Жалпы өндіріс теориясы

Өндіріс – ресурстарды адамзат қолымен өңдеп, белгілі бір технологияны пайдаланып дайын өнім шығару. Ал сол технология дегеніміз - әр түрлі ресурстардың комбинациясын пайдаланып белгілі бір әдіспен өңдеу. Бұл жердегі өндірістің технологиялық әдісі деп өндіріс факторларын (жер, еңбек, капитал, кәсіпкерлік қабілеттілік) белгілі бір өңдеу процестері арқылы дайын өнімге (тауарға немесе қызметке) айналдыруды айтамыз. Өндірістік процесте қолданылатын факторларды негізгі 4 түрге бөледі:
1. Шикізаттар мен материалдар
2. Басқа өнеркәсіптің өндірген тауарлары
3. Еңбек күші
4. Капитал (құрал-жабдықтар, ғимараттар)
Өндірісті ұйымдастыру кезінде, әдетте, өндірістік процесс тиімді болуын қалайды, сондықтан өндіріс функциясы, өндірістік шығындар құрылымы тұрақты деп ұйғарғандағы шығаратын өнім көлемінің ең жоғары деңгейін көрсетеді деп айтады. Өндіріс функциясы белгілі технология үшін жасалынады. Бұл айтылған деректерді түсіндіру үшін, өндіріс шығындары тек қана L-еңбек және К-капиталдан тұрады деп қарастырайық, осы жағдайда өндірістік функцияны келесі түрде жазуға болады:

Мұндағы, у - өндірілетін өнімнің ең жоғары көлемі.
Нақты өмірде өндірістік процесті зерттеу үшін өндірістік функцияның бірнеше түрлері қолданылады. Олардың бәріне тән жалпы қасиеттері төмендегідей болады:
1. Фирмалар өндіріс факторларын барынша көп тиімділікпен қолдануы мүмкін, яғни қолданылып отырған фактордың санының көбеюі шығару көлемінің төмендеуіне әкеліп соқтырмайды. Оны математикалық тілмен былай өрнектеуге болады:

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Н. Қ. Мамыров, М. С. Есенғалиева, М. Ә. Тілеужанова «Микроэкономика» - 2000 жыл;

2. А. Б. Молдахметова, М. Ө. Өтебаев «Микроэкономика» - 2007 жыл;

3. К. С. Құдайбергенов «Микроэкономика» - 2008 жыл;

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
І. Жалпы өндіріс теориясы
ІІ. Өндірістік функцияның жалпы қасиеттері
ІІІ. Жалпы, орташа және шекті өнімдер
IV. Изокванта. Өндіріс факторларының өзара алмасуы
V. Өндірістік атқарым. Өндірісті мамандандыру

Өндіріс теориясы
Өндіріс – ресурстарды адамзат қолымен өңдеп, белгілі бір технологияны
пайдаланып дайын өнім шығару. Ал сол технология дегеніміз - әр түрлі
ресурстардың комбинациясын пайдаланып белгілі бір әдіспен өңдеу. Бұл
жердегі өндірістің технологиялық әдісі деп өндіріс факторларын (жер, еңбек,
капитал, кәсіпкерлік қабілеттілік) белгілі бір өңдеу процестері арқылы
дайын өнімге (тауарға немесе қызметке) айналдыруды айтамыз. Өндірістік
процесте қолданылатын факторларды негізгі 4 түрге бөледі:
1. Шикізаттар мен материалдар
2. Басқа өнеркәсіптің өндірген тауарлары
3. Еңбек күші
4. Капитал (құрал-жабдықтар, ғимараттар)
Өндірісті ұйымдастыру кезінде, әдетте, өндірістік процесс тиімді
болуын қалайды, сондықтан өндіріс функциясы, өндірістік шығындар құрылымы
тұрақты деп ұйғарғандағы шығаратын өнім көлемінің ең жоғары деңгейін
көрсетеді деп айтады. Өндіріс функциясы белгілі технология үшін жасалынады.
Бұл айтылған деректерді түсіндіру үшін, өндіріс шығындары тек қана L-еңбек
және К-капиталдан тұрады деп қарастырайық, осы жағдайда өндірістік
функцияны келесі түрде жазуға болады:

Мұндағы, у - өндірілетін өнімнің ең жоғары көлемі.
Нақты өмірде өндірістік процесті зерттеу үшін өндірістік функцияның
бірнеше түрлері қолданылады. Олардың бәріне тән жалпы қасиеттері
төмендегідей болады:
1. Фирмалар өндіріс факторларын барынша көп тиімділікпен қолдануы
мүмкін, яғни қолданылып отырған фактордың санының көбеюі шығару көлемінің
төмендеуіне әкеліп соқтырмайды. Оны математикалық тілмен былай өрнектеуге
болады:

2. Басқа факторлар тұрақты болып, тек қана бір фактордың санын көбейту
арқылы өнім шығару көлемін ұлғайтқан уақытта оның жоғарылау шегі болады,
яғни айнымалы фактордың өнімділігінің төмендеу заңы орын алады:

3. Өндіріс факторлары бірін-бірі өзара алмастырады және толықтырады.
Өндірістік процесті зерттеген кезде уақыт мерзімі төмендегідей 2 түрге
бөлінеді:
1) қысқа мерзімді кезең – бұл мерзім ішінде өндірістік факторлардың
белгілі бір бөлігі тұрақты болады, ал қалған бөлігі айнымалы болады;
2) ұзақ мерзімді кезең – бұл мерзім аралығында барлық қолданылып
отырған өндірістік факторлар өзгеруі мүмкін.
Жалпы өнім – басқа өндіріс факторлары тұрақты деп ұйғарып, зерттеліп
отырған фактордың белгілі санын пайдалану арқылы өндірілген өнім саны.
Жалпы өнім кей кезде өндіріс нәтижесін көрсететін фактор деп те аталады,
оны өндіріс функциясында У әрпімен белгілейді.
Экономикалық талдауда жалпы көрсеткіштермен қатар орташа және шекті
өнімдердің көрсеткіштері де кеңінен қолданылады.
Айнымалы өндіріс факторының орташа өнімі жалпы өнім мен зерттеліп
отырған фактордың санының қатынасымен анықталады және берілген факторлардың
қайтымын немесе қолданылуының тиімділігін бейнелейді. Мысалы еңбектің
орташа өнімділігі былай анықталады:

Бұл көрсеткіш бір уақыт бірлігінде өндірілетін тауарлар санын
көрсетеді және ол еңбек өнімділігі деп аталады.
Капиталдың орташа өнімі келесідей есептелінеді:

Берілген көрсеткіш негізгі өндірістік қордың қолданылуының
тиімділігін білдіреді және ол қор қайтымы деп аталады.
Шекті өнім өндіріс нәтижесінің өзгеруі мен өндірістік процесте
қолданылып отырған айнымалы фактордың санының өзгеруінің қатынасымен
анықталады. Яғни капитал мен еңбек үшін олардың шекті өнімі былай
есептелінеді:

Басқа факторлар тұрақты болып, бір айнымалы фактордың санын көбейту
арқылы өнім шығарғандай шекті өнім азаяды. Бұл жағдай шекті өнімділіктің
азаюы заңын көрсетеді.
Орташа және шекті өнімдердің көрсеткіштерінің арасында өзара белгілі
байланыс болады. Егер еңбектің шекті өнімділігі еңбектің орташа өнімінен
артса МРLAPL, онда орташа өнім көбейеді. Егер шекті өнім орташа өнімнен аз
болса, онда орташа өнім кемиді.
Барлық қарастырылған жалпы, орташа және шекті өнімдердің
көрсеткіштері абсолюттық көрсеткіштер болады, яғни бұлар экономикалық
өлшемі бар көрсеткіштер. Дегенмен де, экономикалық талдау жүргізген кезде
қатынас көрсеткіштерінің үлкен маңызы бар. Олардың бірі – ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.