Жанұядағы қатынастар

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 59 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Жұмыстың өзектілігі: Адамдар әлеуметтік-экономикалық жағдайдың өзгеруін үнемі бақылауда ұстап, оған өзінің талаптары мен мақсаттарын байланыстырып отырады. Шынында қандай да бір талаптарға араласып отыру қақтығыстың әлеуметтік -психологиялық себебіне жатады. Үйге кіретін кірістің теңсіздігі ең бай адамдар мен ең кедей адамдардың арасындағы, қоғамның орташа тобының арасындағы теңсіздік, экономикалық, әлеуметтік -саяси өркендеудің тұрақсыздығы әртүрлі дәрежедегі қақтығыстарға, тұлғааралық, барлық қоғамды қамтитын қақтығыстарға апаруы мүмкін. Әлеуметтік толқудың өткірлігі, қақтығыстың дәрежесі жекелеген факторларда: адамдардың өзара әрекеттестігінде эмоционалды-психологиялық өмірге қанағатсыздықтың күшеюі, экономикалық жағдайға көңілі толмаған жандардың күшіне енді, жергілікті жердегі қақтығыстың жиілеуі, адамдардың талғамына орай жасалған әлеуметтік «ережелеріне» сүйенген мінез-құлықтары (қарақшылық, тонаушылық, терроризм, нашақорлық, жезөкшелік, т. б. ) «кінәлі жанды» іздеу (не істеу керек? Кім кінәлі?) сияқты факторларда пайда болады. Өз кезегінде қарама-қайшы психологиялық факторлар әлеуметтік -экономикалық және саяси жағдайдың бүтіндей өркендеуіне аздап болса да әсер етеді.

Егер әңгіме адамдардың бір-біріне әсерінен тундайтын болса, қақтығыстың жекелеген анықтамасы келісімге келмейтін қарама-қарсы формасында көрініс табады. Қақтығыс ашық және жасырын түрде өрбуі мүмкін, бірақ олардың негізінде әрқашан келісімге келмейтін пікірлер жатады. Сондықтан да қақтығыс екі немесе одан да көп кісілер мен топтардың арасындағы қайшылықтар негізінде анықталады.

Келісімге келмеу әртүрлі пікір, көзқарас, идея, мақсат, мұрат және тағы басқалардың сан алуандығынан туындайтын құбылыс. Кейде ол анық қақтығыс, нақтылы дау формасында көріне бермейді. Бұл тек орын алып отырған қарама-қайшылық адамдар арасындағы өзара әсер ету мүмкіндіктерін келісімге келмейтін пікірлер туғанда, алға қойған мақсатқа қол жеткізуге ықпал еткен кезде орын алатын жағдай. Мұндай жағдайда адамдар жай ғана қандай да бір амалмен келіспеушілікті жеңуге мәжбүр болып, ашық даулы әрекеттестікке қатысады.

Егер даулы қақтығыстар нақтылы шашімдерге қол жеткізуге және өзара байланысты дамытуға мүмкіндік берсе, онда олар функционалды (құрастырмалы) деп аталады. Әсерлі әрекеттестікке бөгем болатын және шешім қабылдауға кедергі келтіретін қақтығыстар функционалды емес (құрастырмалы емес) қақтығыстар деп аталады. Қақтығысты зерттеуді, оның себептерін ұғынып, оның нәтижелерін түсінуді меңгеруге тиіспіз.

Қоғамдағы қақтығыс әлеуметтік шиеленіс деп аталатын әлеуметтік -психологиялық негізде өріс алады. Әлеуметтік шиеленіс - бұл қоғамдық таным мен әрекеттің, құбылыстарды бағалау және қабылдаудағы ерекше жағдайлардың күйі. (ДмитриевА. В., Кудрявцев В. Н., Кудрявцев С. В. Қақтығыстың жалпы теориясына кіріспе. (Заңгерлік қақтығыс ғылымы) М., 1993, 95 бет)

Қоғамның эмоционалды-әлеуметтік күйі немесе қоғамның бөлшегі ретінде әлеуметтік шиеленіс туындайды. Егер өз уақтысында толғағы жеткен тоқырау көрініс таппаса, қақтығыстың қарама-қайшылығы ешқашан да шешімін таппайды. Адамдар тығырыққа тірелген кезде барып, көтеріп отырған мақсаттары мен мүдделерінің қоғамдық дамуы мен оның нақты шешімдері арасындағы айырмашылықты сезінеді.

