Мектепалды даярлық тобында өткізілетін оқиғалы рөлді ойындар
Кіріспе
І.бөлім.
1.1. Оқиғалы рөлді ойынның тәрбиелік мәні
1.2. Оқиғалы рөлді ойынның кезеңдері
ІІ. Негізгі бөлім
2.1.Мектепалды даярлық тобында өткізілетін оқиғалы рөлді ойынның түрлері мен мазмұны
2.2. Оқиғалы рөлді ойынды ұйымдастыру және
өткізу ерекшеліктері
ІІІ. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер
І.бөлім.
1.1. Оқиғалы рөлді ойынның тәрбиелік мәні
1.2. Оқиғалы рөлді ойынның кезеңдері
ІІ. Негізгі бөлім
2.1.Мектепалды даярлық тобында өткізілетін оқиғалы рөлді ойынның түрлері мен мазмұны
2.2. Оқиғалы рөлді ойынды ұйымдастыру және
өткізу ерекшеліктері
ІІІ. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер
Қазіргі заманда жас ұрпаққа сапалы білім мен саналы тәрбие беру әлеуметтік құрылымның ең маңызды міндеттерінің біріне айналды.
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасында «Мектепке дейінгі тәрбие – үздіксіз білім берудің алғашқы сатысы. Ол баланың жеке бас ерекшелігін ескере отырып дамытатын орталық» делінген.
Әлемдік білім кеңестігінде мектепке дейінгі педагогикалық мәселелерін шешуде тәрбиелеу мен білім беру жаңаша жетілетін әдіс-тәсілдерін іздестіру, үнемі жаңалыққа жол ашу бағыттары қарастырылуда.
Ойын - балалар үшін айналадағыны танып білу тәсілі.
Адамдар арасындағы қарым-қатынас ешқандай мотивсіз, яғни қызығушылықсыз болуы мүмкін емес. Дегенмен, сабақ барысында балалардың қызығушылығын ояту оңай емес. Сондықтан біз оқу үдерісінде балалар өздігінен сөйлейтіндей жағдай тудыруымыз керек. Психологтардың көпшілігі балалар не айтқысы келеді, соны айтсын деген тезисті қолдап отыр. Осы мақсатта оқиғалы рөлді ойындарды қолдану – мектепалды даярлық тобында тіл дамытудағы ең жақсы амалдардың бірі.
Мақсаты: мектепалды даярлық тобында оқиғалы рөлді ойындарды қолданудың бүгінгі жай-күйін теориялық тұрғыдан сараптау, балалардың сөйлеу дағдысын дамытуда рөлдік ойындарды ұйымдастырудың ең тиімді жолдарын табу, оларды сабақ үдерісінде пайдаланудың тиімділігін тәжірибелік жолмен тексеру.
Міндеті:
1. Мектепалды даярлық тобында оқиғалы рөлді ойындарды қолдануды теориялық тұрғыдан қарастыру және оның тиімділігін анықтау.
2. Сабақ барысында рөлдік ойындарды қолдану жетістіктерге әкелетінін дәлелдеу
3. Мектепалды даярлық тобында өткізілетін оқиғалы рөлді ойындар арқылы балалардың ойлауы мен сөйлеуін дамыту жолдарын көрсету.
Ғылыми болжам: Мектепалды даярлық тобында оқиғалы рөлді ойындарды қолдана отырып баланың сөйлеу дағдысын, сөзік қорын, сөз саптауын дұрыс жолға қоюға, жеке тұлғаның бойында адамгершілік, ізгілік, достық, сыйластық, түсінушілік, т.б. жағымды қылықтар дарытуға болады.
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасында «Мектепке дейінгі тәрбие – үздіксіз білім берудің алғашқы сатысы. Ол баланың жеке бас ерекшелігін ескере отырып дамытатын орталық» делінген.
Әлемдік білім кеңестігінде мектепке дейінгі педагогикалық мәселелерін шешуде тәрбиелеу мен білім беру жаңаша жетілетін әдіс-тәсілдерін іздестіру, үнемі жаңалыққа жол ашу бағыттары қарастырылуда.
Ойын - балалар үшін айналадағыны танып білу тәсілі.
Адамдар арасындағы қарым-қатынас ешқандай мотивсіз, яғни қызығушылықсыз болуы мүмкін емес. Дегенмен, сабақ барысында балалардың қызығушылығын ояту оңай емес. Сондықтан біз оқу үдерісінде балалар өздігінен сөйлейтіндей жағдай тудыруымыз керек. Психологтардың көпшілігі балалар не айтқысы келеді, соны айтсын деген тезисті қолдап отыр. Осы мақсатта оқиғалы рөлді ойындарды қолдану – мектепалды даярлық тобында тіл дамытудағы ең жақсы амалдардың бірі.
