Отбасындағы қыз бала тәрбиесі

Отбасындағы қыз бала тәрбиесі
Пайдаланған әдебиеттер

«Руыңды тәрбиелеймін десең ұлыңды қорға, ұлтыңды тәрбиелеймін десең, қызыңды қорға»- дейді халқымыз. «Ұлдың ұяты –әкеге , қыздың ұяты –шешеге» деп бекер айтылмаса керек.Қыз жақсы әдепті халықтан ,үйден көріп өседі. Сондықтан, «Қыз өссе –қырық рулы елден тыйым» деп қызды жаман әдет-құлықтан тежеп отырған.Себебі қыз жаман қылықты барған жеріне ала барады гой. Үлкенге ізет құрмет көрсетіп, кішіге қамқоршы болсада құба-құп дер едік. Елді сыйламасаң , өзің сыйсыз боласың, еріңді де жерге қаратасың.Ең алдымен , өзі таңдап қосылған ерін құрмет тұтуы, қайратына қайрат, байлығына байлық қосатындай қанаты болуы шарт. Қоғамның , отанымыздың тағдыры осы қыздарымыздың қолында дер едім. Әйел үйдің ұйтқысы. Үлкенді сыйламаған жалпы адамзатты сыйламайды. Сыйламаудан адамды ренжету , қайшылық әрекеттер туындайды. Ал адамды ренжітуге ешкімге құқық берілмеген. Өз міндетін дұрыс орындамаған адам айналасындағыларға қиындық туғызады. Елді жан-жағыңды сыйламасаң –өзіңді де сыйлата алмайсың. Сыйлы болу үшін қыз бала жан-жақты болуы шарт. Осы орайда қыздарымызға тән негізгі қасиет іскерлік, шеберлік. Қазіргі жас қыздарымыз болашақ жар, ана, бала тәрбиешісі , отбасының ұйтқысы. Күнделікті үй тіршілігінде кездесетін шаруашылықтың барлық түрін асқан шеберлікпен орындай алуы міндетті . Әр әйелдің ерін күте білуі , басты міндеті, бала өсіріп дұрыс тәрбие беруі – аналық борышы. Сондықтан қыз бала өз босағасында осыны ұғып , өмір баспалдағына , өзін ана, жар , тәрбиеші , үй шаруасының адамы ретінде елестетуі шарт . Бұл қоғам, қауым , адам тағдырына қатысы бар мәселе ретінде талап етіледі.
Қазақ халқы бала тәрбиесіне өте көп көңіл бөлген. Баланың ана құрсағында пайда болуына, оның өмірге келуіне, оның алғашқы қадамына, алғаш атқа отыруына, алғаш жолға шығуына арналған жеке-жеке әдет-ғұрпымыз, жол-жоралығымыз бар. Халқымыз сонымен қатар бала тәрбиесіндегі ананың ролін өте жоғары бағалаған. Тіліміздің өзін ана тілі деп атауы-аналарға көп жүк артады. Аналардың бала тәрбиесіндегі жауапкершілігін көрсетеді.
Отбасы тәрбиенің негізі. Оның құндылығын «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» деген мақал айқындай түседі. Сондықтан да отбасы – адам баласының алтын діңгегі, аса қажетті әрі қасиетті алтын мектебі. Өйткені адам ең алғаш дүниеге келген сәтінен бастап осында ержетіп, отбасының тәрбиесін алады.
Отбасының адамзат ұрпағына деген ықпалы мен әсер күшін өмірдегі басқа еш нәрсенің күшімен салыстыруға болмайды. Өйткені ата-ананың балаға деген тәрбиесінің орнын еш нәрсе толтыра алар емес.
Қыз бала тәрбиесіндегі отбасы құндылықтарын насихаттау мәселелерінің бастаулары:

1. Ш. Алтынбай «Отбасы ата – ана қарым – қатынасының бала тәрбиесіне ықпалы» Түркістан 2008, 199 б
2. Қазақтың тәлімділік ой – пікір антологиясы І том, Алматы «Рауан» 1999, 90 – 91 б
3. Қ. Жарықбаев, С. Қалиев «Қазақ тәлім – тәрбиесі» Алматы «Санат» 1995, 70 б
4. Ә. Табылды «Бала тәрбиесі» журналы № 2, 2006 19 б «Әке мен ананы сыйлау»
5. Б. Омарұлы «Бала тәрбиесі» журналы № 5, 2005 29 б «Аруана бауыр дүние» кітабынан үзінді
6. Ш. Алтынбай «Ерте жастан бастап тәрбиелеу тағылымдары» Ақтөбе:Актино 2003 95 б

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Отбасындағы қыз бала тәрбиесі
Руыңды тәрбиелеймін десең ұлыңды қорға, ұлтыңды тәрбиелеймін десең, қызыңды қорға- дейді халқымыз. Ұлдың ұяты - әкеге , қыздың ұяты - шешеге деп бекер айтылмаса керек.Қыз жақсы әдепті халықтан ,үйден көріп өседі. Сондықтан, Қыз өссе - қырық рулы елден тыйым деп қызды жаман әдет-құлықтан тежеп отырған.Себебі қыз жаман қылықты барған жеріне ала барады гой. Үлкенге ізет құрмет көрсетіп, кішіге қамқоршы болсада құба-құп дер едік. Елді сыйламасаң , өзің сыйсыз боласың, еріңді де жерге қаратасың.Ең алдымен , өзі таңдап қосылған ерін құрмет тұтуы, қайратына қайрат, байлығына байлық қосатындай қанаты болуы шарт. Қоғамның , отанымыздың тағдыры осы қыздарымыздың қолында дер едім. Әйел үйдің ұйтқысы. Үлкенді сыйламаған жалпы адамзатты сыйламайды. Сыйламаудан адамды ренжету , қайшылық әрекеттер туындайды. Ал адамды ренжітуге ешкімге құқық берілмеген. Өз міндетін дұрыс орындамаған адам айналасындағыларға қиындық туғызады. Елді жан-жағыңды сыйламасаң - өзіңді де сыйлата алмайсың. Сыйлы болу үшін қыз бала жан-жақты болуы шарт. Осы орайда қыздарымызға тән негізгі қасиет іскерлік, шеберлік. Қазіргі жас қыздарымыз болашақ жар, ана, бала тәрбиешісі , отбасының ұйтқысы. Күнделікті үй тіршілігінде кездесетін шаруашылықтың барлық түрін асқан шеберлікпен орындай алуы міндетті . Әр әйелдің ерін күте білуі , басты міндеті, бала өсіріп дұрыс тәрбие беруі - аналық борышы. Сондықтан қыз бала өз босағасында осыны ұғып , өмір баспалдағына , өзін ана, жар , тәрбиеші , үй шаруасының адамы ретінде елестетуі шарт . Бұл қоғам, қауым , адам тағдырына қатысы бар мәселе ретінде талап етіледі.
Қазақ халқы бала тәрбиесіне өте көп көңіл бөлген. Баланың ана құрсағында пайда болуына, оның өмірге келуіне, оның алғашқы қадамына, алғаш атқа отыруына, алғаш жолға шығуына арналған жеке-жеке әдет-ғұрпымыз, жол-жоралығымыз бар. Халқымыз сонымен қатар бала тәрбиесіндегі ананың ролін өте жоғары бағалаған. Тіліміздің өзін ана тілі деп атауы-аналарға көп жүк артады. Аналардың бала тәрбиесіндегі жауапкершілігін көрсетеді.
Отбасы тәрбиенің негізі. Оның құндылығын Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің деген мақал айқындай түседі. Сондықтан да отбасы - адам баласының алтын діңгегі, аса қажетті әрі қасиетті алтын мектебі. Өйткені адам ең алғаш дүниеге келген сәтінен бастап осында ержетіп, отбасының тәрбиесін алады.
Отбасының адамзат ұрпағына деген ықпалы мен әсер күшін өмірдегі басқа еш нәрсенің күшімен салыстыруға болмайды. Өйткені ата-ананың балаға деген тәрбиесінің орнын еш нәрсе толтыра алар емес.
Қыз бала тәрбиесіндегі отбасы құндылықтарын насихаттау мәселелерінің бастаулары:
1. Қазақ халқының қыз бала тәрбиесі дәстүрлерінің теориялық-әдіснамалық негізін зерттеу, балабақшаның тәрбиелеу-оқыту үрдісіне енгізу.
2. Отбасы тәрбиесімен ынтымақтастығы.
3. Психологиялық қызмет
4. Тәрбие отаулары, клубтар мен үйірмелер жұмысы
Қыз балалардың тәрбиесіндегі отбасы құндылықтарының маңызы өте зор. Қыз балалар тәрбиесін негізінен үш кезеңге бөлуге болады. Бастауыш сынып кезеңіндегі тәрбиенің мақсаты тазалыққа, ұқыптылыққа, жинақылыққа үйрете отырып, қыз баланың көп білуге құштарлығын арттыру, кітап оқу мәдениетін дамыту. Бесінші-сегізінші сыныптар арасында алғашқы кезеңдегі тәрбие түрлері ары қарай дамытыла түседі. Бұл тұста, жас ерекшелігіне қарай, қыз бала анасынан ешнәрсе бүкпейді. Қит еткен нәрсенің бәрін айтып келеді. Сол шыншылдығы мен ашықтығын пайдаланып, қыз баланың келешегіне ең керекті нәзіктік, ілтипаттылық, үлкенді сыйлау, кішіге қамқор болу, тұрақтылық сияқты мінездерді қалыптастыру басты борыш. Сонда бұл сипаттар келешекте жарасымды жар, аяулы ана, қоғамымыздың белсенді мүшесі болатын қыз баланың бойынан әрқашан нұр болып төгіледі. Үшінші кезең тоғызыншы-он бірінші сыныптарды қамтиды. Бұл аралықтағы тәрбие алдыңғы кезеңдермен тығыз байланысты. Адамға деген мейірім бала кезден, ең жақын адамын сүюден басталады. Сондықтан әрбір қыз балаға ата-анасын, туыстарын, ұстазын сыйлап, қадірлей білуді үйретсе, болашақта одан елін, жерін, халқын сүйетін, өз шаңырағын ардақтайтын, балаларын жанындай жақсы көретін қамқор ана, қайратты жан, нәзік ару шығары сөзсіз.
Қыз баланы құрметтеу, олардың алдында дөрекі сөйлемей, ізетті болу, ер-тұрманы әшекейленген сұлу жорғаларды қыздарына, қарындастарына мінгізу, киімнің әсем-сәндісін, әшекейлі бұйымдардың жақсысын қыздарына арнау ежелгі дәстүр. Жиын-тойларда қыз баланы әр уақытта сыйлы орынға отырғызған. Жаңа келін болып түскен жеңгелері де қайын сіңлілерін атымен атамай Еркежан, Шырайлым деп еркелеткен. Орта Азия мен Қазақстанда жалғыз келе жатқан қызды көрсе, оған қорғаныш болып, баратын жеріне дейін шығарып салатын болған. Қыз өссе-елдің көркі, гүл өссе-жердің көркі дегендей, қызғалдақтай болып өсіп, көктеп келе жатқан гүлдің мезгілсіз солып қалмауына қамқорлық жасаған. Қызға қырық үйден тыю деген мақал да осының айғағы. Міне, осындай тәрбиелік мәні зор дәстүрлерді атадан балаға мирас етіп қалдырып отырған. Осы дәстүрлер арқылы отбасы құндылықтарын насихаттау мәселелерінің бір негізі.
Қыз баланың тәрбиесі ата-анаға да үлкен сын. Жүн түту, жіп иіру, шекпен тоқу, кесте тігу, құрақ құрау, оюлап киіз басу, кілем тоқу, арқан есу, көрпе көктеу тағы басқа өнерді қыздарына бөгде босағаға бармай тұрып-ақ үйреткен. Осылай еңбекке баулу арқылы отбасы алдындағы жауапкершілік сезімін дамытып, психологиялық жағынан даярлай бастаған.
Қыздарымыздың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.