Адамдармен арадағы қатынастағы қиын жағдайларда «ашылу» маңыздылығына ие болады, яғни басқаларға қатысты әділ және табиғи болу; «Ашықтық» психологиялық феномен ретінде өзіндік ішкі «менді» пайымдаудың деңгейімен қатысты және өзін тұлғалық деңгейде қабылдауға байланысты.

Қарым - қатынаста маңыздылыққа ие нәрсе - «кері байланыс», яғни бізден басқа адамдарға жететін, олардың мінез-құлқына әсер ететін белгілі бір реакцияины жеткізетін ақпарат. Кері байланыстың мақсаты басқа адамдарға олардың әрекеттерінің біз тарапымыздан қалай қабылдайтынымызды, біздің әрекетіміз бен жағдайымызға олар қалай әсер ететінін тануға көмектеседі.

Зерттеудің мақсаты. Қақтығыстың қарым-қатынасқа психологиялық әсерін психология тарапынан анықтау және өңдеу.

Зерттеудің обьектісі Жанұялық қақтығыс процесінің психологиялық ерекшеліктері.

Зерттеудің міндеті - жас жанұядағы шиеленістілік себептерін ашып, оларға психотерапиялық тұрғыдан әсер етіп, шешу жолдарын табу.

Зерттеудің болжамы. Психологиялық көмектің әрбір түрі жанұядағы қақтығыстарды шешуге жағымды әсерін тигізетін болса, онда қарым-қатынас жақсы қалыптасады.

Зерттеуіміздің объектісі, пәні, мақсаты және гипотезасы негізінде біз төмендегідей міндеттерді бөліп шығардық:

Шетел және ресейлік әдебиетіндегі жас жанұя тақырыбындағы теориялық бөлімдерді талдау.
Жанұялық шиеленістердің пайда болу себептерін табу.

Зерттеудің әдістемелері.

1. Еркек немесе әйелдік стиль. Сізде қаншалықты әйелділік, қаншалықты еркектілік басым?

2. Сіз басқа адамның пікірін дұрыс қабылдайсыз ба, басқалардың көзқарасын сыйлайсыз ба?

3. Жанжал кезіндегі өзіңіздің ұстамдылығыңыздың амалын анықтаңыз

4. Өз қақтығысыңыздың қандай деңгейде екенін анықтаңыз?

Зерттеу нәтижесі: Зерттеу топтардағы әр түрлі таңдаулар арасындағы эксперименттік көрсеткіштерін Розенбаумның Q - критериі

бойынша анықталды.

Зерттеу жұмысының мақұлдануы мен жариялануы:. Жүргізілген эксперименттік зерттеу нәтижесі және негізгі ережелері Қайнар университетінің педагогика және психология кафедрасының мәжілісінде талқылаудан өтті.

Зерттеу жұмысының құрылымы, көлемі; дипломдық жұмыс кіріспеден, 2 тараудан, қорытындыдан, кестелерден, қолданылған әдебиеттер тізімінен . Жұмыс көлемі 59 бетті құрайды.

1. Теориялық бөлім

1. 1. Қоғамдағы қарым-қатынаста қақтығыстың туу себептері және оны шеудің психологиялық жолдары

Қарым- қатынас серіктестер арасында дұрыс жүзеге аспай жатады. Бұған сыртқы шектеулермен қатар, біршама терең қарама-қайшылықтар себеп болуы мүмкін.

Мұндай қарым-қатынастың шектеулері, деп көрсетеді әйгілі отандық психолог Д. С. Парыгин жасанды қарым-қатынастардың кейпін киіп, "стереотипін", "стандартты тәрбиелік реакциялармен" орнын ауыстыра отырып, бұл "адамдар арасында психологиялық кедергі" туғызады дейді. Бұл кедергілер адамдардың бір-бірін дұрыс түсінуіне, өзара қарым-қатынасына кедергі жасайтын қарама-қайшылықтар ретінде көрінеді. Кез келген адамның қарым-қатынас процесінде алдынан кездесетін әр түрлі күнделікті қиыншылықтарды жеңе алмауы, бұл оның эмоцияналдық күйі, физикалық, психологиялық денсаулығына кері әсерін тигізеді/1/.

Қақтығыс- (латын тілінен conflictus- қақтығыс) қарама- қарсы бағыттағы оппоненттердің, субъектілердің мақсаттарының, көзқарастарының, бағыттарының қарама-қайшылықтары.

Қақтығыс жағдайы- ұжымдағы ситуацияның қайшылығының күшейген шегі.

Өзінің табиғатына сай қарым-қатынастың сыртқы шектеулері әр түрлі болуы мүмкін. А. Б. Добрович қарым-қатынастағы екі жақтың қанағаттанбаушылығын туғызуға себеп болатын шектеудің 3 типін көрсетіп береді/2/.

Шартты түрдегі шектеулер- адамдар расында "конвенция" болған жағдайда пайда болады, яғни салт- дәстүр, ғұрып өзін қалай ұстау керектігін көрсетеді. Осыған сай жасы төмен жастар -үлкендерді үлгі тұтып, тыңдау керек, үлкендер- кішілерді үйретіп, көмектесу керек, , күйеу бала қалыңдығын қамқорына алу керек, қалыңдық- басқа ер адамдарға көңіл аудармау керек, достар-бір-бірін сатпай, алдамау керек. т. б.

Жағдайлық шектеулермен- біз толыққанды қарым-қатынас қатаң жағдайдың шеңберінде шектеулі болған жағдайда кездесеміз. Қарым-қатынасқа тұлғалардың серіктес ретінде қатысуы жағдайды одан ары қиындатып жататынын кездестіріп жатамыз. Мысал ретінде жүгірушілердің эстафетаны беруі, қарауышының кезекті өткізіп беру ережесі, студенттердің емтихандық сессиясы, жапондықтардағы шәй беру рәсімін т. б. айтуға болады. Сондықтан да қалалық транспортта кездейсоқ кездескен әңгімелесушінің жеке өміріне қатысты сұрақтар қойылмайды. ("Сіз бүгін жақсы ұйықтамаған сияқтысыз?" ) немесе өзінің жеке өмірі туралы хабар беру ("Білесіз бе, менің өмірден көңілім қалған ") Мұндай жағдайда жеке өміріне қатысты емес қаратпа сөздерді қолдану керек. "Рұқсат па?- Мәселе жоқ", "Рұқсат етесіз бе?- Өтінемін", "Кешіріңіз-Айыбы жоқ" т. б. . Бұндай жағдайда осындай жолмен көпшілік қарым-қатынасқа көшуге болады.

Эмоционалды шектеу - қарым-қатынас атмосферасының құрылуында анықталады. Егер әңгімелесушілер бір-бірін кездестіргенде жасанды қуаныш пен махаббатты сезінсе, онда олар қарым-қатынастағы бақытты минуттарды бұзбау үшін олар өздерінің уайымы мен проблемаларын жасырады. Егер серіктестер эмоционалды суық болса немесе бір-бірімен жауласқан болса, онда олар конфликтіні шектеуге тырысып, қарым-қатынаста масканы қолданады. Мұндай жағдайда әркім өзінің серіктесіне қуаныш сыйлауы өте сирек болады.

Н. И. Шевандрин біздің эмоциямызға негізделген келесі кедергілерді көрсетіп берді:

Жек көру және жиренгіштік кедергісі - күнделікті өмірде жиі кездеседі. Қолайсыз иістер, тер қолдар, әңгімелесушіге тым жақын жүру әдеті -бұның бәрі қарым-қатынастағы серіктесінің жиренгіштік сезімін туғызады. Ал мұның алдын алу үшін гигиена мен әдетке жиі көңіл бөлу керек.

Уайым мен қайғырудан пайда болатын қарым-қатынастағы кедергімен кез-келген адам кездеседі. Қайғырудың адам ойын өзіне аударатыны соншалық, ол адамның ойын басқа адамдарға бұру өте киын. Қайғыруға себеп әдетте трагедиялық оқиғалар, өзінің жағдайына қанағаттанбаушылықтан, артық физикалық шаршауды сезінуден пайда болады.

Қорқыныш кедергісі - тұлғалар арасындағы қарым-қатынаста кедергі жасайтын жеңуі қиын кедергілердің бірі. Кейбір адамдарда өмірлік қиын жағдайлардан қорқыныш тез туындайды. Қорқыныштың себептері түрлі болып кеуі мүмкін. Сіз бұл қорқыныш кедергісін жеңе алуыңыз, оны қаншалықты дұрыс шеше алуыңызға байланысты.

Ұят пен кінә кедергісі- бұл басқа біреудің немесе өзіне деген қолайсыздықтан туатын кедергі. Ұят адамды сынау немес жақтау кезінде пайда болады. Ұят пен кінәнің әңгімелесушімен қарым-қатынасты үзетін кездері аз емес. Артық ұялушылықтан зардап шегетін және ұятқа мойынсынбайтын адамдар да бар. Соңғылары өзінде психологиялық қорған құрып алған. Олар көп жағдайларда, оларға сын айтқандарды тыңдамайды, өзіне ақтаушы мотивтер іздейді. Өте төмен және өте жоғары кінәні сезіну адамдар арасындағы психологиялық қарым-қатынасты бұзады.

Күштеу шектеулері туралы біз серіктестердің біреуі тұлғааралық қарым-қатынасқа дайын болса, басқасы қандай да бір себептер арқылы бұдан өтіп кетіп, вербальды немесе вербальды емес жолдарды қолдана отырып, өзінің серіктесін тура соны істеуге мәжбүрлеуінен көреміз. Осындай қарым-қатынасты әйгілі Шекспир сахнада бейнелеп берген болатын, оны Рамеоның Капулетти әулетімен достасуға тырысқан көрінісінен көруге болады. Осындай шектеудің ішінен мынандай кедергілерді көрсетуге болады:

Жек көрушілік кедергісі- мінездің бейнеленуін көрсетеді, бірақ бұл кейде нәсілдік немес ұлттық кемсітушіліктен көрінеді. кейбір жағдайда ғана болмаса, оны жеңу қиын.

Қабылдау кедергісі- түсініксіз ойды айтуда, әңгімедегі ойдың дұрыс құрылмауы, т. б. жағдайда пайда болады.

Ойдың дыбысталуы, мағынасына қарағанда маңызды емес. Аз эмоционалды сөздің адамның жүрегі мен жанына жол табуы қиын.

Жоғарыда айтылған сыртқы шектеулермен қатар, қарым-қатынас кедергісі ретінде басқа да факторлар конфликтінің пайда болуына әсер етеді. Көбіне ішкі психологиялық кедергілермен қақтығыс жиі кездеседі. Кез- келген конфликт өздігінен пайда болып, ізсіз жоғалып кетпейді. Кез-келген әрекеттің астында қарым-қатынастағы әріптестердің мақсаттар, ал конфликтінің артында - қарым-қатынастағы серіктестердің мақсаттары мен тілегінің келіспеушілігі жатады. Әйгілі психолог М. Аргайл қарым-қатынастың маңызды мотивтері, конфликтінің себептері ретінде : өзіндік таным, рухани және эмоционалдық байланыс, басқару, агрессия, басқаларды өзіне бағындыру сияқты т. б. себептерді көрсетіп береді/3. 141/.