Мақсаты: мектепалды даярлық тобында оқиғалы рөлді ойындарды қолданудың бүгінгі жай-күйін теориялық тұрғыдан сараптау, балалардың сөйлеу дағдысын дамытуда рөлдік ойындарды ұйымдастырудың ең тиімді жолдарын табу, оларды сабақ үдерісінде пайдаланудың тиімділігін тәжірибелік жолмен тексеру.
Міндеті:
1. Мектепалды даярлық тобында оқиғалы рөлді ойындарды қолдануды теориялық тұрғыдан қарастыру және оның тиімділігін анықтау.
2. Сабақ барысында рөлдік ойындарды қолдану жетістіктерге әкелетінін дәлелдеу
3. Мектепалды даярлық тобында өткізілетін оқиғалы рөлді ойындар арқылы балалардың ойлауы мен сөйлеуін дамыту жолдарын көрсету.
Ғылыми болжам: Мектепалды даярлық тобында оқиғалы рөлді ойындарды қолдана отырып баланың сөйлеу дағдысын, сөзік қорын, сөз саптауын дұрыс жолға қоюға, жеке тұлғаның бойында адамгершілік, ізгілік, достық, сыйластық, түсінушілік, т.б. жағымды қылықтар дарытуға болады.
1. Қазақ бала – бақшаларындағы тәрбиелеу, оқыту мазмұнын жаңарту тұжырымдамасы – Алматы, 1991.
2. Тұрғынбаев Б.А. Кіші жастағы оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту. Алматы, 2005ж.
3. «Отбасы және балабақша» журналы, 2004ж №4
4. «Отбасы және балабақша» журналы, 2009ж №1
5. Аяпбергенова С. Көркем әдебиет. Алматыкітап 2006ж
6. Қалменова Г. Мектепалды даярлық тобы. ХХІ ғасыр мектебі. 2001 № 4
7. Егенисова А. Мектепалды даярлық тобы. Бастауыш мектеп. 2008 №5
8. Момбекова Р Ойын түрлері Бастауыш мектеп 2011 №4
9. Керімбаева Р. Рөлді ойынның түрлері. Бастауыш мектеп 2008 №3
10. Мұсаева Ә. Рөлдік ойындар. Қазақ тілі мен әдебиеті орыс мектебінде. 2004 № 1
2. Тұрғынбаев Б.А. Кіші жастағы оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту. Алматы, 2005ж.
3. «Отбасы және балабақша» журналы, 2004ж №4
4. «Отбасы және балабақша» журналы, 2009ж №1
5. Аяпбергенова С. Көркем әдебиет. Алматыкітап 2006ж
6. Қалменова Г. Мектепалды даярлық тобы. ХХІ ғасыр мектебі. 2001 № 4
7. Егенисова А. Мектепалды даярлық тобы. Бастауыш мектеп. 2008 №5
8. Момбекова Р Ойын түрлері Бастауыш мектеп 2011 №4
9. Керімбаева Р. Рөлді ойынның түрлері. Бастауыш мектеп 2008 №3
10. Мұсаева Ә. Рөлдік ойындар. Қазақ тілі мен әдебиеті орыс мектебінде. 2004 № 1
ЖОСПАР
Кіріспе
І-бөлім.
0.1. Оқиғалы рөлді ойынның тәрбиелік мәні
0.2. Оқиғалы рөлді ойынның кезеңдері
ІІ. Негізгі бөлім
2.1.Мектепалды даярлық тобында өткізілетін оқиғалы рөлді ойынның түрлері мен мазмұны
2.2. Оқиғалы рөлді ойынды ұйымдастыру және
өткізу ерекшеліктері
ІІІ. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе.
Қазіргі заманда жас ұрпаққа сапалы білім мен саналы тәрбие беру әлеуметтік құрылымның ең маңызды міндеттерінің біріне айналды.
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасында Мектепке дейінгі тәрбие - үздіксіз білім берудің алғашқы сатысы. Ол баланың жеке бас ерекшелігін ескере отырып дамытатын орталық делінген.
Әлемдік білім кеңестігінде мектепке дейінгі педагогикалық мәселелерін шешуде тәрбиелеу мен білім беру жаңаша жетілетін әдіс-тәсілдерін іздестіру, үнемі жаңалыққа жол ашу бағыттары қарастырылуда.
Ойын - балалар үшін айналадағыны танып білу тәсілі.
