Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуының 2008 жылғы 1 тоқсандағы қорытындылары
1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУЫНЫҢ 2008 ЖЫЛҒЫ БІРІНШІ ТОҚСАНДАҒЫ НЕГІЗГІ ҚОРЫТЫНДЫЛАРЫ 3
2. ӘЛЕУМЕТТІК САЛА 4
2.1. Халықты әлеуметтік қорғау. 4
2.2. Жұмыспен қамтамасыз ету және еңбек қатынастары 6
2.3. Білім беру және ғылым 7
2.4. Денсаулық сақтау. 9
2.5. Мәдениет. 11
3. НАҚТЫ СЕКТОРДЫҢ ДАМУЫ 12
3.1. Өнеркәсіп. 12
3.2.Индустриалды.инновациялық саясатты дамыту. 17
3.3. Ауыл шаруашылығы. 18
3.4. Инвестициялық саясат. 21
3.5. Құрылыс. 22
3.6. Көлік. 24
3.7. Телекоммуникация, байланыс, ақпараттандыру. 25
3.8. Туризм және спорт. 25
4. ШАҒЫН КӘСІПКЕРЛІКТІ ДАМЫТУ 26
5. ҚАРЖЫ ЖҮЙЕСІ 27
5.1. Ақша қаржы саясаты. 27
5.2. Алматы қаласының өңірлік қаржы орталығының қызметін реттеу 31
5.3. Қаржы нарығының көрсеткіштері 32
5.4. Бюджет және салық саясаты 34
6. САУДА ЖӘНЕ СЫРТҚЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ 35
6.1. Ішкі сауда 36
6.2 Сыртқы сауда. 36
6.3 Халықаралық қарым.қатынастар. 36
7. ӨҢІРЛІК ДАМУ 37
8. МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ 46
8.1. Табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін реттеу 46
8.2. Жекешелендіру және мемлекеттік мүлікті басқару. 47
8.3. Бәсекелестіктің дамуы. 48
8.4. Бақылау.тексеру жұмысы 49
8.5. Дәрменсіз ұйымдарды банкроттау рәсімдері 49
8.6. Кеден органдарының қызметі 50
8.7. Техникалық реттеу, стандарттау, метрология және аккредиттеу. 50
8.8. Жер ресурстарын басқару. 51
8.9. Қоршаған ортаны және табиғатты пайдалануды қорғау. 51
8.10.Төтенше жағдайларға дайындық. 52
8.11. Заң жобалау қызметі. 54
2. ӘЛЕУМЕТТІК САЛА 4
2.1. Халықты әлеуметтік қорғау. 4
2.2. Жұмыспен қамтамасыз ету және еңбек қатынастары 6
2.3. Білім беру және ғылым 7
2.4. Денсаулық сақтау. 9
2.5. Мәдениет. 11
3. НАҚТЫ СЕКТОРДЫҢ ДАМУЫ 12
3.1. Өнеркәсіп. 12
3.2.Индустриалды.инновациялық саясатты дамыту. 17
3.3. Ауыл шаруашылығы. 18
3.4. Инвестициялық саясат. 21
3.5. Құрылыс. 22
3.6. Көлік. 24
3.7. Телекоммуникация, байланыс, ақпараттандыру. 25
3.8. Туризм және спорт. 25
4. ШАҒЫН КӘСІПКЕРЛІКТІ ДАМЫТУ 26
5. ҚАРЖЫ ЖҮЙЕСІ 27
5.1. Ақша қаржы саясаты. 27
5.2. Алматы қаласының өңірлік қаржы орталығының қызметін реттеу 31
5.3. Қаржы нарығының көрсеткіштері 32
5.4. Бюджет және салық саясаты 34
6. САУДА ЖӘНЕ СЫРТҚЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ 35
6.1. Ішкі сауда 36
6.2 Сыртқы сауда. 36
6.3 Халықаралық қарым.қатынастар. 36
7. ӨҢІРЛІК ДАМУ 37
8. МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ 46
8.1. Табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін реттеу 46
8.2. Жекешелендіру және мемлекеттік мүлікті басқару. 47
8.3. Бәсекелестіктің дамуы. 48
8.4. Бақылау.тексеру жұмысы 49
8.5. Дәрменсіз ұйымдарды банкроттау рәсімдері 49
8.6. Кеден органдарының қызметі 50
8.7. Техникалық реттеу, стандарттау, метрология және аккредиттеу. 50
8.8. Жер ресурстарын басқару. 51
8.9. Қоршаған ортаны және табиғатты пайдалануды қорғау. 51
8.10.Төтенше жағдайларға дайындық. 52
8.11. Заң жобалау қызметі. 54
Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігінің бағалауы бойынша 2007 жылғы қаңтар-наурызда жалпы ішкі өнім (ЖІӨ) өндірісі 2007 жылғы қаңтар-наурызбен салыстырғанда 5,3 %-ға ұлғайды. Экономиканың өсуіне өнеркәсіптің қосқан үлесі 1,8 %-ды, қаржы қызметі – 0,3 %-дан, құрылыс – 0,2 %-ды құрады, колiмдегi машиналар, жабдыктар, колiк куралдар – 0,8 %.
2008 жылғы қаңтар-наурызда өнеркәсіп өндірісінің өсу көлемі 2007 жылғы қаңтар-наурызбен салыстырғанда 3,7 %-ды құрады, оның ішінде тау-кен өнеркәсібі – 6,8 %-ды, электр энергиясын, газ және су өндіру және бөлу – 1,8 %-ды құрады.
2008 жылғы қаңтар-ақпанда жалпы ауыл шаруашылық өнімі көлемінің өсімі 3,7 %-ды құрады.
Байланыс қызметтері 2008 жылғы қаңтар-ақпанда 2007 жылғы қаңтар-ақпанмен салыстырғанда 28,8 %-ға, көлік қызметтері 2,6 %-ға ұлғайды.
2008 жылғы қаңтар-ақпанда негізгі капиталға инвестициялардың көлемі 2007 жылғы осындай кезеңге қарағанда 16,0 %-ға ұлғайды.
Құрылыстың тұрақты өсуі байқалды, 2008 жылғы қаңтар-наурызда құрылыс жұмыстарының көлемі 2007 жылғы осындай кезеңімен салыстырғанда 8,5 %-ға ұлғайды.
Қазақстанның сыртқы сауда айналымы 2008 жылғы қаңтар-акпанда 14,9 млрд. АҚШ долл. құрады және 2007 жылғы тиісті кезеңмен салыстырғанда 41,8 %-ға ұлғайды, оның ішінде экспорт – 10,3 млрд. АҚШ долл. (62,0 %), импорт – 4,6 млрд. АҚШ долл. (10,9 %).
Алдын ала деректер бойынша екінші деңгейдегі банктердің экономика салаларына кредиттік салымдары 2008 жылғы наурыздағы жағдай бойынша 7,2 трлн. теңгені құрады және 2007 жылғы 1 наурыздағы деректермен салыстырғанда 44,0 %-ға ұлғайды.
2008 жылғы наурызда республика экономикасында 7,8 млн. адам жұмыспен қамтылды, бұл 2007 жылғы наурызға қарағанда 3,6 %-ға көп. Жұмыссыздардың саны 573,8 мың адамды құрады және 2007 жылғы наурызбен салыстырғанда 50,2 мың адамға қысқарды. 2008 жылғы наурызда жұмыссыздық деңгейі 6,9 % (2007 жылғы наурызда – 7,7 %) деңгейінде қалыптасты.
Халықтың нақты ақшалай табысы қаңтар-акпанда 2008 жылдың 55 806 тенгеқ бұл өткен жылдың осындай кезеңіне қарағанда – 2,8 %ға өсті.
Инфляцияның деңгейі. Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің деректері бойынша 2008 жылғы қаңтар-наурызда инфляцияның деңгейі 2007 жылғы желтоқсанға қарағанда 2,5 %-ды құрады, бұл өткен жылдың осындай кезеңіне қарағанда (2,6 %) 0,1 пайыздық тармаққа төмен.
ТБИ құрылымында өткен үш айдың қорытындылары бойынша азық-түлік бағасының өсуі көшбасында тұр, олар 2007 жылғы желтоқсанға (өткен жылдың осындай кезеңіндегі 3,2 %-бен салыстырғанда) қарағанда 3,7 %-ға қымбаттады. Азық-түлік емес тауарларының бағасы 1,6 %-ға (0,9 %) өсті. 2008 жылғы қаңтар-наурызда ақылы қызметтер бағасының өсуі 2007 жылғы қаңтар-наурызға қарағанда төмен болды (3,3 %-бен салыстырғанда 1,8 %).
Азық-түлік тауарларының ішінде а.ж. қаңтар-наурызда үнның бағасы барынша -
3,3 % ға, макарон өнімдер – 5,8 %-ға, балық және теңіз өнімдеріне – 3,7 %, сүт және сұт өнімдері – 6,1 %-ға, жеміс-жидектер – 9,7 %-ға, көкөніс – 17,3 %-ға өсті.
Азық-түлік емес тауарлардың тобында бәрінен көп киім-кешектердің бағасы – 2,5 %-ға, жуғыш заттар мен тазалағыш заттар – 3,2 %-ға қымбаттады. Бензин үш айда 0,5 %-ға арзандады.
Ақылы қызметтер құрамында тұрғын үйді ұстау – 6,0 %-ға, тұрғын үйді жалдау – 3,2 %-ға, қоқыс жинау – 9,5 %-ға барынша өсті. Медициналық қызметтер 5,6 %-ға, көлік қызметтері – 1,9 %-ға, қонақ үй және мейрамхана қызметтер – 7,1 %-ға барынша өсті. 2007 жылғы желтоқсанмен салыстырғанда суық сумен жабдықтау қызметтері (1,0 %-ға), кәріз қызметтері (1,0 %-ға), электр энергиясы бағасының (2,2 %-ға) төмендеуі орын алды.
2008 жылғы қаңтар-наурызда инфляцияның деңгейіне 58,4 % азық-түлік
2008 жылғы қаңтар-наурызда өнеркәсіп өндірісінің өсу көлемі 2007 жылғы қаңтар-наурызбен салыстырғанда 3,7 %-ды құрады, оның ішінде тау-кен өнеркәсібі – 6,8 %-ды, электр энергиясын, газ және су өндіру және бөлу – 1,8 %-ды құрады.
2008 жылғы қаңтар-ақпанда жалпы ауыл шаруашылық өнімі көлемінің өсімі 3,7 %-ды құрады.
Байланыс қызметтері 2008 жылғы қаңтар-ақпанда 2007 жылғы қаңтар-ақпанмен салыстырғанда 28,8 %-ға, көлік қызметтері 2,6 %-ға ұлғайды.
2008 жылғы қаңтар-ақпанда негізгі капиталға инвестициялардың көлемі 2007 жылғы осындай кезеңге қарағанда 16,0 %-ға ұлғайды.
Құрылыстың тұрақты өсуі байқалды, 2008 жылғы қаңтар-наурызда құрылыс жұмыстарының көлемі 2007 жылғы осындай кезеңімен салыстырғанда 8,5 %-ға ұлғайды.
Қазақстанның сыртқы сауда айналымы 2008 жылғы қаңтар-акпанда 14,9 млрд. АҚШ долл. құрады және 2007 жылғы тиісті кезеңмен салыстырғанда 41,8 %-ға ұлғайды, оның ішінде экспорт – 10,3 млрд. АҚШ долл. (62,0 %), импорт – 4,6 млрд. АҚШ долл. (10,9 %).
Алдын ала деректер бойынша екінші деңгейдегі банктердің экономика салаларына кредиттік салымдары 2008 жылғы наурыздағы жағдай бойынша 7,2 трлн. теңгені құрады және 2007 жылғы 1 наурыздағы деректермен салыстырғанда 44,0 %-ға ұлғайды.
2008 жылғы наурызда республика экономикасында 7,8 млн. адам жұмыспен қамтылды, бұл 2007 жылғы наурызға қарағанда 3,6 %-ға көп. Жұмыссыздардың саны 573,8 мың адамды құрады және 2007 жылғы наурызбен салыстырғанда 50,2 мың адамға қысқарды. 2008 жылғы наурызда жұмыссыздық деңгейі 6,9 % (2007 жылғы наурызда – 7,7 %) деңгейінде қалыптасты.
Халықтың нақты ақшалай табысы қаңтар-акпанда 2008 жылдың 55 806 тенгеқ бұл өткен жылдың осындай кезеңіне қарағанда – 2,8 %ға өсті.
Инфляцияның деңгейі. Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің деректері бойынша 2008 жылғы қаңтар-наурызда инфляцияның деңгейі 2007 жылғы желтоқсанға қарағанда 2,5 %-ды құрады, бұл өткен жылдың осындай кезеңіне қарағанда (2,6 %) 0,1 пайыздық тармаққа төмен.
ТБИ құрылымында өткен үш айдың қорытындылары бойынша азық-түлік бағасының өсуі көшбасында тұр, олар 2007 жылғы желтоқсанға (өткен жылдың осындай кезеңіндегі 3,2 %-бен салыстырғанда) қарағанда 3,7 %-ға қымбаттады. Азық-түлік емес тауарларының бағасы 1,6 %-ға (0,9 %) өсті. 2008 жылғы қаңтар-наурызда ақылы қызметтер бағасының өсуі 2007 жылғы қаңтар-наурызға қарағанда төмен болды (3,3 %-бен салыстырғанда 1,8 %).
Азық-түлік тауарларының ішінде а.ж. қаңтар-наурызда үнның бағасы барынша -
3,3 % ға, макарон өнімдер – 5,8 %-ға, балық және теңіз өнімдеріне – 3,7 %, сүт және сұт өнімдері – 6,1 %-ға, жеміс-жидектер – 9,7 %-ға, көкөніс – 17,3 %-ға өсті.
Азық-түлік емес тауарлардың тобында бәрінен көп киім-кешектердің бағасы – 2,5 %-ға, жуғыш заттар мен тазалағыш заттар – 3,2 %-ға қымбаттады. Бензин үш айда 0,5 %-ға арзандады.
Ақылы қызметтер құрамында тұрғын үйді ұстау – 6,0 %-ға, тұрғын үйді жалдау – 3,2 %-ға, қоқыс жинау – 9,5 %-ға барынша өсті. Медициналық қызметтер 5,6 %-ға, көлік қызметтері – 1,9 %-ға, қонақ үй және мейрамхана қызметтер – 7,1 %-ға барынша өсті. 2007 жылғы желтоқсанмен салыстырғанда суық сумен жабдықтау қызметтері (1,0 %-ға), кәріз қызметтері (1,0 %-ға), электр энергиясы бағасының (2,2 %-ға) төмендеуі орын алды.
2008 жылғы қаңтар-наурызда инфляцияның деңгейіне 58,4 % азық-түлік
Қазақстан Республикасы
экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУЫНЫҢ 2008 ЖЫЛҒЫ
1 ТОҚСАНДАҒЫ ҚОРЫТЫНДЫЛАРЫ
Астана қаласы
сәуір, 2008 жыл
Мазмұны
1. Қазақстан Республикасының экономикалық дамуының 2008 жылғы бірінші
тоқсандағы негізгі қорытындылары 3
2. Әлеуметтік сала 4
2.1. Халықты әлеуметтік қорғау. 4
2.2. Жұмыспен қамтамасыз ету және еңбек қатынастары 6
2.3. Білім беру және ғылым 7
2.4. Денсаулық сақтау. 9
2.5. Мәдениет. 11
3. Нақты сектордың дамуы 12
3.1. Өнеркәсіп. 12
3.2.Индустриалды-инновациялық саясатты дамыту. 17
3.3. Ауыл шаруашылығы. 18
3.4. Инвестициялық саясат. 21
3.5. Құрылыс. 22
3.6. Көлік. 24
3.7. Телекоммуникация, байланыс, ақпараттандыру. 25
3.8. Туризм және спорт. 25
4. Шағын кәсіпкерлікті дамыту 26
5. Қаржы жүйесі 27
5.1. Ақша қаржы саясаты. 27
5.2. Алматы қаласының өңірлік қаржы орталығының қызметін реттеу 31
5.3. Қаржы нарығының көрсеткіштері 32
5.4. Бюджет және салық саясаты 34
6. Сауда және сыртқы экономикалық қызмет 35
6.1. Ішкі сауда 36
6.2 Сыртқы сауда. 36
6.3 Халықаралық қарым-қатынастар. 36
7. Өңірлік даму 37
8. Мемлекеттік басқару 46
8.1. Табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін реттеу 46
8.2. Жекешелендіру және мемлекеттік мүлікті басқару. 47
8.3. Бәсекелестіктің дамуы. 48
8.4. Бақылау-тексеру жұмысы 49
8.5. Дәрменсіз ұйымдарды банкроттау рәсімдері 49
8.6. Кеден органдарының қызметі 50
8.7. Техникалық реттеу, стандарттау, метрология және аккредиттеу. 50
8.8. Жер ресурстарын басқару. 51
8.9. Қоршаған ортаны және табиғатты пайдалануды қорғау. 51
8.10.Төтенше жағдайларға дайындық. 52
8.11. Заң жобалау қызметі. 54
1. Қазақстан Республикасының экономикалық дамуының 2008 жылғы
бірінші тоқсандағы негізгі қорытындылары
Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттік жоспарлау
министрлігінің бағалауы бойынша 2007 жылғы қаңтар-наурызда жалпы ішкі өнім
(ЖІӨ) өндірісі 2007 жылғы қаңтар-наурызбен салыстырғанда 5,3 %-ға ұлғайды.