Қақтығыста соңғы қарым-қатынастағы табыс өзгереді, яғни адамдар арасындағы бір-бірінен күткен, тәртіп сәйкестілігі. Қарым-қатынас әрқашан және барлық жерде жақсы жүреді және ішкі қарама-қайшылықтардан азат болуы мүмкін емес. Кейбір жағдайларда келіспеушілік байқалады, мақсат пен тапсырмаларды шектелуін бейнелейтін антогонизм позициясы, бұл кейде өзара жауласушылықты - өзара конфликт пайда болады.

"Қақтығыс" аударғанда қақтығыс деген мағынаны береді. Кез-келген конфликтінің негізі болып бір жағжай жатады, оған қарым-қатынастағы серіктестердің қарама-қарсы бағыттағы мақсат, позиция, көзқарас, ойының қақтығысуынан болады. Қақтығыстың әлеуметтік маңызы әр түрлі болып келеді және тұлғааралық қарым-қатынаста негізінен қандай құндылықтар жатқандығына байланысты. . Бұл былғанған жейдеден туған конфликт бір бөлек, ал мемлекеттік мәселелері өз алдына бір бөлек болып табылады.

Қатысушылардың санына байланысты қақтығыс тұлғааралық, тұлға-топ арасында, топаралық болуы мүмкін. Тұлғааралық қақтығыс бірнеше қатысушылардан тұрып, олардың әр қайсысы басқаларына қарсы өзіндік ойымен қарсы шығады/4, 15/. Мысалы: 3 мектеп оқушысы өзара келісе алмай, бүгін кешке қайда барарын шеше алмай жатыр. Егер бір жақтың ойын басқа қатысушылар қолдаса, онда ол тұлға-топ арасындағы қақтығысқа айналады. Топаралық конфликтіде әр түрлі топтардың көзқарасының қақтығысы жүреді. Қақтығыс қандай қысқа мерзімді немесе шулы болмасын, оның өзіне тән заңдылықтары бар. Әдетте, конфликтінің негізгі 5 кезеңін атап көрсетуге болады: Қақтығыстық жағдайдың пайда болуы, конфликтіні тану, конфликттік тәртіп орнату, қақтығыстың тереңдеуі және оның шешілуі. Оларды тереңдетіп қарастырайық.

Қарым - қатынас процесінде кері байланыстың нәтижелілігін көтеретін белгілі бір ережелер бар. Бұл ережелерді өз іс - әрекеті процесінде адамдармен: қол астындағылар, ұжымдастар, жоғарғы басшылармен үнемі қатынаста болатындықтан әрбір жеке тұлға білуі тиіс. Бұл ережелер бірнешеу:

Сіз айтқан ескертулерде тұлғаға тиіспеу керек, ал сіздің әріптесіңіздің мінез-құлқындағы ерекшеліктерді ескеру керек.
Көбірек қорытынды туралы емес, бақылау туралы айту керек. Бақылау - Сіздің көргеніңіз бен естігеніңіз, ал қорытынды - Сіздің фактіге негізделген қайта толқталуыңыз.
Бағалау формасында сөйлемеу керек. Егер сіз кейбір бағалаулар айтатын болсаңыз, мейірім және жауыздық, дұрыстық және дұрыс еместік, жағымды және жағымсыздық туралы т. б. сияқты қарапайым категорияларды қолданасыз. Бұндай типтегі баға сіздің құндылық жүйеңізге негізделеді. Баға қарым - қатынас процесіндегі жақсы түсінушілікке көмектеспейді.
Маңызға ие жағдайларда алыс өткенге емес, жақын уақытқа назар аудару керек.
Кеңесті барынша аз беру керек. Әріптесіңізбен ой, ақпарат алмаса отырып, өз бақылағаныңызды ғана айтуыңыз керек.
Сұқбаттас әріптесіңіздің тұлғасына және оның мінез-құлқындағы ерекшеліктерді сынға алу мәнсіз, оған ықпал ету мүмкін емес.
Әріптесіңізге керекті ақпаратты жеткізу үшін қолайлы жағдай және оның жеткізілуінде дәлдік формасын таңдау керек. Қақтығыстық жағдайдағы мінез-құлық моделінің әр түрі бар.

Өзара сенім және әріптестік жағдайын жасау.

Бұл келісім мен өзара түсінікке негізделген, сонымен бірге қарсыластың әлсіз жақтарын пайдалануды көздемеу. Егер екі жақ та ортақ нәтижеге жетуді көздесе және осы негізде әріптестікке ұмтылса, бұл жағдайда қақтығыс сәтті шешіледі. Ортақ мақсат пен өзара іс - әрекет тәжірибесі әріптестерді бір - біріне жақындата түседі. Бұл «қарым - қатынастағы ашықтық тәуекелін» жеңілдетеді. Көрініп тұрғандай, алайда, адамдар өздері қақтығыстық қарым - қатынастағы адаммен бірге ары қарай жақсы жұмыс жүргізу мүмкіндігін ойлап жатпайды. Егер мұндай жағдайдағы жетекші бағыты туралы айтсақ, ол үлкен қиындыққа тап келеді. Мұндайда тіпті дәлелдер де маңызды емес, керісінше мәселені қоя білу, жауап тездігі, шешендік және т. б. тәсілдер маңызды/5/.

Қақтығыстық шығудағы қолданылуы мүмкін сәттер:

Негізгі мәселені анықтау;

Көп жағдайда қақтығысқа келген жақтар пайда болған мәселе туралы көзқарастардың ұқсастығы және ерекшеліктерін аңғармайды. Бұндай жағдайда мыналарды білу маңызды:

Мәселені қалай түсінесіз, сонымен бірге әріптесіңіздің қандай әрекеті оны сізбен қақтығысқа әкелді.
Сіздің әріптесіңіз мәселені қалай түсінеді, сонымен бірге қақтығыстық туған сіздің және өзінің әрекеттерін қалай түсінеді.
Сіздің мінез - құлқыңыз қақтығыстық жағдайына әсер ете ме?
Сіздер шешу керек ортақ мәселе қандай?
Сіздің әріптесіңізбен алыстауыңыз немен байланысты?
Сіз әріптесіңізбен өзара түсінік жағынан қалай жақынсыз?

2. Қақтығыстық себептерін анықтау:

Сіз бен әріптесіңіз арасында қақтығыстық тағы тумау үшін оның пайда болу себептерін білген өте маңызды. Бұл себептер туралы білім болашақта бұндай жағдайдың орын алмауына көмектеседі. Сонымен бірге сіздің қандай әрекетіңізді әріптесіңіз қабылдай алмайтынын және соңында сіздердің араларыңызда пайда болған қақтығыстық себеп болған жағдайды анықтау керек.

Әрбір басқарушы өз қол астындағылар үшін мәселенің қарама - қайшылық тудырмауын ойластырып, өнеркәсіп өмірінде мұндай жағдайлар аз кездеспейтінін ескеруі қажет/6, 18/.

3. Қақтығысты шешу жолдарын іздеу және одан шығудың нәтижесі.

Бұл сұраққа жауап беру үшін мыналарды білу маңызды: сіз және әріптесіңізбен араларыңызда туған қақтығыстың шешілуі үшін не жасай аласыздар; ортақ мақсатты табу бұл мәселенің шешілуіне жәрдемдеседі және қақтығысты шешудің мүмкін жолдарының нәтижесі қандай болатынын бағамдауларыңыз керек.

Қақтығыстық жағдайдан шығудың әмбебап әдістері жоқ екендігін ескеру отырып, мұндай жағдайда жол табудың жалғыз - ақ мүмкіндігі- бұл мәселеге толық ене алу, сонымен бірге бұған қоса сіздің ебіңіз, ерігіңіз де болып табылады.

Қақтығыстық жағдайдағы мінез - құлықтың түрлі моделінің болатынын Н. В. Гришина көрсетіп береді. Оның үстіне бұл моделдердің әрбірі өзінің психолгиялық мінездемесіне ие. Осындай моделдердің бірі «іскелік дау» деп аталады. Мұнда анық сұрақ бойынша және біргеліктегі іс - әрекетте әріптестер арасында келіспеушілік пайда болады. Қақтығыстық өзіндік сипатқа ие болады. Мұндай жағдайдағы өзара қарым - қатынас сипатын жалпы түрде келісімге келуге бағытталған және ортақ жақсы мақсатты шешуге негізделген серіктестік деп атауға болады/7, 16/.

Қақтығысқа келген жақтар ортақ сұрақтың жауабын іздейді. Алайда қақтығыс аймағы өте кең жағдайлар да өтеді. Мұндай типтегі моделді «қарым - қатынастың қалыптасуы» деп атауға болады. Қақтығыс ортақ әрекеттің бір аспектісіне қатысты емес, бірнешеуіне тиісті де жағдайда, әріптестер қарым - қатынас негізінен туатын келісімді көре алмайды, сондықтан оны шешудің басқа тәсілдерін іздейді, бұндайда әріптестер бір - бірінің қателерін ескертеді.

Тағы бір қақтығысқа келген жақ арасындағы өзара әрекет типінің түрі «психологиялық антагонизм» деп аталады. Мұнда қақтығыс аймағы кеңейе түседі, анық емес кейіпте болады, мәселені шешудегі талпыныстарда субъективтілік күшейеді. Келіспеушілік өсе түседі, әріптестер ара - қатынасы бір - бірін қабылдамайды, сонымен қатар тұлғалық қасиеттердің тапталу да болады.

Қақтығыстық жағдайлар әр түрлі дамиды. Осыған байланысты одан шығудың түрлі жолдары мүмкін. Қақтығыстан шығу рационалды және рационалды емес болады.

Рационалды әдісте жағдайдың жолдарын белсенді іздеу, адам қажеттілігін қанағаттандыру, қойылған мақсатқа бар күшті бағыттау маңызды. Кейде адамдарды пайда болған қақтығыстық жағдайдан қашу көрініс береді. Бұл теріс эмоциялардың ықпалынан болып жатады.

Әр түрлі қақтығыстық жағдайлар адамдарды жағымды немесе жағымсыз мінез - құлық стратегиясын таңдауға әкеледі. Мұндайда басқару ісі типтік мәнге ие болады, яғни басқарушы мүмкін болған стратегияның бірін пайдаланады. Психологиялық әдебиеттерде мұндай жағдайлардағы әр түрлі әрекет стратегияларын көрсетеді.

Көбірек қолданылатын стратегиялар деп мыналарды келтіруге болады: қарсыласу, біріккен іс-әрекет, компромисс, кету және бейімделу/9, 32/.

Қарсыласу стратегиясында іскерлік әріптесіне қатысты басқарушылық әдісін пайдаланады, даулы сұрақта өз бағытын алға шығаруға талпынады, әріптесінің қарсыласқанына қарамастан мұны өзгенің қызығушылығын тастап, жоғары белсенділік танытады.

Біріккен іс-әрекет жасау стратегиясында да басқарушы алдыңғы стратегиядағыдай әрекетіндегі сәттілікке ұмтылады, алайда, мұнда тек өзінің емес, сонымен бірге әріптесінің де қызығушылығы ескеріледі, сөйтіп қақтығыстық көзқарастан қашушылық орын алады.

Компромисс стратегиясында басқарушы әріпсестерімен пікір келісімін реттеуге тырысады, әріптесінің қызығуларына назар аудара отырып, оның назарын өз жағына аударады/10/.

Кету стратегиясында қойылған мақсатқа жетудегі жауапкершілігінен бас тарту, өзіндік шешім қабылдамайды, іс - әрекеттегі жетістікке құлықсыздық танытады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.