Биелерге арналған қора-жайларға қойылатын ветеринариялық- санитариялық және гигиеналық талаптар, малдарды күтіп-бағу жағдайлары жәнеоларды жақсарту шаралары тақырыбында жазылған

1. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
2. Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
2.1. Жоба тапсырмасын жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
2.2. Көлемді жоспарларды есептеу шешімдері кеңдігі ғимарат көлемі ... ... .8
2.3. Ветеринариялық. санитариялық нысандарға қойылатын зоогигиеналық талаптар және оларды сақтайтын шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
2.4. Биені азықтандыру және азығына қойылатын санитариялық гигиеналық талаптар және азықтың санитариялық сапасын сақтайтын шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
2.5. Суға және су көзіне қойылатын санитариялық гигиеналық талаптар және оның санитариялық сапалығын сақтау шарасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16
2.6. Биені күтіп бағу технологиясы,күтуді пайдалануды санитариялық гигиеналық бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
2.7. Биенің инфекциялық және инвазиялық ауруларын сақтау профилакти.касы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25
2.8. Бие шаруашылығындағы еңбекшілердің жағдайын жақсартуға арналған ветеринариялық.санитариялық шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
3. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30
4. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .32

Жылқы шаруашылығы өнімдерін өндіру одан әрі арттыруды қамтамасыз етудің басты жағдайы табынды интенсивті түрде өсіріп,құлындайтын биенің бедеулігін болдырмау,қысыр қалуын барынша азайту болып саналады.Әр биеден бір-бірден құлын алып,оны келешекте жұмыс малына айналдыруға жағдайы келмейтін шаруашылықтар басы артық құлындарды енесінен айырғаннан кейін мемлекетте сата алады,бұдан шаруашылыққа қосымша табыс түседі.
Бүгінгі таңда жылқы зауыттарында биені қолдан ұрықтандыру мен ұрықтанғыштығын арттыруда біршама тиімді әдістер жасалып,құлыннан өсірілетін жылқы тобы құрылады,онда құлындаған биенің есебінен алу және бақылау жасау қысыр қалудан сақтандыру,ауырғандарын емдеу жұмыстары жүргізіледі.
Ауыл шаруашылығында сүтті, сүтті-етті және етті бие мал шаруашылы-ғының маңызы өте зор.бие малынан алынатын өнімнің түрі көп: сүт, ет жә-не тері жатады. Ал, оның қиы топырақтың құнарлығын арттыру үшін қолданы-лады.
Жалпы мал шаруашылығының ішінде бие мал шаруашылығынан алы-натын өнім 60%-дан асса, ал Ресейдің солтүстік-батыс облыстарында, Балтық теңізі бойындағы республикаларда және ауыр өнеркәсіпті тәуелсіз мемлекеттер достастықтарының аймақтарында бұл өнім 65-70%-ға дейін жетеді.
Қымыз жағынан бие малы басқа ауыл шаруашылық малдарына қара-ғанда көп алда. Көптеген алдыңғы қатарлы шаруашылықтарда әр бие жы-лына 4000кг-нан артық сүт сауса, ал бие бір маусымда (305 тәулік ішінде) 27600 кг дейін бие сауған, ол Кубаның Убре-Бланки атты сиыры тәулігіне 110,9 кг кымыз берген. Бордақыланған төлдердің төулікте қосатын сал-мағы 1500 г-нан да асуда.
Бие малы өте төзімді және өмір сүретін орталығына тез бейімделгіш, сондықтан да әлемнің барлық аймақтарында өсіріледі Сонымен ТМД-ның 45-50°С ыстықты аймақтарында және -60°С қысы өте аязды аймақтарда да өсіріледі.

1. Мырзабеков Ж.Б., Ибрагимов П.Ш., «Ветеринариялық гигиена», Алматы, 2005.
2. М.С. Найденский, А.Ф., В.В. Храмцов, П.И. Виноградов, «Зоогигена с основами проектирования животноводческих объектов», Москва, 2007.
3. Кузнецова А.Ф. Гигиена содержания животных: Справочник. Спб:Лань, 2003.
4. Соколов Г.А. Ветеринарная гигиена.Мн.: Дизайн ПРО, 1998 .
5.Сайдолдаұлы Т.,»Індеттану» Алматы,1993.
6.Омарқожаұлы Н.,»Малды азықтандыру және мал азығын бағалау» Алматы,2005.
7.Дәленов Д., Әкімбеков Р.,»Жылқы шаруашылығы» Қостанай,2007.
8.Интернет желісі

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Ветеринария факультеті
Ветеринариялық-санитариялық сараптау және гигиена кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Биелерге арналған қора-жайларға қойылатын ветеринариялық-
санитариялық және гигиеналық талаптар, малдарды күтіп-бағу
жағдайлары жәнеоларды жақсарту шаралары тақырыбында жазылған

Орындаған:Балабеков Д.
ВМ-304
Тексерген: Барақов Б.

Алматы 2014 жыл
Жоспары.
1. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
2. Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
0.1. Жоба тапсырмасын жасау ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
0.2. Көлемді жоспарларды есептеу шешімдері кеңдігі ғимарат көлемі ... ... .8
0.3. Ветеринариялық- санитариялық нысандарға қойылатын зоогигиеналық талаптар және оларды сақтайтын шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
0.4. Биені азықтандыру және азығына қойылатын санитариялық гигиеналық талаптар және азықтың санитариялық сапасын сақтайтын шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
0.5. Суға және су көзіне қойылатын санитариялық гигиеналық талаптар және оның санитариялық сапалығын сақтау шарасы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... .16
0.6. Биені күтіп бағу технологиясы,күтуді пайдалануды санитариялық гигиеналық бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
0.7. Биенің инфекциялық және инвазиялық ауруларын сақтау профилакти-касы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...25
0.8. Бие шаруашылығындағы еңбекшілердің жағдайын жақсартуға арналған ветеринариялық-санитариялық шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
2. Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...30
3. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 32

Реферат
Мен курстық жұмысты орындау кезінде Биелерге арналған қора- жайларға қойылатын ветеринариялық-санитариялық және гигиеналық талаптар,малдаржы күтіп - бағу жағдайлары және оларды жақсарту шараларын зерттедім.

Курстық жұмыста кіріспе, негізгі бөлімі, өзіндік зерттеу, техникалық қауіпсіздік, қорытынды бөлімі және пайдаланылған әдебиеттер тізімі қамтылды.

Курстық жұмысым 32- беттен, 13-суреттен, 3-кестеден тұрады.

Түйін сөздер:
Гигиена,микроклимат,дезинфекция,дер атизация,дезинвазия, дезорация,инвазия,инфекция,грейфер және т.б.

Кіріспе
Жылқы шаруашылығы өнімдерін өндіру одан әрі арттыруды қамтамасыз етудің басты жағдайы табынды интенсивті түрде өсіріп,құлындайтын биенің бедеулігін болдырмау,қысыр қалуын барынша азайту болып саналады.Әр биеден бір-бірден құлын алып,оны келешекте жұмыс малына айналдыруға жағдайы келмейтін шаруашылықтар басы артық құлындарды енесінен айырғаннан кейін мемлекетте сата алады,бұдан шаруашылыққа қосымша табыс түседі.
Бүгінгі таңда жылқы зауыттарында биені қолдан ұрықтандыру мен ұрықтанғыштығын арттыруда біршама тиімді әдістер жасалып,құлыннан өсірілетін жылқы тобы құрылады,онда құлындаған биенің есебінен алу және бақылау жасау қысыр қалудан сақтандыру,ауырғандарын емдеу жұмыстары жүргізіледі.
Ауыл шаруашылығында сүтті, сүтті-етті және етті бие мал шаруашылы-ғының маңызы өте зор.бие малынан алынатын өнімнің түрі көп: сүт, ет жә-не тері жатады. Ал, оның қиы топырақтың құнарлығын арттыру үшін қолданы-лады.
Жалпы мал шаруашылығының ішінде бие мал шаруашылығынан алы-натын өнім 60%-дан асса, ал Ресейдің солтүстік-батыс облыстарында, Балтық теңізі бойындағы республикаларда және ауыр өнеркәсіпті тәуелсіз мемлекеттер достастықтарының аймақтарында бұл өнім 65-70%-ға дейін жетеді.
Қымыз жағынан бие малы басқа ауыл шаруашылық малдарына қара-ғанда көп алда. Көптеген алдыңғы қатарлы шаруашылықтарда әр бие жы-лына 4000кг-нан артық сүт сауса, ал бие бір маусымда (305 тәулік ішінде) 27600 кг дейін бие сауған, ол Кубаның Убре-Бланки атты сиыры тәулігіне 110,9 кг кымыз берген. Бордақыланған төлдердің төулікте қосатын сал-мағы 1500 г-нан да асуда.
Бие малы өте төзімді және өмір сүретін орталығына тез бейімделгіш, сондықтан да әлемнің барлық аймақтарында өсіріледі Сонымен ТМД-ның 45-50°С ыстықты аймақтарында және -60°С қысы өте аязды аймақтарда да өсіріледі.
Бие малының қорыту органдарының ерекшеліктеріне байланысты клетчаткасы көп азықтарды жақсы қорытады, әрі қорытуы 55-60%-ға дейін жетеді. Шошқа малдарын алсақ олардың азық клетчаткасын қорытуы тек қана 18- 30%-ға дейін ғана жетеді.
Жаз айларында бие жайлымды жақсы пайдаланып, өнім өндіріп, шаруашылыққа көп пайда келтіре алады.
Кейбір етті асыл тұқымды бие малының құлын 20 жасқа дейін де шаруашылықта пайдаланылады, 23 жасқа дейін өмір сүре алады. Ғылыми деректер бойынша 35-40 жасқа дейін өмір сүрген сиырлар бар. Ал, орташа шаруашылықтарда сиырларды 10-12 жасқа, бұқаларды 7-8 жасқа дейін ұстайды, себебі бұл малдардың жасы ұлғайған сайын өнімі азайып, төлдеуі кеми бастайды.
Қазақстан Республикасында сүтті және етті тұқымды бие малын дамытуда үлкен жетістікке жетті. Біріншіден бие малының саны артуымен қатар малды асылдандыру мәселесі жөнделді. 1 қаңтар 1990 жылғы мәлімдеме бойынша ТМД-да бие малының жалпы саны 118,3 млн басқа жетті деп. Қазақстанда жалпы бие мал саны 9,7 млн-нан. Мал саны бойынша ТМД-да Үнді және АҚШ мемлекеттерінен кейін үшінші орында. Сонымен қатар ірі қара малының сапасы да жақсарды. 1932 жылы асыл тұқымды бие малы 10%-ға жетсе, 1990 жылы 95%-дан асты. Қымызды бие мал аймақтарында асыл тұқымды малдар өсіріледі. Аз уақыттың ішінде ТМД-да 12 бие мал тұқы-мы шығарылды, оған Кострома, Сычев, Лебедин, Алатау, Әулиеата, қазақтың ақ бас т.б. бие мал тұқымдары жатады. Сонымен қатар шаруашылықтағы сиырлардың сүттілігі, ал етке өткізген малдардың тірідей салмағы артты. Соның нәтижесінде бие малының саны өсуімен байланысты сүт және ет өнімдері де кебейді.
Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің деректері бойынша 2004 жылы бие саны 5 млн 803,7 мың бас болса, оның ішінде құлындардың саны 2 млн 379,4 мың басқа жеткен. Ал 2010 одан 30% -ға түсіп кетті. Әрбір жыл сайын бие басының саны көбеюге көңіл бөлі

2.1Жоба тапсырмасын жасау
Жобалық тапсырма-талап пен негізгі міндеттер көрсетілген жобалаудың алғашқы сатысы.Жобалауға тапсырманы заказ беруші белгілейді және мынадай маңызды деректерді көрсетеді,кәсіпорынның атауы,жобаға негіз болған себептер,құрылыс салатын аудан және ошақ,обьектінің өндірістік қуаты,жоспарлары,биенің күтіп бағу технологиясы,табынның саны құрамы мен өнімділігі,санитариялық-гигиеналық режимі,азықтандыру рационы,ветерина-риялық-санитариялы қ талаптар мен зоогигиеналық параметрлер.
Тапсырмада құрылыс салудың айрықша жағдайларына байланысты негізгі деректер,өнім түрлері мен оларды пайдалану аймақтары,кәсіп орын іске қосылғаннан кейін және оны салу кезінде шикізатпен,сумен, жылумен, газбен, электр қуатымен қамтамасыз ететін негізгі көздер,қоршаған ортаны қорғау жөніндегі шаралар жүргізу үшін негізгі мүмкіндіктер,ағын суларды тазарту мен ағытып жіберу жөніндегі мүмкіндіктерді,бұзылған жерді қайта қалпына келтіру жобасын жасау туралы талап,кәсіп орынды кеңейту мүмкіндігі,құрылыс обьектілерін іске қосу кезегі,құрылыс және монтаждау жұмыстарын аяқтаудың белгіленген мерзімі,жобалау сатылары,жоба түрлерін жасауға талап атап көрсетіледі.Жобаны сараптау барысында жобада белгілеп,бекітілген және ветеринариялық бақылаушылармен келісілген шешімдерге сәйкестігіне,бие фермаларын құру,табындар құрау,оларды өсіру мен азықтандырудың негізгі көздерін айқындауға,фермалардың ауқымы мен құрылымдарына, биелерді орналастыру және ұстаудың қолданылып жүрген технологияcы.Ескере отырып тазалау,желдету үшін керекті және жұқпалы мал ауруларының сырттан келуінен сақтануға,ал пайда болған жағдайда оларды тез арада жоюға,бие фермаларында сүтті зиянды микробтардан сақтауға,малға қажетті,үй-қора жайлары мен басқа дақұрылыстарға,олардың санына,құрамына,алаңдар мөлшері мен технологиялық жабдықталуына,ветеринариядағы қиын жұмыстардың механикаландырылуына назар аудару керек.Сондай-ақ жобалау ғылым мен техниканың соңғы жетістіктерін,құрылыс басталар кезінде және ол іске қосылар кезде технологиялық және өндірісті ұйымдастыру жағынан,механикаландыру,даму келешегін ескере отырып жасаған жөн.

1-сурет. Биелерге арналған қора -жай

2-сурет.Бие қора-жайын жобалауы.
2.2Көлемді жоспарларды есептеу шешімдері кеңдігі, ғимарат көлемі
Бие шаруашылығы обьектілерін тұрғызу үшін сан түрлі құрылыс материалдарын пайдаланады.Табиғи тастар.Олар тау кені құрамынан алынады және ауа өзгерістеріне аса төзімді,берік және әсем. Оған тас қалаулары,жұмыр тастар,қиыршық тас,құм және басқалары жатады.Табиғи балшықтан,сол сияқты олардың органикалық және минералдық қоспаларынан дайындалады.Осыдан жасалған бұйымдардың беріктігі ұзақ уақытқа шыдайды және пайдалануға ыңғайлы.Ағаш материалдары құрылыс жұмыстарында қылқанды және жапырақты ағаштар пайдаланылады.Ағаштар құрылыс материалдары ретінде жоғары қасиетке ие.

3-сурет.Ағаш материалынан жасалған қора-жай.
Суық өткізбейтін материалдар бар ,ол жылуды сақтап, қабырғаларға , едендерге, төбе жапқыштарға жылу сақтау үшін пайдаланады. Мұндай материалдар тым берік, онша тығыз емес, жылуды аз өткізгіш болып келеді.Битум және май материалдары.Битумның екі түрі болады табиғи және мұнайдан алынатын.Табиғатта битум әк тас және құм тас түрлерінде кездеседі.Олардан таза битум алып немесе оны ұнтақталған күйінде асфаьт төсеуге пайдаланады.Құрылыс жұмыстарында битум мен май метериалдары су өткізбейтін,қышқылдармен басқа да агрессивті сұйықтар мен газдарға қарсы тұра алатын берік, сол сияқты ағашқа,металл мен тасқа қатты жабысады. Ал қора май-қора майлы сұйық,иісі өткір қасиеттері жағынан битумға ұқсас. Құрылысқа пайдаланылатын металдар қара және түсті металдар.

2.3Ветеринариялық- санитариялық нысандарға қойылатын зоогигиена-лық талаптар және оларды сақтайтын шаралар.
Қорадан қи шығару - бие қораларында қи шығару өте күрделі жұмыс.Оларды үнемі немесе ара тұра шығарып тұру керек.Бие қораларында нәжіс,көң,қиды механикалық,гидравликалық немесе пневматикалық әдістермен және қолмен шығарады.
+ Механикалық әдіс транспортерлер арқылы күреп шығарылады.
+ Гидравликалық әдіс үнемі және ауық - ауық жұмыс жасайтын әрі қи өзінен өзі ағатын жүйе. Қиды бұл әдіспен үзбей шығарғанда қи каналдың су бетінде қалғып жылжуы арқылы оның біткен жерінде орналасқан алынбалы-салынбалы табалдырықтан асып үнемі шығып отырады.Ал, ауық-ауық шығарғанда қи арнайы жапқышы бар қораны бойлай орналасқан каналдарда жиналады.
Бие қорадағы жиналған қиды қи сақтайтын орынға дейін тасымалдау үшін әр түрлі құралдар пайдаланылады: әмбебап грейферлік тиеушілер өзі аударатын транспорттың тіркемелер насостарымен пневматикалық транспортерлер.

4-сурет. Әмбебап грейфермен қи шығаруда.
Көңді өңдеу,сақтау пайдалану қоршаған ортаны ластанудан қорғау және адам мен мал денсаулығына қауіпсіз ету мақсатында жүргізіледі. Сұйық көңді өңдеу құрылысы бие шаруашылығы мекемесінің қоршауы ішінде орналасуы керек. Сұйық көңді сақтау,өңдеу қондырғысының территориясы қоршалып, көпжылдық жасыл ағаштармен қорғалуы керек және жақсы 3,5 м енді кіріп-шығатындай жол салынады. Қою сұйық көңді дала аймағына тасу техникалық немесе санитариялық жағынан шектелсе,онда оларды арнайы көң сақтағышта сақтайды.

1-кесте. Қиды зарарсыздандыру түрлері
Қиды зарарсыздандыру
Биологиялық
Физикалық
Аэробтық,анаэробты
Сәулемен зарарсыздандыру
Топырақ арқылы
Электро гидравликтикалық
Биологиялық бөгеттер
Термиялық

Озондау
Химиялық
Гидролиз

Формальдегидпен,аммиакпен,хлормен т.б. заттармен зарарсыздандыруКөбінше өлекселерді уақытша жинау және утильдеу - биенің жұқпалы ауруларын алдын алуда аса маңызды шара болып табылады.
Ветеринариялық- санитариялық утиль-зауыты өлекселер мен өндіріс қалдықтарын термиялық өңдеу арқылы утильдейтін кәсіпорын.Мұндай кәсіп орындар бұрын республикада кеңінен қолданылған.Көңді ұзақ уақыт сақтау әдісі кез-келген шаруашылық жасай алатын қарапайым әдіс. Бұл әдісті қолдану үшін үш секциядан тұратын көң қоймасын жасайды. Көңді зарарсыздандыру тиімділігін санитариялық көрсеткіші микробтардың көмегімен анықтаймыз.Споралық патогендік микрофлора үшін ішек таяқшалары,ал туберкулез кезінде стафилокктардың бар жоғы зерттеліп,көңнің зарарсыздандырылу сапасын анықтайды.
2.4Биені азықтандыру және азығына қойылатын санитариялық гигиеналық талаптар және азықтың санитариялық сапасын сақтайтын шаралар.
Азық рационынада барлық жұғымды заттардың,оның ішінде протеиннің қажетті мөлшері,минералдық заттар және витаминдер тағы басқа да құнды заттардың болғаны дұрыс.
Биенің асқорыту және қарынның анатомиялық құрылыс ерекшелігін ескеретін болсақ,онда бие азықты басқа малдарға қарағанда аз мөлшерде қабылдайды.Биені азықтандыру үшін құрама жемді көбірек беру керек,шөптің өте жақсы жарамдысы тоғайдағы шөп,жоңышқа,беде, атқонақ,арпабас және т.б.Майдаланған азықтың тәуірі-сұлының сабаны және оның майдасы,дәнді азықтардың сабанын кесіп беру керек және піскен картопты беруге болады.Ал шырынды азықтың ішінде өте құндысы сәбіз,қант қызылшасы.Биені азықтандыруда құрама жемнің ішіндегі ең жағымдысы арпа,сұлы,жүгері,бидай ұны,күнжара,қонақ және азық бұршағы. Әрине жазды күні ең жақсысы жайылымдағы көк шөп.
Биелерді азықтандырғанда оның қоңдылығының төменділігіне аса көңіл бөлу керек,себебі ол нашар азықтандырғаннан немесе ішек қарынның қабынуынан,тістің жоқтығынан,зат алмасудың бұзылуынан,құрт ауруынан болуы мүмкін.Мұндай биелерді жекелеп азықтандыру керек.Ал енді биенің қоңдылығын денсаулығын сақтау үшін оларға әр уақытта минералды заттарды және витаминдерді беріп тұру өте маңызды роль атқарады.
Жазды күні әр биеге 30-50 г,ал қысты күні 20-30 г тұз беріп тұру керек,егер биелерге сапасы төмен шөп,соның ішінде қышқыл дән көбірек болса немесе шөп жаңбырдың астында қалып қойса және жазды күні құрғақшылықта жиналса,ондай шөптің құрамында әдетте кальций мен фосфор жетіспейді. Сондықтан осындай жағдайды болдырмау үшін алдын ала азықты лабораторияда зеттеу жүргізіп,керек кезде биеге бор немесе сүйек ұнын,әр түрлі сүзінді,үшкальцийфосфат және басқа да қосымшаны құрама жемге араластырып беру керек.Биені витаминдермен қамтамасыз ету үшін ең бірінші оларды сапалы шөппен азықтандырып және шөп ұнтағын,сәбіз,асқабақ берген жөн.Ал жазды күні әрдайым жайылымда бағып немесе жаңа орылған шөппен азықтандырған жөн.
Биені ең құнды азықтандыру жүйесі-ол малдың тәбетін ашумен қатар,жем-шөптің сіңімділігі және тез қорытылуы сол үшін ең бірінші ірі шөппен,содан кейін шырынды,ең соңында құрама жеммен,ал одан кейін тағы да ірі шөппен азықтандырған пайдалы.
Биені азықтандыру кезінде бір азықтан екінші азыққа көшу жүйесі біртіндеп өтуі тиіс.Ал егер бір азықтан екінші азыққа бірден өтетін болса,онда мал азыққа тез үйрене алмайды,осыдан барып малдың асқорыту жүйесі бұзылады,іші өтеді,ішегі қатады,іштің бұрап ауыруы және метеоризм пайда болады.
Ал енді биені борсыған,көгерген,шіріген және қыста қатып қалған,сонымен қатар жем-шөпке әртүрлі улы шөптер және оның дәні бар қоспалармен азықтандыруға болмайды.Мұндай жем-шөп малға өте қауіпті ауру туғызады,көбіне малдың өліміне себеп болады.
Буаз биенің рационына көлемді азықты енгізуге болмайды.Оған өте жұғымды,жеңіл қорытылғыш,өте сапалы және әр түрлі жем-шөпті енгізу ұсынылуы керек.Ауа райының аяз және тайғақ кезінде буаз биені жайылымға тек шөптің басындағы шық еріп түскен кезде ғана жіберуге болады.Буаз бие үшін ең тәуір жем-шөп тоғайдағы дәнді өсімдіктер,ірі бұршақты шөптер,шөптен жасалған ұн,бидай ұны,сұлы,тамыр жемісті азықтар жатады.Бауз биенің ішінің кебуінен сақтану үшін бұршақты шөпті дәнді өсімдіктермен қосып береді,ал құлындауына бір ай қалғанда оның рационының 13 көлемінің бөлігін кеміту керек.
Буаз бие рационында 35-45 кг көк шөп,4-6 кг сүрлем, 4-5 кг картоп,, 5-7 кг тамыржемісті, 10-15 кг пішен, 2-3 кг жем.Құлын емізетін және сауылатын биеге 45-50кг көк шөп,8-10 кг сүрлем,5-8 кг картоп,5-10 кг тамыржемісі,3-5 кг жем қоспасы кіреді. Буаз биенің азығы мен суының таза, сапасы болуына қатаң қадағалайды.
Жазғы уақытта биенің күнделікті жейтін 30-40 кг табиғи жайылым көгін сүттілігіне сәйкес 2,5-4,5 кг сұлы мен жем қосындысы 0,5-2,5 кебекпен толықтырады.Оларды сұлы бұршақ тұқымдастары көгіне жайған жөн.Күзге қарай көп жылдық шөптер көгін құрама сүрлем тамыр жемістілер қосып береді.Дұрыс азықтандырылған бие күйлі-қоңды болып,дер кезінде күйлейді,тез арада нәтижелі ұрықтанады. Нәтижелі ұрықтанған бие буаздығы 11 айға созылады.

Көрсеткіштері
Салмағы
КГ

2100
200
250
300
350
Құрғақ зат,кг
6
7,5
9
9,8
11
Азық өлшемі
5,5
6,8
8
8,6
9,6
Алмасу энергиясы
57,5
72,1
86,7
90
101,2
Қорытылатын белок
565
735
840
785
860
Лизин, г
45
50
54
57
68
Ас тұзы, г
15
18
12
21
24
Кальций, г
42
52
65
70
75
Фосфор, г
30
37
45
52
58
Магний, г
8
10
12
14
16
Темір, мг
600
750
900
950
1050
Мыс, мг
54
67
81
92
103
Мырыш, мг
190
240
280
330
380
Витамин А
16
20
24
28
32
Д мың х.ө
1,6
2
2,4
2,8
3,2
Е, мың
180
225
270
310
335
В1,мг
18
22
27
32
36
В2,мг
18
22
27
32
36
В3,мг
30
37
45
53
59
РР мг
60
75
90
105
115
В6 мг
9
11
13
15
17

2-кесте.Биенің азық рационы
Биенің азығының сапасын бағалау оның қоректілігін, зияндылығын неме-се қауіпсіздігін,сапалығын,биологиялық құндылығы сияқты көрсеткіштерді анықтау арқылы жүргізіледі.Биені азықтандыру барысында қажетті қоректік элементтермен қамтамасыз ету олардың потенциалдық мүмкіндігін дамыту,шартты тұқымдық өнімділігі мен денсаулығын нормалау мақсатында іске асырылады.
Биенің азығының зияндылығы ауру тудырып,оның ішіндегі организмде зат алмасудың бұзылуы,улануы,токсикоинфекцияларды ң туындауы т.б. зиянды заттардың болуымен сипатталады.Азықтың сапалығын анықтау үшін МЕМСТ-та көрсетілген әртүрлі азықтық заттарға қойылған талаптарды пайдаланады. Сапасыз азық беру бие арасында көптеген аурудың,соның ішінде індетті және инвазиялық аурулардың таралуына себепші болады.

2.5Суға және су көзіне қойылатын санитариялық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.