Экономиканың өсуіне өнеркәсіптің қосқан үлесі 1,8 %-ды, қаржы қызметі – 0,3
%-дан, құрылыс – 0,2 %-ды құрады, колiмдегi машиналар, жабдыктар, колiк
куралдар – 0,8 %.
2008 жылғы қаңтар-наурызда өнеркәсіп өндірісінің өсу көлемі 2007 жылғы
қаңтар-наурызбен салыстырғанда 3,7 %-ды құрады, оның ішінде тау-кен
өнеркәсібі – 6,8 %-ды, электр энергиясын, газ және су өндіру және бөлу –
1,8 %-ды құрады.
2008 жылғы қаңтар-ақпанда жалпы ауыл шаруашылық өнімі көлемінің өсімі
3,7 %-ды құрады.
Байланыс қызметтері 2008 жылғы қаңтар-ақпанда 2007 жылғы қаңтар-
ақпанмен салыстырғанда 28,8 %-ға, көлік қызметтері 2,6 %-ға ұлғайды.
2008 жылғы қаңтар-ақпанда негізгі капиталға инвестициялардың көлемі
2007 жылғы осындай кезеңге қарағанда 16,0 %-ға ұлғайды.
Құрылыстың тұрақты өсуі байқалды, 2008 жылғы қаңтар-наурызда құрылыс
жұмыстарының көлемі 2007 жылғы осындай кезеңімен салыстырғанда 8,5 %-ға
ұлғайды.
Қазақстанның сыртқы сауда айналымы 2008 жылғы қаңтар-акпанда 14,9
млрд. АҚШ долл. құрады және 2007 жылғы тиісті кезеңмен салыстырғанда 41,8 %-
ға ұлғайды, оның ішінде экспорт – 10,3 млрд. АҚШ долл. (62,0 %), импорт –
4,6 млрд. АҚШ долл. (10,9 %).
Алдын ала деректер бойынша екінші деңгейдегі банктердің экономика
салаларына кредиттік салымдары 2008 жылғы наурыздағы жағдай бойынша 7,2
трлн. теңгені құрады және 2007 жылғы 1 наурыздағы деректермен салыстырғанда
44,0 %-ға ұлғайды.
2008 жылғы наурызда республика экономикасында 7,8 млн. адам жұмыспен
қамтылды, бұл 2007 жылғы наурызға қарағанда 3,6 %-ға көп. Жұмыссыздардың
саны 573,8 мың адамды құрады және 2007 жылғы наурызбен салыстырғанда 50,2
мың адамға қысқарды. 2008 жылғы наурызда жұмыссыздық деңгейі 6,9 % (2007
жылғы наурызда – 7,7 %) деңгейінде қалыптасты.
Халықтың нақты ақшалай табысы қаңтар-акпанда 2008 жылдың 55 806 тенгеқ
бұл өткен жылдың осындай кезеңіне қарағанда – 2,8 %ға өсті.
Инфляцияның деңгейі. Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің
деректері бойынша 2008 жылғы қаңтар-наурызда инфляцияның деңгейі 2007 жылғы
желтоқсанға қарағанда 2,5 %-ды құрады, бұл өткен жылдың осындай кезеңіне
қарағанда (2,6 %) 0,1 пайыздық тармаққа төмен.
ТБИ құрылымында өткен үш айдың қорытындылары бойынша азық-түлік
бағасының өсуі көшбасында тұр, олар 2007 жылғы желтоқсанға (өткен жылдың
осындай кезеңіндегі 3,2 %-бен салыстырғанда) қарағанда 3,7 %-ға қымбаттады.
Азық-түлік емес тауарларының бағасы 1,6 %-ға (0,9 %) өсті. 2008 жылғы
қаңтар-наурызда ақылы қызметтер бағасының өсуі 2007 жылғы қаңтар-наурызға
қарағанда төмен болды (3,3 %-бен салыстырғанда 1,8 %).
Азық-түлік тауарларының ішінде а.ж. қаңтар-наурызда үнның бағасы
барынша -
3,3 % ға, макарон өнімдер – 5,8 %-ға, балық және теңіз өнімдеріне – 3,7 %,
сүт және сұт өнімдері – 6,1 %-ға, жеміс-жидектер – 9,7 %-ға, көкөніс – 17,3
%-ға өсті.
Азық-түлік емес тауарлардың тобында бәрінен көп киім-кешектердің
бағасы – 2,5 %-ға, жуғыш заттар мен тазалағыш заттар – 3,2 %-ға қымбаттады.
Бензин үш айда 0,5 %-ға арзандады.
Ақылы қызметтер құрамында тұрғын үйді ұстау – 6,0 %-ға, тұрғын үйді
жалдау – 3,2 %-ға, қоқыс жинау – 9,5 %-ға барынша өсті. Медициналық
қызметтер 5,6 %-ға, көлік қызметтері – 1,9 %-ға, қонақ үй және мейрамхана
қызметтер – 7,1 %-ға барынша өсті. 2007 жылғы желтоқсанмен салыстырғанда
суық сумен жабдықтау қызметтері (1,0 %-ға), кәріз қызметтері (1,0 %-ға),
электр энергиясы бағасының (2,2 %-ға) төмендеуі орын алды.
2008 жылғы қаңтар-наурызда инфляцияның деңгейіне 58,4 % азық-түлік
тауарларының қымбаттауы көп үлес қосты, оның ішінде нан өнімдері мен жарма
өнімдерінің қымбаттауы – 8,1 %, ет және ет өнімдері – 9,7 %, сүт және сүт
өнімдері – 7,8 %, көкөніс пен жеміс-жидектер – 25,2 %. Азық-түлік емес
тауарларына бағаның өсуі инфляцияда 21,6 %-ды қамтамасыз етті. Ақылы
қызметтердің ішінде 2008 жылғы қаңтар-наурызда инфляция деңгейінің 3,8 %-ын
тұрғын үй қызметтерінің қымбаттауы қамтамасыз етті.
Орташа жылдық мәнде инфляцияның деңгейі өткен жылдың тиісті кезеңіне
қарағанда 2008 жылғы қаңтар-наурызда 2007 жылғы қаңтар-наурыздағы 8,1 %-бен
салыстырғанда 18,7 %-ды құрады.
2007-2008 жылдардағы инфляцияның орташа жылдық деңгейі,
өткен жылдың тиісті кезеңіне %-бен
2006 2007
2. Әлеуметтік сала
2.1. Халықты әлеуметтік қорғау.
Үстіміздегі жылғы 1 қаңтардан бастап Мемлекет басшысының 2007 жылғы 28
ақпандағы Жолдауын іске асыру шеңберінде базалық зейнетақының мөлшері ең
төменгі күнкөріс деңгейінің 40,0 % деңгейіне дейін жеткізілді және
бұрынғымен салыстырғанда 3000 теңгеден 4210 теңгеге дейін ұлғайды.
Теңгермелiк үрдістерді жою және зейнетақының бұрынғы еңбек үлесіне
тәуелділігін қамтамасыз ету мақсатында зейнетақыны есептеуге 15 АЕК-тан
жоғары табысын ұсынған зейнеткерлер үшін зейнетақы төлемдерінің мөлшерін
арттыру жүзеге асырылды. Мұндай арттыру зейнетақысын есептеуге ұсынған
табыстары 15 АЕк-тен асатын зейнеткерлерді және 01.01.2008 жылға дейін
зейнеткерлікке шыққан зейнеткерлерді қамтыды. Осының есебінен 566 мың
адамның немесе барлық зейнеткерлердің 35,8 %-ының зейнетақы төлемдерінің
мөлшері ұлғайды.
Зейнетақысын есептеуге ұсынған табысы 15 АЕК-тен аспайтын
зейнеткерлерге зейнетақының мөлшерін 9,0 %-ға басып оза индекстеу
жүргізілді, бұл 1066,9 мың адамды немесе 64,2 % зейнеткерді қамтыды.
Осылайша, барлық зейнеткерлер зейнетақы төлемдерін арттырумен
қамтамасыз етілді. Бұл ретте, базалық зейнетақының ұлғаюын ескере отырып,
ең төменгі артуы 18,3 % және одан жоғары болды.
Зейнеткерлердің белгілі бір бөлігінің зейнетақылары 25 АЕК-ке дейін
шектеу планкасын арттыруды ескере отырып, зейнеткерлік ісіндегі зейнетақы
мөлшерін қайта қарауға мүмкіндік беретін қолында бар табысын негізге алып,
ал қалған бөлігінде 9,0 %-ға индекстеу жолымен арттырылылғанын ескеріп,
мөлшерін ұлғайту барлығында бірдей болған жоқ.
Зейнетақының орташа мөлшерінің барынша ұлғаюы көмір өнеркәсібі, темір
жол көлігі, түсті және қара металлургия және құрылыс салаларында байқалса,
ең аз ұлғайғаны дәстүрлі түрде жалақысы төмен – ауыл шаруашылығы, білім
беру, денсаулық сақтау салаларында.
Қабылданған шаралардың нәтижесінде базалық зейнетақы ескере отырып, ең
төменгі зейнетақының мөлшері 12110 теңгені, ең жоғары – 26110 теңгені
құрады. Жедел деректер бойынша базалық зейнетақыны ескере отырып, зейнетақы
төлемдерінің орташа мөлшері а.ж. 1 сәуірдегі жағдай бойынша 17952 теңгені
құрады. Барлық зейнетақы алушылар – 1,6 млн. адам.
Зейнетақы төлемдерін алушылардың құрылымы да өзгерді. Ең төменгі
зейнетақы алушылардың саны азайды, бұл ретте, орташадан жоғары және ең
жоғарғы деңгейде зейнетақы төлемдерін алатын зейнеткерлердің саны ұлғайды.
Бұрын жалақыс жоғары, көп еңбекті қажетсінетін салаларда, яғни қара
металлуаргияда (84,0 %), құрылыста (82,0 %), мұнай өндіру өнеркәсібінде
(64,0 %), электр энергетикасында (63,0 %) жұмыс істеген зейнеткерлердің
зейнетақы төлемдерінің мөлшері барынша өсті.
1998 жылғы 1 қаңтарға дейін № 2 тізім бойынша өз өтілін өткерген
адамдар үшін 8 АЕК (9344 теңге) мөлшерінде мемлекеттік арнаулы жәрдемақы
енгізілді.
А.ж. 1 қаңтардан бастап бала тууға байланысты жәрдемақының мөлшері
ұлғайды. Мұндай құқықты 70 мың ана пайдаланды, оларға жалпы сомасы 2,1
млрд. астам теңге жәрдемақы төленді.
Мұндай қарқын бала бір жасқа толғанға дейінгі күтімі жөніндегі
жәрдемақы бойынша да байқалды. Үш айда ол 4 млрд. теңгеге жуық сомаға 140
мың алушыға төленді.
А.ж. 1 қаңтардан бастап бірінші рет Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру
қорынан (бұдан әрі – МӘСҚ) жұмыс істейтін әйелдерге жүктілігі мен босану
бойынша, сондай-ақ бала күтімі жөнінде орташа айлық жалақысының 40 пайызы
мөлшерінде әлеуметтік төлемдер төленуде. А.ж. қаңтар-наурызда он тиісінше
444,2 млн. теңге соманы 2,7 мың әйел және 1,6 млрд. теңге соманы 184,5 мың
әйел алды.
МӘСҚ деректері бойынша Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қоры АҚ-ға
әлеуметтік аударымдардың сомасы республика бойынша тұтастай 2008 жылғы 1
наурыздағы жағдай бойынша 97,8 млрд. теңгені құрайды.
Республиканың зейнетақы қызметтері нарығында 14 жинақтаушы зейнетақы
қоры жұмыс істейді. 2008 жылғы 1 наурыздағы жағдай бойынша міндетті
зейнетақы жарналары бойынша шарттардың саны 9,3 млн., зейнетақы жинақтары –
1249,8 млрд. теңгені құрайды.
Таза инвестициялық кірістің жиынтық сомасы 348,9 млрд. теңгені
құрайды. Зейнетақы төлемдері мен сқтандыруұйымдарына айдарымдардың жалпы
сомасы 69,2 млрд. теңгеден асты.
Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің деректері бойынша ең
төменгі күнкөріс деңгейі а.ж. бірінші тоқсанда 11539 теңгені құрады, бұл
өткен жылдың осындай көрсеткішінен 33,7 %-ға жоғары.
Ең төменгі күнкөріс деңгейінің 8861 теңгеден 10515 теңгеге дейін
ұлғаюына байланысты мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақының (бұдан әрі – МӘЖ)
мөлшері арттырылды. Жедел деректер бойынша 1 сәуірдегі жағдай бойынша
мүгедектігі байланысты МӘЖ-дің орташа мөлшері 11049 теңгені, асыраушысынан
айырылуына байланысты – 9897 теңге, жасына байланысты – 5710 теңгені
құрайды. Оларды барлығы 647,1 мың адам алады, оның ішінде 411,1 мың адам
мүгедектігі байланысты, 222,8 мың адам асыраушысынан айырылуына байланысты
және 13,3 мың адам жасына байланысты.
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау
министрлігі Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек туралы Қазақстан
Республикасы Заңының іске асырылу мониторингін үнемі жүзеге асырып отырады.
Жергілікті атқарушы органдардың деректері бойынша а.ж. 1 наурыздағы
жағдай бойынша табысы кедейшілік деңгейінен төмен 146,3 азаматқа атаулы
әлеуметтік көмек тағайындалды, бұл 2007 жылдың осындай кезеңінің
көрсеткішінен 5,7 мың адамға (4,5 %-ға) көп. Бұл АӘК беруге жұмсалатын
шығыстардың ұлғаюына алып келді және 2007 жылғы қаңтар-ақпандағы 427,4 млн.
теңгеге керісінде 520,3 млн. теңгені (21,7 %) құрады. осы соманың үштен
екісі дерлігі (341,5 млн. теңге) ауылдық жердің тұрғындарына көмек
көрсетуге жіберілді.
Атаулы әлеуметтік көмек тағайындау үшін кедейшілік деңгейі ең төменгі
күнкөріс деңгейінің 40,0 %-ы мөлшерінде белгіленді және бірінші тоқсанда
республика бойынша ол 4299 теңгені құрап, өткен жылдың тиісті көрсеткішінен
(3371 теңге) 27,5 %-ға артты.
2007 жылғы қаңтар-ақпанмен салыстырғанда атаулы әлеуметтік көмек
алатындардың жалпы санындағы жұмыссыз азаматтардың үлесі 12,6 %-дан (17,7
мың адам) 9,9 %-ға дейін (14,4 мың адам) азаюы байқалып отыр. Сонымен
қатар, Батыс Қазақстан (14,4 %), Павлодар (14,0 %) және Шығыс Қазақстан
(13,0 %) облыстарында атаулы әлеуметтік көмек алатындардың арасында
жұмыссыздардың үлесі көмек.
Атаулы әлеуметтік көмек алатындардың арасында өзін жұмыспен қамтыған
азаматтардың үлес салмағының өсуі байқалып отыр. А.ж. 1 наурыздағы жағдай
бойынша олардың саны 12,5 мың адамды құрады (8,5 %) немесе 2007 жылдың
осындай кезеңімен салыстырғанда 2 есе өсті.
Атаулы әлеуметтік көмек алатындардың арасында балалардың үлесі көп.
Олардың азаюына қарамастан алушылардың саны есепті кезеңде 90,8 мың адам
болды, бұл 2007 жылдың осындай кезеңімен салыстырғанда 4 мың адамға дерлік
көп. А.ж. 1 наурыздағы жағдай бойынша 18 жасқа дейінгі балаларға берілетін
бұл жәрдемақы 1173,0 млн. теңге сомаға 513,8 мың балаға тағайындалды.
Тиісінше өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 30,7 мың балаға және
168,6 млн. теңге өсті.
Бұл ретте, жәрдемақы тағайындау үшін өлшем болатын азық-түлік себеті
құнының өсуін айта кету керек. Бір жылда оның көлемі 27,5 %-ға 5056
теңгеден 6448 теңгеге дейін өсті. Өсу қарқынының қалыптасқан серпіні аз
қамтылған отбасының табыстарына тән емес, бұл өз кезегінде жәрдемақы
алушылардың арасындағы олардың санының ұлғайын түсіндіріп отыр.
Ауылдық жерлерде тұратын балалардың үлесі тағайындау жүргізілген жалпы
балалар санының 80,2 %-ын (412,1 мың адам) құрайды.Бұл санатың ең көп үлесі
Оңтүстік Қазақстан (21,0 %), Жамбыл (15,9 %) және Қызылорда (10,6 %)
облыстарына тиесілі.
Ағымдағы жылдан бастап 23,7 млн. теңге сомаға протез-ортопедиялық
көмек көрсетілді, техникалық және өзге де оңалту құралдары – 20,1 млн.
теңге, жалпы сомасы 29,0 млн. теңгеге жүріп-тұруы қиын 1 топтағы
мүгедектерге жеке көмекшінің қызметтері және естімейтіндігі бойынша
мүгедектерге ымдау тілі маманының қызметтері көрсетілді.
2.2. Жұмыспен қамтамасыз ету және еңбек қатынастары
Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің деректері бойынша 2008
жылғы І тоқсанда экономикалық белсенді халықтың саны 8,3 млн. адамды
құрады, бұл 2007 жылдың тиісті кезеңіне қарағанда 221,8 мың адамға (2,7 %-
ға) көп. Республика экономикасында 7,8 млн. адам жұмыспен қамтылған. 2007
жылдың осындай кезеңіне қарағанда олардың саны 271,9 мың адамға (3,6 %-ға)
көбейді. Жұмыспен қамтылған халықтың құрылымында негізгі үлесті жалдамалы
қызметкерлер – 66,2 %, өзін жұмыспен қамтығандар – 33,8 % құрайды.
2008 жылғы І тоқсанда жұмыссыздардың саны 573,8 мың адамды құрады және
2007 жылдың осындай кезеңімен салыстырғанда 50,2 мың адамға қысқарды.
Жұмыссыздық деңгейі 6,9 %-да (2007 жылғы І тоқсанда – 7,7 %) қалыптасты.
Қазақстан Республикасының халықты жұмыспен қамту жүйесін жетілдіру
жөніндегі 2008-2010 жылдарға арналған іс-шаралар жоспарына сәйкес а.ж.
қаңтар-ақпанда 24,9 мың жұмыс орны құралды, оның ішінде 22,8 мың – тұрақты
(91,6 %).
Жұмыспен қамту органдарына осы кезеңде жұмыс іздеп барлығы 41,3 мың
адам келген, оның ішінде 25,8 мың адам жұмысқа орналастырылды (келгендердің
62,5 %-ы), бұл 2007 жылдың осындай кезеңінен 0,6 пайыз тармаққа жоғары. 2,8
мың жұмыссыз кәсіптік оқытуға және қайта даярлауға жіберілді. Оның ішінде
861 адам оқуын аяқтады және 495 жұмыссыз жұмысқа орналастырылды. Қоғамдық
жұмыстарға 21,9 мың жұмыссыз қатысты.
2007 жылдың осындай кезеңімен салыстырғанда жұмыссыздар санының өсуі
Жамбыл (0,8 пайыздық тармаққа), Батыс Қазақстан (4,1 тармаққа), Маңғыстау
(1,1 тармаққа), Солтүстік Қазақстан (2 тармаққа), Оңтүстік Қазақстан (4
тармаққа) облыстарында және Астана қаласында (0,2 тармаққа) байқалуда.
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау
министрлігі мүдделі тараптармен бірлесіп, барлық жерде Ұжымдық шарт
жасасыңдар атты акция өткізу жөнінде кең түсіндіру жұмыстарын жүргізуде.
Бұл оның басталуынан бастап жұмыс берушілермен қосымша 3550 ұжымдық шарт
жасасуға мүмкіндік берді.
2008 жылғы 1 сәуірдегі жағдай бойынша барлық өңірлерде облыстық
үшжақты келісімдер жасалды.
Эксперимент шеңберінде мұнай-газ секторының мүдделі бизнес-
құрылымдарының қатысуымен кадрларды кәсіптік даярлауды қолдау және дамыту
қорын құру жөніндегі пилоттық жобаны іске асыру жұмысы басталды.
Жедел деректер бойынша 2008 жылғы 1 сәуірдегі жағдай бойынша
мемлекеттік еңбек инспекторлары ұйымдар мен кәсіпорындарға 5,6 мың тексеру
мен зерттеулер жүргізді, оның барысында 31,5 мыңнан астам бұзушылық
анықталды.
Заңды тұлғалар мен ұйымдардың лауазымды тұлғаларына қатысты анықталған
бұзушылықтардың нәтижелері бойынша мемлекеттік еңбек инспекторлары жалпы
сомасы 51,5 млн. теңгеге 2 563 айыппұл салды.
2008 жылғы 1 сәуірдегі жағдай бойынша республика ұйымдарында зардап
шеккендердің саны 580 адамды құрады, оның ішінде 123 кісі өлімімен
аяқталған.
Еңбек және өндіріс тәртібін, көлік құралдарын пайдалану кезінде
қауіпсіздік талаптарын бұзу, жұмыс өндірісін қанағаттанарлықтай
ұйымдастырмау бұрынғыдай кісі өліміне әкелетін жарақаттардың негізгі
себептері болып табылады. Мәселен, Абай шахтасында болған апаттан қаза
болғандардың саны 30 адам болды. Одан басқа 14 кенші ауыр жарақат алды.
2.3. Білім беру және ғылым
Қазақстанның нақты бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету үшін білім
беруді одан әрі реформалау жалғасуда.
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту саласында балаларды мектепке дейінгі
ұйымдармен қамту деңгейін ұлғайту жөніндегі жұмыс жалғасып отыр.
2007-2008 оқу жылы республикада 1617 балабақша жұмыс істеуде, оларда
246,9 мың бала тәрбиеленуде және оқытылуда. 2006 жылмен салыстырғанда
балабақшалардың саны 226 бірлікке, мектепке дейінгі ұйымдардағы балалардың
саны – 30,9 мың адамға ұлғайды.
Мектепке дейінгі тәрбиелеу ұйымдарының балама желісі – шағын
орталықтар дамуда. Облыстар әкімдерінің шешімімен Балабақшаға барамыз
өңірлік бағдарламалар қабылданды.
Жалпы орта білім беру жүйесі. Ағымдағы оқу жылында республикада қазақ
тілінде білім беретін 3788 мектеп жұмыс істеуде, оның ішінде қазақ тілінде
білім беретін бастауыш мектептер - 765, негізгі – 632, орта – 2391. өткен
жылмен салыстырғанда бұл мектептердің саны 41 бірлікке ұлғайды.
Тұтастай қазақ тілінде білім беру қазақ және аралас тілдерде оқытатын
5856 мектепте жүзеге асырылуда. Бұл республиканың барлық мектептерінің 75,8
%-ын құрайды (1991 жылы – 4710 мектеп, 57,2 %).
Мемлекеттік тілде оқушылардың жалпы санының 59,9 % бала білім алуда.
1991 жылдан бастап олардың саны 563 мың адамға көбейді.
2007-2008 оқу жылдары республикада үш тілде оқытатын 31 мектеп жұмыс
істеуде, оларда 2241 оқушы, оның 1223-і қазақ тілінде білім беретін
мектептердің оқушылары, 1018 орыс тілінде оқытатын мектептердің оқушылары.
Ағылшын тілінде: математика, физика, информатика, химия, биология,
география, экономика оқытылады.
Тiлдердi қолдану мен дамытудың 2001 – 2010 жылдарға арналған
мемлекеттiк бағдарламасын iске асыру жөнiндегi 2007 – 2008 жылдарға
арналған iс-шаралар жоспары туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007
жылғы 14 ақпандағы № 108 қаулысына үш тілде білім беретін мектептер үшін
математика циклының пәндері бойынша ағылшын тілінде оқытатын мұғалімдер
даярлауды қамтамасыз ету туралы толықтырулар енгізілді.
Өңірлердің әлеуметтік-экономикалық дамуының 2007 – 2010 жылдарға
арналған орта мерзімді жоспарында барлығы жалпы сомасы 156,1 млрд. теңгеге
жобалау қуаты – 159,9 мың оқшы орны бар 242 мектеп салу көзделген.
7405 мектепке телефон орнатылды, бұл республиканың жалпы білім беретін
мектептерінің жалпы санының 95,0 %-ын құрайды, оның ішінде ауылдық
аудандарда – 5590 немесе 93,5 %.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі республика
өңірлерінің мұғалім-новаторлары, сондай-ақ республикалық орталықтар әрбір
бейсенбі сайын интерактивті сабақ өткізетін кестені бекітті.
Мәселен, 2008 жылғы қаңтардан бастап информатика, химия, геометрия,
қазақ тілі, физика бойынша қазақ және орыс тілдерінде 10 сабақ өткізілді.
Даму мүмкіндігі шектеулі балалардың білім алуға қажеттіліктерін
қанағаттандыру үшін 16 664 балаға арналған 101 арнаулы түзету ұйымдары,
сондай-ақ жалпы білім беру мектептерінде 7582 балаға арналған арнайы
сыныптар жұмыс істейді.
Даму мүмкіндіктері шектеулі балаларды ерте анықтауды, диагностикалауды
және есепке алудың психолгиялық-медициналық-педагог консультанттар (ПМПК)
жүзеге асырады. Егер 2004 жылы олардың саны 16 ғана болса, бүгінде – 56.
Техникалық және кәсіптік білім беру. Экономика салаларын техникалық
және қызмет көрсету еңбегі мамандықтарымен қамтамасыз етумен қазіргі
уақытта 848 оқы орны айналысуда (318 кәсіптік және 530 колледж), оларды
605,2 мың адам оқытылуда.
Жоғары білім беру саласы. Қазіргі уақытта Қазақстанның жоғары және
жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру жүйесі 140 жоғары оқу орны мен 18
филиалды қамтиды. Студенттердің жалпы саны 717 мың адамды құрайды, оның
ішінде күндізгі оқу нысанында – 376 мың адамға жуық, сырттай – 339 мың
адамға жуық. Оқу 137 бакалавриат, 138 - магистратура және 4 – жоғары арнайы
білім беру мамандықтары бойынша жүргізіледі.
2008 жылғы І тоқсанда ғылыми және ғылыми-педагогикалық кадрларды
даярлау және аттестаттау саласында мемлекеттік басқаруды қамтамасыз ету
жөнінде мынадай жұмыстар жүргізілді: диссертациялық және сараптау кеңестері
желісінің қызметін ұйымдастыру, бақылау және қалыптастыру; ізденушілердің
аттестациялық істерін сараптау және ғылыми дәрежелер беру және ғылыми
атақтар беру жөнінде түпкілікті шешімдер қабылдау.
Халықаралық аттестаттау моделіне көші жөніндегі жұмыстар жүргізілуде.
Бұл модель ENQA сапаны қамтамасыз етудің халықаралық желісіне кіретін
аккредиттеу агенттіктерінің, Еуропа елдерінің (Нидерланды, Венгрия,
Австрия, Германия, Польша), АҚШ-тың, Ресейдің тәжірибесін ескере отырып
жасалды.
Білім беру ұйымдарын аккредиттеу ережесі бекітілді. Ережеде
мемлекеттік аккредиттеуден қоғамдық-кәсіптікке өту, бұл рәсімді Болон
процесіне қосылу аясында білім беру ұйымдарын халықаралық аккредиттеу
моделімен үйлестіру көзделіп отыр.
АҚШ пен Еуропа елдерін қоса алғанда, шетелдердің жалпы танылған
модельдерінің негізінде институционалды аккредиттеудің стандарттары мен
өлшемдері жобалары бекітілді, соған сәйкес оқу орындарының Еуропалық
агенттіктерді халықаралық аккредиттеу стандарттарына біріздендірілген
стандарттарына сәйкестігі айқындалатын болады.
Республикалық бюджет комиссиясының қорытындысы бойынша жоғары оқу
орындарына мамандандырылған және институционалды аккредиттеу жүргізуге 2008-
2010 жылдарға 35,8 млн. теңге бөлінді.
Жастар саясаты. Қазақстан Республикасында мемлекеттік жастар саясаты
жастарды тәрбиелеу, әлеуметтендіру және дамыту үшін құқықтық, әлеуметтік-
экономикалық жағдайларды кеңейтуге бағдарланған.
Қазіргі уақытта жастар саясаты саласында кейіннен стандарттар әзірлей
отырып, жастарға арналған әлеуметтік қызметтер көрсетудің өлшемдері мен
индикаторларын әзірлеу, жастардың экономикалық бастамаларын іске асыру,
әрбір облыста жастарға арналған әлеуметтік қызметтердің одан әрі жұмыс
істеуі көзделген мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты іске асыру жөніндегі
техникалық өзіндік ерекшелік әзірленді.
Ғылым. 2008 жылы республикалық бюджет қаражаты есебінен іргелі және
қолданбалы ғылыми зерттеулерді қаржыландыруға қаражат көзделген. Қазіргі
уақытта іргелі зерттеулердің алты бағдарламасын ұйымдастырушы-
орындаушылармен 2 861,7 млн. теңге сомаға келісім-шарттар жасалды.
Қазақстан Республикасының Үкіметі жанындағы Жоғары ғылыми-техникалық
комиссия отырысының 2007 жылғы 29 қаңтардағы № 24-5007-526 хаттамасында
белгіленген алты басымдық бойынша мынадай бағыттар бойынша ғылыми-
техникалық бағдарламаларды іске асыру жалғасуда.
1) Қазақстан Республикасында 2006-2008 жылдарға арналған
биотехнология бойынша кластер қалыптастыру үшін қазіргі заманғы
технологиялар әзірлеу;
2) Қазақстан Республикасының 2006-2008 жылдарға арналған биологиялық
және химиялық қауіпсіздігін ғылыми-техникалық қамтамасыз ету;
3) Құс тұмауы: зерттеу, 2006-2008 жылдарға арналған күрестің
тәсілдері мен әдістерін әзірлеу;
4) 2007-2009 жылдарға арналған Қазақстан Республикасында
фармацевтикалық кластерді дамыту үшін табиғи экспортқа бағдарланған
фитопрепараттарды өндірісін әзірлеу және ұйымдастыру;
5) 2007-2009 жылдарға арналған Қазақстан Республикасында наноғылым мен
нанотехнологияларды дамыту;
6) Ұлттық идея – Қазақстанның 2007-2009 жылдарға арналған орнықты
дамуының негізі ретінде;
7) 2007 – 2009 жылдарға арналған ғылым саласындағы халықаралық
ынтымақтастық.
2.4. Денсаулық сақтау.
Ана мен бала денсаулығы қорғау – мемлекеттің басты басымдығы. 2008
жылдың 2 айының қорытындылары бойынша ана өлімінің көрсеткіші 2007 жылдың
осындай кезеңіндегі 63,5 керісінше 100 мың тірі туылғандарға 42,8-ді
құрады.
Ана өлімінің жоғары көрсеткіштері Маңғыстау (194,8), Қызылорда
(116,0), Батыс Қазақстан (66,7), Алматы (49,6), Павлодар (45,6), Жамбыл
(44,7) облыстарында және Астана қаласында (56,8) тіркелді.
Республиканың 2008 жылғы қаңтардан бастап Дүниежүзілік денсаулық
сақтау ұйымы ұсынған тірі туылған және өлі туылған өлшемдеріне көшуіне
байланысты бала өлімі көрсеткішінің өсу байқалды. Бала өлімінің көрсеткіші
2008 жылғы 2 айда 2007 жылдың 2 айындағы 14,6 керісінше 1000 тірі туылғанға
21,1-ді құрады. Бала өлімінің ең жоғары көрсеткіштері Шығыс Қазақстан
(29,7), Оңтүстік Қазақстан (27,4), Қызылорда (24,5), Солтүстік Қазақстан
(23,9) және Ақмола (23,2) облыстарында байқалды.
Перинаталдық кезеңде (55,4 %) пайда болатын жекелеген жағдайлар бала
өлімінің негізгі себептері болып табылады, екінші орында - туа біткен даму
кемістігі (19,3 %), үшінші орында – тыныс алу органдары ауруы (14,2 %).
Ағымдағы жылғы 2 айда профилактикалық тексерумен 18 жасқа дейінгі
213 404 бала қамтылды, 54 600 балада (25,6 %) дерт анықталды, оның ішінде
27 421 бала (50,2 %) сауықты.
