Сәулемен зақымдану

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе

Негізгі бөлім

Сәулемен зақымданудың жіктелуі.
Сәуле ауруы және оның түрлері: жіті және созылмалы.

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер

Ауыл шаруашылық малдардың сәулемен зақымдану ауруы ,

Ионды сәулелердің жануарлар организмін зақымдауына байланысты, онда фукционалдық, морфологиялық өзгерістер орын алып, кейін сәулемен зақымдану ауруына ұшырайды.

Этиологиясы. Жануарлардың ионды сәулемен зақымдану ауруы атом бомбасы жарылғанда, эксперименталды жағдайда зақымданған және радиоактивті заттардың малдың ішіне жем-шөп, су арқылы түскен жағдайда болады.

Патогенезі. Организмге түскен радиоактивті изотоптар организмнің ұлпаларында тұрақты түрде ішкі зақымдануын жалғастырады, изотоп өзінің радиоактивті жартылай ыдырау мерзімі біткенше кері әсерін тигізеді немесе организмнен шығарылғанша жалғасады. Организім ішіндегі радиациялық изотоп элементінің кері әсері, элементтің химиялық қасиетіне байланысты емес, оның радиациялық сәулемен ұлпаларды зақымдануына алып келеді. Организмдегі ұлпалардың ионды сәулелермен зақымдануынан, клеткаларда өзгерген метоболиттер (хиондар) радиотоксиндер пайда болады. Радиотоксиндер ішіндегі ДНК малекулаларымен байланысып, оның информациялық құрлымын, кодын бұзады, ұлпалардың мембранасына әсер етеді, ұлпаларда ферментациялық реакциялардың жүру процесстері өзгереді. Радиотоксиндер бастың орталық ми жүйесіндегі сырты құрлымына (кора головного моза) әсер етіп, оның қозу және тежеу процесстеріне әсер етеді . Осыған байланысты орталық жүйке жүйесінің ішкі ағзалар мен ұлпалардағы байланысы нашарлайды. Ионды сәулелердің омыртқалардағы жұлынға әсерінен организмнің эндокринді ағзаларында гормондардың бөлінуі, қан элементтерінің ішкі ұлпаларда дұрыс пайда болу процесстері мен организімдегі тотығу процесстері бұзылады. Ет, бауыр ұлпаларында гликоген азайып, қанда қант ертіндісі көбейеді. Организмнің сыртқы қан жүйесінде лимпопения мен нейтрофильді лейкоцитоз, лейкопениямен, тромбоцитопениямен, гемаглобинопениямен, эритопениямен ауысады. Сәулемен зақымдану ауруында организм өте әлсіз, түрлі ауруларға қарсы тұру иммунитеті өте төмен болады.

Аурудың клиникасы . Сәулемен зақымдану ауруының жіті және созылмалы түрі болады . Жіті түрі . оның жеңіл түрінде малды ионды сәулемен бір рет - 150-200р ; аурудың орташа өту түрінде -200-400р; аурудың ауыр өту түрінде -400-600р. және өте ауыр түрінде- 600р . және жоғары мөлшерде зақымдағанда болады. Бұл жағдайда малдардың жем-шөпке тәбеті болмайды, іші өтеді, температурасы көтеріліп, жүндері түседі, малдың көрінетін клегейлі қабықтары қызарып қан талап тұрады, мұрынан, не ішінен қан ағады, бездері үлкейеді, сідігінде қан болады. Мал арықтап кетеді.

Аурудың созылмалы түрі. Бұл аурудың түрінде қоршаған ортадан ионды сәулелер аз мөлшерде зақымдап тұрған жағдайда, немесе радиоизотоптар малдың организміне жем-шөппен, сумен түсіп тұрған жағдайда кездеседі. Малдың ауруы бірнеше жылға созылуы мүмкін. Мал қатты арықтап, ішінен, зәрінен қан ағып тұрады.

Сәлемен зақымдану ауруы (жалғасы)

Радиоактивті заттар организмге ішек-қарын арқылы түскенде сәулемен зақымдану ауруы 3 мезгілді қамтиды: 1-сі жасырын мезгіл, 2-сі аурудың жандану мезгілі, 3-сі аурудың ақыры.

Ионды сәулелермен қатты зақымданғанда аурудың жасырын мезгілі 3-5 тәулікке созылады да малдың жем-шөпке тәбеті тартпайды, пульсы тұрақсыз болып, қанның құрамы өзгереді.

Аурудың жандану мезгілінде 2-4 аптадан, 1, 5-2 айға дейін созылады. Мал жем-шөп жемейді, көбінше құсады да салмағынан ажырайды, пульсі тұрақсыз болады.

Аурудың ақыры 3-4 аптадан, 2-2, 5 айға дейін созылады. Бұл мезгілде малдардың көпшілігі клиникалық түрде жазылып кетеді.

Аурудың ауыр түрінде сәулемен зақымдану ауруының барлық клиникалық түрлері болып, мал қатты ауырып, 2-3 айдан кейін көтерем болып өледі.

Аурудың орта дәрежелі түрінде малдың ауырған мезгілі қысқа болып, клиникасы көмескі келеді.

Радиоактивті заттардың ішек қарын арқылы ішке түскенде негізгі өзгерістер ішек қарында болады, ал өкпе арқылы түскенде, өзгерістер дем алу органында болады.

Патологиялық өзгерістер. Өлген мал өте арық болады, терісінің жүндері көп талап, кейбір жерін өлі клеткалар, жаралар басып тұрады. Өкпе, кеуде қуыстарында қанды экссудаттар жиналады.

Диагнозын анықтау анамнез бойынша, дозиметрия жүргізу арқылы, клиникалық және лабораториялық тексерулер (сүйек майын, қан, зәрі) арқылы жүргізіледі.

Радиациялық қауіпсіздік мәселелерін халықаралық деңгейде радиациядан сақталу туралы халықтық комиссия айналысады. 1950 жылы құрылған. Радиациялық бірліктер туралы халықаралық комиссиямен тығыз байланыста жұмыс істейді. Сонымен қатар атом энергиясы туралы халықаралық агенство да бар. Радиациядан сақтану туралы халықаралық комиссия ұсынысына сәйкес санитарлық ережелермен радиациялық қауіпсіздік нормасы қабылданған. Мемелекеттік малдәрігерлік инспекция осы нормаларға сәйкес өзінің нұсқауларын шығарады. Қазіргі кезде радиоактивті заттармен жұмыс істеу тәртібін радиациялық қауіпсіздік нормалары (РҚН) 76-87. негізгі санитарлық ережелер НСЕ - 80-87 анықтайды. Сәулелену дозасының шегіне байланысты халықаралық III - категорияға бөлінеді. А категориясы радиоактивті заттармен, қондырғылармен жұмыс істейтін адамдар. Б категориясы бұл жұрт радиацияның көзімен жұмыс істемейді. Бірақ белгілі жағдайда сәулеленуі мүмкін. В категориясы Республика көлеміне жатады. Иондаушы сәулелермен жұмыс істегенде қауіпсіздік деңгейін сақтау үшін РҚН шекті сәулелену доза деген ұғым негізделген. Ш. С. Д. деп әр жыл сайын біркелкі доза ала отырып 50- жыл ішінде алынды. Доза қызметінің өзіне және оның тұқымына генетикалық, соматикалық өзгерістерге ұшыратпайтын дозаны айтады. Ал шекті доза деп халықаралық шектеулі бөлігінің жылдық орта дозасын айтамыз. Радиосезімділіктің азаюына байланысты ағзалар III топқа бөлінеді. I - топ Жалпы дене, сүйек қызыл кемігі гонаттар. II - топ Ет, қалқанша безі, май ұлпасы, бауыр, бүйрек, көк бауыр, ішек - қарын жүйесі, өкпе, көз хрусталигі. III - топ Тері, сүйек ұлпасы, саусақ, білек, сирақ, табан жатады. Шекті сәулелену дозасы белгіленген. А - категориясы - 5, Б - категориясы -15, В - категориясы - 30. Қызметтер категориясына жататын адамдар қызмет істеген кезде алған дозасы мына формуламен есептеледі. Н = Ш, С, Д х Т. Т - жұмыс істеген уақыт. Барлық жағдайда 30 жаста алынған доза 12 шекті сәулелену дозасынан аспауы қажет.

Радиация өлшем бірліктері. Рентген және гамма сәулелерінің затқа әсерінің сандық мөлшерін есептеу үшін экспозиционды доза ұғымы негізделген. (Э. К. К. Э. П. С) . Экспозиционды дозадан белгілі коэфициенттердің көмегімен заттағы жұтылған дозаны анықтайды. Құрғақ ауадағы рентген немесе гамма сәулесінің әсерінен пайда болатын бір белгідегі иондардың заряды.

Малдың сәуле ауруы:

1. сәулемен зақымдауды жіктеу

2. сәуле ауруы және оның түрлері

3. сәуле ауруының әр түлік малдарының ерекшеліктері

4. сәуле ауруының алдын алу және емдеу

Сәуле ауруы, сәуле күйігі кейіннен білінетін зақымдалулар. Сәуле ауруы қысқа уақытта үлкен доза алғанда пайда болады. Сәуле күйігі мал денесіне радиациямен түскенде пайда болады. Кейіннен білінетін зақымданулар біршама кейін пайда болатын патологиялық өзгерістер. Сәуле ауруы радиация әсерінен болатын жалпы организм ауруы. Сәуле ауруы 2 түрде кездеседі: жіті және созылмалы. Жіті сәуле аурудың III - түрін ажыратады:

Церебральдық орталық жүйке жүйесінде болады. Дозасы - 10. 000 рент.
Ішек қарындық осы жерде байқалады. Дозасы - 5. 000 - 10. 000 оны екіге бөледі.

Токсемикалық
2. ішек - қарын 2 - 3 күн ішінде өлім пайда болады.
қан түзілу ағзаларының басым зақымдалған түрі доза 100 - 1000 аралығында пайда болады. Бұл ауруды 4 - топқа бөледі: