Шошқаларды ұстаудың жүйелері

I. КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
II.ӘДЕБИ ШОЛУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
III.НЕГІЗГІ БӨЛІМ
3.1 Шошқаларды ұстаудың жүйелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
3.2 Шошқаларға арналған қоралар мен оларға қойылатын санитарлық.гигиеналық талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
3.3 Қабандар гигиенасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
3.4 Мегежіндер гигиенасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
3.5 Торайларды өсіру гигиенасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
3.6 Шошқаларды бордақылау гигиенасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .23
IV.ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25
V.ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..26
VI. ТІРКЕМЕЛЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28

Жануарлар гигиенасы ( ветеринариялық гигиена, зоогигиена ) ілімі мал денсаулығын қорғау жөніндегі негізгі жайттарды игеру, аурулардың алдын алу, малдың өнімділігін көтеру және олардан мол өнім өндіру жөніндегі мәселелерді дұрыс жолға қою жағын терең зерттейді. Әсіресе, сыртқы ортаны зерттеп оны малға зиянсыз және қолайлы ету зоогигиена үшін басты мәселе.
Жануарлар гигенасы, ветеринарлық гигиена немесе зоогигиена (грек. Zoon – мал, hygieinos – дені сау) – малды дұрыс бағу, азықтандыру және өсіріп күтудің тиімді тәсілдерін пайдалана отырып, олардың тұқымына байланысты өнімділігін қамтамасыз ететіндей деңгейде денсаулығын сақтау және күшейту жөніндегі ғылым.
Ветеринарлық гигиенаны санитариялық гигиенадан ажырата білу керек. Санитария ( лат. sanitas – денсаулық ) – жануарлар гигиенасының талаптарын орындауға арналған практикалық шаралар жиынтығы болса, ал ветеринариялық гигиена ( жануарлар гигиенасы ) – мал күтімін жақсаотып, ауруларын болдырмауға, олардың мол өнімділігі мен өнімнің сапасын арттыруды қамтамасыз етуге бағытталңан шаралар жиынтығы.
Зоогигиена пән ретінде жалпы және жеке мал гигиенасы болып екіге бөлінеді. Жалпы гигиена ауа, топырақ, жем-шөпті зерттеумен, сумен қамтамасыз етуге және суаруға, қора-жайға, мал күтімінің маусымдық ерекшеліктері мен ұстау тәртібіне және т.б гигеналық талаптарды зерттеп негіздеумен айналысады. Жеке мал гигиенасы, осы мәселелерді әр түлікке қатысты оның жасына және өнімділік топтарына (төл, асыл тұқымды, сауын малы, бордақыдағы мал, жұмыс малы), биологиялық ерекшеліктеріне сай қолданады.
Көптеген зоогигиеналық және ветеринариялық-санитариялық шаралар адамдарды антропозооноздардан, яғни малмен тікелей байланысқанда кездесетін жарақаттардан сақтайды.
Осы курстық жұмысымның негізгі мақсаты шошқалардың жасына әрі жынысына байланысты күтіп-бағуда, тиімді ұстау жүйелерінде, азықтандыру мен суаруда, оларға арналған қора-жайларға қойылатын гигеналық талаптар және шошқаның денсаулығын нығайту мақсатында жүргізілетін ветеринариялық-санитариялық және гигиеналық шараларды іс жүзінде ұйымдастыру мен енгізу жолдарының маңызын зерттеу болып табылады.

1. Ж. Мырзабеков, П. Ибрагимов – «Ветеринарлық гигиена» - Алматы - 2005
2. В.И. Гершун, Р.К. Пуякова – «Ветеринарная гигиена» - Қостанай - 2005
3. А.Ф. Кузнецов, Б.Л. Белкин – «Гигиена животных» - Москва - «Колос» - 2001
4. Гершун,В.И. – «Ветеринарная гигиена» - Алматы – Қайнар - 1994
5. Кузнецов, А.Ф. – «Гигиена сельскохозяйственных животных» – Москва – «Агропромиздат» - 1991
6. Кузнецов. А.Ф. – «Гигиена кормления сельскохозяйственных животных» – Ленинград – «Агропромиздат» - 1989
7. Лаптев, А.П.,С.А.Поливский – «Гигиена» – Москва – «Колос» - 1990
8. Мырзабеков В.М. – «Жалпы зоогигиена» – Алмтаы - «КазНИИНТИ» - 1992
9. Юрков В.М. – «Микроклимат животноводческих ферм и комплексов» – Москва – «Россельхозиздат» - 1985
10. Кузнецов А.Ф. – «Жануарларды күтіп бағу гигиенасы» - Москва – «Колос» - 2003
11. Кәдіров Н.Т. – «Жас мал дәрігеріне кеңес» - Алматы – «Қайнар» - 1973
12. Бәшірова Ж.А – «Мал шаруашылығы негіздері курсын оқыту негіздері» - Алматы – «Рауан» -1994
13. Ставровский А.Е – «Мал шаруашылығы практикумы» - Алматы – «Мектеп» - 1974
14. Әлібаев Б.К – «Мал өнімдерін өндіру технологиясы» - Астана – «Фолиант» - 2010
15. Байжұманов Ә.Б – «Шошқа өсіру» - Алматы – «Қайнар» - 1987
16. Бұлашев А.Н – «Ветеринария негіздері» - Астана – «Фолиант» - 2009
17. Демеуғалиев Е.Е. – «Мал азықтандыру» - Алматы – «Рауан» - 2000
18. Қазақстанда мал құс азықтандыру және азық дайындау технологиясы – Алматы - 2006
19. Қазақстан ұлттық энциклопедиясы – Алматы – 2002 (4 том)
20. Нәсіпбаев,Т.- «Жануарлар физиологиясы» - Алматы – «Қайнар» - 1995
21. Волков,Г.К. – «Ветеринарно – санитарные и зоогигиенические проблемы промышленного животноводства» – Москва – «Колос» - 1979
22. Волков Г.К.,Репин В.М. – «Зоогигиенические нормативы для животноводческих объектов» – Москва – «Агропромиздат» - 1986