Ағымдағы жылғы 2 айда жатыр мойны обырына скринингті тексерумен 23 399
әйел қамтылды, оның ішінде 2285 (9,8 %) әйелде жатыр мойны дерті анықталды,
оның ішінде 875 (38,3 %) сауықты. Сүт безі обырына скринингті тексерумен
16 225 әйел қамтылды, оның ішінде 1339 ауру (8,3 %) анықталды, оның ішінде
567 (42,3 %) сауықты.
2008 жылдың басынан бастап ерте жастағы балалардың гемофильді жұқпамен
аурудың және өлімін азайту жөніндегі жұмыс басталды, осы мақсатта
Мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау комитеті органдарымен
бірлесіп халықаралық сарапшылардың қатысуымен өңірлік оқы семинарлары
өткізілді.
Әлеуметтік маңызы бар аурулардың жетілуі, алдын алу, диагностикасы,
емдеу және оңалту. Ауруларға кордиологиялық және кардиохирургиялық көмекті
жақсарту шеңберінде: Астана қаласында өңірлік кардиохирургия орталығын салу
ұсынылды; 2007 жылғы 3 желтоқсаннан бастап М. Оспанов атындағы Батыс
Қазақстан мемлекеттік медицина академиясының (Ақтөбе қаласы) өңірлік
кардиохирургия орталығы жұмыс істеуде; 2008 жылғы 1 қаңтардан бастап Шығыс
Қазақстан облысында 20 төсектік, Қостанай облысында 20 төсектік
кардиохирургия бөлімшесі ашылды; кардиологтар мен кардиохирургтар даярлау
үшін а.ж. ақпанда Литваға кардиохирургиялық мамандану бойынша даярлыққа 18
адам жіберілді.
Қазақстан Республикасының медициналық денсаулық сақтау ұйымдарының
қызметі. Жеке меншікті қоса алғанда, республиканың денсаулық сақтау жүйесі
999 аурухана (143 жеке меншік), 2 615 амбулаторлық-емхана ұйымдарынан (628
жеке меншік) тұратын емдеу-алдын алу ұйымдары желісінен құрылған.
Жеке меншікті қоса алғанда, ауылдағы емдеу-алдын алу ұйымдары желісі
180 орталық аудандық және аудандық, 202 ауылдық учаскелік және ауылдық
ауруханалардан (3 жеке меншік), 1695 амбулаторлық-емхана ұйымдарынан (16
жеке меншік), 4 093 фельдшер-акушерлік және дәрігерлік пунктерден (26 жеке
меншік) және жеке үй-жайы жоқ 392 медицина қызметкерлерінен тұрады.
Санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы. 2008 жылғы 2 айда 2007
жылдың осындай кезеңімен салыстырғанда тұмаумен ауру 11,2 есе, Менингококк
жұқпасымен ауру – 46,3 %-ға, педикулезбен ауру – 30,2 есеге, өткір
респираторлық вирусты жұқпалармен ауру – 29,4 %-ға, эпидемиялық паротитпен
ауру – 26,2 %-ға, қышымамен ауру – 22,1 %-ға, эхинококкозбен ауру - 21,9 %-
ға, бактериялық дизентериямен ауру 16,6 %-ға, жіті вирусты гепатитпен ауру
7,1 %-ға, оның ішінде А вирусты гепатитпен ауру 5,5 %-ға , В вирусты
гепатитпен ауру 25,8 %-ға, тыныс алу органдарының туберкулезімен ауру 7,0 %-
ға азайғаны байқалды. Дифтерияның, көкжөтелдің, қызамықтың, листериоздың,
iш сүзегiнің бірлі жарым жағдайлары тіркелді. Сiреспемен, паратифпен,
құтырумен, безгекпен, сібір жарасымен, полиомиелитпен, тырысқақпен, обамен,
риккетсиозбен, туляремиямен ауру тіркелген жоқ. Сонымен қатар 2008 жылы
2007 жылмен салыстырғанда қызылшамен ауру деңгейі 1,6 есеге, бруцеллезбен
ауру 27,9 %-ға, жіті ішек жұқпаларымен ауру 12,8 %-ға, сальмонеллезбен 9,4
%-ға, геморрагиялық қызбамен, иерсиниозбен ауру 4-ге, адамның қорғаныш
тапшылығы қоздырғышын тасушылар (АҚТҚ) 22,1 %-ға өскені байқалды.
2008 жылғы 2 айда республикада АҚТҚ-инфекциясының 382 жағдайы
тіркелді, оның ішінде 14 жасқа дейінгі балалар арасында – 12, 2007 жылдың
осындай кезеңінде 309 жағдай анықталды, оның ішінде 14 жасқа дейінгі
балалар арасында – 10. Аурушаңдықтың өсуі Батыс Қазақстан облысында 7
есеге, Қостанай облысында – 4,2 есеге, Алматы облысында – 3,6 есеге,
Павлодар облысында – 2 есеге, Астана қаласында – 1,7 есеге, Оңтүстік
Қазақстан облысында – 1,6 есеге, Солтүстік Қазақстан облысында – 1,2 есеге,
Шығыс Қазақстан және Қарағанды облыстарында – 1,1 есеге, Атырау және Жамбыл
облыстарында - өткен жылдың деңгейінде өсті. АҚТҚ-инфекциясының
жағдайларының тіркелуі Ақмола, Ақтөбе, Қызылорда, Маңғыстау облыстарында
және Алматы қаласында азайғаны байқалып отыр.
Медициналық қызмет көрсету сапасын бақылау. Азаматтардың, мемлекеттік
және өзге органдар мен ұйымдардың медициналық көмектің сапасына байланысты
380 шағымы қаралды. Оның ішінде 59,0 % негізді деп танылды. 16,5 % жағдайда
халық мемлекеттік емес денсаулық сақтау секторы көрсететін медициналық
көмектің сапасына шағым айтады, 80,0 % - мемлекеттік денсаулық сақтау
ұйымдарына, 20 – ауылдық буындағы медицина ұйымдарына. Келіп түскен 380
шағымның ішінде 176 жағдайда шағым айтушылар диагностика мен емдеудің
сапасыз жүргізілуіне, 9 жағдайда – сот-медициналық, сот-психиатриялық, сот-
наркологиялық сараптамаға наразы, 14 жағдайда - тегін медициналық көмектің
кепілді көлемі кезінде пациенттерден ақша алуға және олардың дәрі-
дәрмектерін пайдалануға, ал қалған жағдайда медициналық көмекті жеткіліксіз
ұйымдастыруға байланысты шағым айтады.
3 медицина колледжіне және Ана мен бала орталығына мемлекеттік
аттестаттау жүргізілді, Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік медицина академиясын
аттестаттау басталды.
Фармацевтика саласы. 2008 жылғы 1 сәуірдегі жағдай бойынша мемлекеттік
тізілімге дәрілік заттардың 15 332 позициясы енгізілді, оның ішінде 7928
дәрілік препараттар, 7229 медициналық мақсаттағы бұйымдар және медицина
техникасы.
2008 жылғы І тоқсанда дәрілік заттардың 614 атауы тіркелді, оның
ішінде 410 дәрілік препараттар, 204 медициналық мақсаттағы бұйымдар және
медицина техникасы. Дәрілік заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен
медицина техникасының тіркеу құжатына 107 өзгеріс енгізілді.
Комитеттің республиканың барлық өңірлеріндегі аумақтық бөлімшелері
дәрілік заттар айналымы саласындағы субъектілермен туберкулезге қарсы
препараттарды босату ережесі жөнінде семинар-кеңестер өткізді.
Медициналық білім беру және ғылым. Қазақстан Республикасы Денсаулық
сақтау министрінің 2008 жылғы 19 ақпандағы № 79 бұйрығымен Қазақстан
Республикасының медицина ғылымын реформалаудың 2008 – 2012 жылдарға
арналған тұжырымдамасы бекітілді. Тұжырымдамада Қазақстан Республикасының
дәрігерлері мен провизорларының ІІІ съезінде ғылыми-медициналық қоғамдастық
талқылаған және қабылдаған Қазақстан Республикасында медицина ғылымын
реформалау жөніндегі барлық негізгі ұсыныстар көрініс тапты.
2008 жылғы 1 тоқсанда ведомстволық ұйымдар жоспарланған 5 ғылыми-
практикалық конференция өткізді, 34 әдістемелік ұсыным қаралды, оның ішінде
20 бекітілді, қалғаны пысықтауға жіберілді.
Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау жүйесінің саны 2007 жылы
45 085 адамды құрады (Кадрлар АСУ деректеріне сәйкес), бұл 2006 жылға
қарағанда 4,6 %-ға көп. Дәрігерлер-әйелдер – 32 591 адам, ерлері – 12 494
адам.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік және жеке меншік медицина
ұйымдарында жұмыс істейтін орта медицина персоналының саны 2008 жылғы 1
сәуірдегі жағдай бойынша 116 004 ((Кадрлар АСУ деректеріне сәйкес)
құрады.
Сонымен бірге орта медициналық қызметкерлермен қамтамасыз етілу
негізінен жеткілікті, дәрігер кадрларға қажеттілік айтарлықтай әрі бүгінгі
күні 5 789 адамды (2007 ж. – 5551 адам) құрайды, оның ішінде 2123 ауылдық
жерлерде (2007 ж. – 1934 адам). Бұл ретте, бастапқы буын мамандарына:
терапевттерге, педиатрларға, әсіресе ауылда қажеттілікке ие жалпы практика
дәрігерлеріне қажеттілік жоғары.
Мемлекеттік денсаулық сақтау ұйымдары кадрларының біліктілігін
арттыру және қайта даярлау бюджеттік бағдарламасы шеңберінде 2008 жылға ел
ішінде жоғары және орта медициналық және фармацевтикалық білімі бар орташа
алғанда 14 592 маманды ел ішінде, 313 шетелде даярлау, ел ішіндегі медицина
жоғары оқу орындарының профессор-оқытушы құрамын оқыту үшін 10 шетелдік
маманды тарту жоспарланған.
Бұдан басқа, жалпы практика дәрігерлері мен дәрігер-урологтардың
біліктілігін арттыру жөніндегі курстар өткізу үшін Шетелдік оқытушыларды
шақыру іс-шаралары шеңберінде АҚШ-тан, Литвадан және германиядан 4 маман
тартылды.
2.5. Мәдениет.
Қазақстан Республикасында ақпараттық теңсiздiктi төмендетудiң 2007 –
2009 жылдарға арналған бағдарламасына сәйкес Ұлттық-мұра ақпаратты-
танымдық веб-порталын және Қазақстанның кітапханасы электрондық
мемлекеттік кітапханалық қорын дамыту жөніндегі жұмыс жалғасуда.
Мәдениет саласындағы, атап айтқанда меценаттық және демеушілік
мәселелеріндегі заңнамалық базаны жетілдіру жөнінде айтарлықтай жұмыс
жүргізілді.
А.ж. 15 ақпанда қазақ тіл білімінің негізін салушылар И. Кеңесбаевтың,
М. Балақаевтың, Г. Мұсабаевтың туғанына 100 толуына
арналған Қазақ тіл білімінің және түркітану проблемалары атты ғылыми-
практикалық конференция өткізілді.
Мемлекеттік қызметшілерді қазақ тіліне оқытудың мультимедиялық
кешенінің (13 наурыз), Қазақстан Республикасының аумағында тілдің
ахуал мониторингінің және талдаудың автоматтандырылған жүйесі (19 наурыз)
жобасының түсаукесері өткізілді.
А.ж. 22 наурызда Стамбул қаласында (Түркия) Қазақ тілін оқыту
орталығының және Қазақстанның мәдениет үйінің салтанатты ашылуы болды.
Негізгі мақсаты қоғамды Мемлекеттік басшысының бастамаларын қолдауға
және іске асыруға жұмылдыру болып табылатын ақпараттық-насихаттау жұмысы
кеңінен жүргізілді. Бұл жұмыс халықпен сындарлы сұхбат жүргізуді жолға
қоюға, проблемалық түйіндері мен оларды шешу жолдарын айқындауға мүмкіндік
береді.
Азаматтық қоғам институттарын дамыту және патриоттық тәрбие, ұлтаралық
татулық пен келісімді қамтамасыз ету ішкі саяси тұрақтылық берік іргетасы
болып табылады.
3. Нақты сектордың дамуы
3.1. Өнеркәсіп.
2008 жылғы қаңтар-наурызда 2007 жылғы қаңтар-наурыздағы деңгейге
өнеркәсіп өндірісінің нақты көлем индексі 103,7% құрады. Есепті кезеңде
қолданыстағы бағамен 2361,8 млрд. теңгенің өнеркәсіп өнімі өндірілді.
Тұтастай өнеркәсіп бойынша нәтижелердің қалыптасуына кен өндіру өнеркәсібі
аса үлкен ықпал етеді (106,8 %), электр энергиясын, газ бен су өндіру және
бөлуде.
Тау-кен өндірісі өнеркәсібінде 2008 жылғы қаңтар-наурызда 1 511,5
млрд. теңгенің өнімі өндірілді, бұл 2007 жылғы қаңтар-наурыз деңгейінен
6,8% жоғары. Негізінен Атырау және Ақтөбе облысы кәсіпорындарында мұнай
өндіру өсті. Сондай-ақ табиғи газ конденсаты мен көмір өндірісі ұлғайды.
Сонымен қатар, кен құрамындағы металдың аздығынан және мыс кенін (Шығыс
Қазақстан және Қарағанды облысы); жасасылған шарттарға сәйкес темір кендері
жентектері (Қостанай облысы) өндірудің азаюынан мыс қоспаларынан мыс өндіру
қысқарды.
Геология және жер қойнауын пайдалану. Жер қойнауын пайдалану саласында
келісім шарттық міндеттемелерді орындауға талдау жүргізу жұмысы жалғасуда.
2008 жылдың бірінші тоқсанында келісім шарттық міндеттемелердің орындалуына
мониторинг жүргізу және бақылау барысында 3 келісім шарт бұзылды, 1 келісім
шарттың іс-әрекеті қайта қалпына келтірілді, 50 компанияның атына келісім
шарттық міндеттемелер мен лицензиялық шарттардың бұзылғандығы туралы
хабарлама жіберілді.
Мұнай өнеркәсібі. Үстіміздегі жылғы І тоқсанда жедел деректер бойынша
газ конденсатты 17 680 мың тонна мұнай өндірілді (107,0%).
Республиканың мұнайды қайта өңдеу зауыттары 3 088,4 мың тонна
(106,3%) мұнайды қайта өңдеді және 663,2 мың (98,2%) тонна бензин, 940
тонна (100,2%) дизель отынын, 853,8 мың тонна (145,5% мазут, 92,9 мың тонна
(171,8%) авиакеросин өндірді.
2008 жылғы І тоқсанында экспортқа мұнай тасымалдау 16 192 мың
тоннаны, соның ішінде КТК мұнай құбыры бойынша - 6 873 мың тоннаны, Атырау-
Самара – 4 200 мың тоннаны, Атасу-Алашанькоу - 1 306 мың тоннаны, Ақтау
порты арқылы – 1 836 мың тоннаны, Оренбург ГПЗ-на қайта өңдеу үшін 435 мың
тонна конденсат; темір жолда – 1 542 мың тоннаны құрады.
2008 жылғы І тоқсанда Каспий теңізінің қазақстандық секторын игерудің
Мемлекеттік бағдарламасының екінші кезеңі бойынша жұмыс жалғасты.
Осы бағдарламаға сәйкес Құрманғазы, Түб-Қараған, Аташ, Оңтүстік
Жамбай – Оңтүстік Забурунье, Жемчужины теңіз жобаларында іздестіру-барлау
жұмыстары жүргізілуде. Дархан, Абай, Сәтпаев блоктары бойынша келіссөздер
жалғасуда.
Теңіз кен орнында Екінші Ұрпақ зауыты мен Шикі Газ Айдау жобаларын
іске асыру жұмыстары жүруде. Осы жобаларды пайдалануға берген кезде кен
орнында мұнай өндіру жылына 20 млн. тоннадан астам деңгейге жетеді.
Мердігердің коммерциялық өндіруді кейінгі кезеңге қалдыру туралы
өтінішіне байланысты Қазақстан Республикасының Үкіметі 2007 жылы келіссөз
жүргізу тобын құрды. Келісім тараптарының экономикалық мүдделерінің
бастапқы теңгерімін қалпына келтіру мақсатында Келісімге өнімді бөлу
туралы өзгерістер енгізу туралы жасалған келісім осы Келіссөздің нәтижесі
болып табылады.
Мына мәселелер пысықталуда: КТК мұнай құбырын жылына 67 млн. тоннаға
дейін, соның ішінде Қазақстан мұнайын 50 млн. тоннаға дейін кезең-кезеңмен
кеңейту; Қазақстандық Каспий Жүйесі тасымалдау жүйесі арқылы Баку-Тбилиси-
Джейхан мұнай құбырына қосылу; Қазақстан-Қытай мұнай құбырының екінші
кезегін салу.
Газ өнеркәсібі. Жедел деректер бойынша газ өндіру 2008 жылғы қаңтар-
наурызда өткен жылдың тиісті кезеңіне қарағанда 8 293,7 млн. текше метрді
немесе 110,4%-ды құрайтын болады. Газ өндірудің негізгі өсуін Қарашығанақ
Петролеум Оперейтинг б.в, компаниялары, СНПС-Ақтөбемұнайгаз АҚ,
Толқынмұнайгаз ЖШС қамтамасыз етеді. Республиканың мұнайды және газды
қайта өңдеу кәсіпорындарында 2008 жылғы қаңтар-наурызда 360,5 мың тонна
сұйытылған көмірсутегі газы өндірілді немесе өткен жылдың тиісті кезеңіне
қарағанда 100,9%.
Есепті кезеңде республика облыстарының табиғи газды тұтыну көлемі
3 099,4 млн. текше метрді құрады және 2007 жылғы қаңтар-наурызда тұтынылған
газ көлемінен 8,9%-ға асып түсті. Республиканың оңтүстігінде табиғи газды
тұтыну көлемінің төмендеуі Узбекмұнайгаз НХК газ жеткізуді шектеуіне
байланысты, сондай-ақ үстіміздегі жылғы ақпан айында Қызылорда облысының
Ақшабұлақ кен орнында ҚазГерМұнай ЖШС БК газды кешенді дайындау
қондырғысының істен шығуынан болды.
Үстіміздегі жылғы 1 сәуірдегі жағдай бойынша республиканың жер асты
газ қоймаларындағы табиғи газдың қоры 725,7 млн. текше метрді құрады.
2008 жылдың қаңтар-наурызында республика аумағы бойынша 22 577,8 млн.
текше метр көлемінде газ транзиті жүзеге асырылатын болады, бұл өткен
жылдың тиісті кезеңіне 82,5%-ды құрайды.
Республикадан газ экспорттау көлемі 2008 жылдың 1 тоқсанында 2 057,7
млн. текше метрді құрады, бұл өткен жылдың тиісті кезеңіндегіден 12,5% көп.
2008 жылғы қаңтар-наураздағы табиғи газ импортының көлемі 1 302,3
млн. текше метрді құрады немесе өткен жылдың тиісті кезеңіне қарағанда
90,3%.
Газды кәдеге жарату жөніндегі ақпарат. Үстіміздегі жылғы қаңтар-
наурызда газды кәдеге жарату бойынша өткізілген іс-шараларды ескере отырып
алауларда жанатын газдың көлемі өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда
30,7% төмендеді және 0,4 млрд. текше метрді құрады.
Газ кен орнының Амангелді тобын игеру. Жамбыл облысындағы Амангелді
газ кен орнын әзірлеу жалғасуда. 2008 жылғы 1 сәуірдегі жағдай бойынша
құбырларды пайдалану қоры 25 құбырды құрайды. 2008 жылғы қаңтар-наурызда
осы кен орнында газ өндіру 103,1 млн. текше метрді, газ конденсаты – 8 мың
тоннаны құрады.
Қарашығанақ газ жобасы. Орынбор газды қайта өңдеу кәсіпорны
базасындағы бірлескен ресей-қазақ кәсіпорнын (БК) құру мен қатысудың
негізгі қағидаттары туралы қол қойылған келісімге сәйкес тараптардың БК-ға
қатысу үлесі тепе-теңдік негізде бөлінетін болады. БК қызметінің негізгі
түрлерінің бірі Қарашығанақ мұнайгазконденсаты кен орнының көмірсутегі
шикізатын қайта өңдеу болады. Сондай-ақ Қарашығанақ мұнайгазконденсаты кен
орнының көмірсутегі шикізатын сатып алу-сату ұзақ мерзімді шарттарына (15
жылға) қол қойылды.
2008 жылғы 5 ақпанда 2006 жылдың 3 қазанында жасасылған Қазақстан
Республикасының Үкіметі мен Ресей Федерациясының Үкіметі арасындағы Орынбор
газ өңдеу зауытының базасында шаруашылық қоғам құрудағы ынтымақтастық
туралы келісімді ратификациялау туралы Қазақстан Республикасының Заңына
қол қойылды.
Бүгінде БК құру жөніндегі бекітілген біріккен іс-қимыл жоспарына
сәйкес Газпром ААҚ-мен бірлесіп Орынбор ГӨЗ-ның (ОГӨЗ) БК-ға берілетін
мүлкін бағалау, сондай-ақ ОГӨЗ қуатын жаңғырту мен қайта құрудың ТЭН
жаңарту жүргізілуде.
Қаңтар-наурызда Қарашығанақ кен орнында табиғи газ өндіру 4 053,3
млн. текше метрді немесе өткен жылдың тиісті кезеңіне қарағанда 111,0%-ды
құрады, соның ішінде газды жер қабатына кері айдау көлемі 1 478,8 млн.
текше метрді құрады.
Каспий маңы газ құбыры. Қазақстан Республикасы, Ресей Федерациясы мен
Түркменстан Президенттерінің 2007 жылғы 12 мамырдағы бірлескен
декларациясына сәйкес көлік қуаттарын дамыту мақсатында 2007 жылғы 20
желтоқсанда Мәскеуде үш мемлекет Үкіметтері Каспий маңы газ құбыры
құрылысын салудағы ынтымақтастық туралы келісімге қол қойды (келісім
ратификациядан кейін күшіне енеді және 2028 жылғы 31 желтоқсанға дейін
қолданыста болады).
Бейнеу – Бозой – Сексеуіл – Ақбұлақ (Самсоновка) магистральды газ
құбырының құрылысы. Мемлекет басшысының Жолдауына сәйкес оңтүстік өңірлерді
қауіпсіз және тұрақты түрде газбен жабдықтауды қамтамасыз ету үшін Бейнеу –
Бозой – Сексеуіл – Ақбұлақ (Самсоновка) магистральды газ құбыры құрылысының
жобасы пысықталуда. Осы жобаның ТЭН түзету аяқталуға жақын.
Электр энергетикасы. Жедел деректер бойынша электр энергиясын өндіру
өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 6,9 % ұлғайды және 22,79 млрд.
кВтч. құрады. Электр қуатын пайдалану 23,08 млрд. кВтч. құрады, бұл өткен
жылғы көрсеткіштен 9,5 %-ға жоғары. Үстіміздегі жылдың ІІ тоқсанында электр
қуаты өндірісінің күтілетін көлемі 18,8 млрд. кВтч. құрайды.
Әлемнің жетекші энергетикалық компанияларының күлділігі жоғары және
абразиві жоғары көмірді пайдалану бойынша соңғы кездері пайдаланылатын
технологияларды зерделеу жөнінде жұмыс жүргізілді. Сонымен бірге негізгі
жабдықтарға бағалық ұсыныстар мен қосымша техникалық сипаттамалар
сұратылды.
Көмір өнеркәсібі. 2008 жылғы қаңтар-наурызда жедел деректер бойынша
республиканың көмір өндіретін кәсіпорындары 28 млн. тонна көмір өндірді.
2007 жылғы ұқсас кезеңмен салыстырғанда өндіру көлемі 4,9 млн. тоннаға
немесе 21,2%-ға ұлғайды.
Мұнайхимия өнеркәсібі. Қазақстанның мұнайхимия өндірісін құру бойынша
2008 жыл ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУЫНЫҢ 2008 ЖЫЛҒЫ
1 ТОҚСАНДАҒЫ ҚОРЫТЫНДЫЛАРЫ
Астана қаласы
сәуір, 2008 жыл
Мазмұны
1. Қазақстан Республикасының экономикалық дамуының 2008 жылғы бірінші
тоқсандағы негізгі қорытындылары 3
2. Әлеуметтік сала 4
2.1. Халықты әлеуметтік қорғау. 4
2.2. Жұмыспен қамтамасыз ету және еңбек қатынастары 6
2.3. Білім беру және ғылым 7
2.4. Денсаулық сақтау. 9
2.5. Мәдениет. 11
3. Нақты сектордың дамуы 12
3.1. Өнеркәсіп. 12
3.2.Индустриалды-инновациялық саясатты дамыту. 17
3.3. Ауыл шаруашылығы. 18
3.4. Инвестициялық саясат. 21
3.5. Құрылыс. 22
3.6. Көлік. 24
3.7. Телекоммуникация, байланыс, ақпараттандыру. 25
3.8. Туризм және спорт. 25
4. Шағын кәсіпкерлікті дамыту 26
5. Қаржы жүйесі 27
5.1. Ақша қаржы саясаты. 27
5.2. Алматы қаласының өңірлік қаржы орталығының қызметін реттеу 31
5.3. Қаржы нарығының көрсеткіштері 32
5.4. Бюджет және салық саясаты 34
6. Сауда және сыртқы экономикалық қызмет 35
6.1. Ішкі сауда 36
6.2 Сыртқы сауда. 36
6.3 Халықаралық қарым-қатынастар. 36
7. Өңірлік даму 37
8. Мемлекеттік басқару 46
8.1. Табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін реттеу 46
8.2. Жекешелендіру және мемлекеттік мүлікті басқару. 47
8.3. Бәсекелестіктің дамуы. 48
8.4. Бақылау-тексеру жұмысы 49
8.5. Дәрменсіз ұйымдарды банкроттау рәсімдері 49
8.6. Кеден органдарының қызметі 50
8.7. Техникалық реттеу, стандарттау, метрология және аккредиттеу. 50
8.8. Жер ресурстарын басқару. 51
8.9. Қоршаған ортаны және табиғатты пайдалануды қорғау. 51
8.10.Төтенше жағдайларға дайындық. 52
8.11. Заң жобалау қызметі. 54
1. Қазақстан Республикасының экономикалық дамуының 2008 жылғы
бірінші тоқсандағы негізгі қорытындылары
Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттік жоспарлау
министрлігінің бағалауы бойынша 2007 жылғы қаңтар-наурызда жалпы ішкі өнім
(ЖІӨ) өндірісі 2007 жылғы қаңтар-наурызбен салыстырғанда 5,3 %-ға ұлғайды.
Экономиканың өсуіне өнеркәсіптің қосқан үлесі 1,8 %-ды, қаржы қызметі – 0,3
%-дан, құрылыс – 0,2 %-ды құрады, колiмдегi машиналар, жабдыктар, колiк
куралдар – 0,8 %.
2008 жылғы қаңтар-наурызда өнеркәсіп өндірісінің өсу көлемі 2007 жылғы
қаңтар-наурызбен салыстырғанда 3,7 %-ды құрады, оның ішінде тау-кен
өнеркәсібі – 6,8 %-ды, электр энергиясын, газ және су өндіру және бөлу –
1,8 %-ды құрады.
2008 жылғы қаңтар-ақпанда жалпы ауыл шаруашылық өнімі көлемінің өсімі
3,7 %-ды құрады.
Байланыс қызметтері 2008 жылғы қаңтар-ақпанда 2007 жылғы қаңтар-
ақпанмен салыстырғанда 28,8 %-ға, көлік қызметтері 2,6 %-ға ұлғайды.
2008 жылғы қаңтар-ақпанда негізгі капиталға инвестициялардың көлемі
2007 жылғы осындай кезеңге қарағанда 16,0 %-ға ұлғайды.
Құрылыстың тұрақты өсуі байқалды, 2008 жылғы қаңтар-наурызда құрылыс
жұмыстарының көлемі 2007 жылғы осындай кезеңімен салыстырғанда 8,5 %-ға
ұлғайды.
Қазақстанның сыртқы сауда айналымы 2008 жылғы қаңтар-акпанда 14,9
млрд. АҚШ долл. құрады және 2007 жылғы тиісті кезеңмен салыстырғанда 41,8 %-
ға ұлғайды, оның ішінде экспорт – 10,3 млрд. АҚШ долл. (62,0 %), импорт –
4,6 млрд. АҚШ долл. (10,9 %).
Алдын ала деректер бойынша екінші деңгейдегі банктердің экономика
салаларына кредиттік салымдары 2008 жылғы наурыздағы жағдай бойынша 7,2
трлн. теңгені құрады және 2007 жылғы 1 наурыздағы деректермен салыстырғанда
44,0 %-ға ұлғайды.
2008 жылғы наурызда республика экономикасында 7,8 млн. адам жұмыспен
қамтылды, бұл 2007 жылғы наурызға қарағанда 3,6 %-ға көп. Жұмыссыздардың
саны 573,8 мың адамды құрады және 2007 жылғы наурызбен салыстырғанда 50,2
мың адамға қысқарды. 2008 жылғы наурызда жұмыссыздық деңгейі 6,9 % (2007
жылғы наурызда – 7,7 %) деңгейінде қалыптасты.
Халықтың нақты ақшалай табысы қаңтар-акпанда 2008 жылдың 55 806 тенгеқ
бұл өткен жылдың осындай кезеңіне қарағанда – 2,8 %ға өсті.
Инфляцияның деңгейі. Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің
деректері бойынша 2008 жылғы қаңтар-наурызда инфляцияның деңгейі 2007 жылғы
желтоқсанға қарағанда 2,5 %-ды құрады, бұл өткен жылдың осындай кезеңіне
қарағанда (2,6 %) 0,1 пайыздық тармаққа төмен.
ТБИ құрылымында өткен үш айдың қорытындылары бойынша азық-түлік
бағасының өсуі көшбасында тұр, олар 2007 жылғы желтоқсанға (өткен жылдың
осындай кезеңіндегі 3,2 %-бен салыстырғанда) қарағанда 3,7 %-ға қымбаттады.
Азық-түлік емес тауарларының бағасы 1,6 %-ға (0,9 %) өсті. 2008 жылғы
қаңтар-наурызда ақылы қызметтер бағасының өсуі 2007 жылғы қаңтар-наурызға
қарағанда төмен болды (3,3 %-бен салыстырғанда 1,8 %).
Азық-түлік тауарларының ішінде а.ж. қаңтар-наурызда үнның бағасы
барынша -
3,3 % ға, макарон өнімдер – 5,8 %-ға, балық және теңіз өнімдеріне – 3,7 %,
сүт және сұт өнімдері – 6,1 %-ға, жеміс-жидектер – 9,7 %-ға, көкөніс – 17,3
%-ға өсті.
Азық-түлік емес тауарлардың тобында бәрінен көп киім-кешектердің
бағасы – 2,5 %-ға, жуғыш заттар мен тазалағыш заттар – 3,2 %-ға қымбаттады.
Бензин үш айда 0,5 %-ға арзандады.
Ақылы қызметтер құрамында тұрғын үйді ұстау – 6,0 %-ға, тұрғын үйді
жалдау – 3,2 %-ға, қоқыс жинау – 9,5 %-ға барынша өсті. Медициналық
қызметтер 5,6 %-ға, көлік қызметтері – 1,9 %-ға, қонақ үй және мейрамхана
қызметтер – 7,1 %-ға барынша өсті. 2007 жылғы желтоқсанмен салыстырғанда
суық сумен жабдықтау қызметтері (1,0 %-ға), кәріз қызметтері (1,0 %-ға),
электр энергиясы бағасының (2,2 %-ға) төмендеуі орын алды.
2008 жылғы қаңтар-наурызда инфляцияның деңгейіне 58,4 % азық-түлік
тауарларының қымбаттауы көп үлес қосты, оның ішінде нан өнімдері мен жарма
өнімдерінің қымбаттауы – 8,1 %, ет және ет өнімдері – 9,7 %, сүт және сүт
өнімдері – 7,8 %, көкөніс пен жеміс-жидектер – 25,2 %. Азық-түлік емес
тауарларына бағаның өсуі инфляцияда 21,6 %-ды қамтамасыз етті. Ақылы
қызметтердің ішінде 2008 жылғы қаңтар-наурызда инфляция деңгейінің 3,8 %-ын
тұрғын үй қызметтерінің қымбаттауы қамтамасыз етті.
Орташа жылдық мәнде инфляцияның деңгейі өткен жылдың тиісті кезеңіне
қарағанда 2008 жылғы қаңтар-наурызда 2007 жылғы қаңтар-наурыздағы 8,1 %-бен
салыстырғанда 18,7 %-ды құрады.
2007-2008 жылдардағы инфляцияның орташа жылдық деңгейі,
өткен жылдың тиісті кезеңіне %-бен
2006 2007
2. Әлеуметтік сала
2.1. Халықты әлеуметтік қорғау.
Үстіміздегі жылғы 1 қаңтардан бастап Мемлекет басшысының 2007 жылғы 28
ақпандағы Жолдауын іске асыру шеңберінде базалық зейнетақының мөлшері ең
төменгі күнкөріс деңгейінің 40,0 % деңгейіне дейін жеткізілді және
бұрынғымен салыстырғанда 3000 теңгеден 4210 теңгеге дейін ұлғайды.
