Организмге әсер ететін зиянды факторлар

Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Жоғары температураның организмге әсері
2. Төменгі температураның организмге әсері
3. Ультракүлгін сәулелердің әсері
4. Лазерлік сәуленің әсері
5. Атмосфералық қысым өзгерістерінің ауру тудыратын әсері.
6. Сәулелік аурулар патогенезі
7. Электр тогымен зақымдану факторы
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі

Физикалық ауру тудыратын факторларға жататындар.
Жоғары және төмен t0 – ның, электр шоғының, сәуле энергиясының (соның ішінде иондық сәулеленудің), атмосфера қысымының өзгеру әсерлері.
Жоғары t0- ның потогенді әсері.
Бұндай әсерлерге сыртқы орта t0 көтерілуі жалпылай (қыздыру, жылу жіне күн өту) және жекелей (күйіктер) жатады.
Қыздыру – жылу реттейтін бүкіл механизімдерді барынша жұмыс істеген жағдайдың өзінде организімдегі жиналған жылуды сыртқа шығарып үлгере алмағанда пайда болады.Бұл әсер бауырдың, зат алмасудың, жүрек ауруға шалдығуы, жіті информациялық аурулар, организмнің қыздыруға төзімділігін кемітеді.Жас малдар тез қызады, өйткені оларда жылу реттеу механизмі бірден қалыптаспайды. t0 тез көтеріліс шамамен 42-450С жеткенде малдың көпшілігінде орталық нерв жүйесінің қызметі бұзыла бастайды.(есінен танады, аздап тырысады, тыныс алуында іркіліс пайда болады) мұны жылу өту дейді. Мұндайда t0 төмендеп, орташа қысымы күрт төмендейді,тыныс алуы бұзылады, кейде қалтырайды.
Күн өту. Дене қызуының шамадан тыс көтерілуінің (гинертермия) өзгеше формасы күн өту болып саналады.Малдың қызып кетуі дене t0 –на қарағанда сыртқы ортаның t0 едәуір жоғары болғанда сондай – ақ шыжыған ыстыққа малды тасымалдағанда немесе айдағанда, көлік малдары қатты жұмыс істегенде, жазда малды желдетілмеген тар қорада ұстағанда болады.Күн өткен малда қозу пайда болады, тыныс алуы мен тамыр соғуы жиілейді.
Теріге немесе кілегей қабыққа әр түрлі факторлар (жылулық, химиялық, электірлік сәуле энергиясы) әсер еткенде күйеді.
Күйіктің 4 дәрежесі болады.
1- ші дәрежелі күйікте терінің сытқы қабаты(эпидермис), зақымдалады. Терісі ауырсынып, ісінеді, оны басқанда ісік жойылмайды дененің ½ бөлігі күйеді.
2- ші дәрежелі күйікте (буллезма) экссудативті сипатта қабыну білініп, теріде кілегейлі қабықта көпіршіктер пайда болады.
3- ші дәрежелі күйікте тканьдер шамалы өліеттенеді, жара пайда болады.
4- ші дәрежелі күйікте тканьдер көмірге айналады.Организм өлімге ұшырайды (Малдың күйіктен өлуін 4 түрлі теориясы бар)
1.Рефлекторлық талықсу- денені жаппай тітіркендіру салдарынан болады.
2. Темотогендік теория – қанның бұзылумен жансызданған эритроциттердің ыдырауымен және эритроциттен босаған гемоглобиннің улы ықпал етумен, лейкоциттер жансызданумен түсіндіріледі.
3. Инфлякциялық теория бойынша малдың өлу күйін және жансызданған учаскілерге микороргонизмдердің енуінен, мұның өзі микрооргонизмдердге өте қолайы қоректік орта болғандықтан әрі микроптар көптеп у бөлетіндіктен деп сипаттаиды, алайда бұл тұжырым дәлелденбеді.Күйікке шалдыққан учаскіні микроп енбейтіндей етіп ұстағаның өзінде мал 18-24 сағаттан кейін өліп қалады.4 улану теориясы (интоксикация) Дененің 1/3 бөлігі күйген учаскідегі жансызданған таканьдер белогының ыдырауы нәтижесінде уланып өледі.
Мал организміне суықтын әсері үш формада байқалуы мүмкін.

1. Демидов Н.В., Потемкина З.А. Справочник по терапии и профилактике гельминтозов животных. М.: «Колос» , 1980
2. Диков Г.И., Сабаншиев М.С., Сулейменов М.Ж. Справочник по паразитологии сельскохозяйственных животных в Республике Казахстан. 4.1,21. Алматы, 1994
3. Куриленко А.Н., Купальник В.Л. Лечение сельскохозяйственных животных при инфекционных болезнях . М.: «Агропромиздат», 1986.-189 с.
4. Сайдулдин Т. Ветеринарлык шдеттану 2 ютап, Алматы, 1999. -192 б.