Адамдар арасындағы қарым-қатынас ешқандай мотивсіз, яғни қызығушылықсыз болуы мүмкін емес. Дегенмен, сабақ барысында балалардың қызығушылығын ояту оңай емес. Сондықтан біз оқу үдерісінде балалар өздігінен сөйлейтіндей жағдай тудыруымыз керек. Психологтардың көпшілігі балалар не айтқысы келеді, соны айтсын деген тезисті қолдап отыр. Осы мақсатта оқиғалы рөлді ойындарды қолдану - мектепалды даярлық тобында тіл дамытудағы ең жақсы амалдардың бірі.
Мақсаты: мектепалды даярлық тобында оқиғалы рөлді ойындарды қолданудың бүгінгі жай-күйін теориялық тұрғыдан сараптау, балалардың сөйлеу дағдысын дамытуда рөлдік ойындарды ұйымдастырудың ең тиімді жолдарын табу, оларды сабақ үдерісінде пайдаланудың тиімділігін тәжірибелік жолмен тексеру.
Міндеті:
1. Мектепалды даярлық тобында оқиғалы рөлді ойындарды қолдануды теориялық тұрғыдан қарастыру және оның тиімділігін анықтау.
2. Сабақ барысында рөлдік ойындарды қолдану жетістіктерге әкелетінін дәлелдеу
3. Мектепалды даярлық тобында өткізілетін оқиғалы рөлді ойындар арқылы балалардың ойлауы мен сөйлеуін дамыту жолдарын көрсету.
Ғылыми болжам: Мектепалды даярлық тобында оқиғалы рөлді ойындарды қолдана отырып баланың сөйлеу дағдысын, сөзік қорын, сөз саптауын дұрыс жолға қоюға, жеке тұлғаның бойында адамгершілік, ізгілік, достық, сыйластық, түсінушілік, т.б. жағымды қылықтар дарытуға болады.
І-бөлім.
0.1. Оқиғалы рөлді ойынның тәрбиелік мәні.
Мектепалды даярлық топ балаларының тілін дамытуда ойындардың рөлі зор. Ойын үстінде балалардың тілі дамып, бір затқа бейімділігі, қызығушылығы артады. Ойын әрекетінің қызықты болуын қамтамасыз ететін, баланың танымдық қызығушылығы сапаларын дамытатын басты нәрсе: білім, әрекет, қарым-қатынас. Міне осы жағдайларды ескере отырып, балалар тіл байлығын дамытуда пайдаланылатын ойын түрлерін төмендегідей жүйелеуге болады.
1. Мазмұнды бейнелі ойын: отбасы, балабақша, мектеп, аурухана, ұшқыштар, мал фермасы, құрылысшылар, темір жол, теңізшілер.
2. Қимыл-қозғалыс ойындары: ақ серек, көк серек, ұшты-ұшты, аңшылар, сиқырлы таяқ, жаяу көкпар, ормандағы аю, мысық пен торғайлар, бақташы мен қозылар, қуыспақ, қасқыр қақпан, соқыр теке, т.б.
3. Дидактикалық ойындар: заттардың түсін анықта, қуыршақты серуенге дайында, орныңды тап, ойлан тап, ұзын-қысқа, аласа-биік, әр құстың мекенін тап, түсті ретке келтір, дәл тауып айт, тігін шеберханасы, тез ретке келтір, мына затты сипатта, жоғары-төмен, дүкен, көршілер, т.б.
4. Құрылыс ойындары: лото және басқа конструкторларды пайдалану.
5. Спорттық ойындар: футбол, волейбол, теннис, хоккей, баскетбол.
6. Оқиғалы рөлді ойындар: адамгершілік тәрбиесі тақырыбына оқылған ертегі, әңгімелерді рөлдерге бөле отырып орындау.
Осы ойын түрлерінің ішінен мен оқиғалы рөлді ойындарға тоқтала кетемін. Рөлдерге ену ойындары балаларға таныс ертегі, әңгіме негізінде құрылады. Жан дүниесіне жақын рөлдерді өздері орындауға талпынады. Бұндай ойындарда ауыз әдебиеті үлгілері пайдаланылатындықтан, олар балалар өміріне жарқын сезім, қуаныш, белсенділік, шығармашылық енгізеді, тілін дамытады. Осындай қасиеттер тәрбиеленушінің тұлғасының қалыптасуына маңызды рөл атқарады.
Балалардың тілін дамытуда оқиғалы рөлді ойындардың орны ерекше. Ойында адамдар өмірінің сан қыры, тұрмыс-тіршілігі, еңбегі, дүниетанымы, арман-тілегі, болашаққа деген сенімі, ержүректілік пен жігерлікке құлшынысы көрініс табады. Халық педагогикасында ойындар өте көп және мазмұндары да, бағыттары да бірін-бірі қайталамайтындай сан-алуан, әрі қызғылықты. Олар, Алақан соқпақ, Аңдардың айтысы т.б. Ауыз әдебиеті үлгілерін қолдана отырып, балалармен сан түрлі оқиғалы рөлді ойындарды ойнауға болады. Оқиғалы рөлді ойындар баланың тілін дамытып қана қоймайды, сонымен қатар оны жан-жақты тәрбиелейді. Баланы адамгершілікке, бірін-бірі сыйлауға, достыққа, имандылыққа, жолдастарына көмектесе білуге, жігерлікке, шыншылдыққа тәрбиелейді.
Оқиғалы рөлді ойын ретінде ауыз әдебиетіндегі кез келген тәрбиелік мәні бар ертегі, мәтін, әңгімелерді алуға болады.
Мысалы, Аңдардың айтысы атты ойында жүргізушінің талабына сай әндер орындап, онда аңдардың дауыстарын, қылықтарын бейнелеп, олардың өздеріне тән ерекшеліктерін сипаттап көрсетеді. Мұның өзі хайуанаттар әлемі жөнінде нақты ұғымды, шығармашылық қабілетті, жеке және топтасып ән айту дағдысын жетілдіріп, тілін дамытады. Ойын ережелерінің тәрбиеленуші үшін тәрбиелік маңызы бар. Олар ойын барысын белгілейді, тәрбиеленушінің тәртібі мен іс-әрекеттерін, олардың өзара қарым-қатынасын бақылап, ерік-жігерлерінің қалыптасуына ықпал етеді. Өздері ойнаған рөлдердегі аңдардың іс-әректтері мен айтқан сөздері арқылы жақсы-жаман ұғымдарын қалыптастырады. Кімдікі дұрыс? Кімдікі бұрыс? Неге олай жасауға болмайды? Неліктен? деген сияқты сауалдар арқылы балалармен ойнаған оқиғалы рөлді ойынды талқылап, қорытындысын балалар шығаруы керек.
0.2. Оқиғалы рөлді ойынның кезеңдері.
Кез келген ойынның негізгі ерекшеліктері - балалар үн-түнсіз ойнамайды. Тіпті бала жалғыз болғанның өзінде де сөйлесіп жүреді. Ойын процесінде сөйлесу қарым-қатынасы үлкен рөл атқарады. Сөйлесіп жүріп, балалар пікірлесіп, әсер алысып, ойынның түпкі ниеті мен мазмұнын анықтайды. Ойынның негізгі құрылымдық элементтері мыналар: ойынның өзінен туатын және балалар жасайтын немесе ересектер ұсынатын ойын ережесі.
Оқиғалы рөлді ойындар тренингтік сабақтардың өзегі іспетті. Гуманистік бағыттағы ғалымдар көзқарасына сәйкес, психологиялық ойындар арқылы баланың өзіндік дамуына көмек беруді мақсат етеді.
Оқиғалы рөлді ойындардың психологиялық әсерімен балада:
oo Өз-өзіне деген сенімнің бекуі;
oo Этикалық және адамгершілік негізінде мінез-құлық, жүріс-тұрыстың меңгерілуі;
oo Қарым-қатынас дағдылары мен біліктерінің дамуы болатындай түрлері жинақталып, іріктеледі.
Сонымен қатар, оқу ретіндегі ойын тиімділігі мынадай бірқатар талаптарды сақтауға байланысты, яғни олар: оқушылар әрекет ететін қиялдағы жағдайдың, жоспардың болуы және балалардың ойын нәтижесін, ойын ережесін міндеттті түрде түсінуі. Ойын бұл тек ұжымдық көңіл көтеру емес, бұл оқытудың барлық міндеттеріне қол жеткізудің негізгі тәсілі, сондықтан ол қандай дағды және икемділікті талап ететіндігін, баланың нені жасай біледі және ойын барысында неге үйренгендігін білу қажет. Ойын оқушылардың ойлау қабілетін күшейту қажеттілігін алдына қоюы керек.
Оқиғалы рөлді ойындарды қолдану басты үш сатыдан тұрады. Олар:
1) дайындық кезеңі, ол:
* дидактикалық материалдар жинақтаудан
* жинақталған материалды реттеу, ұйымдастырудан тұрады.