Теңгермелiк үрдістерді жою және зейнетақының бұрынғы еңбек үлесіне
тәуелділігін қамтамасыз ету мақсатында зейнетақыны есептеуге 15 АЕК-тан
жоғары табысын ұсынған зейнеткерлер үшін зейнетақы төлемдерінің мөлшерін
арттыру жүзеге асырылды. Мұндай арттыру зейнетақысын есептеуге ұсынған
табыстары 15 АЕк-тен асатын зейнеткерлерді және 01.01.2008 жылға дейін
зейнеткерлікке шыққан зейнеткерлерді қамтыды. Осының есебінен 566 мың
адамның немесе барлық зейнеткерлердің 35,8 %-ының зейнетақы төлемдерінің
мөлшері ұлғайды.
Зейнетақысын есептеуге ұсынған табысы 15 АЕК-тен аспайтын
зейнеткерлерге зейнетақының мөлшерін 9,0 %-ға басып оза индекстеу
жүргізілді, бұл 1066,9 мың адамды немесе 64,2 % зейнеткерді қамтыды.
Осылайша, барлық зейнеткерлер зейнетақы төлемдерін арттырумен
қамтамасыз етілді. Бұл ретте, базалық зейнетақының ұлғаюын ескере отырып,
ең төменгі артуы 18,3 % және одан жоғары болды.
Зейнеткерлердің белгілі бір бөлігінің зейнетақылары 25 АЕК-ке дейін
шектеу планкасын арттыруды ескере отырып, зейнеткерлік ісіндегі зейнетақы
мөлшерін қайта қарауға мүмкіндік беретін қолында бар табысын негізге алып,
ал қалған бөлігінде 9,0 %-ға индекстеу жолымен арттырылылғанын ескеріп,
мөлшерін ұлғайту барлығында бірдей болған жоқ.
Зейнетақының орташа мөлшерінің барынша ұлғаюы көмір өнеркәсібі, темір
жол көлігі, түсті және қара металлургия және құрылыс салаларында байқалса,
ең аз ұлғайғаны дәстүрлі түрде жалақысы төмен – ауыл шаруашылығы, білім
беру, денсаулық сақтау салаларында.
Қабылданған шаралардың нәтижесінде базалық зейнетақы ескере отырып, ең
төменгі зейнетақының мөлшері 12110 теңгені, ең жоғары – 26110 теңгені
құрады. Жедел деректер бойынша базалық зейнетақыны ескере отырып, зейнетақы
төлемдерінің орташа мөлшері а.ж. 1 сәуірдегі жағдай бойынша 17952 теңгені
құрады. Барлық зейнетақы алушылар – 1,6 млн. адам.
Зейнетақы төлемдерін алушылардың құрылымы да өзгерді. Ең төменгі
зейнетақы алушылардың саны азайды, бұл ретте, орташадан жоғары және ең
жоғарғы деңгейде зейнетақы төлемдерін алатын зейнеткерлердің саны ұлғайды.
Бұрын жалақыс жоғары, көп еңбекті қажетсінетін салаларда, яғни қара
металлуаргияда (84,0 %), құрылыста (82,0 %), мұнай өндіру өнеркәсібінде
(64,0 %), электр энергетикасында (63,0 %) жұмыс істеген зейнеткерлердің
зейнетақы төлемдерінің мөлшері барынша өсті.
1998 жылғы 1 қаңтарға дейін № 2 тізім бойынша өз өтілін өткерген
адамдар үшін 8 АЕК (9344 теңге) мөлшерінде мемлекеттік арнаулы жәрдемақы
енгізілді.
А.ж. 1 қаңтардан бастап бала тууға байланысты жәрдемақының мөлшері
ұлғайды. Мұндай құқықты 70 мың ана пайдаланды, оларға жалпы сомасы 2,1
млрд. астам теңге жәрдемақы төленді.
Мұндай қарқын бала бір жасқа толғанға дейінгі күтімі жөніндегі
жәрдемақы бойынша да байқалды. Үш айда ол 4 млрд. теңгеге жуық сомаға 140
мың алушыға төленді.
А.ж. 1 қаңтардан бастап бірінші рет Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру
қорынан (бұдан әрі – МӘСҚ) жұмыс істейтін әйелдерге жүктілігі мен босану
бойынша, сондай-ақ бала күтімі жөнінде орташа айлық жалақысының 40 пайызы
мөлшерінде әлеуметтік төлемдер төленуде. А.ж. қаңтар-наурызда он тиісінше
444,2 млн. теңге соманы 2,7 мың әйел және 1,6 млрд. теңге соманы 184,5 мың
әйел алды.
МӘСҚ деректері бойынша Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қоры АҚ-ға
әлеуметтік аударымдардың сомасы республика бойынша тұтастай 2008 жылғы 1
наурыздағы жағдай бойынша 97,8 млрд. теңгені құрайды.
Республиканың зейнетақы қызметтері нарығында 14 жинақтаушы зейнетақы
қоры жұмыс істейді. 2008 жылғы 1 наурыздағы жағдай бойынша міндетті
зейнетақы жарналары бойынша шарттардың саны 9,3 млн., зейнетақы жинақтары –
1249,8 млрд. теңгені құрайды.
Таза инвестициялық кірістің жиынтық сомасы 348,9 млрд. теңгені
құрайды. Зейнетақы төлемдері мен сқтандыруұйымдарына айдарымдардың жалпы
сомасы 69,2 млрд. теңгеден асты.
Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің деректері бойынша ең
төменгі күнкөріс деңгейі а.ж. бірінші тоқсанда 11539 теңгені құрады, бұл
өткен жылдың осындай көрсеткішінен 33,7 %-ға жоғары.
Ең төменгі күнкөріс деңгейінің 8861 теңгеден 10515 теңгеге дейін
ұлғаюына байланысты мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақының (бұдан әрі – МӘЖ)
мөлшері арттырылды. Жедел деректер бойынша 1 сәуірдегі жағдай бойынша
мүгедектігі байланысты МӘЖ-дің орташа мөлшері 11049 теңгені, асыраушысынан
айырылуына байланысты – 9897 теңге, жасына байланысты – 5710 теңгені
құрайды. Оларды барлығы 647,1 мың адам алады, оның ішінде 411,1 мың адам
мүгедектігі байланысты, 222,8 мың адам асыраушысынан айырылуына байланысты
және 13,3 мың адам жасына байланысты.
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау
министрлігі Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек туралы Қазақстан
Республикасы Заңының іске асырылу мониторингін үнемі жүзеге асырып отырады.
Жергілікті атқарушы органдардың деректері бойынша а.ж. 1 наурыздағы
жағдай бойынша табысы кедейшілік деңгейінен төмен 146,3 азаматқа атаулы
әлеуметтік көмек тағайындалды, бұл 2007 жылдың осындай кезеңінің
көрсеткішінен 5,7 мың адамға (4,5 %-ға) көп. Бұл АӘК беруге жұмсалатын
шығыстардың ұлғаюына алып келді және 2007 жылғы қаңтар-ақпандағы 427,4 млн.
теңгеге керісінде 520,3 млн. теңгені (21,7 %) құрады. осы соманың үштен
екісі дерлігі (341,5 млн. теңге) ауылдық жердің тұрғындарына көмек
көрсетуге жіберілді.
Атаулы әлеуметтік көмек тағайындау үшін кедейшілік деңгейі ең төменгі
күнкөріс деңгейінің 40,0 %-ы мөлшерінде белгіленді және бірінші тоқсанда
республика бойынша ол 4299 теңгені құрап, өткен жылдың тиісті көрсеткішінен
(3371 теңге) 27,5 %-ға артты.
2007 жылғы қаңтар-ақпанмен салыстырғанда атаулы әлеуметтік көмек
алатындардың жалпы санындағы жұмыссыз азаматтардың үлесі 12,6 %-дан (17,7
мың адам) 9,9 %-ға дейін (14,4 мың адам) азаюы байқалып отыр. Сонымен
қатар, Батыс Қазақстан (14,4 %), Павлодар (14,0 %) және Шығыс Қазақстан
(13,0 %) облыстарында атаулы әлеуметтік көмек алатындардың арасында
жұмыссыздардың үлесі көмек.
Атаулы әлеуметтік көмек алатындардың арасында өзін жұмыспен қамтыған
азаматтардың үлес салмағының өсуі байқалып отыр. А.ж. 1 наурыздағы жағдай
бойынша олардың саны 12,5 мың адамды құрады (8,5 %) немесе 2007 жылдың
осындай кезеңімен салыстырғанда 2 есе өсті.
Атаулы әлеуметтік көмек алатындардың арасында балалардың үлесі көп.
Олардың азаюына қарамастан алушылардың саны есепті кезеңде 90,8 мың адам
болды, бұл 2007 жылдың осындай кезеңімен салыстырғанда 4 мың адамға дерлік
көп. А.ж. 1 наурыздағы жағдай бойынша 18 жасқа дейінгі балаларға берілетін
бұл жәрдемақы 1173,0 млн. теңге сомаға 513,8 мың балаға тағайындалды.
Тиісінше өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 30,7 мың балаға және
168,6 млн. теңге өсті.
Бұл ретте, жәрдемақы тағайындау үшін өлшем болатын азық-түлік себеті
құнының өсуін айта кету керек. Бір жылда оның көлемі 27,5 %-ға 5056
теңгеден 6448 теңгеге дейін өсті. Өсу қарқынының қалыптасқан серпіні аз
қамтылған отбасының табыстарына тән емес, бұл өз кезегінде жәрдемақы
алушылардың арасындағы олардың санының ұлғайын түсіндіріп отыр.
Ауылдық жерлерде тұратын балалардың үлесі тағайындау жүргізілген жалпы
балалар санының 80,2 %-ын (412,1 мың адам) құрайды.Бұл санатың ең көп үлесі
Оңтүстік Қазақстан (21,0 %), Жамбыл (15,9 %) және Қызылорда (10,6 %)
облыстарына тиесілі.
Ағымдағы жылдан бастап 23,7 млн. теңге сомаға протез-ортопедиялық
көмек көрсетілді, техникалық және өзге де оңалту құралдары – 20,1 млн.
теңге, жалпы сомасы 29,0 млн. теңгеге жүріп-тұруы қиын 1 топтағы
мүгедектерге жеке көмекшінің қызметтері және естімейтіндігі бойынша
мүгедектерге ымдау тілі маманының қызметтері көрсетілді.
2.2. Жұмыспен қамтамасыз ету және еңбек қатынастары
Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің деректері бойынша 2008
жылғы І тоқсанда экономикалық белсенді халықтың саны 8,3 млн. адамды
құрады, бұл 2007 жылдың тиісті кезеңіне қарағанда 221,8 мың адамға (2,7 %-
ға) көп. Республика экономикасында 7,8 млн. адам жұмыспен қамтылған. 2007
жылдың осындай кезеңіне қарағанда олардың саны 271,9 мың адамға (3,6 %-ға)
көбейді. Жұмыспен қамтылған халықтың құрылымында негізгі үлесті жалдамалы
қызметкерлер – 66,2 %, өзін жұмыспен қамтығандар – 33,8 % құрайды.
2008 жылғы І тоқсанда жұмыссыздардың саны 573,8 мың адамды құрады және
2007 жылдың осындай кезеңімен салыстырғанда 50,2 мың адамға қысқарды.
Жұмыссыздық деңгейі 6,9 %-да (2007 жылғы І тоқсанда – 7,7 %) қалыптасты.
Қазақстан Республикасының халықты жұмыспен қамту жүйесін жетілдіру
жөніндегі 2008-2010 жылдарға арналған іс-шаралар жоспарына сәйкес а.ж.
қаңтар-ақпанда 24,9 мың жұмыс орны құралды, оның ішінде 22,8 мың – тұрақты
(91,6 %).
Жұмыспен қамту органдарына осы кезеңде жұмыс іздеп барлығы 41,3 мың
адам келген, оның ішінде 25,8 мың адам жұмысқа орналастырылды (келгендердің
62,5 %-ы), бұл 2007 жылдың осындай кезеңінен 0,6 пайыз тармаққа жоғары. 2,8
мың жұмыссыз кәсіптік оқытуға және қайта даярлауға жіберілді. Оның ішінде
861 адам оқуын аяқтады және 495 жұмыссыз жұмысқа орналастырылды. Қоғамдық
жұмыстарға 21,9 мың жұмыссыз қатысты.
2007 жылдың осындай кезеңімен салыстырғанда жұмыссыздар санының өсуі
Жамбыл (0,8 пайыздық тармаққа), Батыс Қазақстан (4,1 тармаққа), Маңғыстау
(1,1 тармаққа), Солтүстік Қазақстан (2 тармаққа), Оңтүстік Қазақстан (4
тармаққа) облыстарында және Астана қаласында (0,2 тармаққа) байқалуда.
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау
министрлігі мүдделі тараптармен бірлесіп, барлық жерде Ұжымдық шарт
жасасыңдар атты акция өткізу жөнінде кең түсіндіру жұмыстарын жүргізуде.
Бұл оның басталуынан бастап жұмыс берушілермен қосымша 3550 ұжымдық шарт
жасасуға мүмкіндік берді.
2008 жылғы 1 сәуірдегі жағдай бойынша барлық өңірлерде облыстық
үшжақты келісімдер жасалды.
Эксперимент шеңберінде мұнай-газ секторының мүдделі бизнес-
құрылымдарының қатысуымен кадрларды кәсіптік даярлауды қолдау және дамыту
қорын құру жөніндегі пилоттық жобаны іске асыру жұмысы басталды.
Жедел деректер бойынша 2008 жылғы 1 сәуірдегі жағдай бойынша
мемлекеттік еңбек инспекторлары ұйымдар мен кәсіпорындарға 5,6 мың тексеру
мен зерттеулер жүргізді, оның барысында 31,5 мыңнан астам бұзушылық
анықталды.
Заңды тұлғалар мен ұйымдардың лауазымды тұлғаларына қатысты анықталған
бұзушылықтардың нәтижелері бойынша мемлекеттік еңбек инспекторлары жалпы
сомасы 51,5 млн. теңгеге 2 563 айыппұл салды.
2008 жылғы 1 сәуірдегі жағдай бойынша республика ұйымдарында зардап
шеккендердің саны 580 адамды құрады, оның ішінде 123 кісі өлімімен
аяқталған.
Еңбек және өндіріс тәртібін, көлік құралдарын пайдалану кезінде
қауіпсіздік талаптарын бұзу, жұмыс өндірісін қанағаттанарлықтай
ұйымдастырмау бұрынғыдай кісі өліміне әкелетін жарақаттардың негізгі
себептері болып табылады. Мәселен, Абай шахтасында болған апаттан қаза
болғандардың саны 30 адам болды. Одан басқа 14 кенші ауыр жарақат алды.
2.3. Білім беру және ғылым
Қазақстанның нақты бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету үшін білім
беруді одан әрі реформалау жалғасуда.
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту саласында балаларды мектепке дейінгі
ұйымдармен қамту деңгейін ұлғайту жөніндегі жұмыс жалғасып отыр.
2007-2008 оқу жылы республикада 1617 балабақша жұмыс істеуде, оларда
246,9 мың бала тәрбиеленуде және оқытылуда. 2006 жылмен салыстырғанда
балабақшалардың саны 226 бірлікке, мектепке дейінгі ұйымдардағы балалардың
саны – 30,9 мың адамға ұлғайды.
Мектепке дейінгі тәрбиелеу ұйымдарының балама желісі – шағын
орталықтар дамуда. Облыстар әкімдерінің шешімімен Балабақшаға барамыз
өңірлік бағдарламалар қабылданды.
Жалпы орта білім беру жүйесі. Ағымдағы оқу жылында республикада қазақ
тілінде білім беретін 3788 мектеп жұмыс істеуде, оның ішінде қазақ тілінде
білім беретін бастауыш мектептер - 765, негізгі – 632, орта – 2391. өткен
жылмен салыстырғанда бұл мектептердің саны 41 бірлікке ұлғайды.
Тұтастай қазақ тілінде білім беру қазақ және аралас тілдерде оқытатын
5856 мектепте жүзеге асырылуда. Бұл республиканың барлық мектептерінің 75,8
%-ын құрайды (1991 жылы – 4710 мектеп, 57,2 %).
Мемлекеттік тілде оқушылардың жалпы санының 59,9 % бала білім алуда.
1991 жылдан бастап олардың саны 563 мың адамға көбейді.
2007-2008 оқу жылдары республикада үш тілде оқытатын 31 мектеп жұмыс
істеуде, оларда 2241 оқушы, оның 1223-і қазақ тілінде білім беретін
мектептердің оқушылары, 1018 орыс тілінде оқытатын мектептердің оқушылары.
Ағылшын тілінде: математика, физика, информатика, химия, биология,
география, экономика оқытылады.
Тiлдердi қолдану мен дамытудың 2001 – 2010 жылдарға арналған
мемлекеттiк бағдарламасын iске асыру жөнiндегi 2007 – 2008 жылдарға
арналған iс-шаралар жоспары туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007
жылғы 14 ақпандағы № 108 қаулысына үш тілде білім беретін мектептер үшін
математика циклының пәндері бойынша ағылшын тілінде оқытатын мұғалімдер
даярлауды қамтамасыз ету туралы толықтырулар енгізілді.
Өңірлердің әлеуметтік-экономикалық дамуының 2007 – 2010 жылдарға
арналған орта мерзімді жоспарында барлығы жалпы сомасы 156,1 млрд. теңгеге
жобалау қуаты – 159,9 мың оқшы орны бар 242 мектеп салу көзделген.
7405 мектепке телефон орнатылды, бұл республиканың жалпы білім беретін
мектептерінің жалпы санының 95,0 %-ын құрайды, оның ішінде ауылдық
аудандарда – 5590 немесе 93,5 %.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі республика
өңірлерінің мұғалім-новаторлары, сондай-ақ республикалық орталықтар әрбір
бейсенбі сайын интерактивті сабақ өткізетін кестені бекітті.
Мәселен, 2008 жылғы қаңтардан бастап информатика, химия, геометрия,
қазақ тілі, физика бойынша қазақ және орыс тілдерінде 10 сабақ өткізілді.
Даму мүмкіндігі шектеулі балалардың білім алуға қажеттіліктерін
қанағаттандыру үшін 16 664 балаға арналған 101 арнаулы түзету ұйымдары,
сондай-ақ жалпы білім беру мектептерінде 7582 балаға арналған арнайы
сыныптар жұмыс істейді.
Даму мүмкіндіктері шектеулі балаларды ерте анықтауды, диагностикалауды
және есепке алудың психолгиялық-медициналық-педагог консультанттар (ПМПК)
жүзеге асырады. Егер 2004 жылы олардың саны 16 ғана болса, бүгінде – 56.
Техникалық және кәсіптік білім беру. Экономика салаларын техникалық
және қызмет көрсету еңбегі мамандықтарымен қамтамасыз етумен қазіргі
уақытта 848 оқы орны айналысуда (318 кәсіптік және 530 колледж), оларды
605,2 мың адам оқытылуда.
Жоғары білім беру саласы. Қазіргі уақытта Қазақстанның жоғары және
жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру жүйесі 140 жоғары оқу орны мен 18
филиалды қамтиды. Студенттердің жалпы саны 717 мың адамды құрайды, оның
ішінде күндізгі оқу нысанында – 376 мың адамға жуық, сырттай – 339 мың
адамға жуық. Оқу 137 бакалавриат, 138 - магистратура және 4 – жоғары арнайы
білім беру мамандықтары бойынша жүргізіледі.
2008 жылғы І тоқсанда ғылыми және ғылыми-педагогикалық кадрларды
даярлау және аттестаттау саласында мемлекеттік басқаруды қамтамасыз ету
жөнінде мынадай жұмыстар жүргізілді: диссертациялық және сараптау кеңестері
желісінің қызметін ұйымдастыру, бақылау және қалыптастыру; ізденушілердің
аттестациялық істерін сараптау және ғылыми дәрежелер беру және ғылыми
атақтар беру жөнінде түпкілікті шешімдер қабылдау.
Халықаралық аттестаттау моделіне көші жөніндегі жұмыстар жүргізілуде.
Бұл модель ENQA сапаны қамтамасыз етудің халықаралық желісіне кіретін
аккредиттеу агенттіктерінің, Еуропа елдерінің (Нидерланды, Венгрия,
Австрия, Германия, Польша), АҚШ-тың, Ресейдің тәжірибесін ескере отырып
жасалды.
Білім беру ұйымдарын аккредиттеу ережесі бекітілді. Ережеде
мемлекеттік аккредиттеуден қоғамдық-кәсіптікке өту, бұл рәсімді Болон
процесіне қосылу аясында білім беру ұйымдарын халықаралық аккредиттеу
моделімен үйлестіру көзделіп отыр.
АҚШ пен Еуропа елдерін қоса алғанда, шетелдердің жалпы танылған
модельдерінің негізінде институционалды аккредиттеудің стандарттары мен
өлшемдері жобалары бекітілді, соған сәйкес оқу орындарының Еуропалық
агенттіктерді халықаралық аккредиттеу стандарттарына біріздендірілген
стандарттарына сәйкестігі айқындалатын болады.
Республикалық бюджет комиссиясының қорытындысы бойынша жоғары оқу
орындарына мамандандырылған және институционалды аккредиттеу жүргізуге 2008-
2010 жылдарға 35,8 млн. теңге бөлінді.
Жастар саясаты. Қазақстан Республикасында мемлекеттік жастар саясаты
жастарды тәрбиелеу, әлеуметтендіру және дамыту үшін құқықтық, әлеуметтік-
экономикалық жағдайларды кеңейтуге бағдарланған.
Қазіргі уақытта жастар саясаты саласында кейіннен стандарттар әзірлей
отырып, жастарға арналған әлеуметтік қызметтер көрсетудің өлшемдері мен
индикаторларын әзірлеу, жастардың экономикалық бастамаларын іске асыру,
әрбір облыста жастарға арналған әлеуметтік қызметтердің одан әрі жұмыс
істеуі көзделген мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты іске асыру жөніндегі
техникалық өзіндік ерекшелік әзірленді.
Ғылым. 2008 жылы республикалық бюджет қаражаты есебінен іргелі және
қолданбалы ғылыми зерттеулерді қаржыландыруға қаражат көзделген. Қазіргі
уақытта іргелі зерттеулердің алты бағдарламасын ұйымдастырушы-
орындаушылармен 2 861,7 млн. теңге сомаға келісім-шарттар жасалды.
Қазақстан Республикасының Үкіметі жанындағы Жоғары ғылыми-техникалық
комиссия отырысының 2007 жылғы 29 қаңтардағы № 24-5007-526 хаттамасында
белгіленген алты басымдық бойынша мынадай бағыттар бойынша ғылыми-
техникалық бағдарламаларды іске асыру жалғасуда.
1) Қазақстан Республикасында 2006-2008 жылдарға арналған
биотехнология бойынша кластер қалыптастыру үшін қазіргі заманғы
технологиялар әзірлеу;
2) Қазақстан Республикасының 2006-2008 жылдарға арналған биологиялық
және химиялық қауіпсіздігін ғылыми-техникалық қамтамасыз ету;
3) Құс тұмауы: зерттеу, 2006-2008 жылдарға арналған күрестің
тәсілдері мен әдістерін әзірлеу;
4) 2007-2009 жылдарға арналған Қазақстан Республикасында
фармацевтикалық кластерді дамыту үшін табиғи экспортқа бағдарланған
фитопрепараттарды өндірісін әзірлеу және ұйымдастыру;
5) 2007-2009 жылдарға арналған Қазақстан Республикасында наноғылым мен
нанотехнологияларды дамыту;
6) Ұлттық идея – Қазақстанның 2007-2009 жылдарға арналған орнықты
дамуының негізі ретінде;
7) 2007 – 2009 жылдарға арналған ғылым саласындағы халықаралық
ынтымақтастық.
2.4. Денсаулық сақтау.
Ана мен бала денсаулығы қорғау – мемлекеттің басты басымдығы. 2008
жылдың 2 айының қорытындылары бойынша ана өлімінің көрсеткіші 2007 жылдың
осындай кезеңіндегі 63,5 керісінше 100 мың тірі туылғандарға 42,8-ді
құрады.
Ана өлімінің жоғары көрсеткіштері Маңғыстау (194,8), Қызылорда
(116,0), Батыс Қазақстан (66,7), Алматы (49,6), Павлодар (45,6), Жамбыл
(44,7) облыстарында және Астана қаласында (56,8) тіркелді.
Республиканың 2008 жылғы қаңтардан бастап Дүниежүзілік денсаулық
сақтау ұйымы ұсынған тірі туылған және өлі туылған өлшемдеріне көшуіне
байланысты бала өлімі көрсеткішінің өсу байқалды. Бала өлімінің көрсеткіші
2008 жылғы 2 айда 2007 жылдың 2 айындағы 14,6 керісінше 1000 тірі туылғанға
21,1-ді құрады. Бала өлімінің ең жоғары көрсеткіштері Шығыс Қазақстан
(29,7), Оңтүстік Қазақстан (27,4), Қызылорда (24,5), Солтүстік Қазақстан
(23,9) және Ақмола (23,2) облыстарында байқалды.
Перинаталдық кезеңде (55,4 %) пайда болатын жекелеген жағдайлар бала
өлімінің негізгі себептері болып табылады, екінші орында - туа біткен даму
кемістігі (19,3 %), үшінші орында – тыныс алу органдары ауруы (14,2 %).
Ағымдағы жылғы 2 айда профилактикалық тексерумен 18 жасқа дейінгі
213 404 бала қамтылды, 54 600 балада (25,6 %) дерт анықталды, оның ішінде
27 421 бала (50,2 %) сауықты.
Ағымдағы жылғы 2 айда жатыр мойны обырына скринингті тексерумен 23 399
әйел қамтылды, оның ішінде 2285 (9,8 %) әйелде жатыр мойны дерті анықталды,
оның ішінде 875 (38,3 %) сауықты. Сүт безі обырына скринингті тексерумен
16 225 әйел қамтылды, оның ішінде 1339 ауру (8,3 %) анықталды, оның ішінде
567 (42,3 %) сауықты.
2008 жылдың басынан бастап ерте жастағы балалардың гемофильді жұқпамен
аурудың және өлімін азайту жөніндегі жұмыс басталды, осы мақсатта
Мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау комитеті органдарымен
бірлесіп халықаралық сарапшылардың қатысуымен өңірлік оқы семинарлары
өткізілді.
Әлеуметтік маңызы бар аурулардың жетілуі, алдын алу, диагностикасы,
емдеу және оңалту. Ауруларға кордиологиялық және кардиохирургиялық көмекті
жақсарту шеңберінде: Астана қаласында өңірлік кардиохирургия орталығын салу
ұсынылды; 2007 жылғы 3 желтоқсаннан бастап М. Оспанов атындағы Батыс
Қазақстан мемлекеттік медицина академиясының (Ақтөбе қаласы) өңірлік
кардиохирургия орталығы жұмыс істеуде; 2008 жылғы 1 қаңтардан бастап Шығыс
Қазақстан облысында 20 төсектік, Қостанай облысында 20 төсектік
кардиохирургия бөлімшесі ашылды; кардиологтар мен кардиохирургтар даярлау
үшін а.ж. ақпанда Литваға кардиохирургиялық мамандану бойынша даярлыққа 18
адам жіберілді.
Қазақстан Республикасының медициналық денсаулық сақтау ұйымдарының
қызметі. Жеке меншікті қоса алғанда, республиканың денсаулық сақтау жүйесі
999 аурухана (143 жеке меншік), 2 615 амбулаторлық-емхана ұйымдарынан (628
жеке меншік) тұратын емдеу-алдын алу ұйымдары желісінен құрылған.
Жеке меншікті қоса алғанда, ауылдағы емдеу-алдын алу ұйымдары желісі
180 орталық аудандық және аудандық, 202 ауылдық учаскелік және ауылдық
ауруханалардан (3 жеке меншік), 1695 амбулаторлық-емхана ұйымдарынан (16
жеке меншік), 4 093 фельдшер-акушерлік және дәрігерлік пунктерден (26 жеке
меншік) және жеке үй-жайы жоқ 392 медицина қызметкерлерінен тұрады.
Санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы. 2008 жылғы 2 айда 2007
жылдың осындай кезеңімен салыстырғанда тұмаумен ауру 11,2 есе, Менингококк
жұқпасымен ауру – 46,3 %-ға, педикулезбен ауру – 30,2 есеге, өткір
респираторлық вирусты жұқпалармен ауру – 29,4 %-ға, эпидемиялық паротитпен
ауру – 26,2 %-ға, қышымамен ауру – 22,1 %-ға, эхинококкозбен ауру - 21,9 %-
ға, бактериялық дизентериямен ауру 16,6 %-ға, жіті вирусты гепатитпен ауру
7,1 %-ға, оның ішінде А вирусты гепатитпен ауру 5,5 %-ға , В вирусты
гепатитпен ауру 25,8 %-ға, тыныс алу органдарының туберкулезімен ауру 7,0 %-
ға азайғаны байқалды. Дифтерияның, көкжөтелдің, қызамықтың, листериоздың,
iш сүзегiнің бірлі жарым жағдайлары тіркелді. Сiреспемен, паратифпен,
құтырумен, безгекпен, сібір жарасымен, полиомиелитпен, тырысқақпен, обамен,
риккетсиозбен, туляремиямен ауру тіркелген жоқ. Сонымен қатар 2008 жылы
2007 жылмен салыстырғанда қызылшамен ауру деңгейі 1,6 есеге, бруцеллезбен
ауру 27,9 %-ға, жіті ішек жұқпаларымен ауру 12,8 %-ға, сальмонеллезбен 9,4
%-ға, геморрагиялық қызбамен, иерсиниозбен ауру 4-ге, адамның қорғаныш
тапшылығы қоздырғышын тасушылар (АҚТҚ) 22,1 %-ға өскені байқалды.
2008 жылғы 2 айда республикада АҚТҚ-инфекциясының 382 жағдайы
тіркелді, оның ішінде 14 жасқа дейінгі балалар арасында – 12, 2007 жылдың
осындай кезеңінде 309 жағдай анықталды, оның ішінде 14 жасқа дейінгі
балалар арасында – 10. Аурушаңдықтың өсуі Батыс Қазақстан облысында 7
есеге, Қостанай облысында – 4,2 есеге, Алматы облысында – 3,6 есеге,
Павлодар облысында – 2 есеге, Астана қаласында – 1,7 есеге, Оңтүстік
Қазақстан облысында – 1,6 есеге, Солтүстік Қазақстан облысында – 1,2 есеге,
Шығыс Қазақстан және Қарағанды облыстарында – 1,1 есеге, Атырау және Жамбыл
облыстарында - өткен жылдың деңгейінде өсті. АҚТҚ-инфекциясының
жағдайларының тіркелуі Ақмола, Ақтөбе, Қызылорда, Маңғыстау облыстарында
және Алматы қаласында азайғаны байқалып отыр.
Медициналық қызмет көрсету сапасын бақылау. Азаматтардың, мемлекеттік
және өзге органдар мен ұйымдардың медициналық көмектің сапасына байланысты
380 шағымы қаралды. Оның ішінде 59,0 % негізді деп танылды. 16,5 % жағдайда
халық мемлекеттік емес денсаулық сақтау секторы көрсететін медициналық
көмектің сапасына шағым айтады, 80,0 % - мемлекеттік денсаулық сақтау
ұйымдарына, 20 – ауылдық буындағы медицина ұйымдарына. Келіп түскен 380
шағымның ішінде 176 жағдайда шағым айтушылар диагностика мен емдеудің
сапасыз жүргізілуіне, 9 жағдайда – сот-медициналық, сот-психиатриялық, сот-
наркологиялық сараптамаға наразы, 14 жағдайда - тегін медициналық көмектің
кепілді көлемі кезінде пациенттерден ақша алуға және олардың дәрі-
дәрмектерін пайдалануға, ал қалған жағдайда медициналық көмекті жеткіліксіз
ұйымдастыруға байланысты шағым айтады.
3 медицина колледжіне және Ана мен бала орталығына мемлекеттік
аттестаттау жүргізілді, Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік медицина академиясын
аттестаттау басталды.
Фармацевтика саласы. 2008 жылғы 1 сәуірдегі жағдай бойынша мемлекеттік
тізілімге дәрілік заттардың 15 332 позициясы енгізілді, оның ішінде 7928
дәрілік препараттар, 7229 медициналық мақсаттағы бұйымдар және медицина
техникасы.
2008 жылғы І тоқсанда дәрілік заттардың 614 атауы тіркелді, оның
ішінде 410 дәрілік препараттар, 204 медициналық мақсаттағы бұйымдар және
медицина техникасы. Дәрілік заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен
медицина техникасының тіркеу құжатына 107 өзгеріс енгізілді.
Комитеттің республиканың барлық өңірлеріндегі аумақтық бөлімшелері
дәрілік заттар айналымы саласындағы субъектілермен туберкулезге қарсы
препараттарды босату ережесі жөнінде семинар-кеңестер өткізді.
Медициналық білім беру және ғылым. Қазақстан Республикасы Денсаулық
сақтау министрінің 2008 жылғы 19 ақпандағы № 79 бұйрығымен Қазақстан
Республикасының медицина ғылымын реформалаудың 2008 – 2012 жылдарға
арналған тұжырымдамасы бекітілді. Тұжырымдамада Қазақстан Республикасының
дәрігерлері мен провизорларының ІІІ съезінде ғылыми-медициналық қоғамдастық
талқылаған және қабылдаған Қазақстан Республикасында медицина ғылымын
реформалау жөніндегі барлық негізгі ұсыныстар көрініс тапты.
2008 жылғы 1 тоқсанда ведомстволық ұйымдар жоспарланған 5 ғылыми-
практикалық конференция өткізді, 34 әдістемелік ұсыным қаралды, оның ішінде
20 бекітілді, қалғаны пысықтауға жіберілді.
Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау жүйесінің саны 2007 жылы
45 085 адамды құрады (Кадрлар АСУ деректеріне сәйкес), бұл 2006 жылға
қарағанда 4,6 %-ға көп. Дәрігерлер-әйелдер – 32 591 адам, ерлері – 12 494
адам.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік және жеке меншік медицина
ұйымдарында жұмыс істейтін орта медицина персоналының саны 2008 жылғы 1
сәуірдегі жағдай бойынша 116 004 ((Кадрлар АСУ деректеріне сәйкес)
құрады.
Сонымен бірге орта медициналық қызметкерлермен қамтамасыз етілу
негізінен жеткілікті, дәрігер кадрларға қажеттілік айтарлықтай әрі бүгінгі
күні 5 789 адамды (2007 ж. – 5551 адам) құрайды, оның ішінде 2123 ауылдық
жерлерде (2007 ж. – 1934 адам). Бұл ретте, бастапқы буын мамандарына:
терапевттерге, педиатрларға, әсіресе ауылда қажеттілікке ие жалпы практика
дәрігерлеріне қажеттілік жоғары.
Мемлекеттік денсаулық сақтау ұйымдары кадрларының біліктілігін
арттыру және қайта даярлау бюджеттік бағдарламасы шеңберінде 2008 жылға ел
ішінде жоғары және орта медициналық және фармацевтикалық білімі бар орташа
алғанда 14 592 маманды ел ішінде, 313 шетелде даярлау, ел ішіндегі медицина
жоғары оқу орындарының профессор-оқытушы құрамын оқыту үшін 10 шетелдік
маманды тарту жоспарланған.
Бұдан басқа, жалпы практика дәрігерлері мен дәрігер-урологтардың
біліктілігін арттыру жөніндегі курстар өткізу үшін Шетелдік оқытушыларды
шақыру іс-шаралары шеңберінде АҚШ-тан, Литвадан және германиядан 4 маман
тартылды.
2.5. Мәдениет.
Қазақстан Республикасында ақпараттық теңсiздiктi төмендетудiң 2007 –
2009 жылдарға арналған бағдарламасына сәйкес Ұлттық-мұра ақпаратты-
танымдық веб-порталын және Қазақстанның кітапханасы электрондық
мемлекеттік кітапханалық қорын дамыту жөніндегі жұмыс жалғасуда.
Мәдениет саласындағы, атап айтқанда меценаттық және демеушілік
мәселелеріндегі заңнамалық базаны жетілдіру жөнінде айтарлықтай жұмыс
жүргізілді.
А.ж. 15 ақпанда қазақ тіл білімінің негізін салушылар И. Кеңесбаевтың,
М. Балақаевтың, Г. Мұсабаевтың туғанына 100 толуына
арналған Қазақ тіл білімінің және түркітану проблемалары атты ғылыми-
практикалық конференция өткізілді.
Мемлекеттік қызметшілерді қазақ тіліне оқытудың мультимедиялық
кешенінің (13 наурыз), Қазақстан Республикасының аумағында тілдің
ахуал мониторингінің және талдаудың автоматтандырылған жүйесі (19 наурыз)
жобасының түсаукесері өткізілді.
А.ж. 22 наурызда Стамбул қаласында (Түркия) Қазақ тілін оқыту
орталығының және Қазақстанның мәдениет үйінің салтанатты ашылуы болды.
Негізгі мақсаты қоғамды Мемлекеттік басшысының бастамаларын қолдауға
және іске асыруға жұмылдыру болып табылатын ақпараттық-насихаттау жұмысы
кеңінен жүргізілді. Бұл жұмыс халықпен сындарлы сұхбат жүргізуді жолға
қоюға, проблемалық түйіндері мен оларды шешу жолдарын айқындауға мүмкіндік
береді.
Азаматтық қоғам институттарын дамыту және патриоттық тәрбие, ұлтаралық
татулық пен келісімді қамтамасыз ету ішкі саяси тұрақтылық берік іргетасы
болып табылады.
3. Нақты сектордың дамуы
3.1. Өнеркәсіп.
2008 жылғы қаңтар-наурызда 2007 жылғы қаңтар-наурыздағы деңгейге
өнеркәсіп өндірісінің нақты көлем индексі 103,7% құрады. Есепті кезеңде
қолданыстағы бағамен 2361,8 млрд. теңгенің өнеркәсіп өнімі өндірілді.
Тұтастай өнеркәсіп бойынша нәтижелердің қалыптасуына кен өндіру өнеркәсібі
аса үлкен ықпал етеді (106,8 %), электр энергиясын, газ бен су өндіру және
бөлуде.
Тау-кен өндірісі өнеркәсібінде 2008 жылғы қаңтар-наурызда 1 511,5
млрд. теңгенің өнімі өндірілді, бұл 2007 жылғы қаңтар-наурыз деңгейінен
6,8% жоғары. Негізінен Атырау және Ақтөбе облысы кәсіпорындарында мұнай
өндіру өсті. Сондай-ақ табиғи газ конденсаты мен көмір өндірісі ұлғайды.
Сонымен қатар, кен құрамындағы металдың аздығынан және мыс кенін (Шығыс
Қазақстан және Қарағанды облысы); жасасылған шарттарға сәйкес темір кендері
жентектері (Қостанай облысы) өндірудің азаюынан мыс қоспаларынан мыс өндіру
қысқарды.
Геология және жер қойнауын пайдалану. Жер қойнауын пайдалану саласында
келісім шарттық міндеттемелерді орындауға талдау жүргізу жұмысы жалғасуда.
2008 жылдың бірінші тоқсанында келісім шарттық міндеттемелердің орындалуына
мониторинг жүргізу және бақылау барысында 3 келісім шарт бұзылды, 1 келісім
шарттың іс-әрекеті қайта қалпына келтірілді, 50 компанияның атына келісім
шарттық міндеттемелер мен лицензиялық шарттардың бұзылғандығы туралы
хабарлама жіберілді.
Мұнай өнеркәсібі. Үстіміздегі жылғы І тоқсанда жедел деректер бойынша
газ конденсатты 17 680 мың тонна мұнай өндірілді (107,0%).
Республиканың мұнайды қайта өңдеу зауыттары 3 088,4 мың тонна
(106,3%) мұнайды қайта өңдеді және 663,2 мың (98,2%) тонна бензин, 940
тонна (100,2%) дизель отынын, 853,8 мың тонна (145,5% мазут, 92,9 мың тонна
(171,8%) авиакеросин өндірді.
2008 жылғы І тоқсанында экспортқа мұнай тасымалдау 16 192 мың
тоннаны, соның ішінде КТК мұнай құбыры бойынша - 6 873 мың тоннаны, Атырау-
Самара – 4 200 мың тоннаны, Атасу-Алашанькоу - 1 306 мың тоннаны, Ақтау
порты арқылы – 1 836 мың тоннаны, Оренбург ГПЗ-на қайта өңдеу үшін 435 мың
тонна конденсат; темір жолда – 1 542 мың тоннаны құрады.
2008 жылғы І тоқсанда Каспий теңізінің қазақстандық секторын игерудің
Мемлекеттік бағдарламасының екінші кезеңі бойынша жұмыс жалғасты.
Осы бағдарламаға сәйкес Құрманғазы, Түб-Қараған, Аташ, Оңтүстік
Жамбай – Оңтүстік Забурунье, Жемчужины теңіз жобаларында іздестіру-барлау
жұмыстары жүргізілуде. Дархан, Абай, Сәтпаев блоктары бойынша келіссөздер
жалғасуда.
Теңіз кен орнында Екінші Ұрпақ зауыты мен Шикі Газ Айдау жобаларын
іске асыру жұмыстары жүруде. Осы жобаларды пайдалануға берген кезде кен
орнында мұнай өндіру жылына 20 млн. тоннадан астам деңгейге жетеді.
Мердігердің коммерциялық өндіруді кейінгі кезеңге қалдыру туралы
өтінішіне байланысты Қазақстан Республикасының Үкіметі 2007 жылы келіссөз
жүргізу тобын құрды. Келісім тараптарының экономикалық мүдделерінің
бастапқы теңгерімін қалпына келтіру мақсатында Келісімге өнімді бөлу
туралы өзгерістер енгізу туралы жасалған келісім осы Келіссөздің нәтижесі
болып табылады.
Мына мәселелер пысықталуда: КТК мұнай құбырын жылына 67 млн. тоннаға
дейін, соның ішінде Қазақстан мұнайын 50 млн. тоннаға дейін кезең-кезеңмен
кеңейту; Қазақстандық Каспий Жүйесі тасымалдау жүйесі арқылы Баку-Тбилиси-
Джейхан мұнай құбырына қосылу; Қазақстан-Қытай мұнай құбырының екінші
кезегін салу.
Газ өнеркәсібі. Жедел деректер бойынша газ өндіру 2008 жылғы қаңтар-
наурызда өткен жылдың тиісті кезеңіне қарағанда 8 293,7 млн. текше метрді
немесе 110,4%-ды құрайтын болады. Газ өндірудің негізгі өсуін Қарашығанақ
Петролеум Оперейтинг б.в, компаниялары, СНПС-Ақтөбемұнайгаз АҚ,
Толқынмұнайгаз ЖШС қамтамасыз етеді. Республиканың мұнайды және газды
қайта өңдеу кәсіпорындарында 2008 жылғы қаңтар-наурызда 360,5 мың тонна
сұйытылған көмірсутегі газы өндірілді немесе өткен жылдың тиісті кезеңіне
қарағанда 100,9%.
Есепті кезеңде республика облыстарының табиғи газды тұтыну көлемі
3 099,4 млн. текше метрді құрады және 2007 жылғы қаңтар-наурызда тұтынылған
газ көлемінен 8,9%-ға асып түсті. Республиканың оңтүстігінде табиғи газды
тұтыну көлемінің төмендеуі Узбекмұнайгаз НХК газ жеткізуді шектеуіне
байланысты, сондай-ақ үстіміздегі жылғы ақпан айында Қызылорда облысының
Ақшабұлақ кен орнында ҚазГерМұнай ЖШС БК газды кешенді дайындау
қондырғысының істен шығуынан болды.
Үстіміздегі жылғы 1 сәуірдегі жағдай бойынша республиканың жер асты
газ қоймаларындағы табиғи газдың қоры 725,7 млн. текше метрді құрады.
2008 жылдың қаңтар-наурызында республика аумағы бойынша 22 577,8 млн.
текше метр көлемінде газ транзиті жүзеге асырылатын болады, бұл өткен
жылдың тиісті кезеңіне 82,5%-ды құрайды.
Республикадан газ экспорттау көлемі 2008 жылдың 1 тоқсанында 2 057,7
млн. текше метрді құрады, бұл өткен жылдың тиісті кезеңіндегіден 12,5% көп.
2008 жылғы қаңтар-наураздағы табиғи газ импортының көлемі 1 302,3
млн. текше метрді құрады немесе өткен жылдың тиісті кезеңіне қарағанда
90,3%.
Газды кәдеге жарату жөніндегі ақпарат. Үстіміздегі жылғы қаңтар-
наурызда газды кәдеге жарату бойынша өткізілген іс-шараларды ескере отырып
алауларда жанатын газдың көлемі өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда
30,7% төмендеді және 0,4 млрд. текше метрді құрады.
Газ кен орнының Амангелді тобын игеру. Жамбыл облысындағы Амангелді
газ кен орнын әзірлеу жалғасуда. 2008 жылғы 1 сәуірдегі жағдай бойынша
құбырларды пайдалану қоры 25 құбырды құрайды. 2008 жылғы қаңтар-наурызда
осы кен орнында газ өндіру 103,1 млн. текше метрді, газ конденсаты – 8 мың
тоннаны құрады.
Қарашығанақ газ жобасы. Орынбор газды қайта өңдеу кәсіпорны
базасындағы бірлескен ресей-қазақ кәсіпорнын (БК) құру мен қатысудың
негізгі қағидаттары туралы қол қойылған келісімге сәйкес тараптардың БК-ға
қатысу үлесі тепе-теңдік негізде бөлінетін болады. БК қызметінің негізгі
түрлерінің бірі Қарашығанақ мұнайгазконденсаты кен орнының көмірсутегі
шикізатын қайта өңдеу болады. Сондай-ақ Қарашығанақ мұнайгазконденсаты кен
орнының көмірсутегі шикізатын сатып алу-сату ұзақ мерзімді шарттарына (15
жылға) қол қойылды.
2008 жылғы 5 ақпанда 2006 жылдың 3 қазанында жасасылған Қазақстан
Республикасының Үкіметі мен Ресей Федерациясының Үкіметі арасындағы Орынбор
газ өңдеу зауытының базасында шаруашылық қоғам құрудағы ынтымақтастық
туралы келісімді ратификациялау туралы Қазақстан Республикасының Заңына
қол қойылды.
Бүгінде БК құру жөніндегі бекітілген біріккен іс-қимыл жоспарына
сәйкес Газпром ААҚ-мен бірлесіп Орынбор ГӨЗ-ның (ОГӨЗ) БК-ға берілетін
мүлкін бағалау, сондай-ақ ОГӨЗ қуатын жаңғырту мен қайта құрудың ТЭН
жаңарту жүргізілуде.
Қаңтар-наурызда Қарашығанақ кен орнында табиғи газ өндіру 4 053,3
млн. текше метрді немесе өткен жылдың тиісті кезеңіне қарағанда 111,0%-ды
құрады, соның ішінде газды жер қабатына кері айдау көлемі 1 478,8 млн.
текше метрді құрады.
Каспий маңы газ құбыры. Қазақстан Республикасы, Ресей Федерациясы мен
Түркменстан Президенттерінің 2007 жылғы 12 мамырдағы бірлескен
декларациясына сәйкес көлік қуаттарын дамыту мақсатында 2007 жылғы 20
желтоқсанда Мәскеуде үш мемлекет Үкіметтері Каспий маңы газ құбыры
құрылысын салудағы ынтымақтастық туралы келісімге қол қойды (келісім
ратификациядан кейін күшіне енеді және 2028 жылғы 31 желтоқсанға дейін
қолданыста болады).
Бейнеу – Бозой – Сексеуіл – Ақбұлақ (Самсоновка) магистральды газ
құбырының құрылысы. Мемлекет басшысының Жолдауына сәйкес оңтүстік өңірлерді
қауіпсіз және тұрақты түрде газбен жабдықтауды қамтамасыз ету үшін Бейнеу –
Бозой – Сексеуіл – Ақбұлақ (Самсоновка) магистральды газ құбыры құрылысының
жобасы пысықталуда. Осы жобаның ТЭН түзету аяқталуға жақын.
Электр энергетикасы. Жедел деректер бойынша электр энергиясын өндіру
өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 6,9 % ұлғайды және 22,79 млрд.
кВтч. құрады. Электр қуатын пайдалану 23,08 млрд. кВтч. құрады, бұл өткен
жылғы көрсеткіштен 9,5 %-ға жоғары. Үстіміздегі жылдың ІІ тоқсанында электр
қуаты өндірісінің күтілетін көлемі 18,8 млрд. кВтч. құрайды.
Әлемнің жетекші энергетикалық компанияларының күлділігі жоғары және
абразиві жоғары көмірді пайдалану бойынша соңғы кездері пайдаланылатын
технологияларды зерделеу жөнінде жұмыс жүргізілді. Сонымен бірге негізгі
жабдықтарға бағалық ұсыныстар мен қосымша техникалық сипаттамалар
сұратылды.
Көмір өнеркәсібі. 2008 жылғы қаңтар-наурызда жедел деректер бойынша
республиканың көмір өндіретін кәсіпорындары 28 млн. тонна көмір өндірді.
2007 жылғы ұқсас кезеңмен салыстырғанда өндіру көлемі 4,9 млн. тоннаға
немесе 21,2%-ға ұлғайды.
Мұнайхимия өнеркәсібі. Қазақстанның мұнайхимия өндірісін құру бойынша
2008 жыл ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz