А. Г.

Біздің жұмысымыздың зерттеу объектісі болып тілдік сынып оқушыларын шетел тіліне үйретудегі оқу процесі болып табылады.

Осыған орай зерттеудің пәні - жоба әдісін қолданудың негізінде оқушылардың лингвистикалық компетенциясын қалыптастырудың әдістемесі.

Зерттеудің мақсаты оқу процесінде жоба әдісін оқушылардың лингвистикалық компетенциясын қалыптастырудың теориялық негіздемесі және соның негізінде сабақтар сериясының үлгілерін құрастыру.

Зерттеудің міндеттері:

- Диссертациялық жұмыстың тақырыбына байланысты теориялық сұрақтарды зерттеу;

- Оқушылардың шетел тілі сабақтарына анализ жасау;

-Оқушыларда лингвистикалық компетенцияны жоба әдісін қолдана отырып қалыптастырудың жаңа сабақ үлгілерін құрастыру, бұл сабақтардың нәтижелігін тәжірибелік-эксперименталдық оқытуда тексеру.

Зерттеудің ғылыми болжамы: Оқушылардың шетел тілі сабағында лингвистикалық компетенцияны қалыптастырудағы жоба әдісін тиімді пайдаланатын болса, онда лингвистикалық компетенцияға қойылатын талаптар нәтижелі орындалады, өйткені оқу процесінде жоба әдісін қолдану оқушыларда лингвистикалық компетенцияны қалыптастырудың бірден бір көзі ретінде пайдаланылады.

Зерттеу тәсілдері:

- зерттеу тақырыбына ғылыми әдістемелік еңбектерді оқып, сын көзбен талдау;

- оқу процесіне бақылау жүргізу;

- жаңа технологияларды қолданудағы озат тәжірибелік оқытуды жинақтау;

- тәжірибелік- эксперименталдық оқыту жүргізу.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы:

- Лингвистикалық компетенцияны қалыптастырудағы кездесетін қиыншылықтар;

- Жоба әдісі негізінде лингвистикалық компетенцияны қалыптастырудың тиімді жолдары;

- Оқушыларда лингвистикалық компетенцияны қалыптастыруда, жоба әдісін қолданып құрастырылған сабақ жоспарларының үлгілері;

- Жоба әдісін қолдана отырып, оқушыларды лингвистикалық компетенцияны қалыптастыруға арналған әдістемелік нұсқаулар;

I. Коммуникативтік іскерліктер шетел тілінің коммуникативтік біліктілік ядросы ретінде

1. 1 Шетел тіліне оқыту процесіндегі шетел тілінің коммуникативтік біліктілігінің рөлі.

Бүгінгі күнгі шетел тіліне оқыту әдістемесінде үстемдік етіп отырған оқытудағы комуникативтік бағдарлылық ең алдымен тілдің негізгі мақсатына, яғни қарым - қатынас құралы ретіндегі қызметіне және оның коммуникативтік қызметіне байланысты болып отыр. Шетел тіліне оқытудағы коммуникативтік бағдарлылық “ оқытудағы әрекетшілдік тұрғының әдістемелік ойластырылу қорытындысы және шетел тіліне оқытуда қолданылу нәтижесі ” болып табылады. [4]

Яғни, тіл құралдарын, лексикалық, фонетикалық, грамматикалық құралдарды меңгеру оларды сөз әрекетінде тәжірибе жүзінде қолдануға бағытталады.

Сөз әрекеті оның түрлері ( жазу, оқу, сөйлеу, тыңдау ) - олар табиғи қарым - қатынасқа жақын жағдайларда іске алатын қарым - қатынасты іске асыру жолдары. Басқаша айтқанда, оқушылар коммуникативтік міндеттерді шешулері үшін қажетті мотивті сөз әрекеттерін меңгерулері тиіс, мысалы контакт жасау, сөз нысанына ақпарат беру немесе алу және т. б.

Коммункативтік біліктілікті қалыптастыру мақсатында оқу процесін құруда ең алдымен “коммуникативтілік” ұғымын ашу қажет.

Өз еңбектерінде Е. И. Пассов “коммуникативтілікті” былайша анықтайды:

коммуникативтілік оқу процесіндегі сөзге, сөз әрекетіне бағыттылықты ажет етеді;
коммуникативтілікке сөз әрекетіне оқытудағы индивидуализациялау жатады, я, ни әр оқушының жеке тұлға ретінде қабілеттіліктері, сөз және оқу әрекеттерін іске асыруы, жеке қасиеттері кіреді;
коммуникативтілік функционалдық ұғымымен байланысты, кез- келген сөз бірлігі, тілдік форма коммуникация процесінде белгілі бір сөз қызметін атқарады, кері жағдайда сөз әрекеттесуі мүмкін болмайды;
коммуникативтілік оқытудағы жағдаяттылықты қажет етеді;
қарым - қатынас процесінде үнемі сөз тақырыбы, жағдайы, шарты, міндеті т. б. ауысып отырады. Яғни қарым - қатынас бөліктері, олардағы жаңалық ауысады. [6]

Л. С. Смирнова коммуникативтік әдістемені сипаттайтын мынадай анықтама береді: коммуникативтік әдістеменің басты мақсаты қарым - қатынасқа үйрету немесе коммуникативтік біліктілікті қалыптастыру болып табылады. Оқытудың ұстанымдары мен тәсілдерінің жиынтығы коммуникативтілік арқылы анықталады. [7]

Шетелдік әдістемеде коммуникативтілік ретінде барлық талаптарға сай әрекет түрін анықтайды. Біріншіден, бұл әрекет түрін ұйымдастыруда коммуеиканттардың білім деңгейлерінің әртүрлілігі ескеріледі. Екіншіден, коммуниканттарда белгілі бір ақпаратты жеткізуде тідік форманы немесе құрылымды таңдау мүмкіншілігі болуы тиіс. Үшіншіден, қарым - қатынас мақсаты орындалғанын анықтау үшін қажетті кері байланыс болуы тиіс. [11, 121]

Жоғарыда айтылғандарға сүйене отырып, коммуникативтілік шетел тілін белсенді оқу процесінің барлық жақтарына қатысты екенін қорытындылай аламыз.

Шетел тілін белсенд меңгеруде сөз серіктесіне бағыттылық, тиімді ықпал ету маңызды.

Осылайша, бүгінгі күнгі қоғам иалабын ескере отырып, қоғамдағы жаңа халықаралық - экономикалық қарым - қатынатарды ескре отырып жаңа оқу парадигмалары, шетел тіліне оқытудың жаңа жолдары жайлы сөз қозғауға болады. Мұнда шетел тіліне оқытудың басты практикалық мақсаты ретінде шетел тілінің коммуникативтік біліктілігті қалыптастыру қарастырылады, бұл сөзсіз өзекті.

Шетел тілін меңгеру деңгейін сипаттаған кезде әдістемеде “біліктілік” термині кеңінен қолданады. Бұл терминді ғылыми тілге алғаш енгізген америкадық тілші ғалым Н. Хомский, мұны ол адамның белгілі бір әрекетті әске асыру ерекшелігін сипаттау үшін қолданды. Басында бұл термин көбінесе ана тілінде белгілі бір әрекетті орындауға қажетті қабілеттілікті көрсету үшін қолданылды. Коммуникативтік біліктілік ұғымын Д. М. Изаренков нақтылай түсті: коммункативтік біліктілік - бұл сөз әрекетінің бір түрлері арқылы немесе барлық түрлері арқылы адамның қарым - қатынас жасауға қабілеттілігі, бұл жеке тұлғанығ күрделі іскерлігі, ол белгілі бір тілдік ортаның өмір жағдайына табиғи бейімделу процесінде немесе арнайы оқыту арқылы қалыптасады. [8]

Кейбір ғалымдар коммуникативтік біліктілікті “ бөліктен: қарым- қатынас әрекет процесінде жинақталған сөз тәжірибесінен және қарым - қатынас барысында жиналған тілдік білімдерден құралған психологиялық жүйе” ретінде анықтайды. [9]

Н. Д. Гальскованың айтуынша, коммуникативтік біліктілік немесе сөз қарым - қатынасына қабілеттілік әрекетшілдік теориясының мағлұматтары арқылы (сөз актілері теориясы, дискурстік анализ саласы) толықтырылады, өйткені қарым - қатынас бұл тек қана ақпарат беру ғана емес, сондай -ақ сөз серіктерінің қарым -қатынастарын реттеуі болып табылады. [1]

Н. И. Гездің көзқарасы бойнша, коммуникативтік біліктілік белгілі бір қоғамда өз қабілеттіліктері шеңберінде және әлеуметтік статусына сай жеке адамның басқалармен әрекеттесуге үйретілу деңгейі қарастырылады. [14]

Жоғарыда аталған авторлар сияқты біз коммуникативтік біліктілік ретінде оқушының шет тіліндегі қарым - қатынасқа қабілеттілігі мен дайындығы деп түсінеміз.

Коммуникативтік біліктілікті қалыптастыруда оқушылардың жеке ерекшеліктерін ескеру аса маңызды.

М. Л. Вайсбурд Е. В. Кузьминамен біріге отырып оқушыларды табиғи коммуникацияға дайындауға қажетті тиімді жағдай ретінде оқушылардың жеке ерекшеліктерін ескертуді көрсетеді.

Мұндай ерекшеліктердің ішінен олар мыналарды көрсетеді:

жеке тұлға бағыты (мотивтері, қызығушылықтары, бейімділіктері), өйткені оларға сүйену оқу деігейі мен коммуникативтік мотивация деңгейінің жоғары болуын қамтамасыз етеді;

б) әлеуметтік- мәдени, жас ерекшеліктері, сондай -ақ эмоционалдық, экстраверттілік, интраверттілік, оқушы статусы, өзін - өзі бағалауы. [13, 6]

Н. В. Дружинина болжауынша, оқушы ауызекі сөзде тілек, пікір, сезімін білдіре алу, талап, өтініш айта алуы, пікір алмаса алуы, пікірталасқа, әңгімеге қатыса алуы тиіс. Сөз интенциялары іске асыру табиғи, сенімді, басқаларға түсінікті болулары тиіс; жазба сөзде оқушы ресми немесе жеке хат жаза алуы, оны тілдік және мазмұны жағынан дұрыс құра алуы тиіс. [23, 68]

И. Л. Бим шет тіліндегі қарапайым біліктілікті меңгеруін көрсететін іскерліктер мен дағдылар қатарын көрсетеді:

қарым- қатынастың стандарт жағдаяттарында тіл өкілдерімен ауызекі және жазба түрлерде түсінісу іскерлігі;
әртүрлі жанрлардағы және түрлердегі күрделі емес аутентті мәтіндерді көрнекі немесе тыңдау арқылы қабылдау іскерлігі;
оқу іскерлігі;
қиындықардан өту компенсаторлық іскерлігін дамыту, мысалы сөз айтылымдағы перифраза, тыңдап - түсінудегі қосымша ақпарат сұрау. [10, 7]

Н. Хомский бойынша біліктілікті сқйлеуші немесе тыңдаушы үлгілерге қарай көптеген сөйлемдер құра алулары, түсіне алулары тиіс, екі тілдегі ұқсастықтар (айырмашылықтар) жайлы ойлары болулары тиіс. Шетел тілін оқытуға байланысты бұл ұғым шетел тілін меңгеру деңгейін анықтау үшін Еуропа Кеңесі өткізген зерттеулер шеңберінде детальды түрде нақтыланды. Бұл ұғым оқу барысында алынған білімдер, іскерліктер негізінде белгілі бір әрекетті іске асыруға қабілетілік ретінде анықталады.

Соңғы жылдардағы әдістемелік әдебиеттерде екі ұғымды бөліп қарастыру талаптары жасалды: біліктілік пен біліктік. Соңғы термин әдебиеттерде әртүрлі сөз тіркестерінде кездеседі: жалпы білім біліктілігі, кәсіби біліктілік және т. б. Кең мағынасында қарастырғанда “біліктік” белгілі бір әрекет түрінде және белгілі бір тапсырманы орындағанда қойылатын талаптарға, крийтерилер мен стандарттарға сәйкес келу, қажетті белсенді білімдер болуы, нәтижеге сенімді түрде жету қабілеттілігі болуы және жағдаятты меңгере алу болады. [19]

Тар мағынасында қарастырғанда, бұл термин белгілі бір әрекетті, соның ішінде сөз әрекетін орындауға қабілеттілікті білдіреді, ал біліктілік оқу процесінде алынған білімдер, дағдылар мен іскерліктер түрлеріндегі қабілеттіліктің мазмұндық бөлігі болып табылады. [17, 139]

Сонымен, жоғарыда айтылғандарға сүйене отырып мындай қорытынды жасауға болады: біліктік бұл жеке тұлғалық категория, ал біліктілік болса бұл оқу бағдарламасының бір бөлігі және де біліктік “анатомиясын” құрайды. [21]

Біліктікті біліктіктер кешені ретінде, яғни жетістікті продуктивтік әрекеттің кешені ретінде қарастыруға болады.

1. 2 Коммуникативтік біліктілік ұғымы және оның негізгі құрамдас бөліктері

Шетел тіліне оқыту әдістемесінің қатынасы бойынша лингвистика базалық (негізді) ғылым болып табылатыны баршаға мәлім. Сондықтан, шет тілінде оқытудың кез келген әдістемелік жүйесі тілдік қалпында құралады.

Адамдардың тіршілік ету қызметі үрдісіндегі өзара іс әрекетінің өзгешілігі тілдік қолданыстан тұратындығы, тіл адамдардың қарым қатынасының маңызды құралы ғана емес, ойлау мен танымның да құралы болып табылады. Осылайша, “тіл рухани жағынан жан жақты қалыптаса түседі” деп санайтындығымыз табиғи жәйт. Тілдік қарым қатынастың басты мақсаты- алуан түрлі ақпарат алмасу. [22]

Бұл жерде әңгіме арқауы адам қызметіне тән сән қырлы, үзіліссіз және ұзақ сонар коммуникация (қатынас туралы болып отыр )

“Коммуникация” дүниежүзінің барша халқына ортақ сөз және ол латынның “communico”, яғни, “жалпылама істеймін, байланыстырман, қарым қатынаста боламын” деген мағынаны білдіретін сөз тіркесінен шыққан. “Коммуникация” сөзінің басқаша мағынасы қатынас жолдары көлік және байланыс дегенді білдіред. Біздің зерттеуімізде “комуникация” термині оқып үйрену нысаны адамдар арасындағы қарым қатынас болатындықтан, әрине бірінші мәнінде қолданылатын табиғи құбылыс. О. Я. Гойхман мен Т. М. Нодеина осы мен арқылы лингвистикалық энцеклопедиялық сөздіктен алынған “коммуникация” ұғымда байланыстыра отырып, ағылшын анықтамасын былайша береді: “Коммуникация” адамдардың танымдық еңбек қызметі үрдісінде олардың өзара іс - әрекетінің өзгеше формасы. Сонымен қатар, С. Г. Тер - Минасова әр түрлі энсиклопедиялық сөздіктен алған “коммуникация” ұғымының бірнеше анықтамасын береді, солардің бірі “Коммуникация - адамдар арасында ақпаратты берудің әр алуан әдістері, бұл сонымен бірге, осы тәсілдердің көмегімен адамдар бір - біріне қатынасын құрып, бір - біріне деген сезімін түсіндіреді”. [23]

Адамдардың өзара қарым- қатынас үрдісінде ақпаратты беру және қабылдау ғана деп саналмайды, сондай - алуан түрлі өзара іс- әрекетті белгілеу мақсатымен қарым- қатынас жағдайына баға беру, талдау нәтижесінде қажетті шешім қабылдау арқылы коммуникативтік біліктілік түсінігінде белгілі бір ережелер енгізіледі, яғни, тілдің диалектикалық сөз түріндегі ережелерді айтылатын ойды құру, әңгімелеуші мен байланысты, адамдардың шартты түрдегі мәдени нормаларымен тілдесу этикетін қолдау. Шетел тілін оқып үйретуші тұлға бір тілдің құралынан басқасына өтуге әрдайым дайын болады. Ол оқып үйрететін тіл өкілдерінен тән сипаттарды неғұрлым тез меңгерсе, соғұрлым коммуникация табысқа жетіп, екінші тіл тұлғасының пайда болуы туралы мүмкіндігі туады. Екінші тілдік тұлға дегеніміз басқа мәдениеттер өкілдерімен бірдей өзара іс- әрекеті мен түсіндірілетін халықаралық деңгейіндегі шетел тіләнде адам қабілетінің жиынтығы. Ол оқып - үйренетін тілдің ауызекі айтылатын сөз мағынасы кодын меңгеруден құралады, яғни, осы тілді жеткізуші “әлемдік тіл көрінісі” мен әлемнің ғаламдық көрінісі, мұның өзі адам үшін әлеуметтік ақиқаттың жаңа қырын түсінуге жол ашады”.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.