Ауру тудыратын химиялық заттар

Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Бейорганикалық, органикалық, химиялық заттар
2. Химиялық заттар зақымдану әсеріне жіктелу
3. Экзогенді улар және эндотоксиндер
4. Микроорганизмдердің әсері
5. Ауру қоздырушы паразиттер
6. Гельминтоздар
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі

Химиялық заттардың ауру тудыратын әсері болады, кейде уландырады. Улану сырттан келіп түскен заттардан да (экзогендік улан), сондай-ақ организмнің өзінде пайда болатын заттардан да (эндогендік улар) болуы мүмкін. Эндогендік заттардан улануды аутоинтоксикация деп аталады. Эндогендік заттарға зат алмасу және ыдыраған ткан өнімдері жатады. Аутоинтоксикация – бөлу оргындарының функциясы бұзылудан, ішектегі сорылудың патологиялық процестерінен, сондай-ақ зат алмасудың дұрыс жүрмеуінен пайда болады. Химиялық заттардың уландырғыш әрекет дозасына, енгізу әдісіне және организмнің қарсылық көрсетуіне (төзімділігіне) байланысты.
Тері астына немесе қанға құйғаннан гөрі, асқазан ішек жолдары арқылы берілген заттардың әсері шамалы болады. Заттар уллылық әсеріне байланысты органикалық және бейорганикалық болып бөлінеді.
Бейорганикалық уларға:
1. қышқылдар,
2. сілтілер,
3. сынап,
4. күшәлә (мышяк) жатады.
Органикалық уларға:
1. эфир
2. хлороформ
3. цианды қосылыстар жатады.
Химиялық заттардың жекелей және тұтастай әсері бар. У әсерінің патогенезі мынандай. Улы зат организмге түскенде ферменттік жүйені тежеп, организмнің әр түрлі рецепторлық жүйесін тітіркендіреді. Кез-келген у орталық нерв жүйесінің функционалдық күйін күйзелтеді. Организм уға уйренуіде мүмкін. Мұның өзі кілегей қабықтың немесе тері бетінің өткізгіштігі кемуінен, заттың тез ыдырауынан, экскреторлық органдардан удың қарқынды бөлінуінен деп түсіндіруге болады.
Удың әсері мал түріне, жынысы мен жасына, күтіп-бағу азықтандыру және пайдалану жағдайына байланысты. Ірі қара хлороформға, жылқы – құстыру тасына, мысық – карбол қышқылына, құс – ас тұзына өте сезімтал, ал, керісінше, ит – құстыру тасына, мысық – анаморфинге, тауық – стрихнингн, т.б. онша сезімтал еместігі белгілі. Адамға қарағанда мал нерв уларына сезімталдығы шамалы.
Еркек жыныстыларға қарағанда, ұрғашы жыныстылар уға едәуір сезімтал; орта жастағы малдарға қарағанда, кәрі және жас малдар әдуір сезімтал. Мәселен, ересек итке қарағанда күшік сапонинге өте сезімтал.

1. Демидов Н.В., Потемкина З.А. Справочник по терапии и профилактике гельминтозов животных. М.: «Колос» , 1980
2. Диков Г.И., Сабаншиев М.С., Сулейменов М.Ж. Справочник по паразитологии сельскохозяйственных животных в Республике Казахстан. 4.1,21. Алматы, 1994
3. Куриленко А.Н., Купальник В.Л. Лечение сельскохозяйственных животных при инфекционных болезнях . М.: «Агропромиздат», 1986.-189 с.
4. Сайдулдин Т. Ветеринарлык шдеттану 2 ютап, Алматы, 1999. -192 б.
5. Сабаншиев М. , Сулейменов Т., Карамендин О., Шабдарбаева Г., Жантвре М. Паразитология және жануарлардың инвазиялық аурулары. Алматы, 2003. 460
Қосымша
1. Беляков И.М. Васильевич Ф.И, М. и др. Основы ветеринарии. М.: «Колос», 2004-559 с.
2. Бурделов Т.Е. и др. Основы ветеринарии. М. «Колос», 1978-432 с.