2) орындалу барысы
3) ойынды қорытындылау
Оқиғалы рөлді ойындар міндетті түрде топтық, талдаумен аяқталады. Талдау 2 бағытта жүргізіледі:
1) Қарым-қатынас жағдайының құрамын балалардың толық та, адекватты түсінігін қамтамасыз ету;
2) Коммуникативті іс-әрекет механизмдерін біліп, түсінуге, дағдылануға мүмкіндік беру.
Оқиғалы рөлді ойындардың 2 түрі - импровизациялық және сюжеттік түрлерін қолдануға болады. Импровизациялық ойындардың мазмұны балалардың өздерінің үйреншікті өмір жағдайларынан, қарым-қатынас сферасынан алынып отырады. Мұнда тек алдын-ала рөлдер мен позициялар бөлініп беріледі. Импровизацияланатын ситуациялардың ең қарапайымы таңдалынады. Ал басты назар әрбір баланың импрвизациялауға қабілетін, яғни спонтанды түрде оның кез келген рөлді ойнап, сол рөл тұрғыдан диалог құра алуы мен вербалды емес коммуникацияны қабылдап, меңгеруі талданып, зерттеледі. Импровизациялық ойындардың арасынан ұзақ даярлықты қажет етпейтін, тренинг барысында өрістейтін түрлері қолданылады.
Сюжеттік ойындар алдын-ала ойластырылып, бүкіл сабақтардың жоспарын құруда ескеріледі. Бұл оқиғалы рөлді ойындардың бастапқы кезеңі. Сюжеттік ойын типтік коммуникативті ситуацияларды, яғни балалардың баршасына дерлік тән жағдайларды талдауға бағытталады. Мұндай ойындарда күрделі коммуникативті ситуациялар моделденеді. Әдетте импровизациялық ойынға қарағанда, сюжеттік ойынға уақыт көп кетеді. Оқиғалы рөлді ойын барысында тәрбиеші көп кірісе бермеуі тиімді; ойын өздігінен ұйымдасатын болуы керек. Рөлдік ойындар қорытынды сабақтарда ойналады. Себебі балалардың топ ішіндегі қарым-қатынасы интенсивті болып, өздері қарым-қатынас кезінде әр түрлі позициялар, стратегиялар, инициатива коммуникация ережелерін біліп, ситуацияларға талдау жасай алатын кезде ғана рөлдік-сюжеттік ойын тиімді болады. 5-6 жастағы балалардың ойналатын сюжеттік ойынға 1-1,5 сағат уақыт керек. Мүмкін болса сюжеттік ойынды тұтастай бейнетаспаға түсіріп алған жөн. Мұндай таспалар талдау жасағанда кейбір ойын сәттеріне қатысты балалардың әржақты көріп-қабылдауынан туындайтын даулы жағдайларды қарастыруда аса қолайлы.
Оқиғалы рөлді ойындарды сипаттағанда импровизация элементтерінің болмай қалуы мүмкін емес.
Оқиғалы рөлді ойындар өзара байланысты позициялардың негізінде жинақталады. Ойыншықтар сөйлейді, Аңдардың әңгімесі, Әжесінің Еркесі, Қызғаншақ бала ойындарының желісін құруға болады. Осы ойындарға сипаттама берейік:
1. Ойыншықтар сөйлейді. Бұл ойында әрбір бала топтағы ойыншықтардан бір-біреуден қолдарына алып, соның рөлінде, соның атынан өзінің ренжігенінде, қуанғанда, өкінгенде, ашуланғанда, өтініш білдіргенде, ұялғанда не дейтінін, нені армандайтынын ортаға салады.
2. Аңдардың әңгімесі. Әрбір бала бір-бір ойыншық аңның рөлінде қу түлкі, ашулы арыстан, қорқақ қоян, аңқау қасқыр, батыр қоян, кекшіл кірпі, маңғаз керік т.т. бірігіп өздері куә болған бір-бір қызықты оқиға айтады.
3. Әжесінің Еркесі - бұл ойынға мынандай кейіпкерлер қатысады: Ерке, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
І-бөлім.
0.1. Оқиғалы рөлді ойынның тәрбиелік мәні
0.2. Оқиғалы рөлді ойынның кезеңдері
ІІ. Негізгі бөлім
2.1.Мектепалды даярлық тобында өткізілетін оқиғалы рөлді ойынның түрлері мен мазмұны
2.2. Оқиғалы рөлді ойынды ұйымдастыру және
өткізу ерекшеліктері
ІІІ. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе.
Қазіргі заманда жас ұрпаққа сапалы білім мен саналы тәрбие беру әлеуметтік құрылымның ең маңызды міндеттерінің біріне айналды.
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасында Мектепке дейінгі тәрбие - үздіксіз білім берудің алғашқы сатысы. Ол баланың жеке бас ерекшелігін ескере отырып дамытатын орталық делінген.
Әлемдік білім кеңестігінде мектепке дейінгі педагогикалық мәселелерін шешуде тәрбиелеу мен білім беру жаңаша жетілетін әдіс-тәсілдерін іздестіру, үнемі жаңалыққа жол ашу бағыттары қарастырылуда.
Ойын - балалар үшін айналадағыны танып білу тәсілі.
Адамдар арасындағы қарым-қатынас ешқандай мотивсіз, яғни қызығушылықсыз болуы мүмкін емес. Дегенмен, сабақ барысында балалардың қызығушылығын ояту оңай емес. Сондықтан біз оқу үдерісінде балалар өздігінен сөйлейтіндей жағдай тудыруымыз керек. Психологтардың көпшілігі балалар не айтқысы келеді, соны айтсын деген тезисті қолдап отыр. Осы мақсатта оқиғалы рөлді ойындарды қолдану - мектепалды даярлық тобында тіл дамытудағы ең жақсы амалдардың бірі.
Мақсаты: мектепалды даярлық тобында оқиғалы рөлді ойындарды қолданудың бүгінгі жай-күйін теориялық тұрғыдан сараптау, балалардың сөйлеу дағдысын дамытуда рөлдік ойындарды ұйымдастырудың ең тиімді жолдарын табу, оларды сабақ үдерісінде пайдаланудың тиімділігін тәжірибелік жолмен тексеру.
Міндеті:
1. Мектепалды даярлық тобында оқиғалы рөлді ойындарды қолдануды теориялық тұрғыдан қарастыру және оның тиімділігін анықтау.
2. Сабақ барысында рөлдік ойындарды қолдану жетістіктерге әкелетінін дәлелдеу
3. Мектепалды даярлық тобында өткізілетін оқиғалы рөлді ойындар арқылы балалардың ойлауы мен сөйлеуін дамыту жолдарын көрсету.
Ғылыми болжам: Мектепалды даярлық тобында оқиғалы рөлді ойындарды қолдана отырып баланың сөйлеу дағдысын, сөзік қорын, сөз саптауын дұрыс жолға қоюға, жеке тұлғаның бойында адамгершілік, ізгілік, достық, сыйластық, түсінушілік, т.б. жағымды қылықтар дарытуға болады.
І-бөлім.
0.1. Оқиғалы рөлді ойынның тәрбиелік мәні.
Мектепалды даярлық топ балаларының тілін дамытуда ойындардың рөлі зор. Ойын үстінде балалардың тілі дамып, бір затқа бейімділігі, қызығушылығы артады. Ойын әрекетінің қызықты болуын қамтамасыз ететін, баланың танымдық қызығушылығы сапаларын дамытатын басты нәрсе: білім, әрекет, қарым-қатынас. Міне осы жағдайларды ескере отырып, балалар тіл байлығын дамытуда пайдаланылатын ойын түрлерін төмендегідей жүйелеуге болады.
1. Мазмұнды бейнелі ойын: отбасы, балабақша, мектеп, аурухана, ұшқыштар, мал фермасы, құрылысшылар, темір жол, теңізшілер.
2. Қимыл-қозғалыс ойындары: ақ серек, көк серек, ұшты-ұшты, аңшылар, сиқырлы таяқ, жаяу көкпар, ормандағы аю, мысық пен торғайлар, бақташы мен қозылар, қуыспақ, қасқыр қақпан, соқыр теке, т.б.
3. Дидактикалық ойындар: заттардың түсін анықта, қуыршақты серуенге дайында, орныңды тап, ойлан тап, ұзын-қысқа, аласа-биік, әр құстың мекенін тап, түсті ретке келтір, дәл тауып айт, тігін шеберханасы, тез ретке келтір, мына затты сипатта, жоғары-төмен, дүкен, көршілер, т.б.
4. Құрылыс ойындары: лото және басқа конструкторларды пайдалану.
5. Спорттық ойындар: футбол, волейбол, теннис, хоккей, баскетбол.
6. Оқиғалы рөлді ойындар: адамгершілік тәрбиесі тақырыбына оқылған ертегі, әңгімелерді рөлдерге бөле отырып орындау.
Осы ойын түрлерінің ішінен мен оқиғалы рөлді ойындарға тоқтала кетемін. Рөлдерге ену ойындары балаларға таныс ертегі, әңгіме негізінде құрылады. Жан дүниесіне жақын рөлдерді өздері орындауға талпынады. Бұндай ойындарда ауыз әдебиеті үлгілері пайдаланылатындықтан, олар балалар өміріне жарқын сезім, қуаныш, белсенділік, шығармашылық енгізеді, тілін дамытады. Осындай қасиеттер тәрбиеленушінің тұлғасының қалыптасуына маңызды рөл атқарады.
Балалардың тілін дамытуда оқиғалы рөлді ойындардың орны ерекше. Ойында адамдар өмірінің сан қыры, тұрмыс-тіршілігі, еңбегі, дүниетанымы, арман-тілегі, болашаққа деген сенімі, ержүректілік пен жігерлікке құлшынысы көрініс табады. Халық педагогикасында ойындар өте көп және мазмұндары да, бағыттары да бірін-бірі қайталамайтындай сан-алуан, әрі қызғылықты. Олар, Алақан соқпақ, Аңдардың айтысы т.б. Ауыз әдебиеті үлгілерін қолдана отырып, балалармен сан түрлі оқиғалы рөлді ойындарды ойнауға болады. Оқиғалы рөлді ойындар баланың тілін дамытып қана қоймайды, сонымен қатар оны жан-жақты тәрбиелейді. Баланы адамгершілікке, бірін-бірі сыйлауға, достыққа, имандылыққа, жолдастарына көмектесе білуге, жігерлікке, шыншылдыққа тәрбиелейді.
Оқиғалы рөлді ойын ретінде ауыз әдебиетіндегі кез келген тәрбиелік мәні бар ертегі, мәтін, әңгімелерді алуға болады.
Мысалы, Аңдардың айтысы атты ойында жүргізушінің талабына сай әндер орындап, онда аңдардың дауыстарын, қылықтарын бейнелеп, олардың өздеріне тән ерекшеліктерін сипаттап көрсетеді. Мұның өзі хайуанаттар әлемі жөнінде нақты ұғымды, шығармашылық қабілетті, жеке және топтасып ән айту дағдысын жетілдіріп, тілін дамытады. Ойын ережелерінің тәрбиеленуші үшін тәрбиелік маңызы бар. Олар ойын барысын белгілейді, тәрбиеленушінің тәртібі мен іс-әрекеттерін, олардың өзара қарым-қатынасын бақылап, ерік-жігерлерінің қалыптасуына ықпал етеді. Өздері ойнаған рөлдердегі аңдардың іс-әректтері мен айтқан сөздері арқылы жақсы-жаман ұғымдарын қалыптастырады. Кімдікі дұрыс? Кімдікі бұрыс? Неге олай жасауға болмайды? Неліктен? деген сияқты сауалдар арқылы балалармен ойнаған оқиғалы рөлді ойынды талқылап, қорытындысын балалар шығаруы керек.
0.2. Оқиғалы рөлді ойынның кезеңдері.
Кез келген ойынның негізгі ерекшеліктері - балалар үн-түнсіз ойнамайды. Тіпті бала жалғыз болғанның өзінде де сөйлесіп жүреді. Ойын процесінде сөйлесу қарым-қатынасы үлкен рөл атқарады. Сөйлесіп жүріп, балалар пікірлесіп, әсер алысып, ойынның түпкі ниеті мен мазмұнын анықтайды. Ойынның негізгі құрылымдық элементтері мыналар: ойынның өзінен туатын және балалар жасайтын немесе ересектер ұсынатын ойын ережесі.
Оқиғалы рөлді ойындар тренингтік сабақтардың өзегі іспетті. Гуманистік бағыттағы ғалымдар көзқарасына сәйкес, психологиялық ойындар арқылы баланың өзіндік дамуына көмек беруді мақсат етеді.
Оқиғалы рөлді ойындардың психологиялық әсерімен балада:
oo Өз-өзіне деген сенімнің бекуі;
oo Этикалық және адамгершілік негізінде мінез-құлық, жүріс-тұрыстың меңгерілуі;
oo Қарым-қатынас дағдылары мен біліктерінің дамуы болатындай түрлері жинақталып, іріктеледі.
Сонымен қатар, оқу ретіндегі ойын тиімділігі мынадай бірқатар талаптарды сақтауға байланысты, яғни олар: оқушылар әрекет ететін қиялдағы жағдайдың, жоспардың болуы және балалардың ойын нәтижесін, ойын ережесін міндеттті түрде түсінуі. Ойын бұл тек ұжымдық көңіл көтеру емес, бұл оқытудың барлық міндеттеріне қол жеткізудің негізгі тәсілі, сондықтан ол қандай дағды және икемділікті талап ететіндігін, баланың нені жасай біледі және ойын барысында неге үйренгендігін білу қажет. Ойын оқушылардың ойлау қабілетін күшейту қажеттілігін алдына қоюы керек.
Оқиғалы рөлді ойындарды қолдану басты үш сатыдан тұрады. Олар:
1) дайындық кезеңі, ол:
* дидактикалық материалдар жинақтаудан
* жинақталған материалды реттеу, ұйымдастырудан тұрады.
2) орындалу барысы
3) ойынды қорытындылау
Оқиғалы рөлді ойындар міндетті түрде топтық, талдаумен аяқталады. Талдау 2 бағытта жүргізіледі:
1) Қарым-қатынас жағдайының құрамын балалардың толық та, адекватты түсінігін қамтамасыз ету;
2) Коммуникативті іс-әрекет механизмдерін біліп, түсінуге, дағдылануға мүмкіндік беру.
Оқиғалы рөлді ойындардың 2 түрі - импровизациялық және сюжеттік түрлерін қолдануға болады. Импровизациялық ойындардың мазмұны балалардың өздерінің үйреншікті өмір жағдайларынан, қарым-қатынас сферасынан алынып отырады. Мұнда тек алдын-ала рөлдер мен позициялар бөлініп беріледі. Импровизацияланатын ситуациялардың ең қарапайымы таңдалынады. Ал басты назар әрбір баланың импрвизациялауға қабілетін, яғни спонтанды түрде оның кез келген рөлді ойнап, сол рөл тұрғыдан диалог құра алуы мен вербалды емес коммуникацияны қабылдап, меңгеруі талданып, зерттеледі. Импровизациялық ойындардың арасынан ұзақ даярлықты қажет етпейтін, тренинг барысында өрістейтін түрлері қолданылады.
Сюжеттік ойындар алдын-ала ойластырылып, бүкіл сабақтардың жоспарын құруда ескеріледі. Бұл оқиғалы рөлді ойындардың бастапқы кезеңі. Сюжеттік ойын типтік коммуникативті ситуацияларды, яғни балалардың баршасына дерлік тән жағдайларды талдауға бағытталады. Мұндай ойындарда күрделі коммуникативті ситуациялар моделденеді. Әдетте импровизациялық ойынға қарағанда, сюжеттік ойынға уақыт көп кетеді. Оқиғалы рөлді ойын барысында тәрбиеші көп кірісе бермеуі тиімді; ойын өздігінен ұйымдасатын болуы керек. Рөлдік ойындар қорытынды сабақтарда ойналады. Себебі балалардың топ ішіндегі қарым-қатынасы интенсивті болып, өздері қарым-қатынас кезінде әр түрлі позициялар, стратегиялар, инициатива коммуникация ережелерін біліп, ситуацияларға талдау жасай алатын кезде ғана рөлдік-сюжеттік ойын тиімді болады. 5-6 жастағы балалардың ойналатын сюжеттік ойынға 1-1,5 сағат уақыт керек. Мүмкін болса сюжеттік ойынды тұтастай бейнетаспаға түсіріп алған жөн. Мұндай таспалар талдау жасағанда кейбір ойын сәттеріне қатысты балалардың әржақты көріп-қабылдауынан туындайтын даулы жағдайларды қарастыруда аса қолайлы.
Оқиғалы рөлді ойындарды сипаттағанда импровизация элементтерінің болмай қалуы мүмкін емес.
Оқиғалы рөлді ойындар өзара байланысты позициялардың негізінде жинақталады. Ойыншықтар сөйлейді, Аңдардың әңгімесі, Әжесінің Еркесі, Қызғаншақ бала ойындарының желісін құруға болады. Осы ойындарға сипаттама берейік:
1. Ойыншықтар сөйлейді. Бұл ойында әрбір бала топтағы ойыншықтардан бір-біреуден қолдарына алып, соның рөлінде, соның атынан өзінің ренжігенінде, қуанғанда, өкінгенде, ашуланғанда, өтініш білдіргенде, ұялғанда не дейтінін, нені армандайтынын ортаға салады.
2. Аңдардың әңгімесі. Әрбір бала бір-бір ойыншық аңның рөлінде қу түлкі, ашулы арыстан, қорқақ қоян, аңқау қасқыр, батыр қоян, кекшіл кірпі, маңғаз керік т.т. бірігіп өздері куә болған бір-бір қызықты оқиға айтады.
3. Әжесінің Еркесі - бұл ойынға мынандай кейіпкерлер қатысады: Ерке, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz